نگاهی به دو حادثه تلخ آتش سوزی صنعت نفت
در هفته اخیر و آخرین جزئیات آنها از زبان مدیران
ایستاده
در برابر آهن و آتش
مشعل هفته گذشته ،حوادثی تلخ و ناگوار برای صنعت نفت کشور رقم خورد و در آن 7 نفر از کارکنان خدوم این صنعت، به دنبال دو حادثه در «پالایشگاه تهران» و میدان نفتی « رگ سفید» جنوب کشور جان خود را از دست دادند و عده زیادی نیز دچار مصدومیت و سوختگی شدند. آتش سوزی در پالایشگاه تهران به سرعت مهار شد، اما در رگ سفید همچنان ادامه دارد و کارکنان صنعت نفت داغدارانه و ایثارگرانه در تلاش برای مهار آتش در چاه 147 هستند. در گزارش پیش رو نگاهی ترتیبی به فرآیند این دو حادثه داشته ایم که از نظرتان می گذرد.
صبح روز جمعه (5 آبان ماه) هنگام اجرای عملیات تعمیر و نگهداری (اورهال) در پی نشت مواد اشتعالزا در واحد آیزوماکس پالایشگاه تهران، آتش سوزی رخ داد و متاسفانه 7 نفر از کارکنان جان باختند هدایت الله جمالی پور، فرماندار شهرستان ری و علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی برای بررسی اوضاع در محل وقوع حادثه حضور یافتند و کمیته مدیریت بحران در محل شرکت پالایش نفت تهران تشکیل شد.
نخستین آزمون سخت
معاون جوان و تازه منصوب شده وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده های نفتی در نخستین واکنش به حادثه آتش سوزی در بخشی از پالایشگاه تهران گفت: داغدار عزیزان از دست رفته هستیم. وی همچنین با حضور در محل حادثه و دستور بررسی فوری و دقیق حادثه و کمک به مجروحان گفت: از هیچ کاری برای جبران صدمه های این اتفاق دریغ نخواهیم کرد؛ اگر چه آتش در این حادثه به سرعت مهار شد، اما سیدکاظم امیری، علی نعمت کوخایی، افشار میرزایی، محمدسجاد دارابی، محسن دارابی و پوریا دارابی عزیزانی بودند که در این حادثه تلخ جان خود را از دست دادند، جواد نوروزی و علی نظر جلیلیان نیز با درصد بالای سوختگی در بیمارستان بستری شدند که متاسفانه جواد نوروزی دار فانی را وداع گفت و بر غم اهالی صنعت نفت افزود.
پیام زنگنه به بازماندگان: اندوه و تالم، دستور بررسی دلایل حادثه
در پی این حادثه تلخ، وزیر نفت در پیامی جان باختن تعدادی از کارکنان زحمتکش در حادثه آتش سوزی پالایشگاه نفت تهران را تسلیت گفت ، مشاور امور فرهنگی وزیر نفت ضمن ابراز همدردی با خانواده های مصیبت دیده در حادثه آتش سوزی پالایشگاه تهران، پیام تسلیت وزیر نفت را تقدیم آنان کرد. در بخشی از متن پیام زنگنه آمده است:«خبر در گذشت ٦ تن از کارکنان زحمتکش پالایشگاه تهران که در جریان حادثه آتش سوزی اتفاق افتاد، موجب اندوه و تألم فراوان شد. ضمن عرض تسلیت به بازماندگان و خانواده های عزادار و همچنین کارکنان پالایشگاه تهران، از درگاه خداوند متعال برای این عزیزان که در راه انجام مسئولیت جان به جان آفرین تسلیم کردند، طلب آمرزش و علو درجات و برای مجروحان سلامتی و بهبود آرزو می کنم. لازم است مدیران و مسئولان ذیربط ضمن رسیدگی به خانواده های داغدار هر چه سریعتر نسبت به بررسی علل بروز حادثه اقدام و تمهیدات لازم را برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی به عمل آورند.» معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش نیز در پی این حادثه تلخ طی پیامی، درگذشت همکاران شریف و شجاع شرکت پالایش نفت تهران را به خانواده های این عزیزان و کارکنان صنعت نفت تسلیت گفت. در متن پیام صادق آبادی آمده بود: «خبر ناگوارِ حادثۀ آتش سوزی در پالایشگاه نفت تهران که با کمال تأسف موجبِ جان باختن و مجروح شدنِ تعدادی از همکاران شریف و فداکارمان در آن پالایشگاه شده است، موجب تألم و اندوه فراوان شد. بدینوسیله ضمن عرض تسلیت خدمت خانواده این عزیزان از دست رفته و همکاران داغدارشان، از پیشگاه آفریدگار متعال برای یکایکِ آن عزیزان، علوّ درجات و رحمت واسعۀ الهی، برای بازماندگان شان صبر و شکیبایی و برای مجروحان، سلامتی و بهبود کامل آرزومندم.»
