تحليلي بر بيانات رهبر معظم انقلاب درباره چگونگي برگزاري مراسم عزاداري در شرايط خاص امسال
محرمی دیگر. . .
محرم امسال متفاوت ترين محرمي است که شايد تا به امروز در تاريخ وجود داشته است. درحالي که ويروس کرونا تمامي فعاليت هاي زندگي بشر امروز را تحت تاثير قرار داده، هيچ کس گمان نمي کرد محرم، اين ماه عزيز هم تحت تاثير کرونا قرارگيرد و براي برگزاري آن دستورعمل و پروتکل نوشته شود؛ چرا که محرم با چارچوب و قاعده بيگانه است، محرم دلي است، هرکس به وسعت دلش در آن سهم دارد، چطور مي شود اين شوق و شور را محدود کرد و چگونه دل طاقت دارد بيان عطش عزاي حسيني را محدود کند. اما در دوره آخرالزمان بايد فراگرفت هر آنچه تا به امروز ناشدني بود و بايد تمرين کرد تحمل و صبوري را تا صاحب الامر، خود گره از کار دنيا باز کند. آنچه در ادامه مي خوانيد نگاهي است به بيانات رهبرمعظم انقلاب درباره شرايط خاص محرم امسال.
با اين که در ابتدايي ترين روزهاي شيوع کرونا تصور اين بود که کوويد 19 تنها در فصل سرما جولان خواهد داد و گرماي تابستان حسابش را خواهد رسيد اما نشد آنچه بايد مي شد و تابستان 99 در داغ ترين روزهايش همچنان شاهد جولان اين ويروس در اقصي نقاط جهان است. در اين ايام، ماه مبارک رمضان را با هزار دل سوخته پشت سر گذاشتيم و نتوانستيم آن چنان که بايسته و شايسته بود از برکاتش بهره مند شويم. شب هاي قدر را بافاصله گذاري اجتماعي به پايان برديم و تنها دل خوش به کمک هاي مومنانه شديم تا شايد کمي از غم دوري از مساجد و حسينيه ها و اماکن مقدسه کم شود. اما هيچ گاه تصور نمي کرديم محرم 1442 هجري قمري اين گونه از راه برسد. درحالي که ستاد ملي کرونا برگزاري مراسم ماه محرم امسال را با رعايت دستورعمل هاي بهداشتي مجاز اعلام کرد اما به واسطه قرمز شدن بسياري از مناطق کشور، دل نگراني ها از شيوع کرونا به دليل تجمعات هيئت ها افزايش يافت.
تاکيد بر تقدم بهداشت و سلامت
در اين زمينه رهبر فرزانه انقلاب نيز طي سخنان مهم خود در روز عيد قربان بر رعايت دستورات ستاد ملي کرونا تاکيد فرمودند و بيان داشتند: «عزاداري محرم بايد بر اساس ضوابط ستاد ملي مبارزه با کرونا برگزار شود.
در عزاداري ها معيار آن چيزي است که کارشناسان و ستاد ملي کرونا اعلام مي کنند؛ بنده به توصيه اين عزيزان عمل مي کنم.
توصيه من به مردم اين است که ببينيم ستاد ملي کرونا چه مي گويد و در مسئله عزاداري به گفته اين ستاد عمل کنيم. اگر وضعيتي که داريم را شل بگيريم، فاجعه بزرگي رخ خواهد داد.»
سخنان ايشان باعث واکنش هاي بسياري از سوي مداحان و متوليان مذهبي کشور شد و همگي بر اين نکته تاکيد کردند که از منويات رهبري، در برابر تصميمات ستاد ملي مبارزه با کرونا تبعيت خواهند کرد.
سيد مجيد بني فاطمه مداح اهل بيت(ع) در پي سخنان مقام معظم رهبري در خصوص برگزاري جلسات محرم با انتشار پستي در فضاي مجازي گفت: «رهبر عزيزتر از جان ما؛ فرمايش حضرتعالي پيرامون چگونگي پاسداشت عزاي حضرت سيدالشهدا عليه السلام و تعظيم شعائر حسيني، مطابق معمول، فصل الخطاب است».
ميثم مطيعي مداح اهل بيت(ع) نيز با انتشار توييتي در فضاي مجازي اظهار کرد: «سلامت مردم بيش از ديگران، براي هيئتي ها مهم است.
ما تابع تصميمات ستاد ملي کرونا هستيم؛ اما يک حرف بزنيد، نه مثل تجربه روز عرفه که نهاد (آ) صبح يک چيز بگويد، ظهر نهاد (ب) يک چيز، عصر همه خلاف هم! عيد غدير نزديک است. اگر نظري داريد اولا بين خودتان جمع بندي کنيد و ثانيا زودتر اعلام کنيد».
محمدرضا بذري مداح سرشناس شمال کشور نيز در خصوص برگزاري عزاداري محرم و لزوم تبعيت از تصميمات ستاد ملي کرونا با انتشار توييتي اظهار کرد: «بيانات امروز حضرت آقا در مورد عزاداري محرم بار ديگر به ما گوشزد کرد که بچه شيعه امام حسيني، بايد نماد عقلانيت باشد.
