سنگ آب های ندوشن پدیده ای زیبا و منحصر به فرد
شبنم اعماری - يکي از زيباترين پديده هاي زمين شناسي ايران که در نوع خود بي نظير و منحصر به فرد است، چشمه هاي آهک ساز «نيوک» ندوشن و دره آب شور مجاور آن است.
بدون شک همه آنهايي که اهل سفر هستند، با يزد و جاذبه هاي ديدني اش آشنايي دارند، اما شايد کمتر به پديده کمياب سنگ آب هاي ندوشن که نمونه هاي نادري از آن در ايران و جهان وجود دارد، توجه کرده باشند. سنگ آب «اشنيز» ندوشن، يکي از پديده هاي زيباي وصف ناپذير استان يزد است که مي توان آن را نمونه خيلي کوچک باداب سورت دانست. يکي از شگفت انگيزترين منطقه هاي طبيعي ندوشن، دره سنگ آب هايش است؛ جايي که چشمه هاي آب آن شکلي پلکاني به خود گرفته اند و نمايي بسيار زيبا را خلق کرده اند که هوش از سر هر بازديدکننده اي مي برد. از ويژگي هاي سنگ آب ندوشن مي توان به خواص درماني و رفع امراض پوستي آن اشاره کرد. وجود جريان آب دائمي در دل بيابان هاي يزد و دارا بودن چند گونه گياهي و جانوري، زيبايي و شگفت انگيز بودن اين اثر طبيعي ملي را دوچندان کرده است. سنگ آب هاي ندوشن، يکي از بي نظيرترين ژئوتوپ هاي طبيعي استان يزد است که نمي توان با سفر به اين استان از ديدن آن به راحتي گذشت. دره سنگ آب هاي ندوشن در آبان 1394 در فهرست ميراث طبيعي ملي کشور به ثبت رسيده است.
روستاي ندوشن با آثار و نشانه هاي فرهنگي، تاريخي و طبيعت بکر خود يکي از مناطق ديدني يزد است. اين روستاي چند هزار ساله، علاوه بر سنگ آب هاي منحصر به فرد، جاذبه هاي ديگري هم دارد که نبايد از ديدن آنها غافل شد.
مسجد جامع
با حضور در اين مسجد، گويي وارد يک موزه تاريخي تمام عيار شده ايد. به محض ورود و با ديدن منار جنبان، ستون هاي سنگي، در و ديوار کنده کاري شده و کتيبه هاي سنگي و کتاب خطي در مسجد جامع ندوشن، در مي يابيد که اينجا در دل خود تاريخي نهفته دارد. اين مسجد، يکي از قديمي ترين مساجد يزد است که در سده 8 بنا شده است.
منبري 900 ساله
اين منبر که امروز برخي از قسمت هاي آن در موزه هنرهاي زيباي «متروپولين» شهر نيويورک خودنمايي مي کند، قدمتي 900 ساله دارد که باقيمانده اجزايش بعد از مرمت در مسجد جامع ندوشن نگهداري مي شود. جنس اين منبر 2 متري از چوب گردوست و در تزيين آن از هنر معرق، منبت و گره چيني استفاده شده است. تاريخ ساخت اين منبر چوبي به قرن 6 برمي گردد.
مسجد آمنه گل
در ميان بافت قديمي ندوشن، مسجد ديگري ديده مي شود که با نمايي خشتي و سقف آجري گنبدي شکل، معماري قرن 8 هجري را پيش رويتان قرار مي دهد؛ البته تنها قسمت باقيمانده مسجد آمنه گل، اتاق کوچکي است که سنگ نوشته اي با خط نسخ دارد که به سازنده و باني مسجد اشاره کرده است.
قنات تاريخي
قنات ها، باارزش ترين سازه هاي تاريخي هستند که نقش زيادي در پيدايش شهرها و تمدن ها داشته اند. شايد به همين دليل است که جايگاه خاصي در ميان بناهاي تاريخي دارند. قنات تاريخي ندوشن که قدمت آن به دوره ايلخانان برمي گردد، سازه اي ارزشمند است که عميق ترين بخش آن 48 متر عمق دارد. در طول اين قنات، 51 حلقه چاه براي لايروبي و تصفيه هواي داخل قنات ساخته شده است.
برج چهاردر
اين برج که به دوره افشاريان مربوط است، از لحاظ ارتفاع و کاربرد با ديگر برج هاي ندوشن فرق دارد. برج چهاردر، ساختماني يک طبقه با ارتفاعي کم است که در داخل اين بناي مربعي شکل، پلکاني ديده مي شود که به پشت بام برج راه دارد و در گذشته از آن براي دشتباني استفاده مي کردند.