منصور ریاحی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی در پی این حادثه و به دنبال بازتاب های خبری آن اعلام کرد: آتش سوزی در برج آیزوماکس پالایشگاه تهران تاثیری در فرآیند تحویل بنزین این واحد نداشته و هیچ وقفه ای به وجود نیامده است.
این بار رگ سفید
حادثه تلخ دوم این بار در رگ سفید اتفاق افتاد، دکل حفاری ۹۵ فتح شرکت ملی حفاری ایران، ظهر روز یکشنبه (هفتم آبان) در حین عملیات حفاری یک حلقه چاه در موقعیت استقرار این دکل حفاری در منطقه رگسفید حدفاصل شهرستان امیدیه - دیلم دچار آتش سوزی شد و متاسفانه بر اثر این حادثه ۲ تن دیگر از کارکنان صنعت نفت کشور به نام های فرزاد ارزانی بیرگانی و محمد سلیمی چگینی در شرکت ملی حفاری ایران جان خود را از دست دادند.
رگ سفید کجاست؟
میدان نفتی رگ سفید واقع در جنوب غربی کشور و یکی از میدان های بزرگ نفتی است که از اطراف در بین میدان های نفتی بی بی حکیمه (در جنوب شرق)، پازنان (درشمال شرق)، رامشیر (درشمال غرب)، زاغه- هندیجان- بهرگانسر و تنگو (درجنوب غرب) محصور شده است؛ این میدان در سال ١٣٣٠ شمسی کشف و تولید از آن از سال ۱۳۴۵ آغاز شد. بهره بردار ی از بخش غربی میدان (رگ سفید-١) توسط شرکت نفت و گاز آغاجاری و بهره برداری از بخش شرقی میدان (رگ سفید-۲) توسط شرکت نفت و گاز گچساران انجام می شود؛ پیشبینی میشد در صورت تکمیل عملیات حفاری و آغاز تولید از چاه ۱۴۷، برداشت روزانه هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار بشکه نفت از این چاه میسر شود.
حضور نیروهای عملیاتی و حفاری
شرکت ملی حفاری در پی این حادثه اعلام کرد گروه های عملیاتی و پشتیبانی این شرکت و واحدهای پشتیبانی، امدادی و آتشنشانی شرکت بهرهبرداری نفت و گاز گچساران در موقعیت دکل ۹۵ فتح در میدان رگسفید حضور دارند و عملیات مهار حریق در جریان است.
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در گزارشی اعلام کرد: حادثه فوران گاز از درون چاه شماره ۱۴۷ رگسفید که تا عمق ۲۶۱۰ متری حفاری شده است، هنگام عملیات لولهبالا به وقوع پیوست؛ در نخستین دقایق وقوع حادثه، کمیته بحران این شرکت تشکیل و پس از تقسیم وظایف، اقدام های اولیه صورت گرفت؛ همچنین گروه فنی متشکل از مدیر امور فنی و معاونان، به منظور بررسی و ارزیابی اولیه، بلافاصله توسط بالگرد به محل حادثه عزیمت کردند. بعدازظهر روز یکشنبه گروههای مختلف حفاری و مهندسی و ساختمان، زمین شناسی، حراست و آتشنشانی و آمبولانس نیز به محل اعزام شده بودند.
پیام تسلیت تلخ دوم
مهندس زنگنه در پی این حادثه تلخ نیز در پیامی درگذشت تنی چند از همکاران صنعت نفت در شرکت ملی حفاری را بر اثر بروز حادثه در حین انجام وظیفه تسلیت گفت. در بخشی از این پیام آمده است: «خبر ناگوار درگذشت تنی چند از همکاران عزیزمان در شرکت ملی حفاری بر اثر بروز حادثه در حین انجام وظیفه، مایه تالم و تاثر فراوان شد. این ضایعه را به خانواده معزز آنها و همکاران تلاشگرمان در شرکت ملی حفاری تسلیت عرض نموده و از درگاه خداوند بزرگ برای درگذشتگان آمرزش و رحمت و برای بازماندگان شکیبایی و اجر مسئلت دارم. لازم است مدیران ذیربط ضمن رسیدگی و همدردی با خانوادههای عزادار به سرعت و دقت نسبت به بررسی و شناسایی علت بروز این حادثه اندوه بار اقدام کنند.» بعدازظهر روز سه شنبه (9 آبان) رئیس کمیته نفت و گاز و تعدادی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با حضور در موقعیت عملیاتی چاه مشتعل ۱۴۷ رگ سفید، از نزدیک در جریان برنامه های مهار آتش قرار گرفتند. در این جلسه معاون مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در امور تولید در تشریح حادثه و راهکارهای درنظر گرفته شده برای مهار و ایمن سازی چاه در نزدیکترین زمان ممکن توضیحاتی ارائه داد.
