سند د رخواست عربستان
از شرکت ملي نفت براي اعزام متخصصان نفتي به اين کشور
روابط ايران و عربستان د ر سال 1307 و پس از تاسيس پاد شاهي سعود ي برقرار و سفارت ايران د و سال بعد ، يعني د ر سال 1309 د اير شد . با اين حال مناسبات د و کشور به د ليل تفاوت نگرش ايد ئولوژيک د و د ولت، چند ان صميمانه و مستحکم نبود و سفارت ايران د ر عربستان نيز از سوي سفير اکرد يته ايران د ر مصر اد اره مي شد . اين مناسبات کم و بيش اد امه د اشت و گاهي د چار تنش و حتي قطع روابط د يپلماتيک مي شد .
محل نگهد اري اسناد : مرکز اسناد صنعت نفت
قد مت : سال 1963 ميلاد ي (1342 خورشيد ي)
روابط سياسي ايران و عربستان تا قبل از تاسيس اوپک، د ر چارچوب حفظ د و رژيم سلطنتي و اد عاي مشترک سلطه د و د ولت بر امور مسلمانان و د شمني با جمال عبد الناصر خلاصه مي شد ، اما پس از تشکيل سازمان کشورهاي صاد ر کنند ه نفت (اوپک) اين روابط از جنبه هاي مذکور فراتر رفت و خط مشي هاي سياسي و اقتصاد ي را نيز د ر برگرفت. د و کشور همچنين د ر زمينه مسائل اوپک، فلسطين و سازمان کنفرانس اسلامي هماهنگ بود ند و هر د و با يک د يد گاه به آمريکا و شوروي مي نگريستند . د ر عين حال، د کترين نيکسون نيز هر د و کشور را به زراد خانه سلاح هاي آمريکايي تبد يل کرد ه بود . د ر آن سال ها، ايران هم به عنوان يکي از بنيانگذاران سازمان اوپک و هم به لحاظ برخورد اري از متخصصان ورزيد ه نفتي و قد رت کارشناسي بالا د ر حوزه هاي فني نفت، تفوق و برتري قابل ملاحظه اي نسبت به بسياري از کشورهاي عضو اين سازمان از جمله عربستان د اشت. از اين رو همواره د رخواست هايي از سوي د يگر کشورهاي عضو اوپک، براي اعزام کارشناسان و متخصصان حوزه نفت و انرژي خود د ريافت و اين د رخواست ها را اجابت مي کرد .
سند مورد اشاره د ر اينجا (سند شماره 1) يکي از اين د رخواست ها به سال 1963 ميلاد ي (1342 خورشيد ي) است که از سوي احمد زکي يماني، وزير نفت و منابع معد ني عربستان سعود ي به ايران تسليم شد ه است. د ر اين سند عربستان اعلام مي کند که مشتاقانه خواستار همکاري با وزارت د ارايي ايران است که د ر آن برهه از زمان، مراود ات مالي د ر زمينه فروش نفت ايران را عهد ه د ار بود .
د ربخشي از اين سند چنين آمد ه است:
«وزارت نفت عربستان سعود ي مشتاقانه خواستار همکاري با آن وزارت د ر حوزه هاي عملياتي نفت است. براين اساس، بسيار علاقه مند يم كه د ر صورت امکان، ماموريت آموزشي بازرسان مان د ر شرکت ملي نفت ايران تمد يد شود ... د ر ضمن سپاسگزار خواهيم بود اگر بتوانيد يکي از بازرسان بخش صاد رات، يعني فرد ي را که از منظر شما شناخته شد ه و بنام است، براي آموزش و ارائه كنفرانس براي بازرسان عربستان سعود ي به ما معرفي نمائيد ...
اميد واريم موافقت شما را براي اين آموزش ها د ر آيند ه اي نزد يك د ريافت نماييم. به جهت همكاري ها و پيشنهاد ات بي شائبه شما بسيار سپاسگزاريم. موجبات مسرت و شاد ي ما خواهد بود كه هر آنچه را كه از نظر شما به منافع و همبستگي بيش از پيش د و كشور كمك مي كند ، د ر اختيار يكد يگر قرار د هيم.»
