مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت اعلام کرد:
راه اندازی موزه های صنعت نفت به صورت موضوعی
مدير موزه ها ومركز اسناد صنعت نفت با بيان اينكه موزه هاي صنعت نفت به صورت موضوعي راه اندازي مي شود ، تصريح كرد: هيچ كدام از موزه هاي صنعت نفت، شبيه به يكديگر نيستند و در راه اندازي موزه ها، موضوع نقش قابل توجهي دارد.بعدازظهر چهارشنبه 17 مهرماه، كامران دهقاني، مديركل تشكيلات، روش ها و تعالي سازماني به همراه هياتي از اين اداره كل از مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت در شهرري بازديد كردند. در اين بازديد كه از مركز اسناد، گنجينه اشيا و گمرك انبار نفت ري صورت گرفت، اكبر نعمت الهي، مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت با اشاره به راه اندازي چهار موزه صنعت نفت در شهرهاي سبزوار، تهران و آبادان(دو موزه) در خصوص راه اندازي موزه نفت سوزها در كرمان گفت: ساختمان اين موزه كه عمارت كنسولگري انگليس بود، طي سال هاي گذشته در معرض نابودي كامل قرارداشت و مديريت موزه ها ومركز اسناد صنعت نفت با توجه به قدمت اين عمارت كه مربوط به دوره زنديه است، عمليات احيا، بازسازي و مرمت آن را آغاز كرد و هم اكنون اين عمارت به صورت كامل بازسازي و احيا شده و قرار است به عنوان موزه نفت سوزها به بهره برداري برسد.وي توضيح داد: وسايل نفت سوزي كه در گذشته مورد استفاده قرار مي گرفتند و اكنون ديگر کاربردي ندارند، در اين موزه به در معرض ديد عموم قرار مي گيرد. به گفته مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، يخچال، راديو، اتو، اسلايدشو، انواع خوراك پزي ها و گردسوزها كه همگي آنها با نفت كار مي كنند در اين موزه به نمايش در خواهند آمد. نعمت الهي در ادامه در خصوص راه اندازي موزه هاي صنعت نفت در مشهد توضيح داد: در شهر مشهد، انبار شماره يك فراورده هاي نفتي به دليل قدمت بالاي آن در حال تعطيل شدن بود كه مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت آن را براي تبديل كردن به موزه صنعت نفت در شرق كشور در اختيار گرفت و هم اکنون مرمت آن براي تبديل شدن به موزه بزرگ پخش فراورده هاي نفتي كشور آغاز شده است. مدير موزه ها ومركز اسناد صنعت نفت با بيان اينكه موزه هاي صنعت نفت به صورت موضوعي راه اندازي مي شود، تصريح كرد: هيچ كدام از موزه هاي صنعت نفت شبيه به يكديگر نيستند. به طور مثال در تهران موزه بنزين خانه، در كرمان نفت سوزها، در مشهد پخش فراورده هاي نفتي و در كرمانشاه كارخانه حلب سازي و حلب پركني موضوع اصلي شكل گيري موزه هستند.
اسكله پالايشگاه آبادان ثبت جهاني مي شود
نعمت الهي تصريح كرد: براي جلوگيري از تخريب بنا ها و ميراث ماندگار صنعت نفت در كشور هر مكاني را كه اهميت تاريخي براي صنعت نفت داشت، ثبت ملي كرده ايم. بر اين اساس با تلاش هايي كه صورت گرفته، تاكنون 124 بناي صنعت نفت در فهرست آثار ملي کشور ثبت شده است، ضمن آنكه در تلاش هستيم برخي از نقاط مورد نظر را كه ثبت ملي شده، از جمله اسكله پالايشگاه آبادان كه نقش قابل توجهي در جنگ جهاني دوم داشته، ثبت جهاني كنيم.وي افزود: برخلاف نظر عده اي كه پالايشگاه آبادان را نخستين پالايشگاه كشور مي دانند، نخستين پالايشگاه كشور در شهر مسجدسليمان در منطقه بي بيان بوده كه قرار است اين پالايشگاه به عنوان موزه اكتشاف و توليد نفت راه اندازي شود.نعمت الهي اضافه كرد: ساختمان اين موزه آماده شده و در صورت تامين اعتبار لازم در نيمه نخست سال آينده به بهره برداري مي رسد.