پاک نژاد افزود: متخصصان شرکت ملی حفاری تجربه های ارزشمندی در باره مهار فوران چاه های نفت و گاز دارند و این تخصص در این شرکت نهادینه شده و این درحالی است که مناطق نفت خیز نیز در موضوع مهندسی مخازن و راهبری عملیات و پشتیبانی توان بسیار مطلوبی دارد. در این نشست حسن بهرام نیا، عضو و رئیس کمیته نفت و گاز کمیسیون انرژی مجلس در سخنانی ابتدا مراتب تسلیت نمایندگان مردم در خانه ملت و کمیسیون انرژی را به کارکنان صنعت نفت و شرکت ملی حفاری و خانواده های دو نفر جان باختگان این حادثه ابراز داشت.
بهرام نیا افزود: مهار و کنترل فوران چاه ها تخصص های مختلفی را در بر می گیرد زیرا بسیار پیچیده و نیازمند دانش فنی است اما با توجه به تجربه های گرانسنگ مهارگران ایرانی در داخل و خارج کشور، انتظار می رود کنترل فوران این چاه در زمان کوتاه صورت گیرد.
تشریح اقدام های انجام شده
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، تازه ترین اقدام ها برای مهار آتش سوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید را تشریح و ابراز امیدواری کرد با مهار هر چه سریع تر آتش این چاه، از آسیب بیشتر به محیط زیست جلوگیری شود.
بیژن عالی پور درباره انتقال تجهیزات و ماشین آلات به محل حادثه، با اشاره به کوهستانی بودن منطقه و سخت گذر بودن آن تصریح کرد: سه ساعت پس از وقوع حادثه، ماشین آلات مورد نیاز برای مهار آتش چاه ۱۴۷ به میدان رگ سفید منتقل شد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
وی با بیان این که افزون بر استقرار تجهیزات مورد نیاز برای مهار آتش، تجهیزات اضافی نیز در منطقه قرار گرفته است تا در صورت نیاز از آنها نیز استفاده شود، تصریح کرد: از همان ابتدا موقعیت هایی که باید چاه حفاری برای رسیدن به چاهی که آتش گرفته حفر شود، از سوی تیم کارشناسی مهندسی نفت و زمین شناسان مشخص و همه تجهیزات هم در منطقه مستقر شد. به گفته عالی پور، هم اکنون پنج خط آب چهار اینچ و سه انشعاب از منطقه تله چگا و ۲ انشعاب از داربهاره به محل حادثه کشیده شده است و به محض آماده شدن چاه ها، دکل های شرکت ملی حفاری در منطقه مستقر خواهد شد.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب ابراز امیدواری کرد که آتش این چاه هر چه زودتر مهار شود تا از آسیب بیشتر به محیط زیست جلوگیری شود.
سپهری: دسترسی به آتش فراهم شود؛ یورش می بریم
ظهر روز چهارشنبه، (10 آبان) مدیرعامل شرکت ملی حفاری نقش شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب را در مهار آتش در شرایط کنونی بسیار چشمگیرتر از شرکت ملی حفاری خواند و گفت: با آماده شدن امکان دسترسی به آتش و با برنامه ریزی انجام شده به آتش یورش خواهیم برد.
سپهر سپهری که از زمان وقوع حادثه دکل ۹۵ شرکت ملی حفاری در محل حادثه حضور داشت، افزود: دکل ۹۵ فتح یکی از جدیدترین دکل های شرکت ملی حفاری بوده که از پارسال وارد ناوگان این شرکت شده است و از ۱۰۰ روز پیش (۳۰ تیرماه) در محل حفاری مستقر شده بود؛ براساس برنامه زمانبندی این دکل، قرار بوده حفاری چاه ۱۴۷ رگ سفید در مدت ۱۲۹ روز به پایان برسد که در زمان وقوع این حادثه، ۹۹ روز از این برنامه گذشته و ۳۰ روز آن باقی مانده بود؛ احداث جاده های دسترسی، استخر تامین آب ( به میزان ۲۰۰ هزار بشکه)، خطوط لوله آب و محوطه ای برای استقرار مخازن گل حفاری از اقدام های پشتیبانی انجام شده است.
وی با تاکید بر این که از زمان وقوع حادثه چاه ۱۴۷ رگ سفید، همکاری مشترکی میان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت ملی حفاری در حال انجام است، ادامه داد: هر روز جلسه های مشترکی در سطح کمیته های مدیریتی عالی ۲ شرکت تشکیل شده و به تنظیم برنامهها و هماهنگی کارها می پردازند. در حال حاضر نقش شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب به عنوان کارفرمای اصلی پروژه و صاحب مخزن رگ سفید بسیار پررنگ تر از شرکت ملی حفاری است و احداث تاسیسات و جاده های دسترسی و مواردی از این دست از سوی این شرکت در حال انجام است و با آماده شدن امکان دسترسی به آتش، نقش شرکت ملی حفاری ایران پررنگ تر خواهد شد و از آن زمان با برنامه ریزی صورت گرفته، به آتش یورش خواهیم برد.
