گزارش «مشعل» از چهارمين همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت
نفت به سوي توسعه پايدار
مشعل: چهارمين همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت با شعار «مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت، راهي به سوي توسعه پايدار»، روز سه شنبه (پنجم شهريورماه) با حضور وزير نفت و مديران ارشد صنعت نفت کشور برگزار شد. رسيدن به ايستگاه چهارم همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت را مي توان نقطه عطفي در توجه اين صنعت به اين نوع مسؤوليت دانست که در مناطق تحت پوشش آن مصاديق فراواني از اقدام هاي اجتماعي و توجه به جامعه پيرامون را مي توان سراغ گرفت. انجام مسؤوليت هاي اجتماعي در صنعت نفت، راهبردي چند ساله است که اهالي بزرگ صنعت نفت آن را سرلوحه فعاليت هاي خود در مناطق مختلف قرار داده اند. در چند سال گذشته و همزمان با آغاز دولت يازدهم، روند انجام مسؤوليت هاي اجتماعي، شتاب بيشتري پيدا کرده و مناطق مختلف نفتي به آباداني ها و پيشرفت هاي بيشتري رسيده اند. رونمايي از سياست ها و نظامنامه نحوه ايفاي مسؤوليت هاي اجتماعي در صنعت نفت از سوي وزير نفت در اين همايش و ابلاغ آن همزمان با برگزاري آن از اقدام هاي مهم انجام شده در مسير ايفاي اين مسؤوليت در اين صنعت است؛ نظامنامه اي که نقشه راه واحدي براي تمامي شرکت هاي زيرمجموعه نفت خواهد بود.
ارسال 67 فقره گزارش پايداري به دبيرخانه همايش را مي توان استقبال و انگيزه شرکت ها در اين راه دانست که براساس آن برترين ها معرفي شدند و جوايزي دريافت کردند. دو پنل مشارکت در توسعه و توانمندسازي جوامع محلي و همچنين توسعه صنعت سبز نيز تاکيدي بر تخصصي شدن فعاليت ها در اين عرصه ها داشت و در خلال اين همايش، تاکيد بر برقراري تعامل دوسويه با ذي نفعان موضوعي بود که بر توجه بيشتر شرکت ها به آن تاکيد شد. آنگونه که وزير نفت در مراسم اختتاميه اين همايش اين مساله را با تاکيد بر اينکه «مردم در مناطق نفت خيز بايد احساس کنند که با آنها مانند يک خانواده رفتار مي شود»، مورد اشاره قرار داد.»
همچنين دستور وزير نفت بر گشايش درهاي صنعت نفت به روي جامعه شناسان، استادان دانشگاه و دانشجويان علوم اجتماعي در بخش مسؤوليت اجتماعي مي تواند نويدبخش فعاليت هاي کارشناسانه و تخصصي تر در اين عرصه مهم باشد؛ به شکلي که خروجي آن به آگاهي دو سويه منجر شود.
محور اصلي سخنان بيژن زنگنه در چهارمين همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت در محل سالن همايش شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران بر تخصص در زمينه فعاليت مسؤوليت اجتماعي استوار بود که تاکيد کرد مشاوران اجتماعي، افراد باانگيزه و باسوادي باشند.
وزير نفت با اشاره به باز شدن درهاي صنعت نفت روي جامعه شناسان، استادان دانشگاه و دانشجويان علوم اجتماعي در بخش مسؤوليت اجتماعي يادآور شد: «آمد و رفت استادان و دانشجويان علوم اجتماعي در حوزه مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت، سبب بالا رفتن آگاهي دو طرف مي شود و با باز شدن پاي دانشگاه هاي علوم اجتماعي به صنعت نفت که تعدادشان زياد نيست، آرزو به دل نمي مانم.»
زنگنه با يادآوري اينکه اکنون تمام دانشکده هاي نفت در بخش بالادستي، درگير پروژه هاي پژوهشي نفت هستند و هيچ دانشکده اي در بخش بالادستي وجود ندارد که در اين زمينه فعال نباشد، گفت: «انجام کارهاي پژوهشي ميان دانشجويان و استادان با صنعت نفت منتج به يک زبان مشترک ميان آنها مي شود و انجام اين کار در حوزه مسؤوليت اجتماعي نيز بايد تکرار شود.»
مسؤوليت اجتماعي نيازمند فرهنگ سازي
وزير نفت با بيان اينکه طرح موضوع مسؤوليت اجتماعي به فرهنگ سازي نياز دارد، يادآور شد: «مسؤوليت اجتماعي هم اکنون در دنيا تئوريزه و تخصصي شده و فقط يک کار اخلاقي نيست. شرکت انگليسي - هلندي شل، کارهايي که در زمينه مسؤوليت اجتماعي انجام مي دهد، به دليل اخلاق نيست، به خاطر تداوم حيات و پايداري فعاليت خود است.»
