اختلال در مبارزه با تغییرات آب و هوا
در مکاني نزديک به برج ايفل در پاريس، فاتح بيرول، هدايت آژانس بين المللي انرژي را به عهده دارد که تحليل هاي آن درباره تقاضاي سوخت از مدت ها پيش به عنوان معياري طلايي از سوي مسؤولان دولتي، مديران انرژي و سرمايه گذاران، مورد توجه بوده است. اما اکنون، اين اقتصاددان ترکيه اي و آژانس بين المللي انرژي، به دليل گزارش سالانه اين نهاد، با فشاري روز افزون از سوي گروه هاي نگران درباره تغيير آب و هوا، از جمله سرمايه گذاران، دانشمندان و ديپلمات هاي سابق آمريکايي رو به رو هستند. گزارش «دورنماي انرژي جهان» که به تازگي منتشر شد، انتظارها در ميان دولت ها، شرکت ها و سرمايه گذاران را درباره مصرف آينده زغال سنگ، نفت و گاز شکل مي دهد. منتقدان مي گويند اين گزارش سرعتي را که جهان مي تواند منابع تجديدپذير انرژي را جايگزين (منابع سنتي) کند، دست کم گرفته است. به گفته آنها اين نتيجه گيري آژانس بين المللي انرژي مي تواند توجيه کافي را براي استمرار سرمايه گذاري در شرکت هاي توليد سوخت هاي فسيلي فراهم و جنگ با تغيير آب و هوايي را مختل کند. اندرو لوگن، مدير ارشد بخش نفت و گاز در مؤسسه سرس که عضو گروه طرفدار تجارت هماهنگ با محيط زيست است، گفت: آژانس بين المللي انرژي در عمل واقعيت مطلوب خود را ايجاد مي کند؛ آنها تقاضاي روز افزون براي سوخت هاي فسيلي را پيش بيني مي کنند و اين به نوبه خود سرمايه گذاري بيشتر در توليد را توجيه و کار را براي تغيير ساختار انرژي، دشوارتر مي کند.
مسؤولان ارشد آژانس بين المللي انرژي مي گويند که آنها هم درباره تغيير آب و هوا نگران هستند، اما از عملکرد اين آژانس دفاع مي کنند و مي گويند انتقادها بر اساس درکي اشتباه درباره هدف گزارش «دورنماي انرژي جهان» است. آنها مي گويند که هدف از اين گزارش اين است که به دولت ها کمک کند پيامدهاي احتمالي سياست هاي کنوني انرژي را پيش بيني کنند، نه اين که خود اين گزارش پيش بيني کند که ساختار انرژي جهان در چند دهه آينده به چه شکل خواهد بود. آژانس بين المللي انرژي که هزينه هاي آن به طور عمده از سوي کشورهاي صنعتي همچون آمريکا، آلمان و ژاپن تأمين مي شود، در زمينه سياست گذاري انرژي به دولت ها مشاوره مي دهد. بيرول در مصاحبه اي گفت: اگر آنها از ما انتقاد مي کنند، تنها گزينه اي که به ذهن من مي آيد، اين است که آنها نمي دانند ما دقيقا چه کاري انجام مي دهيم؛ آنها احتمالا دچار سوء تفاهم هستند يا اين که گمراه شده اند. مسؤولان آژانس بين المللي انرژي همچنين مي گويند درباره سرعت تحقق تحول به انرژي هاي پاک تر، خوش خيالي هايي نيز وجود دارد. ديويد ترک که از مسؤولان ارشد مربوط به تغيير آب و هوا در دولت باراک اوباما، رئيس جمهوري پيشين آمريکا، بوده و اکنون رياست دفتر ابتکارات راهبردي آژانس بين المللي انرژي را به عهده دارد، گفت: در بسياري از موارد مردم مي خواهند باور کنند يک اهرم ساده وجود دارد که مي توان آن را فشار داد و گمان مي کنند بايد آژانس بين المللي انرژي را تغيير دهند و در نتيجه، جهان بهتر خواهد شد.افزايش نگاه نقادانه آژانس بين المللي انرژي مدتها با انتقادهاي ديگر تحليلگران انرژي رو به رو بوده است که مي گويند دورنماي انرژي جهان نتوانسته است کاهش شديد هزينه هاي انرژي خورشيدي را بازتاب دهد. تيم باکلي، تحليلگر مؤسسه استراليايي اقتصاد انرژي و تحليل مالي، اعلام کرد هزينه انرژي خورشيدي در آمريکا به کمتر از 40 دلار براي هر مگاوات در ساعت تغيير يافته، اما آخرين گزارش «دورنماي انرژي جهان» آژانس بين المللي انرژي فرض را بر اين گذاشته که اين رقم 90 دلار براي هر مگاوات در ساعت است.