سند مرتبط (سند شماره 2) نامه وزير د ارايي وقت ايران به عبد الله انتظام، مد يرعامل شرکت ملي نفت است. د ر بخشي از اين سند آمد ه است: «وزارت نفت و منابع معد ني کشور عربستان سعود ي طي نامه شماره.... مورخ... كه رونوشت آن به ضميمه ارسال مي شود ، د رخواست كرد ه است كه د ر مورد كارآموزي د و نفر از متخصصين اند ازه گيري كشور مزبور به مد ت سه تا چهار ماه، مساعد ت لازم از طرف شركت بعمل آيد . ضمنا يكي از متخصصين اند ازه گيري ذيصلاح براي ايراد يك سلسله سخنراني و آموزش كارآموزان اند ازه گيري عربستان سعود ي به كشور مزبور عزيمت نمايد .» د ر اد امه اين سند مي خوانيم: «چون د ولت عربستان سعود ي، عضويت سازمان کشورهاي صاد ر کنند ه نفت را د ارد و انجام اين قبيل برنامه ها به حسن روابط بيشتر بين د و د ولت کمک وافري مي نمايد ، لذا خواهشمند است موضوع را مورد توجه قرار د اد ه و از نتيجه اقد امي که معمول خواهند فرمود ، اين وزارت را مطلع سازيد تا مراتب به وزارت نفت و منابع معد ني کشور نامبرد ه اعلام گرد د .»
نخستين رئيس د انشكد ه نفت آباد ان پس از انقلاب اسلامي:
موزه هاي نفت
براي اين صنعت آموزند ه و راه گشاست
نخستين رئيس د انشكد ه نفت آباد ان پس از پيروزي انقلاب اسلامي، آنچه را د ر موزه نفت گرد آوري مي شود ، ارزشمند خواند و گفت: «اين تجربيات د ر د رجه اول براي صنعت نفت و د ر د رجه بعد براي خارج از آن آموزند ه و راه گشاست.» د كتر ابوالقاسم امامزاد ه با حضور د ر د فتر موزه هاي نفت از اقد ام هاي انجام شد ه د ر زمينه راه اند ازي موزه هاي صنعت نفت قد رد اني كرد . وي با اشاره به تاريخ صنعت نفت و د ستاورد هاي اين صنعت د ر گذشته و حال افزود : «خيلي كارها انجام شد ه كه بايد اين تجربيات را به كار ببند يم، نكات مثبت را به كار بگيريم و تلاش كنيم كه از نقطه ضعف ها بپرهيزيم.» امامزاد ه با اشاره به حد يثي از امام علي (ع) كه عاقل نيست كسي كه از تجربه هاي د يگران استفاد ه نكند ، تاكيد كرد : «اصلا خوب نيست كه بگوييم گذشتگان تجربه كرد ند ، حالا ما هم تجربه مي كنيم. از اين جنبه، موزه ها و اطلاعاتي كه د ر آنها گرد آوري مي شود ، مي تواند د رس عبرتي براي ما باشد .» وي كه مد رك د كتراي رياضيات خود را از د انشگاه ولز انگلستان د ريافت كرد ه، با اشاره به اين كه زماني آباد ان، د روازه ورود به صنعت نفت بود ، گفت: «ورود به نفت از تهران، شايد بي معنا باشد . كسي كه مد ت زماني را د ر مناطق نفت خيز صنعت نفت سپري كرد ه و اين صنعت را از نزد يك د يد ه و لمس كرد ه باشد ، بهتر مي تواند د ر اد اره كرد ن آن مشاركت كند .» نخستين رئيس د انشكد ه نفت آباد ان پس از انقلاب اسلامي با ياد آوري اين كه صنعت نفت، كارهاي بزرگ د يگري هم كرد ه كه الان شركت هاي بزرگ نفتي د ارند اين كارها را انجام مي د هند ، بر لزوم سرمايه گذاري اين صنعت د ر حوزه هاي فرهنگي و تربيت نيروي انساني متخصص تاكيد كرد . امامزاد ه كه به مد ت 6 سال رياست پژوهشگاه صنعت نفت را به عهد ه د اشته است، مي گويد : «زماني كه د ر سال 1368 با د ستور وزير نفت به آنجا منتقل شد م، نام آن مركز پژوهش و خد مات علمي بود و هنوز پژوهشگاه نشد ه بود .» وي سپس با اشاره به امكانات و تجهيزات خوب آن مركز د ر آن زمان، اما ضعف نيروي كارشناس و متخصص، افزود : با برنامه ريزي هاي انجام شد ه، تمركز بر تقويت و ارتقاي د انش نيروي انساني د ر د ستور كار قرار گرفت و نتيجه اين شد كه پس از مد تي، اين مركز از سوي وزارت علوم به عنوان نخستين پژوهشگاه فني كشور شناسايي شد و به پژوهشگاه صنعت نفت تغيير نام يافت.»
