گفت وگوهای «مشعل» با سازندگان در حاشیه نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت
راه های طی شده د ر د ستیابی به تولید د اخلی
مشعل سمیه راهپیما بیش از 6 د هه از نهضت ملی شدن صنعت نفت، وابستگی به شرکت های بزرگ به ویژه در حوزه نفت و گاز از موقعیت تعیین کننده ای در صحنه اقتصاد جهانی برخوردار است. جایگاه یادگیری فناوری یا دانش فنی تولید به حدی است که بسیاری از صاحب نظران اقتصادی، معیار توسعه اقتصادی را با پیشرفت های فناوری مترادف می دانند. دستیابی به فناوری های نوین در صنعت نفت ایران و ارتقای رتبه علمی این صنعت در جهان، یکی از مهم ترین اهداف اقتصاد مقاومتی است که علاوه بر بهبود بهره وری تولید در تمامی حوزه های پایین دستی، موجب فرصت های جدید شغلی برای جوانان تحصیلکرده در شاخه های نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش خواهد شد. بر این اساس می توان گفت که نقش شرکت های داخلی در تولید تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت بسیار مهم و حیاتی است، به گونه ای که وقتی بحث تحریم ها مطرح بود، تولید 10 قلم گروه کالای اساسی نفت در داخل کشور در دستور کار قرار گرفت که در این زمینه به موفقیت هایی نیز دست پیدا کردیم. از این رو هفته نامه «مشعل» در دو شماره به ارائه گزارش نهمین نمایشگاه تجهیزات ساخت داخل صنعت نفت خوزستان پرداخته است. شماره نخست آن به گزارشی از نشست های تخصصی در جمع خبرنگاران اختصاص داشت و در بخش دوم از زاویه دیگری به این نمایشگاه پرداخته شد و گفت وگوهایی با برخی مدیران شرکت های سازنده تجهیزات صنعت نفت به چاپ رسید که در آن ناگفته هایی از سوی تولید کنندگان بازگو شد. در بخش پایانی این گزارش ادامه گفت وگو با سازندگان تجهیزات صنعت نفت را می خوانید.
مدیر پژهش، فناوری و مهندسی ساخت شرکت ملی حفاری ایران به «مشعل» می گوید: یکی از راهبردهایی که این شرکت طی سه سال گذشته در دستور کار قرار داده، تمرکز روی کیفیت قطعات بوده است؛ زیرا در گذشته شاهد بوده ایم که تیراژ قطعات افزایش پیدا می کرد و روی کیفیت تاکید زیادی نمی شد؛ اما اکنون به دستاوردی رسیده ایم که عمر مفید برخی اقلام با تغییرات دانشی نسبت به نمونه خارجی آن افزایش پیدا کرده است. مهدی عرشیان با بیان اینکه در نتیجه همکاری و همیاری مستمر میان متخصصان این شرکت با سازندگان و صنعتگران داخلی تا کنون افزون بر 20 هزار قطعه از اقلام کاربردی صنعت حفاری بومی سازی شده است، می افزاید: همزمان با افزایش کمی، کیفیت تولیدات داخلی مورد اهتمام قرار گرفته و هر روز شاهد کیفیت بخشی به قطعات و تجهیزات ساخت داخل هستیم.
