تجربه جديد دانشگاه اميرکبير در حوزه ازدياد برداشت
آزمایش ردیاب در میدان دارخوین ردیاب در میدان دارخوین
فهيمي فر با اشاره به شرايط دانشگاه اميرکبير قبل از شروع طرح ازدياد برداشت از ميدان نفتي دارخوين مي گويد: دانشگاه اميرکبير از ساليان قبل با وزارت نفت و شرکت ملي نفت ايران ارتباط داشته است و به خصوص از سال 1380 و در دوره وزارت قبلي مهندس زنگنه، پيشنهاد تاسيس دانشکده مهندسي نفت را داد که با استقبال روبه رو و راه اندازي شد. اين دانشگاه در سال هاي اخير از لحاظ مطالعات بالادستي نفت منحصر به فرد بوده و دانشکده مهندسي نفت در هر سه مقطع دانشجو پذيرش کرده است، ضمن آنکه بسياري از فارغ التحصيلان اين دانشگاه در صنعت نفت مشغول به کار هستند.
او ادامه مي دهد: در اين سال ها اساتيد دانشگاه اميرکبير افزون بر پروژه هاي مشترک بالادستي و پايين دستي، به صورت انفرادي هم پروپوزال هايي را به بخش هاي مختلف نفت ارائه مي کردند که بررسي و اجرايي شده است و از طريق آنها دانشجويان مختلفي به صنعت نفت راه پيدا کرده اند.
فهيمي فر با اشاره به رويکرد جديد وزير نفت از سال 93 براي انعقاد قرارداد پژوهشي با 9 دانشگاه تصريح مي کند: دانشگاه اميرکبير يکي از اين دانشگاه ها بود که براي ازدياد برداشت از ميدان دارخوين انتخاب شد و بلافاصله بعد از قرارداد، کارمان را شروع کرديم. قرارداد اول پروژه محور بود، اما از سال 96 ميدان محور شد و آن را در سه بخش ازدياد برداشت، آسفالتين و رسوبات و ژئومکانيک تدوين کرديم و در ادامه در کميته تخصصي و شوراي راهبري نفت نيز به تصويب رسيد.
تحويل بسته کاري اول تا پايان 98
اين پروژه در واقع اولين پروژه بزرگ و جدي ما در بالادستي نفت است، اما اين آمادگي و تجهيزات در دانشگاه از اول وجود داشت. در قرارداد جديد ميدان محور، پنج بسته کاري پيش بيني و تصويب شده که بر اساس يک چارچوب علمي است. بسته کاري اول در سه محور ازدياد برداشت، آسفالتين و ژئومکانيک تدوين شده که مورد تاييد قرار گرفته است و تا پايان سال98 به طور کامل تحويل داده مي شود. بسته کاري دوم را که شامل مدل سازي به روز ميدان دارخوين مي شود، بر اساس اطلاعات به دست آمده در دو بخش اصلي پيش بيني کرديم. يک بخش آن مدل سازي جامع ميدان است که طبق نظر شرکت ملي نفت ايران قرار است با يک همکار داخلي و يا همکار خارجي انجام شود که اين همکاران مشخص شده اند. در بخش دوم هم که مربوط به آزمايش هاي ردياب است، اقداماتي انجام شده؛ اين آزمايش هاي اساسي و مهم تاکنون در ايران چندان مورد توجه نبوده است.