آیین گرامیداشت یاد و خاطره هفت همکار
پالایشگاه تهران
آیین گرامیداشت یاد و خاطره هفت تن از همكاران خدوم و زحمت كش شركت پالايش نفت تهران در ميان ماتم و اندوه كاركنان برگزار شد. آیین گرامیداشت یاد و خاطره هفت تن از همكاران شرکت پالایش نفت تهران که در حادثه آتش سوزي به ديار باقي شتافتند، با حضور جمالي پور، فرماندار ويژه شهرستان ري، زالي، رئيس هيئت مديره و هنگي، مديرعامل شركت پالايش نفت تهران و همچنين جمعي از اعضاي هيئت مديره، مديران، رؤسا ، كاركنان و مديران عامل و نمايندگان شركت هاي اطراف در مسجد علي ابن ابي طالب (ع) برگزار شد. در اين مراسم كاركنان شركت پالايش نفت تهران با سينه زني و عزاداري ياد و خاطره همكاران از دست رفته را گرامي داشتند تا تسلي خاطري براي بازماندگان آن مرحومان باشد.
امضای قرارداد ها و تفاهم نامه های پژوهشی در نمایشگاه تجهیزات صنعت نفت خوزستان
دبیر شورای سیاست گذاری نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت تجهیزات صنعت نفت خوزستان از امضای چند تفاهم نامه و قرارداد پژوهشی مرتبط با ساخت داخل و ازدیاد برداشت در این نمایشگاه خبرداد. به گزارش شانا، رضا طاهری در آستانه برگزاری نهمین نمایشگاه ساخت تجهیزات صنعت نفت خوزستان گفت: با تداوم برگزاری این رویداد مهم، شاهد تجلی توسعه و پایداری تولیدات در کنار صنعت خواهیم بود. وی به حضور خیره کننده سازندگان داخلی و شرکت های دانش بنیان در این نمایشگاه اشاره کرد و افزود: از قابلیت های ویژه این نمایشگاه، پذیرش افزون بر ۲۷۰ شرکت برتر در حوزه تولید و تامین کالاهای راهبردی و استراتژیک صنعت نفت در قالب ۱۰ گروه کالایی است. به گفته رئیس روابط عمومی شرکت مناطق نفت خیز جنوب، متاسفانه به دلیل محدودیت جا، برخی از متقاضیان نتوانستند در این نمایشگاه حضور یابند که این موضوع در نمایشگاه های بعدی مورد توجه قرار می گیرد. طاهری با بیان این که در نهمین نمایشگاه ساخت تجهیزات صنعت نفت از چهار کالای راهبردی از گروه کالاهای ۱۰ گانه وزارت نفت ازسوی مناطق نفت خیز جنوب رونمایی می شود، تصریح کرد: این موضوع سبب تشویق هر چه بیشتر صنعت گران و تولیدکنندگان داخل جهت افزایش تواناییهای خود خواهد بود. وی همچنین به برگزاری ۲ سمینار در حاشیه برگزاری این نمایشگاه اشاره کرد و افزود: در این نمایشگاه از چهار کتاب فنی- تخصص تألیف و ترجمه شده ازسوی کارشناسان و مهندسان مناطق نفت خیز جنوب رونمایی می شود. طاهری، رونمایی از اسناد و تمبرهای یادبود شرکت مناطق نفتخیز جنوب را از دیگر برنامه های این نمایشگاه عنوان کرد و گفت: قرار است در این نمایشگاه، تفاهم نامهها و قراردادهای پژوهشی مرتبط با ساخت داخل و ازدیاد برداشت امضا شود.
بومی سازی تولید مواد افزودنی بازدارنده خوردگی
بومی سازی و تولید مواد افزودنی بازدارنده خوردگی برای استفاده در شرکت های بهره برداری نفت و گاز و همچنین بهینه سازی خواص مواد افزودنی با استفاده از علم نانوفناوری و به کارگیری نانو مواد در دستور کار محققان پژوهشگاه صنعت نفت قرار گرفت. در صنایع نفت و گاز، خوردگی فلزات یکی از مشکلات عمده به شمار آمده و سالانه مبالغ هنگفتی را به خود اختصاص می دهد، از این رو وقفه در تولید، زیان قابل توجهی چه از نظر تولید هیدروکربن های نفتی و چه از نظر هزینه تعمیرات در پی خواهد داشت. بر همین اساس، سلامت تجهیزات در طول عمر مفید آنها مسئله ای اساسی است و گاز طبیعی استخراج شده از داخل چاه حاوی مقدار زیادی گازهای هیدروژن سولفید و کربن دی اکسید است و این امر سبب اسیدیته زیاد گاز می شود که به آن، گاز ترش می گویند، گاز ترش سبب بروز خوردگی در تجهیزات سرچاهی و لوله های انتقال گاز و در نتیجه خرابی سیستم ها و سرانجام سبب بروز مشکلات اقتصادی زیادی می شود. استفاده از بازدارنده های خوردگی سال هاست که به عنوان یکی از روش های کارآمد کنترل خوردگی در صنایع نفت و گاز استفاده می شود، بازدارنده خوردگی ماده ای است که به مقدار کم به سیستم افزوده می شود تا واکنش شیمیایی را کند یا متوقف کند و یکی از کارکرد های دیگر بازدارنده ها، کاهش قابل ملاحظه جریان الکتریکی از طریق افزایش مقاومت اهمی است، هم اکنون، شرکت های بهره برداری نفت و گاز برای کنترل خوردگی از بازدارنده های خوردگی خارجی استفاده می کنند. در همین باره و با هدف تلاش برای تولید داخلی بازدارنده های خوردگی مورد نیاز شرکت های بهره برداری نفت و گاز، از سال ۹۱ پروژه مشترکی بین پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت نفت مناطق مرکزی (شرکت بهره برداری نفت و گاز شرق) آغاز شده و انجام موفقیت آمیز این پروژه، گامی موثر برای خودکفایی و اجرایی کردن اهداف اقتصاد مقاومتی است. در این پروژه، تلاش بر این بود که علاوه بر بومی سازی تولید مواد افزودنی بازدارنده خوردگی برای استفاده در شرکت های بهره برداری نفت و گاز، بهینه سازی خواص آنها با استفاده از نانوفناوری انجام شود.