به گفته وی، متاسفانه سازندگان قطعات در شهرهای مختلف مانند اراک، تهران، مشهد، اهواز، شیراز، قزوین، اصفهان و تبریز پراکنده است و این شرایط ما را در تامین قطعه مورد نیاز با مشکل روبه رو می کند و با توجه به اینکه قطعات پر مصرف را باید به صورت ضربتی تهیه کنیم، خرید بومی را در اولویت قرار می دهیم تا از این طریق شاهد اشتغالزایی و سرعت عمل در تهیه کالای مورد نیاز باشیم. مدیر پژوهش، فناوری و مهندسی ساخت شرکت ملی حفاری ایران ادامه می دهد: در برنامه ریزی سال جاری نیز علاوه بر طراحی و ساخت قطعات، تولید تجهیزات نیز در این مدیریت پیش بینی شده و این روند تا خوداتکایی کامل در صنعت حفاری کشور استمرار خواهد داشت. عرشیان با بیان اینکه سازندگان داخلی باید به صدور کالاها و تجهیزات تولید شده خود اهتمام داشته باشند و در صدد رقابت با شرکت های خارجی باشند، خاطر نشان می کند: از ویژگی های مهم در ساخت قطعات و تجهیزات تولید داخل، بهینه سازی قطعات و تجهیزات بین 10 تا 30 درصد نسبت به نمونه های خارجی آن با هدف افزایش سطح کارآیی محصولات و ارتقای دانش فنی آن است.عرشیان با اشاره به برنامه های توسعه ای صنعت نفت در بخش های حفاری میادین، تولید و بهره برداری و استفاده از شرکت های بین المللی در اجرای پروژه های نفتی می گوید: بی تردید کیفیت، زمان و قیمت تمام شده در تامین کالا، قطعات و تجهیزات افزایش خواهد یافت. بنابراین سازندگان و صنعتگران داخلی باید با ارتقای توان خود و استفاده از ظرفیت های مراکز دانش بنیان، توان رقابتی خود را افزایش دهند.
ارتقای دانش فنی
مدير توليد شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب می گوید: تاکنون به 80 درصد دانش فنی کالاهای مورد نیاز حفاری و تجهیزات سرچاهی دست پیدا کرده ایم تا بتوانیم قطعات مورد نیاز داخل را با فناوری موجود تولید کنیم.
عبدالرضا دبيري ادامه می دهد: هدف از 10 قلم گروه کالایی، بومی سازی فناوری های جدید است، همچنین امکانات خود را تجهیز کنیم تا به دانش فنی دست یابیم که مجموع قطعات یک دستگاه را نه فقط بسازیم؛ بلکه در آینده به مدل های جدید ارتقا دهیم. به عنوان مثال بتوانیم به دانش طراحی توربین و کمپرسور دست یابیم.
به گفته وی، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، قدیمی ترین و بزرگ ترین زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران است که 400 هزار کیلو متر مربع وسعت دارد و 5 استان کشور را پوشش می دهد و سهم اصلی تولید شرکت ملی نفت را نیز به عهده داریم و عمده میادین تولیدی نیز در حوزه عملیاتی این شرکت است که قدمتی 110 ساله دارد و 80 درصد نفت کشور در این مناطق تولید می شود.
دبیری به نوسازی تاسیسات شرکت های زیر مجموعه مناطق نفت خیز جنوب اشاره می کند و می گوید: تا کنون تاسیسات شرکت مسجد سلیمان را نو سازی کرده ایم و برای نوسازی تاسیسات دیگر شرکت ها که قدمت طولانی دارند، باید حجم بالایی از قطعات را تولید کنیم تا پاسخگوی قطعات مورد نیازمان باشند. وی می گوید: امیدواریم زمانی که طرح نوسازی تاسیسات از سوی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب آغاز می شود، این شرکت از نظر زیر ساختی، یک شرکت با فناوری روز باشد.
مدير توليد شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب خاطر نشان می کند: اگر منابع به موقع تامین شوند، می توان به تولید روزانه بیش از 3 میلیون بشکه نفت تا پایان امسال دست پیدا کرد، ضمن آنکه طبق برنامه ارائه شده به وزیر نفت، در بلند مدت می خواهیم با تحقق منابع و پروژه های تعریف شده و تصویب آن در شورای اقتصاد، 250 هزار بشکه نفت را علاوه بر جبران کاهش تولید، برای 10 میدان تولید کنیم.
تکمیل بانک داده ها
همچنین مسئول بررسی منابع ماشین آلات دوار و اقلام عمومی مدیریت پشتیبانی ساخت و تامین کالای بررسی منابع شرکت ملی نفت ایران می گوید: مدیریت تجهیزات ساخت، یکی از مدیریت های 10 قلم کالای اساسی مورد نیاز صنعت نفت است که آغاز این پروژه ها محرکی برای تمامی صنایع ایران است، زیرا برخی پروژه ها به مرحله ساخت یا مناقصه و تجمیع تقاضا رسیده اند و با وجود اینکه برخی پروژه ها شروع نشده اند؛ اما شرکت های سازنده داخلی را تحریک کرده تا وارد مرحله ساخت شوند.