حفظ ميراث اسناد صنعت نفت
نعمت الهي در ادامه به حفظ ميراث اسناد صنعت نفت اشاره كرد و افزود: در كنار اقدام هاي لازم براي راه اندازي موزه هاي نفت حفظ اسناد صنعت نفت نيز در دستور كار قراردارد و بر اين اساس مركز اسناد مديريت موزه ها راه اندازي شده است. وي با بيان اينكه اسناد قديمي مربوط به قبل از انقلاب اسلامي در اولويت جمع آوري هستند، توضيح داد: تمام اقدام هاي لازم براي احيا و مرمت اسناد صنعت نفت كه جمع آوري شده، به صورت حرفه اي انجام مي شود و پس از آن اسناد مذكور در گنجينه اسناد صنعت نفت به منظور استفاده در موزه هاي صنعت نفت قرار مي گيرد.مدير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت يادآورشد: تاكنون 25 ميليون برگ سند در مركز اسناد صنعت نفت جمع آوري شده است، ضمن آنكه گردآوري اسناد مربوط به اين صنعت هنوز ادامه دارد. وي همچنين به گردآوري اشياي قديمي صنعت نفت از انبارها و سلويج هاي مناطق مختلف صنعت نفت اشاره كرد و افزود: اين اشيا جمع آوري و پس از آن بازسازي مي شود و در نهايت در موزه هاي صنعت نفت در معرض ديد عموم قرار مي گيرد. گفتني است، در اين بازديد كامران دهقاني، مديركل تشكيلات، روش ها و تعالي سازماني و هيات همراه از نزديک با فعاليت هاي مرکز اسناد و واحد اشيا آشنا شده و در جريان روند گردآوري، مرمت و ساماندهي مستندات تاريخي صنعت نفت قرار گرفتند.
نفت سوز های وطنی چگونه خلق شدند؟
را ه اندازي مجدد کارخانه به خواست نهضت مقاومت
کارخانه سماور و چراغ عالي نسب در شرايطي که تقاضاي زيادي براي خريد آن وجود داشت، تعطيل شده بود و استاد عالي نسب در حال برآورد شرايط و مشورت با اطرافيان براي راه اندازي کسب و کار جديد بود که پيغامي از سوي مرحوم آيت ا... سيدرضا زنجاني و مرحوم آيت ا... سيدمحمود طالقاني براي شرکت در جلسه مخفي نهضت مقاومت ملي دريافت کرد. در کتاب «ميرناميرا» در خصوص محتواي آن جلسه به نقل از خود استاد آمده است: «در آن جلسه مرحوم طالقاني به نمايندگي از اعضاي نهضت مقاومت سخن مي گفت و خطاب به من گفت که از شجاعت و غيرت شما در تعطيل کردن کارخانه در اعتراض به کودتا سپاسگزاريم؛ اما بررسي هاي چند ماهه ما نشان مي دهد که دولت کودتا، حال که از اين سطح از حمايت هاي بين المللي هم برخوردار است، به اين زودي ها ساقط نخواهد شد. بنابراين مبارزات ملت ايران در دور جديد براساس پيش بيني و تحليل ها، مبارزاتي درازمدت خواهد بود. اين مبارزه درازمدت به ابزار هايي نياز دارد که يکي از آنها حمايت هاي مالي و ديگري برخوردار بودن از يک محمل خوب براي حمايت از مبارزان و نيز احيانا تشکيل برخي جلسات در پوشش کارخانه است. شخصاً به نمايندگي از همه آقايان و به نام نهضت مقاومت از شما مي خواهم که مجددا کارخانه را را ه اندازي و ارتباط خود را با ما حفظ کنيد.»
در واکنش به اين تقاضا، کارخانه سماورسازي عالي نسب را ه اندازي و با آزادسازي قابل توجه واردات پس از کودتا، تلاش جديدي براي رقابت با کمپاني هاي بين المللي از سوي کارخانه عالي نسب شدت گرفت.
پورميکاييل دستاورد فني اين دوران براي ميرمصطفي عالي نسب را ثبت پنج اختراع به نام خود و براي کارخانه عنوان مي کند و مي افزايد: او در اين مدت چند مشاور سوئيسي را نيز به خدمت گرفت و با انجام مطالعات دقيق دستاورد هاي مهمي در مديريت صنعتي مدرن از خود به جا گذاشت. وقتي سوئيسي ها کيفيت کارخانه را ديدند، تقاضاي مشارکت و سرمايه گذاري مشترک داشتند؛ اما استاد مي خواست اين صنعت به معناي دقيق کلمه «ملي» باقي بماند. بنابراين به استخدام آنها و اخذ دانش و مهارت هايشان بسنده کرد. در اين دوران ارتباط عالي نسب با نهضت مقاومت ملي ادامه داشت. کمک به مهندس بازرگان و مهندس سحابي براي را ه اندازي مدرسه کمال، تامين مالي هزينه هاي پژوهشي علامه اميني براي تدوين مجموعه بي نظير الغدير، کمک به را ه اندازي مجله مکتب اسلام و... از سوي زنده ياد عالي نسب انجام و تلاش هاي وي و همرزمانش در كنار ديگر مبارزان انقلابي به پيروزي انقلاب اسلامي ايران منجر شد.