بر همین اساس با انجام این پروژه، سه نوع بازدارنده خوردگی مخصوص سیستم سرچاهی (به مقدار ۵ بشکه)، مخصوص سیستم پیوسته محلول در آب (۴۹ بشکه) و مخصوص سیستم پیوسته محلول در روغن (۱۰ بشکه) تولید شد و خوشبختانه آزمون نیمه میدانی را با نتایج موفقیت آمیز به ترتیب در چاه های ۲۹، ۳۶ و ۳۸ منطقه خانگیران گذراند.
مديريت تعمير، تكميل و خدمات فني چاه ها:
بازوي توانمند توليد
در مناطق نفت خيز جنوب
با تعمير و تكميل به موقع چاه ها
توليد روزانه 100 هزار بشكه نفت تثبيت مي شود
مشعل تعمير، تكميل و خدمات فني چاه هاي نفت و گاز، از فعاليت هاي راهبردي و تخصصي صنعت نفت براي تثبيت و نگهداشت توليد است كه به عنوان خدمات جنبي حفاري يا پيراحفاري نيز شناخته مي شود. اين فعاليت هاي كليدي در شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب به عنوان تامين كننده حدود 80 درصد نفت كشور از اهميت بسزايي برخوردار است، زیرا بخش زيادي از تحقق برنامه هاي توليد و در نتيجه تامين به موقع نفت صادراتي و خوراك پالايشگاه هاي كشور به فعاليت هاي به موقع و دقيق اين بخش وابسته است. اين خدمات در گستره وسيع عملياتي مناطق نفت خیز جنوب با اتكا به نيروي انساني متخصص و متعهد به صورت شبانه روزي و با استفاده از دكل هاي تعميراتي، دستگاه هاي لوله مغزي سيار، پمپ هاي تزريق اسيد، سيمان و نيتروژن و انجام عمليات درون چاهي و سرچاهي روي چاه ها در «مديريت تعمير، تكميل و خدمات فني چاه ها» انجام مي شود تا فرآيند توليد همچنان بي وقفه استمرار يابد. با توجه به اهميت موضوع، در گفت وگويي با مهندس عبدالمهدي مجتهدي، مدير تعمير، تكميل و خدمات فني چاه هاي شركت ملي مناطق نفت خیز جنوب با اهداف، فعاليت ها و برنامه هاي اين بخش تخصصي بيشتر آشنا مي شويم:
براي شروع گفت وگو درباره نقش و جايگاه مديريت تعمير، تكميل و خدمات فني چاه ها توضيح دهيد.
مديريت تعمير، تكميل و خدمات فني چاه ها تا سال 1395در قالب شركت پيراحفاري ايران فعاليت داشت كه با تصميم وزارت نفت براي انحلال اين شركت و خروج آن از شركت هاي مشمول اصل 44، به عنوان يكي از مديريت هاي زيرمجموعه مديرعامل شركت ملي مناطق نفت خیز جنوب تغيير ساختار داده است.
شركت پيراحفاري ايران نيز با ادغام بخش هايي از اداره كل حفاري و بهره برداري مناطق نفت خيز جنوب در اسفند 1382 تاسیس شده بود كه براي واگذاري به بخش خصوصي در فهرست شركت هاي اصل 44 قرار گرفت، اما بنا به اهميت آن در فرآيند توليد و به عنوان يكي از بازوهاي توانمند توليد، مجددا به مجموعه مناطق نفت خیز جنوب بازگشت. ماموريت اين مديريت، تعمير و تكميل چاه هاي نفت و گاز با استفاده از تجهیزات پیشرفته و نيروي متخصص و مجرب است. اين مديريت در واقع هر چاهي را كه به هر دليلي دچار افت يا توقف توليد شود، با ابزارهاي مختلف احياء می کند و دوباره به چرخه توليد باز مي گرداند. گاهي اوقات توليد چاهي با 1000 بشكه نفت در روز به صفر مي رسد كه پس از تعمير به توليد قبلي باز مي گردد و در مواقعي هم بيش از دبي قبلي، توليد مي كند. از این رو اين مديريت، هم برای تثبيت و هم در مسیر افزايش توليد فعاليت مي كند. طبق آماري كه اداره مهندسي بهره برداري شركت هاي بهره برداري نفت و گاز كارون، مارون، گچساران، آغاجاري و مسجدسليمان منتشر كرده اند، طي سال هاي گذشته به طور متوسط با تولید روزانه 100 هزار بشكه نفت برای ثبيت توليد نفت خام در سطح شركت ملي مناطق نفت خیز جنوب نقش داشته ايم كه رقم فوق العاده بالايي است و جايگاه اين مديريت را در فرآيند توليد نمايان مي سازد. تقريباً به اندازه ظرفيت توليد يك شركت بهره بردار در تحقق برنامه هاي توليد مناطق نفت خیز جنوب نقش داريم.