امین پناهنده ادامه می دهد: 30 شرکت داخلی، متقاضی شرکت در مناقصه شدند که از این تعداد 8 شرکت مورد تایید قرار گرفتند؛ اما به این دلیل که الزام های مورد نظر ما را نتوانستند ایجاد کنند، مناقصه به مرحله دوم کشیده شد و در آن، شرکت های بین المللی را وارد کردیم.
وی می افزاید: پیگرانی هوشمند، یکی از پروژه هایی است که دنبال می کنیم و به این دلیل از نظر نرم افزاری و بانک داده ها در آن بسیار قوی و زمان بر است، یک شرکت صرفا یک وسیله را نمی سازد؛ بلکه تجهیزی را می سازد و در آن شروع به عملیات می کند، از این رو با هر عملیاتی که انجام می دهند، بانک داده های شان تکمیل تر می شود و در پروژه های بعدی بهتر می توانند کار کنند.
به گفته وی، مشکلی که شرکت های تازه تاسیس دارند، خریداری بانک داده هاست یا اینکه با یک شرکت قدیمی تر قرارداد ببند ند تا کار را برایشان انجام دهد. بنابر این ما انتظار نداریم که شرکت های داخلی، خود را به شرکت های خارجی برسانند؛ اما می خواهیم در مسیر قرار گیرند.
از این رو ورود شرکت های صاحب اعتبار و فناوری جهان به این حیطه تاثیر گذاشته است و شرکت های داخلی نیز به دلیل رقابت با شرکت های دیگر، به سمت فناوری های جدید رفته اند.
پناهنده در ادامه خاطر نشان می کند: بسیاری از شرکت های خارجی در زمان تحریم با ما همکاری نکردند و همین امر باعث شد تا در زمینه بانک داده ها به سمتی پیش برویم که اگر تحریم ها از سر گرفته شد، بتوانیم کالای مورد نیاز خود را تامین کنیم که در این زمینه از نظر سخت افزاری موفق بوده ایم و باید روی قسمت نرم افزاری هم کار کنیم.
تفاوت دیدگاه
همچنین کارشناس ارشد بازرسی فنی مدیریت پشتیبانی ساخت و تامین کالای بررسی منابع شرکت ملی نفت ایران می گوید: روند ساخت داخل در صنعت نفت، حمایتی و بر مبنای استانداردهای ساخت جهانی است؛ اما به این دلیل که نهالی نوپاست، باید با حمایت مصرف کننده اشکالات را بر طرف کرد و کنترل کیفیت ساخت را افزایش داد.
علی مظفری به دیدگاه بازرسی فنی در صنعت نفت اشاره می کند و می افزاید: بازرسی فنی با در نظر گرفتن استانداردهای بین المللی و آنچه مورد نیاز متقاضی است، گام به گام با سازنده جلو می رود و با ارائه راهنمایی دامنه بازرسی را بیشتر کرده و به همراه آن، کنترل کیفیت را افزایش می دهد.
مظفری می افزاید: وقتی بحث 100 درصد ساخت داخل به میان می آید، تعریف آن برای سازنده با یک فرد عامه متفاوت است. برخی تجهیزات پله پله عمر ساخت داخل را بالا می برند و برخی تجهیزات نیز صرفه اقتصادی برای ساخت داخل ندارند، مانند ESD که موتور الکتریکی غوطه ور در آب است و برای بهره برداری چاه نفت در آب مورد استفاده قرار می گیرد.
در مراحل برداشت ثانویه، موتور الکتریکی فناوری بسیار پیشرفته ای می خواهد و هزینه راه اندازی آن بسیار بالاست و صرفه اقتصادی ندارد، مگر اینکه بخواهد صادرات داشته باشد.
وی ادامه می دهد: باید مدیریت ساخت داشت که کدام یک از آنها از نظر ساختار و زیر بنایی قابل انجام است و در مرحله بعد به عمق ساخت قسمت هایی برویم که تخصص بسیار زیاد می خواهد و مسائل اقتصادی در آن مطرح است.