آژانس بين المللي انرژي مي گويد بيشتر توسعه چشمگير صنعت انرژي خورشيدي ناشي از تغيير سياست گذاري در چين بوده و گزارش «دورنماي انرژي جهان» براي پيش بيني آن طراحي نشده و ديگر پيش بيني هاي آژانس در زمينه هاي ديگر، دقيق بوده است.واکاوي بيشتر گزارش «دورنماي انرژي جهان» نشان مي دهد چطور موضوع الگوسازي انرژي که زماني يک موضوع تخصصي بود، اکنون با افزايش نگراني ها درباره تغيير آب و هوايي، مورد توجه جامعه سرمايه گذاري قرار گرفته است.نگراني در ميان مديران صندوق ها درباره پيامدهاي سرمايه گذاري آنها، پس از آن تشديد شد که انتشار گزارش معروف دانشمندان مورد حمايت سازمان ملل در اواخر سال گذشته ميلادي، برآوردي نگران کننده درباره پيامدهاي احتمالي افزايش دماي کره زمين ارائه کرد.طبق گزارش دانشمندان، با محدود کردن رشد دماي زمين به 1.5 درجه سلسيون بالاتر از دوران پيش از صنعتي، مي توان از برخي پيامدهاي فاجعه بار پيشگيري کرد. اين هدف، جاه طلبانه ترين هدف در ميان اهداف توافق پاريس 2015 ميلادي (توافق جهاني براي محدود کردن گرمايس زمين) است.بيرول در مقام قبلي خود به عنوان اقتصاددان ارشد آژانس بين المللي انرژي، نقشي اساسي در توسعه الگوهاي
مورد استفاده در گزارش - دورنماي انرژي جهان- داشت. اين دورنما هر سال با طرح روي جدي متفاوت منتشر مي شود که رنگ هاي قرمز و زرد، يعني رنگ لباس تيم کالاتاساراي ترکيه منتشر مي شود که تيم محبوب بيرول است.سناريوي اصلي اين گزارش پيش بيني مي کند که با توجه به سياست هاي کنوني دولت ها، تقاضا براي شکل هاي مختلف انرژي در چند دهه آينده چطور شکل خواهد گرفت. برخي منتقدان مي گويند از آنجا که اين گزارش احتمال اتخاذ اقدام هاي شديدتر دولت ها براي مبارزه با آلودگي را در نظر نمي گيرد، اين مسئله به اين معناست که پيش بيني هاي اين آژانس به ناچار محافظه کارانه تر خواهند بود.مسؤولان آژانس بين المللي انرژي تأکيد کردند که اين گزارش يک پيش بيني نيست و در عوض پيامدهاي سياست هاي کنوني را بررسي مي کند و اين مسئله، در مقدمه آن مورد تأکيد قرار گرفته است.سختگيري بيشتر يک فرض ديگر در گزارش آژانس بين المللي انرژي که به آن «فرض توسعه پايدار» گفته مي شود، اين هدف را دنبال کند که نشان دهد چطور توازن جهاني ميان انرژي هاي تجديدپذير و سوخت هاي فسيلي بايد تغيير کند تا بتوان اهداف گرمايشي توافق پاريس را محقق کرد، آلودگي ها را کاهش داد و دسترسي به برق را براي جوامع فقير جهان بيشتر کرد.سرمايه گذاران و فعالان محيط زيست در حال رايزني با بيرول هستند تا يک فرض ديگر را نيز در گزارش بگنجاند که از اهدف جاه طلبانه توافق پاريس، يعني محدود کردن گرمايش زمين به 1.5 درجه سلسيون، استفاده مي کند. در گزارش پيشين آژانس بين المللي انرژي، فرض توسعه پايدار مبتني بر گرم شدن زمينه به ميزان 1.7 تا 1.8 درجه سلسيون بود.