خدمات تعمير و تكميل چاه ها با چه تجهيزاتي انجام مي شود؟
به طور كلي عمليات تعمير و تكميل چاه ها شامل سيمانكاري، اسيدكاري، مانده يابي و رفع موانع مختلف اعم از آسفالته و سازندي، راندن آستري، نصب و خارج سازي پمپ هاي درون چاهي، احيا و زنده سازي با نيتروژن است كه با چهار تجهيز عمده يعني دكل هاي تعميراتي، دستگاه هاي لوله مغزي سيار، پمپ هاي تزريق اسيد و سيمان و پمپ تزريق نيتروژن انجام مي شود. اين مديريت هم اكنون 3 دستگاه دكل تعميراتي، 6 دستگاه لوله مغزي سيار(كوويل)، 14 كاميون چاه پيمايي، 7 دستگاه پمپ سيمانكاري، اسيدكاري و تزريق نيتروژن و ساير تجهيزات گاه منحصر بفرد و گروه هاي عملياتي خدمات فني سرچاهي و درون چاهي در اختيار دارد.
در گستره فعاليت شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب هم اكنون بيش از 2800 حلقه چاه فعال است كه اين مديريت خدمات تعمير و تكميل آنها را به عهده دارد. علاوه بر آن به سازمان هاي ديگر مانند نفت مناطق مركزي خدمات مي دهيم.
نكته دیگر مربوط به عمر بالاي چاه ها و مخازن است كه متعاقباً برنامه ريزي خاص و تدارك تجهيزات و امكانات پيشرفته را براي حفظ توليد ضروري مي سازد. عمر بالاي چاه ها و مخازن سبب شده است چاه ها دچار افت توليد شوند كه اين وضعيت، به تعميرات و عمليات مختلف فرازآوري نیاز دارد و بايد عمليات به گونه اي انجام شود كه كمترين ضربه را به چاه ها و مخازن وارد کند؛ از این رو حجم عمليات تعميرات چاه ها در سال هاي اخير بسيار وسيع و گسترده شده و دقت و حساسيت تعمير چاه ها بسيار بالا رفته است.
در طول سال به طور متوسط چند حلقه چاه را تعمير مي كنيد؟
براي سال 96 تعمير 17 حلقه چاه با استفاده از دكل تعميراتي برنامه ريزي شد كه تا كنون 15 حلقه تعمير شده است. در نيمه نخست امسال همچنين 90 مورد عمليات تعمير و تكميل چاه، 52 مورد جداره گذاري، 60 مورد بررسي چاه و 64 عمليات روي دكل هاي تعميراتي انجام داده ايم. در بخش سرچاهي نيز 306 مورد تعمير شير ايمني و500 مورد عمليات و تعميرات متفرقه صورت گرفت. در بخش درون چاهي 53 مورد عمليات تعمير و تكميل داخل چاه، 243 مورد نصب و خارج سازي شير ايمني، 156 مورد عمليات متفرقه، 52 مورد نصب و خارج سازي شير فرازآوري و 23 مورد شاخص بهره دهي و ايستا انجام شد.
در بخش عمليات لوله مغزي سيار نيز در نيمه نخست امسال 95 عمليات روي چاه ها انجام شد كه شامل اسيدكاري، رفع موانع، جابه جايي سيال ستون چاه، نصب مجرابند سيماني، نمودارگيري و مشبك كاري در چاه هاي افقي و زاويه دار و مانده يابي مي شود. آمار پمپاژ سيمانكاري و اسيدكاري چاه ها و پمپ نيتروژن نيز در نيمه نخست سال به ترتيب 70 و 68 مورد محقق شد.