وي با تاکيد بر اينکه تداوم حيات و فعاليت اقتصادي شرکت هاي بزرگ دنيا به ايفاي نقش آنها در بخش مسؤوليت اجتماعي بستگي دارد، افزود: «براي نمونه شرکت هاي بزرگ آمريکايي ثروتشان را وقف مي کنند؛ زيرا غير از اين نمي توانند ادامه حيات دهند.»
زنگنه همچنين با اشاره به ابلاغ نظام نامه نحوه ايفاي مسؤوليت هاي اجتماعي در صنعت نفت و چگونگي اجراي آن تاکيد کرد: «مردم در مناطق نفت خيز بايد احساس کنند که با آنها مانند يک خانواده رفتار مي شود.»
تاکيد بر توجه به محيط زيست
موضوع مهم ديگر مورد اشاره در سخنان وزير نفت، توجه به محيط زيست بود که در اين زمينه تصريح کرد: «مساله زيست محيطي، جايگاه ويژه اي در اين بخشنامه دارد؛ زيرا ريسک زيست محيطي صنعت نفت بسيار بالاست و آلايندگي شيميايي، آب و خاک و هوا دارد. نفت بايد دوست محيط زيست باشد و هيچ طرحي از اجرا تا بهره برداري و توليد نبايد بدون لحاظ کردن مباحث زيست محيطي باشد. بنده طرحي را که ارزان باشد، اما مباحث زيست محيطي را کنار بگذارد، هيچ گاه قبول نداشته ام، دولت هم آن را قبول ندارد.»
وزير نفت يادآور شد: «وقتي سال 92 وارد وزارت نفت شدم، طرح خشک کردن هورالعظيم در برنامه قرار داشت تا در محيط خشک، ميدان يادآوران و آزادگان را توسعه دهند؛ اما گفتم اين يک جنايت ضدبشري است و نبايد اتفاق بيفتد.» زنگنه در ادامه با بيان اينکه سواد زيست محيطي در سطح عمومي در 40 سال اخير بالا رفته است، يادآور شد: «انجام مسؤوليت اجتماعي دو بخش دارد؛ يک بخش به اقدام هاي فيزيکي و کارهاي عمراني مانند ساخت مدرسه، مراکز فني و حرفه اي، ورزشي با اولويت بانوان مربوط است و بخش ديگر به کارهاي اجتماعي مربوط مي شود که الزاما آثار فيزيکي و ظاهري ندارد و براي توانمندسازي جوامع به اجرا درمي آيد.»
وزير نفت در ادامه سخنان خود با اشاره به وقوع سيل در استان خوزستان، اقدام هاي مناسب شرکت هاي نفتي در زمان وقوع سيل و زلزله خوزستان را يادآوري کرد و گفت: «آمادگي خود را براي بازسازي برخي بخش ها از جمله ساخت مدارس و خانه هاي بهداشت اعلام کرديم. به همين منظور 150 ميليارد تومان براي بازسازي مناطق سيل زده و 51 ميليارد تومان براي مناطق زلزله زده مسجدسليمان اختصاص داديم. انجام اين کارها براي اين بود که مردم احساس کنند ما کنارشان هستيم.»
بيانيه چهارمين همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت
سيدامير طالبيان پيش از سخنان وزير نفت، در مراسم اختتاميه چهارمين همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت با قرائت بيانيه پاياني گفت: «سال گذشته با بذل توجه به بخشنامه وزير مبني بر صرفه جويي در هزينه ها، با وجود برگزار نکردن همايش سالانه، روند فعاليت گزارش گيري را تعطيل نکرديم و از شرکت ها خواستيم اقدامات مسؤوليت اجتماعي را در قالب گزارش هاي پايداري به دبيرخانه همايش ارسال کنند که در اين مدت با اينکه همايش برگزار نشد و انگيزه اي براي دريافت جايزه مطرح نبود، تعداد 67 فقره گزارش پايداري به دبيرخانه ارسال شد و همين امر، انگيزه اي براي دريافت مجوز از وزير براي برگزاري صرفه جويانه همايش و حذف تشريفات و هزينه هاي اضافي شد.»
طالبيان با بيان اينکه همايش طبق توصيه وزير نفت همايشي مسؤولانه، فاقد حامي مالي و وجه ثبت نام؛ اما مبتني بر مشارکت جمعي شرکت ها بود، افزود: «چهارمين همايش مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت با مشارکت جمعي و داوطلبانه همه شرکت ها و متکي به امکانات موجود برگزار شد که از تمامي آنان تشکر مي کنم.»