ميرمصطفي عالي نسب، خالق نفت سوز هاي وطني
عالي نسب که دکتر فرشاد مومني، اقتصاددان او را «پرچمدار اقتصاد ملي ايران» مي نامد، در سال 1384 و پس از 86 سال زندگي در دوران سرنوشت ساز ايران از ملي شدن صنعت نفت تا انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي، در حالي که سال هاي آخر عمر درگير بيماري بود، از دنيا رفت.بررسي فعاليت هاي او كه خالق نفت سوز هاي وطني به شمار مي آيد، در زمينه توليد و اقتصاد ملي نشان از ماندگاري فعال اقتصادي و کارآفريني دارد که جهت گيري هاي اقتصادي اش را در تمام دوره هاي حساس سياسي با انتخاب هاي ملي و مردمي پيوند داد.
ميراث ماندگار عالي نسب
شرکت عالي نسب با تلاش سهامداران و اعضاي هيات مديره که همگي اعضاي خانواده و منسوبان زنده ياد عالي نسب هستند، همچنان به فعاليت خود ادامه مي دهد.بعد از ارائه توضيحات در خصوص تصميم موزه هاي صنعت نفت براي معرفي چهره هاي ماندگار و کارآفريني همچون مرحوم عالي نسب در موزه نفت سوز هاي کرمان، پورميکاييل، ضمن استقبال از اين موضوع، عکس ها و اطلاعات ارزشمندي از تاريخچه فعاليت و فناوري به کارگرفته شده در محصولات عالي نسب را در اختيار ما قرار داد. برندي که امروز با پيش بيني دقيق و درست زنده ياد عالي نسب خط توليد خود را به ساخت محصولات گازسوز و برقي تغيير داده است؛ اما نام عالي نسب تا هميشه با نفت سوز هاي آن شرکت در تاريخ ثبت است.صنعت توليد محصولات نفت سوز در ايران، مشاهير و نام آوران ديگري نيز دارد که درآينده به آنها پرداخته خواهد شد.
تداوم روند آماده سازی موزه صنعت نفت غرب كشور
به كوشش مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، فعاليت هاي آماده سازي موزه صنعت نفت غرب كشور (موزه حلب سازي و حلب پركني كرمانشاه) در حال انجام است.
امير كريمي، نماينده موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت در موزه غرب كشور (موزه حلب سازي و حلب پركني كرمانشاه ) در خصوص انجام فعاليت هاي آماده سازي اين موزه گفت: از ابتداي سال جاري تا كنون، حدود 395 متر مربع ديوارچيني و نصب نرده هاي فلزي به منظور حفظ حريم موزه صنعت نفت غرب كشور (موزه حلب سازي و حلب پركني كرمانشاه) در محوطه مربوط به اين موزه صورت گرفته است. ضمن آنكه 133 عدد چراغ ضد انفجار با پايه هاي اصلي آن نيزبر روي ديوار موزه نصب شده است.
وي با اشاره به نصب تابلوهاي سر در اصلي و محوطه موزه صنعت نفت غرب كشور (موزه حلب سازي و حلب پركني كرمانشاه) افزود: براي راه اندازي اين موزه تا كنون حدود 100 متر مكعب خاكبرداري و تسطيح محوطه انجام شده است.
كريمي در ادامه به پاكسازي و لايروبي 3 مخزن موجود در محوطه موزه اشاره كرد و يادآورشد: موزه صنعت نفت غرب کشور، در شهر کرمانشاه و در محل کارخانه حلب سازي و حلب پرکني پالايشگاه کرمانشاه تاسيس مي شود. اين موزه با توجه به قدمت حدودا يکصد ساله کارخانه حلب سازي و نقش آن در توزيع فراورده هاي نفتي در سراسر کشور طي دهه هاي گذشته، به نمايش گوشه اي از تاريخ صنعت نفت، با اولويت تاريخ اين صنعت در غرب کشور، اختصاص خواهد يافت.
خاورميانه با طعم نفت
خاورميانه از اواسط قرن 20 مركز توجه جهاني و شايد حساس ترين منطقه جهان به دليل برخورداري از ذخاير عظيم نفت شد و اکنون يك منبع انرژي براي جهان به شمار مي رود. بسياري از جامعه شناسان، بنيان هاي تجدد در خاورميانه و از جمله در ايران را متاثر از اين رخداد تاريخي مي دانند. قدرت اله عاقلي از جمله هنرمندان برجسته كشور در زمينه مجسمه سازي است و مجموعه آثاري را در واكنش به پديده خاورميانه خلق كرده است. تصويري كه مشاهده مي كنيد، اثر هنري متعلق به اين هنرمند و از مجموعه خاورميانه است كه از فلز برنج و برنز پتينه براق تهيه شده و قرار است در موزه هاي صنعت نفت در معرض ديد عموم قرار گيرد.
