توسعه فرزاد B از سوی شرکت های داخلی
ميدان گازي فرزاد B پس از سال ها بلاتکليفي در روزهاي سخت تحريم، به عنوان سهم توسعه از سوي يک شرکت داخلي به خبر خوش وزير نفت تبديل شد. بيژن زنگنه اواخر آذرماه خبر واگذاري اين پروژه مهم مشترک به شرکت پتروپارس را اعلام کرد و گفت که قرار است اين پروژه با سرمايه گذاري افزون بر 75 ميليون دلار از منابع داخلي شرکت ملي نفت ايران و با مصوبه شوراي اقتصاد اجرايي شود. اين خبر در شرايطي منتشر شد که ايران در بحبوحه محدوديت هاي تحريم و تلاش براي ادامه همکاري با شرکت هاي خارجي نشان داد نمي خواهد برنامه هاي توسعه اي خود را متوقف کند.
شرکت پتروپارس، شرکت نام آشنايي در ميان پيمانکاران ايراني و خارجي است؛ اين شرکت که عملکرد خوبي در توسعه تعدادي از فارهاي پارس جنوبي داشت و همکاري با شرکت هاي خارجي را نيز در پرونده خود دارد، اخيرا توسعه فاز 11 پارس جنوبي را نيز به عهده گرفت. قرارداد توسعه فاز 11 ميان کنسرسيوم توتال، سي ان پي سي آي و پتروپارس در 12 تيرماه 1396 ( سوم جولاي 2017) منعقد شده بود، اما پس از خروج يکجانبه آمريکا از برجام و تشديد تحريم هاي يکجانبه اين کشور عليه ايران، شرکاي خارجي از ادامه توسعه اين ميدان کناره گيري کردند و اکنون پتروپارس توسعه ميدان را به عهده گرفته است.
واگذاري فرزاد B به پتروپارس، روندي يکباره نبود و وزير نفت و مجموعه وزارت نفت تا چندي قبل از اعلام اين واگذاري به دنبال ادامه مذاکره با هندي ها يا ساير شرکت هاي خارجي بودند. در اين سال ها مذاکرات براي حضور هندي ها در اين ميدان در سطوح مختلف ادامه داشته و حتي موضوع اين ميدان در ديدار مشترک روساي جمهور هم مطرح بوده است، اما موضوع توافقات دو طرف، موضوعي نبود که بتوان به سادگي از کنار جزئيات آن گذشت. مذاکرات تا همين شهريور و مهرماه سال جاري با هندي ها ادامه داشت و بيژن زنگنه بارها اعلام کرد که « در مورد ميدان فرزادB برنامه ريزي ها هم زمان پيش مي رود؛ به هندي ها به طور رسمي پيغام مذاکره داده ايم که طبق چارچوب هاي توافق شده کار آغاز شود. ما علاقه مند به همکاري با هندي ها هستيم، اما اگر آنها به اين همکاري تمايل نشان ندهند، با شرکت هاي ايراني کار را پيش مي بريم».
در غيبت شرکت هاي خارجي وزير نفت هم بيشتر منتظر نماند و علاوه بر فرزاد B، ميدان گازي بلال را هم به پتروپارس سپرد. وزير نفت و مديرعامل شرکت نفت وگاز پارس به عنوان مسؤول و کارفرماي اين پروژه تاکيد دارند که توسعه ميدان هاي مشترک، از اولويت هاي اصلي وزارت نفت است و ايران همواره از همکاري شرکت هاي خارجي با پيمانکاران ايراني استقبال مي کند.