براي بومي سازي تجهيزات مورد نياز چه اقدام هایی انجام داده ايد؟
با اينكه ماموريت ما تعمير و تكميل چاه هاست، اما بر اساس تعهد و نيازي كه براي پيشرفت كشور و قطع وابستگي به خارج احساس مي كنيم، اقدام های بسياري در اين زمينه انجام داده ايم. به اين منظور براي بخشي از تجهيزاتي كه ظرفيت ساخت آنها در داخل وجود دارد، برنامه ريزي صورت مي گيرد و سازندگان توانمند شناسايي شده و اطلاعات فني تجهيزات و قطعات در اختيار آنها قرار مي گيرد. به عنوان نمونه براي نخستين بار در كشور بومي سازي دستگاه پمپ تراك سيمانكاري و اسيد كاري را به يك شركت خوزستاني واگذار كرديم كه يك دستگاه را با موفقيت ساخته و در آزمايش هاي عملياتي نيز موفق عمل كرده است و قرارداد ساخت 3 دستگاه ديگر به اين شركت واگذار شده كه در مرحله ساخت قرار دارند. از اين پمپ ها 7 دستگاه ديگر شامل 5 پمپ با فشار 10 هزار پام و 2 دستگاه با فشار 15 هزار پام در مرحله مناقصه قرار دارند.
اين كار بسيار ارزشمندي است كه از خروج منابع هنگفتي ارز از كشور جلوگيري مي كند. همكاران فني اين مديريت در ساخت اين دستگاه راهبردی، نهايت همكاري را با شركت سازنده داشته اند. تجهيز ديگري كه براي بومي سازي آن زحمت زيادي كشيده شد، دستگاه چاه پيمايي است كه يك شركت بخش خصوصي تا كنون 9 دستگاه از آنها را براي ما ساخته و تحويل داده است و 4 دستگاه ديگر را تا تيرماه سال آينده تحويل مي دهد.
مورد ديگر واگذاري ساخت 79 دستگاه كاروان مخصوص دكل ها به يك شركت داخلي است كه تعدادي از آنها را به زودي به ما تحويل مي دهد.
علاوه بر سفارش هايي كه به سازندگان مي دهيم، بسياري از قطعات و تجهيزات مورد نياز را در كارگاه هاي خودمان مونتاژ يا بازسازي مي كنيم. به عنوان نمونه همكاران فني و عملياتي يك دستگاه لوله مغزي سيار را ساخته اند كه تا كنون بيش از 300 حلقه چاه را تعمير كرده است كه هم در ساخت آن صرفه جويي حاصل شد و هم در تعمير اين تعداد چاه، سودآوري هنگفتي براي شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب كسب كرده ايم.
بازسازي دكل از كار افتاده 101 از ديگر اقدامات ارزشمند اين مديريت است كه در سال گذشته انجام شد و براي 40 نفر فرصت شغلي فراهم كرده و با به كارگيري آن در آينده نزديك در افزايش سرعت تعمير چاه ها بسيار موثر خواهد بود.
ساخت دستگاه هاي اختلاط سيمان براي پمپ تراك هاي قديمي و پاورپك لوله مغزي سيار از ديگر اقدامات ارزشمند در حوزه بومي سازي است كه با چند ماه مطالعه و بررسي هاي دقيق فني از سوی كارشناسان اين مديريت به ثمر نشست.
نوسازي و بازسازي دكل 106 كه در مدت 80 روز و با هزينه 12 ميليارد ريال از سوی كاركنان اين مديريت انجام شد، از ديگر مواردي است كه جا دارد از تمامي دست دركاران آن تشكر كنم. اين كار مهم در حالي صورت گرفت كه برخي شركت هاي خصوصي براي انجام آن 180 روز زمان و 200 ميليارد ريال هزينه پيش بيني كرده بودند.
البته كارهاي بسيار با ارزش ديگري انجام شده كه بيان آنها در اين فرصت كوتاه ميسر نيست و فقط به عناوين آنها اكتفا مي كنم، از جمله احداث كارگاه تراشكاري، طراحي و ساخت پاورپك هاي اضطراري، بازسازي دو دستگاه پمپ گسو و بازسازي و نوسازي دستگاه هاي لوله مغزي سيار.
اگر چه تمام اين فعاليت ها سودهاي كلاني از طريق جلوگيري از خروج ارز، رونق ساخت و ساز در كشور و اشتغالزايي به همراه داشته است، اما مهم تر از آنها تقويت روحيه خودباوري، حمايت از سازندگان داخلي و استفاده از ظرفيت هاي موجود است كه اميدواريم بيش از پيش ارتقا يابد.
از اقدامات شاخص به منظور افزايش بهره وري چه فعاليت هايي قابل ذكر است؟
مهم ترين كاري كه نيروهاي متخصص و متعهد اين شركت انجام داده اند و ريسك زيادي هم به همراه داشت، تعمير تعدادي از چاه ها بدون استفاده از دكل بود. اين كار بسيار ارزشمند و فوق العاده سودمند براي شركت و كل كشور به حساب مي آيد؛ زیرا تعمير چاه با دكل، هزينه هايي به دنبال دارد كه نخستين هزينه آن خارج كردن چاه از مدار توليد است. چون هر چاه براي تعمير با دكل بايد به مدت حداقل يك ماه از چرخه توليد خارج شود و در اين مدت ضرر توليد نكردن چاه را داريم. هزينه هاي آماده سازي محل استقرار دكل و خسارت هايي كه به دليل استفاده از گل و مواد شيميايي به چاه وارد مي شود و همچنين اجاره روزانه دكل را هم اگر محاسبه كنيم، رقم بسيار هنگفتي مي شود. در حالي كه تعمير چاه بدون دكل در حداقل يك هفته با استفاده از دستگاه هاي چاه پيمايي يا لوله مغزي سيار انجام مي شود. از این رو همكاران اين مديريت سال گذشته 7 حلقه چاه را كه از طرف شركت هاي بهره برداري نفت و گاز براي تعمير با دكل انتخاب شده بود، با ابتكار عمل خود و ريسك آن، بدون استفاده از دكل تعمير كردند و امسال نيز 5 حلقه چاه 448 مارون، 20 شادگان، 276 مارون، 215 اهواز و 108 مارون به همين صورت بدون دكل تعمير شد. عملياتي كه روي اين 5 حلقه چاه انجام شد، شامل مانده يابي وسايل باقي مانده در چاه و تعويض تجهيزاتي مانند شير تحتاني بود كه شركت هاي بهره بردار از اين اقدام ها تقدير و تشكر كردند.