لازم به ذكر است، امامزاد ه د ر سال 1386 و پس از 32 سال خد مت د ر صنعت نفت، بازنشسته شد ه و هم اكنون به عنوان رئيس د انشكد ه نفت واحد علوم و تحقيقات د انشگاه آزاد اسلامي مشغول به فعاليت است.
اهد اي تصاوير و اسناد تاريخ پخش به موزه نفت
مسئول ارتباط با رسانه هاي روابط عمومي شركت ملي پخش فرآورد ه هاي نفتي، تصاوير و اسناد ي را از تاريخ صنعت پخش، به موزه و مركز اسناد صنعت نفت اهد ا كرد .
محمد مهد ي لياقت ورز، از كاركنان قد يمي روابط عمومي صنعت نفت با حضور د ر د فتر موزه هاي نفت، اين تصاوير و اسناد را براي حفظ و نگهد اري به موزه نفت سپرد . تصاويري از تلاش همكاران شركت ملي پخش فرآورد ه هاي نفتي براي سوخت رساني به مناطق د ورد ست و سخت گذر از طريق نفتكش هاي اين شركت، تصاويري از بازد يد مد يرعامل شركت پخش فرآورد ه هاي نفتي (مهند س فرجپور) به اتفاق مسئولان ستاد ي و مسئول سپاه پاسد اران منطقه خوزستان از منطقه عملياتي فاو د ر سال 1366، بازد يد مد يرعامل شركت ملي پخش فرآورد ه هاي نفتي و مسئولان ستاد ي از نصب مخزن سوخت د ر جريان جنگ تحميلي، تصاوير قد يمي از انبارها و.. از جمله اين مد ارك هستند . همچنين د ر ميان مد ارك اسناد شد ه، كپي نامه اي به امضاي مهند س مهد ي بازرگان، نخست وزير د ولت موقت د يد ه مي شود . وي د ر اين نامه كه تاريخ آن به مرد اد سال 1373 بازمي گرد د ، نسبت به يك مورد تخلف از سوي پيمانكار مسئول تحويل گازوييل به خانه ها هشد ار د اد ه و خواستار پيگيري موضوع شد ه است. د ر حاشيه اين نامه نيز د ستوراتي از سوي مسئولان وقت شركت پخش براي پيگيري موضوع د يد ه مي شود .
گفتني است، شركت پخش فرآورد ه هاي نفتي، يكي از قد يمي ترين شركت هاي صنعت نفت محسوب مي شود كه تاريخ شروع فعاليت آن به سال هاي آغازين اين صنعت بازمي گرد د .
جاي پاي تاريخ
اكبر نعمت الهي- وقتي روزنامه اي چاپ مي شود ، نسخه هاي استفاد ه شد ه يا به اصطلاح باطله آن به قيمتي پايين تر از كاغذ خام خريد و فروش مي شوند . وسايل و ابزار به كار رفته د ر صنعت نفت هم به نسبت وسيله استفاد ه نشد ه ارزان تر مي شوند ، يعني آهن و فلزات به كار رفته د ر آن قطعه به صورت به اصطلاح كيلويي به فروش مي رسد ، حال آن كه آن قطعه به خود ي خود د اراي ارزش هاي تاريخي و آموزشي است. اين قطعات هم مي توانند د ر نمونه سازي ها و مهند سي معكوس به كار روند و هم د ر آموزش رشته هاي تخصصي.
باتوجه به قد مت صنعت نفت د ر ايران كه حد ود 110 سال سابقه د ارد ، به طور طبيعي تعد اد قطعات به كار رفته د ر اين صنعت، بسيار زياد است و بسياري از آن ها د چار فرسود گي و استهلاك شد ه اند . طبيعي است كه ضرورت ند اشته باشد همه اين قطعات را نگهد اري كنيم، اما به هر روي برخي نمونه ها د اراي چنان ارزشي است كه گاهي كارخانه سازند ه براي تصاحب آن و انتقال به موزه هاي صنعتي، حاضر است هزينه هاي سنگيني را متقبل شود .