کارشناس ارشد بازرسی فنی مدیریت پشتیبانی ساخت و تامین کالای بررسی منابع شرکت ملی نفت ایران در ادامه با بیان این که بهتر است بگوییم چگونه صنعت ساخت تجهیزات نفت را می توان در کشور قوام دار کرد، می افزاید: پروژه های 10 گانه برای قبل از برجام است و بر اساس شرایط آن زمان پروژه ها تعریف شده است.
اگر تحریم ها نبود، این پروژه ها به گونه ای دیگر تعریف می شد و بر اساس نیاز تعاریف مختلفی داشت، برای آن که بخواهیم صنعت تجیهزات نفت را بومی کنیم، باید گامی برداریم که فرا از محدویت های موجود باشد.
وی در پایان می گوید: باید همیشه نگاه ساخت، به صورت حداکثر به کارگیری توان داخلی باشد و دیدگاهی با رویکرد اقتصاد مقاومتی داشته باشیم.
تولید سامانه لرزه نگار درون چاهی
مدیر عامل شرکت خرد صنعت اروند نیز به «مشعل» می گوید: زمینه فعالیت این شرکت، مهندسی و ساخت تجهیزات درون چاهی نفت و گاز است و اکنون از مهندسی معکوس گذر کرده ایم و وارد مرحله طراحی شده ایم.
رمضان میری به اقتصاد مقاومتی اشاره می کند و می افزاید: اقتصاد مقاومتی، مجموعه به هم پیوسته ای است که بر اساس شرایط مقتضی به وجود آمده است نه تفکر راهبردی، یعنی در زمان تحریم به اقتضا و اجبار رویکرد استفاده از توان داخلی در دستور کار دولت قرار گرفت و یک جریان پرنوسان است؛ زیرا در شرکت های مختلف متناسب با نیازها و مدیرانی که دارند، نوسان را کاملا مشاهده می کنیم. به گفته وی، در مناطق نفت خیز زمانی که بحث تحریم شدت گرفت و انبارهای نفت از کالاهای دانهول(سامانه لرزه نگار درون چاهی) خالی شد، مدیران لایقی در مسند کار بودند و به صورت کامل و جهت دار حمایت های لازم را انجام دادند و کارگروهی متناسب با تیم مناطق نفت خیز جنوب تشکیل شد که خروجی آن تولید سامانه لرزه نگار درون چاهی بود و اکنون به درجه ای رسیده ایم که شرکت ملی نفت با اطمینان خرید می کند. مدیر عامل شرکت خرد صنعت اروند خاطر نشان می کند: در زمینه ساخت دانهول، مدیران زیادی از خود گذشتگی کرد ه و از شخصیت و آبروی خودشان برای ساخت داخل هزینه کرد ند که امروز، خروجی آن رشته تکمیلی درون چاهی به عنوان یک محصول روتین وپیوسته، توام با خدمات عملیاتی و مهندسی به شرکت ملی نفت است. میری در ادامه به بحث بومی سازی و اشتغالزایی می پردازد و می گوید: وقتی تولیدی را تعریف کردیم، باید نیروی انسانی را جذب کنیم و بزرگ ترین سرمایه، نیروی انسانی است و نباید در سطح پایین با او برخورد کرد. توسعه اشتغال، توسعه تولید را به عنوان یک پیش نیاز لازم دارد.
اولویت؛ حفظ جان افراد
مدیرعامل شرکت بهره بردار ی نفت و گاز مارون نیز می گوید: این شرکت در زمینه اقتصاد مقاومتی بخوبی همکاری کرده و توربینی در سطح خاورمیانه ساخته است که از یک شرکت آمریکایی کپی شده و سرویس های آن 8 هزار ساعت کار کرده است و جواب خوبی گرفته ایم. جهانگیر پورهنگ ادامه می دهد: کارشناسان این شرکت، سال ها تجربه خود را در اختیار سازندگان گذاشته اند تا یک کالا به استانداردهای لازم برسد.
وی می افزاید: همواره رعایت استاندارد و حفظ جان افراد، برای ما مهم بوده و اگر شرکتی داخلی نتواند کالایی را بر اساس استانداردها تولید کند، ما آن را وارد خواهیم کرد.