همچنين با اجراي دقيق برنامه هاي تعميرات دوره اي تجهيزات، تمامي دستگاه هاي ما آماده به كار هستند؛ به گونه اي كه در سال هاي اخير براساس آمار معاونت حفاري شركت ملي مناطق نفت خیز جنوب، كمترين تأخير در عمليات حفاري چاه هاي نفت و گاز، به اين مديريت تعلق گرفته است.
در بحث توانمندسازي نيروي انساني به عنوان مهم ترين سرمايه سازمان، دقيق ترين برنامه آموزشي را پياده سازي كرده و دوره هاي آموزشي نيروهاي عملياتي را در محل دكل ها برگزار مي كنيم؛ به نحوي كه بر اساس آمار معاونت آموزش مديريت منابع انساني شركت ملي مناطق نفت خیز جنوب طي 5 سال اخير، اين مديريت در بين مديريت ها و شركت هاي تابع اين شركت بيشترين سرانه آموزشي را داشته است.
با توجه به انحلال شركت پيراحفاري ايران و ايجاد مديريت جديد در مناطق نفت خیز جنوب تحت عنوان تعمير، تكميل و خدمات فني چاه، آيا اين مديريت همان ساختار قبلي و همان وظايف را خواهد داشت؟
از نظر شرح وظايف هيچ گونه تغييري در ماموريت هاي مديريت جديد ايجاد نمي شود و همان ماموريت هاي شركت پيراحفاري ايران كه بر سه اصل فعاليت هاي جاري و خدمات دهي به شركت هاي بهره بردار، فعاليت هاي فوق برنامه و بازسازي تجهيزات و اجراي پروژه هاي سرمايه اي استوار بوده، دنبال خواهد شد، اما ساختار سازماني دچار تغييراتي مي شود كه به زودي از سوي وزارت نفت و شركت ملي نفت ايران مصوب و ابلاغ خواهد شد. البته با توجه به ماموريت ها و افزايش فعاليت هاي تعميري چاه ها كه آمار آنها بيان شد و همچنين اقدام های فوق برنامه وسيعي كه در دست انجام است و تعداد اندكي از آنها را توضيح داده ام و هر كدام سود و صرفه ميلياردي به دنبال داشته است، انتظار داريم ساختار جديد نيز متناسب با ماموريت ها تنظيم شود و سمت هاي سازماني افزايش يابد. اين انتظار كاملا منطقي است، چون فعاليت هاي كنوني و برنامه هاي آينده ما در مقايسه با زماني كه شركت پيراحفاري ايران در سال 1382 تاسيس شد، بسيار گسترده شده است؛ به عنوان نمونه در آن مقطع زماني فقط به 36 دكل حفاري خدمات ارائه مي شد، در حالي كه اكنون به 53 دستگاه حفاري خدمات مي دهيم. آن موقع 3 دستگاه لوله مغزي سيار داشتيم و اكنون 6 دستگاه داريم و به 23 دستگاه لوله مغزي(كويل) خدمات دهي داريم. دستگاه هاي نمودارگيري هم از 3 دستگاه به 7 دستگاه افزايش يافت. اين در حالي است كه به زودي 11 دستگاه پمپ تراك، 3 دستگاه لوله مغزي سيار و 6 دستگاه چاه پيمايي نيز به ناوگان اين مديريت افزوده مي شود. تقريباً فعاليت هاي ما در مقايسه با آن زمان دو برابر شده و به دليل كمبود نيرو و سمت سازماني گاهي نيروهاي عملياتي ما 20 تا 25 شبانه روز مشغول عمليات روي چاه ها هستند؛ چاه هايي كه در مقابل آفتاب سوزان تابستان و سرماي زمستان سرپناهي ندارند؛ ضمن تقدير از حمايت هاي بي دريغ مهندس عالي پور، مديرعامل شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب براي ارتقای ساختار اين مديريت، اميدواريم با این کار بتوانيم بيش از پيش در مسیر پويايي و افزايش عملكرد مديريت كه سود و صرفه زيادي براي شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب، وزارت نفت و كشور به همراه دارد، موفق باشيم.