تشریح طرح «جایگزینی 140 هزار تاکسی فرسوده با تاکسی پایه گاز سوز با پیمایش بالا»
پیوند طرح جایگزینی با محیط زیست
سميه راهپيما شرکت بهينه سازي مصرف سوخت، همسو با کاهش مصرف انرژي، طرح هاي مختلفي را در زمينه ماده 12 قانون رفع موانع توليد سر لوحه کار خود قرار داده است، يکي از اين طرح ها «جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گاز سوز با پيمايش بالا» است. از سال 94 تا کنون در پيشبرد اين طرح گام هايي از سوي مديران مربوطه برداشته شده که از جمله آن مي توان به اخذ مصوبه هيأت مديره براي ابلاغ قرارداد جايگزيني هشت هزار دستگاه ون پايه گاز سوز و دو هزار دستگاه تاکسي صندوقدار پايه گاز سوز به اتحاديه تعاوني هاي سراسري تاکسيراني کشور، اخذ مصوبه هيأت مديره براي ابلاغ قرارداد جايگزين 600 دستگاه تاکسي هيبريدي (سه قرارداد 200 دستگاه) به سازمان مديريت و نظارت بر تاکسيراني تهران و ... اشاره کرد.
از ميان اين طرح ها، برخي اجرايي شده، به طوري که در روز 30 مهر ماه آيين تحويل 100 دستگاه سمند پايه گاز سوز به منظور اجراي طرح نوسازي ناوگان تاکسيراني شهر تهران برگزار شد. شرکت بهينه سازي مصرف سوخت در اين زمينه اعلام کرده است: واگذاري مرحله نخست تاکسي هاي نو، پيرو سند همکاري سه جانبه نوسازي ناوگان تاکسيراني شهر تهران که ميان اين شرکت، اتحاديه تاکسيراني هاي شهري و شرکت پاکرو منعقد شده بود، آغاز شده است.
محسن دلاويز، مديرعامل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت معتقد است: «صنعت خودروسازي بايد با رويکرد افزايش دانش فني و توسعه توانمندي، رويکردهاي خود را اصلاح کند و در مسير توسعه قرار دهد. اکنون مصرف انرژي در ناوگان حمل ونقل کشور 5/1تا 2 برابر ميانگين جهاني است و کاهش شدت مصرف انرژي در اين ناوگان، با همکاري همه جانبه سازمان هاي ذي ربط، اعمال تغييرات فني خودروهاي داخلي، اصلاح قيمت سوخت و همچنين فرهنگ سازي ممکن خواهد شد.» به گفته او، اکنون شاهد بالا بودن مصرف سوخت خودروهاي ساخت داخل و عدم هدف گذاري صنعت خودرو براي اصلاح اين رويکرد هستيم. سالانه 320 ميليون بشکه معادل نفت خام انرژي در سامانه حمل ونقل کشور مصرف مي شود که ميزان مصرف انرژي در ايران نيز سه برابر متوسط جهاني و 5 برابر کشورهاي پيشرفته دنياست، ضمن آنکه مصرف انرژي در ناوگان حمل و نقل کشور 5/1 تا 2 برابر متوسط جهاني است، از اين رو کاهش شدت انرژي در اين ناوگان، با همکاري همه جانبه ارگان هاي ذيربط و همسو با تغييرات فني خودروهاي ساخت داخل، اصلاح قيمت سوخت و همچنين ايجاد فرهنگ سازي ممکن خواهد شد.»
کاهش مصرف سوخت و آلودگي هاي محيطي از اهدف اصلي طرح «جايگزيني140 هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گاز سوز با پيمايش بالا» است، از اين رو براي رسيدن به توسعه کشور، کاهش شدت انرژي، کاهش آلايندگي هاي زيست محيطي و کاهش آمار تلفات جاده اي ، بايد تمام دستگاه هاي مربوطه در کنار هم باشند. به گفته مدير عامل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت، «وزارت نفت با تمام ظرفيت و توان خود براي توسعه ناوگان حمل و نقل عمومي کشور تلاش مي کند، اما براي رسيدن به نتيجه مطلوب، مهمترين گام تحول اساسي در صنعت خودروسازي کشور است.»
بر اساس بررسي هاي کارشناسي انجام شده پيش بيني مي شود، در طول عمر مفيد طرح (10 سال، معادل طول عمر يک تاکسي تا مرز فرسودگي) معادل 5هزار و 110 ميليون ليتر کاهش مصرف بنزين و 1.2 ميليون تن کاهش گازهاي گلخانه را شاهد باشيم.