از مجموعه خاورميانه (سال 1393)
جنس: برنج و برنز پتينه براق
ابعاد: 53×20×27 سانتي متر
نشریات نفتی موجود در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی
مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوي، يکي از معتبرترين و غني ترين منابع آرشيوي ايران و داراي اعتباري علمي در سطح منطقه اي و جهاني است.
اين مرکز با دارا بودن 14 ميليون برگ سند از قرن ششم هجري تا به امروز، يکصد هزار قطعه عکس تاريخي و تهيه و آرشيو بيش از 20 هزار ساعت تاريخ شفاهي ضبط شده، يکي از مراکز مهم مراجعه پژوهشگران و علاقه مندان به مباحث تحقيقي و علمي است.
در حوزه نشريات نيز اين مرکز، بزرگترين آرشيو مطبوعات کشور از سال1264 تا به امروز را در خود ذخيره دارد و از نظر موضوعي، واجد غني ترين آرشيو موضوعي مطبوعات کشور است.
آرشيو موضوعي «نشريات حوزه صنعت نفت» اين مرکز بسيار غني بوده و با دارا بودن بيش از 120 عنوان نشريه تخصصي حوزه نفت، گاز و پتروشيمي به زبان هاي فارسي و انگليسي، مرکز و مرجعي مهم در اين زمينه محسوب مي شود.
قديمي ترين نشريه تخصصي نفتي که در اين آرشيو موجود است، نشريه اي به زبان انگليسي است که از سوي کمپاني نفت انگليس و ايران، در لندن چاپ مي شده است. اين مجله که نخستين شماره آن در سال 1924 منتشر شده «The NAFT A.P.O.C Magazine» نام دارد و نسخه هايي از سال1928(1307خورشيدي) و بعد از آن در آرشيو مطبوعات آستان قدس موجود است. اين مجله مطالب و عکس هاي قابل توجهي درباره فعاليت صنعت نفت در ايران دارد و از کيفيت چاپ مناسبي برخوردار است. بيش از 90 سال پس از انتشار، اين مجله همچنان مي تواند مرجع اطلاعاتي مفيدي براي محققان باشد.
اولين مجله در زمينه نفت و گاز موجود در آرشيو به زبان فارسي «مجله نفت» نام دارد که از سوي شرکت ملي نفت ايران در سال1330 منتشر مي شده و علاوه بر مقالات و گزارش ها، برخي سخنراني ها و گفتارهايي را که در راديو تهران با موضوع «نفت» پخش مي شده نيز پوشش داده است.پس از ملي شدن صنعت نفت، شاهد رشد انتشار مجلات تخصصي در زمينه نفت هستيم.در آرشيو آستان قدس طي سال هاي 1330 تا1357 تعداد 16 عنوان نشريه تخصصي در اين زمينه وجود دارد؛ نشرياتي همچون خبرهاي روز(1326)، آبادان(1331)، نفت(1335)، آيينه نفت(1338)، پالايش (1339)، مشعل آبادان(1340)، نامه صنعت نفت(1340)، اخبار ماهانه شرکت ملي نفت ايران(1341) و نفت جنوب(1357) از جمله نشرياتي هستند که به پيش از انقلاب اسلامي مربوط بوده و تمامي اين نشريات در شهرهاي آبادان و تهران به چاپ مي رسيده اند.پس از پيروزي انقلاب، چاپ نشريات اين حوزه گسترش فزاينده اي يافته و آنچه در اين زمينه به دست کارشناسان توانمند آرشيو مطبوعات آستان قدس شناسايي و جذب شده، بيش از 100 عنوان مجله و روزنامه تخصصي به زبان هاي فارسي و انگليسي است.اولين نشريه اي که از اين دوره در آرشيو مذکور موجود است؛ «پيک نفت» نام دارد که سال1358 از سوي شرکت ملي نفت ايران منتشر مي شده است. درحال حاضر(يكم مرداد 1398) بيش از 20 عنوان نشريه علمي و پژوهشي به تحليل مسائل نفتي ايران مي پردازند که نمونه هايي از اين نشريات نيز در آرشيو موجود هستند. دانشجويان دانشکده هاي وابسته به صنعت نفت نيز نشرياتي در اين حوزه چاپ کرده و مي کنند که 19 عنوان از اين نشريات دانشجويي در آرشيو آستان قدس وجود دارد. از اين نمونه نشريات دانشجويي موجود در آرشيو مي توان به گام اول(1389)، فلر(1389)، نفت پالايش و پتروشيمي(1390)، نفت به زبان ساده(1391) و نپتا(1395) اشاره كرد.