اما همانقدر که روند توسعه و رسيدن به اين مرحله براي فرزاد B سال ها طول کشيد و سخت گذشت، درباره اين ميدان هم اطلاعات و داده هاي کمي وجود دارد و هنوز بخش هاي زيادي از اطلاعات اين ميدان ناشناخته است و مي تواند کار توسعه را براي پتروپارس کمي سخت کند. قطار برنامه حمايتي وزارت نفت در سپردن پروژه هاي مهم و تاثيرگذار به شرکت هاي داخلي از چند سال قبل شروع شده بود و وزير نفت با سپردن پروژه هاي ميدان محور ازديادبرداشت به دانشگاه ها و مراکز پژوهشي، قراردادهاي اکتشافي ميدان هاي مهم با شرکت هاي داخلي و سپردن همين چند نمونه از پروژه هاي مهم يعني فاز 11 پارس جنوبي يا دو پروژه گازي فرزاد B و بلال به پتروپارس نشان داد ديگر قرار نيست اين پروژه هاي مهم را معطل بگذارد. پتروپارسي که زنگنه يکبار ديگر به آن اعتماد مي کند، مجموعه اي غريبه و با عملکردي دور از نظرها نيست. مجموعه اي است که زنگنه از سالها قبل خودش براي قوت و پا گرفتنش تلاش کرده و حالا به يکي از شرکت هاي اصلي در صنعت نفت کشورمان تبديل شده است. شرکتي که با عبور از حدود دو دهه و اندي از شروع فعاليت، سهمي غير قابل جايگزين در توسعه پارس جنوبي دارد. در روزهايي که شرکت هاي خارجي يک پايشان به ماندن و يک پايشان به رفتن بود، اين شرکت هاي داخلي بودند که توانستند با وجود محدوديت هاي بسيار، اعتمادي را که به آنها شد، بي جواب نگذارند.
هندي ها با وجود مشوق هاي لازم نيامدند
ميدان فرزاد A و B، يکي از ميدان هاي گازي مشترک ايران و عربستان است. اين ميدان (فرزاد B) جزو بلوک فارسي و در 15 کيلومتري جزيره فارسي در خليج فارس است و حدود 22 تريليون فوت مکعب گاز دارد که حدود 60 درصد آن قابل برداشت است. شرکت او ان جي سي، بازوي خارجي شرکت نفت دولتي هند در سال 1387 فرزاد B را کشف کرد، اما در آن زمان به دليل تحريم هاي ايران، نتوانست قراردادي امضا کند. تاخيري که تا زمان رفع تحريم ها و روي کارآمدن دولت حسن روحاني ادامه يافت؛ با اين حال در هفت سال اخير مذاکرات ايران و هند براي توسعه اين ميدان که به لحاظ فني يکي از ميدان هاي سخت است، ادامه داشت. وزارت نفت در دولت حسن روحاني، بالاترين انعطاف هاي تاريخي را با طرف هندي داشته است و در سفري که رئيس جمهوري در اوايل سال 97 به کشور هند داشت، با وزير نفت هند قراري گذاشته شد که تا سپتامبر 2018 پروژه ميدان فرزاد B فعال شود، بيژن زنگنه، وزير نفت در خردادماه 1398 در اين ارتباط گفته بود: «ما امتيازهاي بزرگي به آنها داديم که يکي از آنها اين بود که اولا آنها از ابتدا قرار بود ال ان جي بسازند که گفتند ما ال ان جي درست نمي کنيم زيرا پول نداريم يا اينکه براي ما صرف نمي کند و بعد به آنها گفتيم بايد اصل و فرع هزينه سرمايه گذاري آنها در ميدان را در قالب بيع متقابل و از محل توليدات ميدان پرداخت مي کنيم، اما هندي ها گفتند که از محل ميدان را قبول نداريم و از جاي ديگر پرداخت کنيد که در اين مورد ما از آقاي رئيس جمهوري اجازه گرفتيم که از محل صادرات به عراق و ترکيه، هزينه آنها را پس دهيم که تا به حال چنين موردي در قراردادهايمان نداشته ايم که اين موضوع را نيز به طرف هندي اعلام کرديم و در همه جوانب، انعطاف نشان داديم، اما ظاهرا هندي ها به دليل تحريم ها براي توسعه ميدان فرزاد B قراردادي منعقد نکردند. »
با همه انعطاف هايي که وزارت نفت براي همکاري به منظور توسعه اين ميدان از خود نشان داد، با اين حال در نهايت مذاکرات فني هر دو طرف به نتيجه دلخواه نرسيد و سرانجام توسعه ميدان فرزاد B به شرکت ايراني پتروپارس واگذار شد، فعاليت اجرايي فرزاد A و B ( مشترک با عربستان) حدود 5.2 ميليارد دلار هزينه دارد که حدود 2.2 ميليارد دلار هزينه فاز اول فرزاد B است که مي توان براساس آن روزانه يک ميليارد فوت مکعب توليد داشت؛ قرار است پتروپارس کار مهندسي، چاه اکتشافي و طراحي پايه آن را انجام دهد و در تمام اين مراحل اين شرايط را دارد که با شريک خارجي نيز همکاري داشته باشد.