قلعه سفيد
قلعه تاريخي سفيدکه از سنگ و خشت ساخته شده، در فاصله کمي از شهر قرار گرفته و متعلق به دوران افشاريه است.
آب انبار شاه عباسي
اين آب انبار که جزو آثار بجا مانده از دوران صفويه است، سقف آجري گنبدي شکل دارد که در دو طرف آن، بادگيري چهاروجهي ديده مي شود که بر زيبايي هايش افزوده است.
مسير دسترسي به ندوشن
دره سنگ آب هاي ندوشن در روستايي به نام نيوک از توابع شهرستان ميبد قرار گرفته و در 13 کيلومتري جاده ندوشن به ميبد واقع شده است. بهترين مسير براي رسيدن به اين منطقه، حرکت از يزد و جاده فولاد است. پس از 55 کيلومتر حرکت در اين جاده در انتها، وارد جاده اي مي شويد که ميبد را به ندوشن متصل مي کند. با رسيدن به اين تقاطع بايد به سمت چپ برويد. در ابتداي اين مسير روستاي نيوک را مي بينيد. حدود 5 کيلومتر بعد از اين روستا، در سمت چپ جاده، مسجد حضرت ابوالفضل(ع) قرار گرفته است. خودرويتان را کنار اين مسجد پارک و خود را براي يک پياده روي 5/1 کيلومتري آماده کنيد. بعد از يک پياده روي 30 دقيقه اي و با عبور از تپه هاي رنگي، به دامنه کوه هاي کوچک مي رسيد. پس از آن، به سمت راست حرکت کنيد. آبرا هه هاي آهکي که در مسيرتان ديده مي شود، نشانه اي مطمئن براي رسيدن به مقصد است. پس از 30 دقيقه پياده روي، شکافي در دل کوه خودنمايي مي کند که همان شکاف سنگ آب هاست، اين يعني به مقصد رسيده ايد.
نکته: به هيچ عنوان بر لبه هاي حوضچه ها قدم نگذاريد که به آسيب ديدگي شان منجر شود. با رعايت برخي نکات، به حفظ اين اثر طبيعي ملي کمک کنيد.
هتل های سنتی ایران
سفر به دل تاريخ
همانطور که در شماره قبل اشاره کرديم، کاشان 7 هزار ساله، داراي هتل هاي سنتي زيادي است که در اين شماره نيز به آنها پرداخته ايم.
مهينستان راهب کاشان: اين اقامتگاه که متعلق به دوران قاجار است، در سال 1389 مرمت و بازسازي آن آغاز شد و سال 1393 به بهره برداري رسيد. اين بنا ساختماني دو طبقه، سه حياط اندروني، بيروني و حياط خدمه دارد. با اينکه مهينستان راهب، داراي فضا و بافت تاريخي است؛ اما از امکانات مدرني بهره مي برد که ترکيب اين دو عنصر متضاد مي تواند تجربه اقامتي به يادماني را براي مسافران به دنبال داشته باشد.
هتل سنتي اطلسي : اقامت در اين خانه که قدمتي بيش از 200 سال دارد، مطمئنا براي مسافران بسيار دلچسب خواهد بود. خانه اطلسي با اتاق هاي پنج دري، سرداب، حوض خانه و بادگيري که حالا آشيانه گنجشکان و کبوتران شده، نمادي از معماري قديمي ايران است. اين بناي سنتي با آن حياط بزرگ و حوض پر از ماهي ، شما را غرق در آرامش مي کند و اقامتي خاطره انگيز را برايتان رقم مي زند.
هتل نگين : از ديگر هتل هاي سنتي کاشان است که بناي آن در سال 1392 مرمت شد. اين هتل زيبا توانسته محيطي آرام براي مسافران فراهم آورد. يکي از مزيت هاي هتل سنتي نگين، فاصله نزديک آن با بناهاي تاريخي، آرامگاه محتشمي و بازار کاشان است؛ اما نکته قابل اشاره درباره اين هتل، اين است که تمامي درآمد آن، از سوي موسسه خيريه نگين کاشان براي فرزندان 3 تا 18 سال بي سرپرست يا بدسرپرست هزينه مي شود. در اين هتل زيباي دوست داشتني، مي توان به دور از استرس و در آرامش، حضور نسل هاي قبل را بخوبي لمس کرد. علاوه بر هتل هاي سنتي که به آنها اشاره کرديم، کاشان اقامتگاه هاي ديگري هم دارد که از جمله آنها مي توان به هتل سنتي اميرکبير، هتل خانه کمال الملک، در باغ کاشان، هتل آميرزا، نقلي و... اشاره کرد.