به گفته او، در اين دوره در موضوع داوري گزارش پايداري شرکت ها از توانمندي هاي داوران و چارچوب ارزيابي تخصصي تري بهره برديم و داوران گزارش ها متشکل از استادان دانشگاهي و کارشناسان ارزيابي بوده و در فرايند داوري، هر گزارش حداقل از سوي سه نفر از داوران مورد ارزيابي قرار گرفت. طالبيان يادآور شد: چارچوب اين ارزيابي نيز دربرگيرنده شاخص هاي اصلي و فرعي مشخص و برآمده از استاندارد بين المللي مسؤوليت اجتماعي شرکت و چارچوب گزارش دهي GRI بود که طي جلسات کارشناسي و اجماع داوران براي هريک از آنها وزن مشخصي تعيين شد و در مرحله بعد گزارش ها و اقدام هاي شرکت ها در حوزه هاي جامعه محلي، محيط زيست و کارکنان و بر اساس خوداظهاري شرکت ها مورد ارزيابي قرار گرفت. در نهايت شرکت ها بر اساس ميانگين نمرات هر گزارش و به طور کاملا بي طرفانه رتبه بندي شده و در سطوح مختلف جايزه و سپاسنامه توزيع شدند.
او در بررسي گزارش هاي دريافتي از سوي شرکت ها نکاتي را مورد اشاره قرار داد و گفت: اولا با وجود اقدام هاي قابل توجه انجام شده از سوي شرکت ها در حوزه هاي جامعه محلي، محيط زيست و کارکنان همچنان چالش ها و مسائلي در اين حوزه ها ديده مي شود که مي توان با شناسايي و اولويت بندي موضوعات اساسي، شناسايي ذي نفعان کليدي و برقراري تعامل دوسويه با ذي نفعان، براي رفع مسائل موجود و ارتقاي سطح رضايتمندي جامعه محلي و افزايش اثر بخشي اقدام ها در محيط زيست گام برداشت و ديگر اينکه غالب اقدام هاي انجام شده از سوي شرکت ها تحت عنوان مسؤوليت اجتماعي شرکتي در حوزه هاي مذکور صرفا در حد اجراي ضوابط قانوني، مقررات و استانداردها بوده است، در حالي که با يک رويکرد خلاقانه و مبتکرانه مي توان ضمن رعايت همين مقررات و استانداردها گام هاي موثرتري در مسير توجه به مسؤوليت اجتماعي برداشت.
طالبيان بيانيه نهايي همايش را در محورهاي زير اعلام کرد:
1- در اين همايش نمونه هاي موفقي از ابتکار عمل ها و برنامه هاي سودمند مسؤوليت اجتماعي از سوي شرکت ها در معرض معرفي و تبادل تجربه قرار گرفت. تاکيد داريم اين روند با کيفيت بالاتري از سوي شرکت ها در مناطق نفتي تداوم يابد.
2- لازم است شرکت ها و سازمان هاي فعال در صنعت نفت کشور، نسبت به اولويت هاي صنعت نفت در موضوع مسؤوليت اجتماعي توجه جدي کرده و با شناخت بيشتري موضوعات اساسي خود در اين زمينه را مشخص کنند و بر اساس آنها اقدام و گزارش ارائه دهند.
3- مديريت هزينه کردها از موارد مهم در تعيين و اجراي برنامه هاي مسؤوليت اجتماعي بوده و بايد به برنامه هايي اولويت داده شود که اولا از برآورد هزينه معقول برخوردار بوده و ديگر اينکه نتايج مثبت بيشتر و عميق تري داشته و رضايتمندي مردم را در پي داشته باشد.
4- بسيار مهم است شرکت ها در مناطق عملياتي تلاش کنند به چالش هاي منطقه اي توجه کرده و رويکرد مسؤوليت اجتماعي مشارکتي را دنبال کنند و چالش هاي مذکور را از اين طريق کاهش داده يا از بين ببرند.
5- توصيه مي شود مديران شرکت هاي نفتي نسبت به افزايش دانش خود در موضوع مسؤوليت اجتماعي شرکت اقدام کرده و نيروي انساني تحت مديريت خود را نيز در مسير آموزش اين موضوع قرار دهند. بويژه تاکيد مي شود، در شرکت هاي پيمانکاري نفتي اطلاع رساني، آموزش و تسهيل گري اين موضوع صورت گيرد. بهره گيري از مشاوران و صاحبنظران صاحب صلاحيت توصيه شود.
او اظهار اميدواري کرد که در چشم انداز هاي آتي، شاهد توسعه مسؤوليت اجتماعي در صنعت نفت باشيم و از نتايج آن براي تقويت فعاليت هاي ذاتي صنعت و همزيستي و همراهي شايسته با مردم و حفاظت از محيط زيست در مناطق عملياتي بهره مند شويم.