ارتقاي بازدهي و پيمايش تاکسي هاي فرسوده
از ديگر مزاياي طرح «جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گازسوز با پيمايش بالا» مي توان به دستيابي اهداف قانون توسعه حمل ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت با استفاده از جايگزيني خودروي فرسوده با رعايت قانون استفاده از حداکثر توان توليد و خدمات داخلي و افزايش ايمني اشاره کرد. در اين باره ساسان کاظمي نژاد، مدير بهينه سازي انرژي در بخش حمل ونقل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت مي گويد: «با جايگزيني 140هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گاز سوز با پيمايش بالا»، مي توان به ارتقاي بازدهي و پيمايش تاکسي هاي فرسوده درون و برون شهري، کاهش مصرف سوخت و آلودگي هاي محيطي و... دست يافت. اين تعداد تاکسي فرسوده شامل60 هزار تاکسي ون و 80 هزار تاکسي صندوقدار است.» يکي از نکات مهم در طراحي خودروهاي سبک گاز سوز، طراحي، انتخاب و نصب صحيح يک مخزن است. محدوديت هاي وزني، قيمتي و فضاي اشغال شده، به وسيله اين نوع مخازن، در اين خودروها اهميت بسيار بالايي دارد؛ اما توليد اين خودروها با مشکلاتي روبه روست. به گفته کاظمي نژاد، «خودروسازهاي داخلي بايد بتوانند مخزن گازي تاکسي هاي گازسوز خود را به گونه اي طراحي کنند تا براساس مصوبه، با هر بار شارژ کردن مخزن 300 کيلومتر پيمايش کند که متاسفانه تاکنون خودروهاي داخلي در اين زمينه موفق نبوده اند؛ اما در اين طرح، با تعويض حجم زيادي از خودروهاي فرسوده، به کاهش مصرف سوخت و پيشگيري از آلودگي هوا کمک خواهيم کرد.»براي تاکسي هاي تمام گاز سوز جايگزين شده، ضمانت و خدمات پس از فروش در نظر گرفته شده و بر اساس بند 2 مصوبه شوراي اقتصاد در خصوص طرح جايگزيني 140 هزار تاكسي فرسوده، شرکت هاي توليد کننده تاکسي موظفند به مدت 3 سال محصول را ضمانت کنند و به مدت 10 سال خدمات پس از فروش ارائه دهند.
کاهش 7/0 میلیون تن معادل کربن
با نگاهي گذرا به پيشينه طرح «جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گازسوز با پيمايش بالا» مي توان گفت که بر اساس مصوبه شوراي اقتصاد، به ازاي تحقق هر کيلومتر پيمايش براي تاکسي پايه گاز سوز به1/1 سنت دلار و براي تاکسي ون گاز سوز معادل 55/1سنت دلار در سقف مقرر مصوبه پرداخت مي شود. مبلغ پرداختي به ازاي هر دستگاه تاکسي فرسوده طي 5 سال 3 هزارو 780 دلار و براي تاکسي ون 7 هزار و 810 دلار در هفت سال خواهد بود.
در طول عمر مفيد طرح، شاهد کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي معادل 1.4 ميليون تن معادل کربن خواهيم بود، ضمن آنکه ميزان جايگزيني در طول عمر مفيد طرح (1395 تا 1407) 13.9 ميليارد ليتر بنزين در نظر گرفته شده است. کاهش 7/0 ميليون تن معادل کربن را نيز در طول دوره اجراي طرح شاهد خواهيم بود.
سرمايه گذاران بالقوه طرح جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده نيز شامل شركت هاي توليدي و سازندگان خودرو در كشور شركت هاي خدماتي و مسافرتي فعال در زمينه حمل ونقل عمومي و درون شهري و آژانس هاي تاكسي زنجيره اي مستقر در ادارات، فرودگاه ها و... مي شوند.
شايد اين سوال پيش بيايد که شرايط ورود به طرح جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده چگونه است؟ که در پاسخ به اين پرسش بايد گفت، تاکسي هاي (مشتمل بر تاكسي صندوقدار و تاكسي ون) داراي عمر 10 سال به بالا که در دسته تاکسي هاي فرسوده قرار مي گيرند و به دليل فرسودگي باعث مصرف بيش از اندازه سوخت و همچنين انتشار آلاينده هاي زيست محيطي به ميزان زيادي مي شوند، در فهرست اسقاط قرار مي گيرند و پس از آن تاکسي هاي جديد جايگزين تاکسي هاي فرسوده مي شوند. رانندگان تاکسي هاي فرسوده مي توانند از طريق اتحاديه تاکسيراني شهري، تقاضاي تعويض تاکسي فرسوده با تاکسي تمام گازسوز را بدهند.