سرمايه گذاران مي گويند استفاده از يک هدف بلندپروازانه تر مي تواند با نشان دادن راهي به بازارهاي مالي براي تحقق اين هدف، موجب شتاب دادن به تحول به سوخت هاي تجديدپذير شود.از جمله کساني که براي تغيير به بيرول فشار مي آورند، گروهي از نهادهاي سرمايه گذاري هستند که مديريت 30 تريليون دلار سرمايه را در اختيار دارند و به آنها گروه نهادهاي سرمايه گذاري بر تغيير آب و هوا گفته مي شود.در يک نامه به بيرول از آغاز سال جاري ميلادي که پيش از اين گزارشي از آن منتشر نشده بود، اين گروه اعلام کردند که فرض هاي مطلوب، براي اين که نهادهاي سرمايه گذاري درک بهتري از آسيب پذيري خود در برابر خطرهاي تغيير آب و هوا داشته باشند و درباره چگونگي تخصيص سرمايه تصميم بگيرند، مهم هستند. در نامه اين سرمايه گذاران نوشته شده است که فرض هاي مطرح شده آژانس بين المللي انرژي به شکلي قابل توجه بر انتظارات درباره سوددهي سرمايه گذاري هاي آينده تأثير مي گذارند.بيرول که ميزان تأثير گزارش «دورنماي انرژي جهان» بر تصميم گيري هاي سرمايه گذاري را کمتر از گفته منتقدان مي داند، گفت که در گزارش آينده، آخرين يافته هاي علم آب و هوا مورد توجه قرار خواهند گرفت. آژانس بين المللي انرژي در اظهارنظرهايي در پايگاه اينترنتي خود در ماه گذشته ميلادي اعلام رد راهي را با شانس 50 درصدي براي دستيابي به گرمايش 1.5 درجه اي کره زمين بدون تکيه شديد به روش هاي مقدماتي براي کاهش کربن از جو زمين، بررسي مي کند.لورا کوزي، رئيس الگوسازي انرژي در آژانس بين المللي انرژي، گفت که فرض توسعه پايدار اين نهاد، سختگيرانه تر از فرض هاي قبلي خواهد بود. مسؤولان اين آژانس اعلام کردند الگوسازي براي فرضي که گرمايش زمين در آن تنها 1.5 درجه خواهد بود، با توجه به ميزان زيرساخت هاي کنوني سوخت هاي فسيلي، بسيار دشوار خواهد بود.
افزايش فشار در ماه آوريل امسال
بيرول نامه اي جداگانه دريافت کرد که درخواست هايي مشابه را از سوي بيش از 60 امضا کننده، از جمله دانشمندان پيشتاز آب و هوايي و کريستينا فيگورس، رئيس پيشين بخش آب و هوا در سازمان ملل و همچنين چندين مدير سرمايه گذاري، از جمله مؤسسه لگان اند جنرال اينوستمنت و مؤسسه ساراسين و شرکا، مطرح مي کرد.اين نامه همچنين از بيرول مي خواست روشن کند که فرض اصلي گزارش «دورنماي انرژي جهان» که نام آن «فرض سياست هاي جديد» بوده و تعهدات کنوني زيست محيطي دولت ها را منعکس مي کند، در واقع يک فرض مربوط به استمرار شرايط کنوني است که به افزايش گرمايش زمين به ميزان 2.7 تا سه درجه سلسيوس منجر مي شود.آژانس بين المللي انرژي در اظهارنظرهايي در پايگاه اينترنتي خود، اعلام کرد نام فرض اصلي خود را به «فرض سياست هاي اعلام شده» تغيير مي دهد تا روشن کند اين فرض تعهدات کنوني را منعکس مي کند.گروه طرفدار تغيير، از اين تغيير نام استقبال و اعلام کرد براي نتيجه گيري هاي قطعي تر، بايد اين گزارش مطالعه شود.
منبع: رويترز / مترجم: يحيي احمدي