تجربه جديد استفاده از آزمايش ردياب
او با اشاره به شرايط خاص مخازن نفتي مثل دارخوين که با تزريق گاز به صورت امتزاجي در دست اجراست، عنوان مي کند: مشکل اين ميدان اين است که در بخشهايي از آن، گاز بدون اينکه با نفت امتزاج پيدا کند، خارج مي شود و به نظر مي رسد لايه هاي سارق وجود دارد که باعث ميان شکني گازها مي شود، اما محل آن مشخص نيست. آزمايش ردياب اين امکان را مي دهد تا مسيرهاي خروج گاز را شناسايي و در ادامه با عملياتي اصلاحي، آنها را مسدود کرد و ازدياد برداشت ميدان را بهبود بخشيد. اين تست، فناوري خاصي دارد که تاکنون در داخل کشور زمينه انجام آن فراهم نشده و تنها چند شرکت خارجي امکان اجراي آن را دارند. ما به دنبال کسب دانش فني و نحوه اجراي اين آزمايش بوده ايم و به مرحله تجهيز رسيده ايم و کارفرما هم اين تست را تاييد کرده، اما براي اطمينان شريک خارجي هم در کنارمان خواهد بود. آنچه ما به دست آورده ايم، مشابه نمونه خارجي است و اميدواريم انجام اين آزمايش هاي ردياب تا پايان سال تاييد نهايي شود. طبق قرارداد بايد همه اين موارد در کميته تخصصي و بعد کميته راهبري نفت ابتدا تصويب شود و پيش بيني ما اين است که تا دو، سه ماه آينده نهايي و براي اجرا آماده شود. بر اين اساس برنامه ها و محورهاي بسته کاري دوم نهايي و از سال آينده شروع مي شود. البته معاونت پژوهش و فناوري وزارت نفت به دانشگاه توصيه کرده است تا براي بسته هاي کاري سوم و چهارم نيز شتاب صورت گيرد تا در پايان سال 1400 بتوانيم اين مراحل را به اتمام برسانيم تا اقدام ها وارد مراحل اجرايي و عملياتي شوند. بسته سوم بر مبناي کارهاي آزمايشگاهي در مسير سناريوهاي تکميل ازدياد برداشت از مخزن فهليان مانند تزريق WAGو Co2 بوده و بر اساس جمع آوري اطلاعات واقعي ميدان است. در بسته چهارم مدل سازي کامل و با استفاده از داده هاي واقعي صورت مي گيرد. در بسته پنجم روي ميدان و در مقياس واقعي کار را اجرا مي کنيم.
همکاري مطلوب شرکت نفت و گاز اروندان
او درباره هزينه هاي اجرايي مي گويد: دانشگاه در زمان شروع به کار، امکانات و اعتباراتي را اختصاص داد و فضاي مورد نياز براي پروژه را فراهم کرد تا کار را آغاز کنيم در ادامه بر اساس اقدام هاي انجام شده و در صورت وضعيت هايي که در مرحله اول آماده کرديم، پرداخت هم از سوي شرکت ملي نفت انجام شد و حدود 70 درصد از 2 ميليارد تومان بسته اول را دريافت کرده ايم و مابقي هم تا پايان سال تکميل و صورت وضعيت شده و پرداخت خواهد شد. فهيمي فر با اشاره به همکاري و ارتباط تنگاتنگ شرکت بهره برداري نفت و گاز اروندان به عنوان بهره بردار اصلي از ابتداي پروژه تاکنون تصريح مي کند: در اين مدت حجم عظيمي از داده هاي مربوط به ميدان را در اختيار ما قرار دادند و هر زمان سوال و موضوعي مطرح مي شد يا نياز به جلسات مشترک يا بازديد وجود داشت، همکاري کامل صورت مي گرفت.
دارخوين در مجموع ميدان جواني است که شرکت ايتاليايي «اِني» در سال هاي 2005 تا 2013 با روش «باي بک» بهره برداري از آن را شروع کرد، اما بعد از شروع، دور اول تحريم ها از ايران برداشته شد. در واقع حدود 15 سال است که بهره برداري از اين ميدان شروع شده و از اين جهت بهره برداري از آن جديد است. با توجه به اينکه در اين ميدان تزريق گاز انجام مي شود و تجربه کمي در باره تزريق گاز در ايران وجود دارد و به موارد معدودي از ميدان ها محدود مي شود، کار بررسي اين ميدان براي ما سخت تر است و به همين دليل تست ردياب که قبلا گفته شد، براي اين ميدان لازم است.
علاوه بر اين، موضوع مسئله رسوبات آسفالتين هم در برخي از چاه ها و کلا اين ميدان حاد و بحراني است. وي با بيان اينکه بسياري از اين فرايندهاي اجرايي شامل رفت و برگشت به کميته هاي تخصصي و گرفتن تاييد نهايي و کارهاي اداري ديگر و در نهايت شروع مراحل اجرايي اموري زمانبر است، تاکيد مي کند: لازم است اين پروسه ها را تا حد ممکن کم کنيم و اميدواري ما اين است که در صورت موفقيت در همه مراحل تا حدود 10 درصد افزايش ضريب برداشت را در ميدان نفتي دارخوين داشته باشيم.