سوغات گیلان
يکي از محبوب ترين استان هاي کشور، گيلان است که سالانه از گردشگران زيادي پذيرايي مي کند. اين استان سوغات بسيار شناخته شده اي دارد که از جمله آنها مي توان به انواع صنايع دستي، کلوچه، نان و شيريني هاي محلي اشاره کرد.
رشته خشکار: اين شيريني چرب و سنتي سابقه زيادي دارد و در برخي مناطق، تهيه آن يک شغل خانوادگي محسوب مي شود.
باقلواي ياس: برخلاف باقلواهاي رايج که مغز آنها با هل معطر مي شود، باقلواي گيلاني با گل ياس معطر شده است.
حلواي به: اين حلواي محلي که نوع مرغوب آن بسيار خوشرنگ است، از سوي زنان روستايي و در ديگ هاي مسي سفيد کرده، پخته مي شود.
نان خلفه (کشتا): گيلاني ها اين نان محلي را روي گمج (نوعي ظرف سفالي که روي آتش گذاشته مي شود) مي پزند.
نان تميجان: اين نان باريک و بيضي شکل که آماده کردن خمير آن روش خاصي دارد، از آرد برنج تهيه و روي تابه اي چدني به نام ساچ پخته مي شود.
پنير سياه مزگي: از محصولات لبني مورد علاقه گيلاني هاست که در بين گردشگران هم طرفداران زيادي دارد. اين پنير با طعم بي نظيرش، با بهترين پنيرهاي کشور فرانسه رقابت مي کند.
زيتون: نام زيتون رودبار را همه شنيده اند. کشت زيتون در رودبار سابقه طولاني دارد.
بادام زميني: آستانه اشرفيه با توليد 80 درصد بادام زميني کشور، قطب توليد اين محصول به شمار مي رود و مرغوب ترين نوع بادام زميني را دارد.
برنج: گيلاني ها، گران ترين و بهترين برنج ها را دارند (هاشمي، آستانه، طارم، دم سياه، صدري و...).
چاي: يکي از عمده ترين و معروف ترين سوغات گيلان، چاي لاهيجان است که عطر و طعم آن به چاي اصيل ايراني معروف است.
ميوه و سبزيجات: در باغ ها و زمين هاي گيلان، ميوه و سبزيجات معطري مي رويد که مختص به اين منطقه است.
صنايع دستي: حصيربافي، بامبوبافي، رشتي دوزي(رودوزي هاي سنتي)، شال بافي، سفالگري، چوموش دوزي، عروسک بافي، نقاشي روي کدو، نمدبافي و... از صنايع دستي گيلان به شمار مي رود.
سوزن دوزي بلوچ
نخ دوزي يا گلدوزي، يکي از روش هاي ديرينه آرايش جامه است که در ميان زنان بلوچ، هنري رايج به شمار مي رود.
سوزن دوزي بلوچ، هنر ظريف و پرسابقه اي است که هيچ کس بدرستي نمي داند از چه زماني در ايران رواج يافته است. با اين وجود، بايد گفت کار بلوچ دوزي که همان گل ابريشم دوخته بر پارچه هاست، در دوره اي با صنعت توليد ابريشم رابطه داشته است. بدون ترديد سوزن دوزي بلوچستان را بايد در زمره يکي از اصيل ترين صنايع دستي کشور به حساب آورد و يکي از ظريف ترين هنرهاي دستي دانست که طي آن تمام يا قسمت اعظم پارچه از کوک و بخيه هاي رنگين پوشيده مي شود.
اين صنعت که در آن ذوق و خلاقيت زنان سوزن دوز در طرح هاي سنتي محلي خلاصه مي شود، امروزه در ميان صنايع هنري و سنتي کشور از مقام و مرتبه بسيار بالايي برخوردار است. سوزن دوزي در هر منطقه با منطقه ديگر متفاوت است و نام مخصوص به خود را دارد. از انواع دوخت هاي سوزن دوزي مي توان از چوطل دوزي، آسان تانکه، بالمدک، کپ وجلت، محسم سندکي، چکن و پرکار لاهاري و پرکار و... نام برد. کيف، جاي جوراب، قوطي سيگار،کيف پول خرد، جلد عينک، جاي کليد، جاي دستمال کاغذي، دستمال سفره، شلوار، کت، مانتو، کراوات، پارچه، کفش، کمربند، آباژور، چکمه، شليته، بلوز، کاپشن، جلد آلبوم، قاب عکس و... از نمونه هاي سوزن دوزي است.
از انواع نقش ها نيز مي توان از نقوش انساني، حيواني، گياهي، هندسي و غيره نام برد.