اين ويژگي بايد ما را بيشتر به اين فكر واد ارد كه اين قطعات د اراي چنان ارزشي هستند كه نبايد گذاشت براحتي خد شه اي به آن ها وارد شود . بايد از اين قطعات به د رستي مراقبت و حفاظت كرد تا د ر د رازمد ت هم د ر كار موزه ها بخشي از تاريخ را روايت كنند و هم د ر امور آموزشي بخشي از كاربرد هاي خود را براي نسل جوان بازگويند .
اين مفهوم البته براحتي براي صنعتگراني كه ممكن است همه چيز را د ر امروز ببينند و توجهي به كاربرد هاي فرهنگي حفظ و نگهد اري اشياي موزه اي ند اشته باشند ، كاري غيرضروري تلقي مي شود .
آن ها بيشتر از نگهد اري قطعات به فكر فروش آهن قراضه هستند تا به فكر نگهد اري قطعه د ر موزه .د ر حالي كه ما براحتي هر چيز تاريخي را به بهانه فرسود ه بود ن تخريب و چيز بي وجهي را جايگزين آن مي كنيم و به مرور همه تاريخ خود را گم مي كنيم. ساختن يك فيلم تاريخ معاصر د ر تهران روز به روز سخت تر مي شود ، د ر حالي كه د ر همه جاي د نيا تنها بخش هاي كوچكي از فيلم را د ر ماكت ها فيلمبرد اري مي كنند و د ر بقيه جاها از نمونه واقعي استفاد ه مي شود . چند ي پيش د ر تهران به صاحب يك نمايشگاه اتومبيل كه تعد اد ي از نمونه هاي منحصر به فرد خود رو را نگهد اري مي كند ، از سوي كارخانه سازند ه آن خود روها رقم كلاني پيشنهاد شد ه بود تا خود روي ساخت د ه ها سال قبل آن ها را به خود شان بفروشد .
واقعيت آن است كه بايد رفتار شركت هاي صنعتي غربي كه حاضرند براي جبران خلا موزه اي كارخانه خود نمونه ها را با هزينه هايي سنگين خريد اري كنند ، براي ما د رس باشد . قطعه اي كه گوشه اي بي مصرف افتاد ه است و د ر باد و باران د ر حال زنگ زد ن و فرسود ه شد ن است، مي تواند به ما كمك كند كه تاريخ اين صنعت را بد رستي روايت كنيم.وزير نفت با نگاه به همين مهم، د ستور تشكيل موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت را صاد ر كرد ه و همه اد ارات زيرمجموعه وزارتخانه را مكلف كرد ه است كه د ر اين زمينه با موزه ها همكاري كنند ؛ زيرا تاريخ نفت را هيچ چيزجز موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت نمي تواند به اين حد روشن تعريف كند .
همه بايد د ر تامين نيازهاي موزه به گونه اي عمل كنند كه د ر نگاشتن تاريخ صنعت نفت، گمشد ه اي ند اشته باشيم.
باغ موزه نفت کرمان، ميزبان رسانه اي ها
د ر آستانه افتتاح شرقي ترين موزه صنعت نفت کشور، اصحاب رسانه از باغ موزه نفت کرمان بازد يد کرد ند .
مد يريت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت به ميزباني شرکت پخش فرآورد ه هاي نفتي منطقه کرمان، نشستي را با حضور جمعي از نمايند گان رسانه ها با هد ف آگاهي رساني و انعکاس اقد ام ها، پيشرفت ها و د ستاورد هاي پروژه باغ موزه نفت کرمان موسوم به عمارت باغ آقا برگزار کرد .
د ر اين نشست که با حضور اکبر نعمت الهي، مد ير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت؛ جعفر سالاري نسب، مد ير پخش فرآورد ه هاي نفتي منطقه کرمان؛ فاطمه كاهي، رئيس روابط عمومي شركت ملي پخش فرآورد ه هاي نفتي ايران و محمد عبد العلي پور، مجري و ناظر پروژه باغ موزه نفت کرمان برگزار شد ، کليات و اهم فعاليت هاي انجام شد ه يا د ر د ست اقد ام مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت. بازد يد از عمارت، بناها و موقعيت هاي تاريخي و باستاني شهر کرمان از د يگر برنامه هاي اجرا شد ه د ر اين سفر بود .
گفتني است، گزارش مشروح اين نشست، گفت وگوها و بازد يد هاي انجام شد ه، د ر شماره هاي آيند ه «مشعل» از نظر خوانند گان گرامي خواهد گذشت.