هيئت ها مي توانند امسال و در شرايط کرونا با ابتکار خود، الگويي جديد براي برگزاري تجمعات در شرايط بحراني، به جامعه جهاني ارائه کنند».
سيد رضا نريماني مداح اهل بيت(ع) هم اظهار کرد: «سلامت مردم براي ما خيلي خيلي مهم و واجب است، از طرفي ما تابع تصميمات ستاد ملي کرونا هستيم، فقط چند نکته بايد مدنظر قرارگرفته شود.
اولا، در تصميم گيري براي محرم، حتما از متخصصين استفاده شود.
دوما، هرچه زودتر شرايط و پروتکل هاي محرم را اعلام کنيد که ما فرصت فراهم کردن شرايط را داشته باشيم.
سوما، اگر تصميمي گرفته و اعلام شد، به هيچ عنوان تغيير نکند و مثل دعاي عرفه تصميم گرفته و اعلام شده، لغو نگردد».
حاج مهدي سماواتي مداح و ذاکر اهل بيت(ع) نيز در اين زمينه توجه به ضوابط و دستورعمل هاي ستاد ملي کرونا را فصل الخطاب فعاليت هاي هيئت ها در ماه محرم عنوان کرد و گفت: قطعا مداحان و مومنين و مذهبي ها از فرامين رهبري و ستاد ملي مبارزه با کرونا تبعيت خواهند کرد و اجازه نخواهند داد اين ويروس منحوس موجبات آزردگي مردم را فراهم آورد.
وي با اشاره به اين که پيشنهاد ما براي برگزاري مراسم محرم امسال رعايت فاصله گذاري اجتماعي و برگزاري مراسم در محيط ها و فضاهاي باز است، يادآور شد: قبور معطر شهداي گمنام، بوستان ها، ورزشگاه ها، محوطه دانشگاه ها، فضاي بيروني اماکن متبرکه و ساير فضاهاي باز و بزرگ مي توانند با رعايت فاصله اجتماعي، محل مناسبي براي برگزاري مراسم عزاداري محرم امسال باشند ضمن اين که اعتقادداريم متوليان هيئت ها خود در صف نخست رعايت دستورعمل هاي بهداشتي قرار دارند و اين موضوع را در ماه مبارک رمضان در مساجد، هيئت ها و اماکن مذهبي به خوبي به نمايش گذاشتند.
يقين دارم با استعانت از حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام ان شاءالله کرونا از کشور رخت خواهد بست اما بايد در رعايت الزامات برگزاري مراسم نيز حساسيت هاي لازم و دغدغه هاي ستاد ملي مبارزه با کرونا که از متخصصان کشور تشکيل شده نيز لحاظ شود.
اين ذاکر اهل بيت با اشاره به بيانات مقام معظم رهبري در خصوص نحوه برگزاري مراسم ماه محرم امسال گفت: تبعيت از فرامين رهبري، فصل الخطاب همه ماست و توجه به تلاش ها و زحماتي که کادر درمان در اين ايام متحمل شده اند حتما مداحان و ذاکرين اهل بيت نيز تلاش خواهند کرد تا طبق دستورات ستاد ملي کرونا عمل نمايند و در کنار اين عزيزان قرار داشته باشند تا به لطف خدا و توسل به اهل بيت ويروس کرونا از بين برود.
غير متمرکز کردن جلوه هاي عزاداري
مهدي لساني پژوهشگر و کارشناس فرهنگ و رسانه، بابيان اين که محرم ته نشين شده در دل و روان هر ايراني است و جداشدگي و افتادگي بين آن ها نخواهد بود، در اين ايام کرونايي نکته اي که بايد موردتوجه قرار گيرد نحوه مديريت تبلور احساسات مردم و عطش آن ها در ابراز ارادت به ساحت اباعبدالله الحسين عليه السلام است تا بتوان هم از معارف اين ماه بهره مند شد و اين که بتوان در اين فضا شور حسيني را تداوم بخشيد.
در اين زمينه يک وظيفه مردمي متصور است و وظيفه ديگر بر دوش حاکميت است. اتفاقا در اين ايام کرونايي فرصتي مهيا شده تا مجالس و معارف حسيني از تمرکز در يک نقطه به تمرکز در فضاهاي مختلف توسعه پيداکرده و اين الگو بيش از هميشه توسعه يابد.
يکي از اين اقدامات برپايي هيئت هاي خانگي است که برمبناي آن از تمرکز صرف در هيئت ها به سمت وسوي برپاداشتن هيئت هاي خانگي حرکت کنيم و جلوه هاي عزاداري غيرمتمرکز را در خانه داشته باشيم.
يک تبلور ديگر استفاده از ظرفيت هاي بصري و هنري در جامعه است. يکي همين پوشيدن لباس مشکي مردم در سطح شهر است. يا استفاده از طرح ها و شمايل هاي منتسب به ايام عزاداري؛ حتي طرح هايي بر روي ماسک ها ايجاد شود که حال و هواي محرم را در جامعه نشان دهد.
از سوي ديگر انواع رسانه ها وجود دارند که مي توان از ظرفيت آن ها براي تبليغ پيام عاشورا استفاده کرد. استفاده از تبليغات محيطي نيز يکي از اين راه هاست که وظيفه حاکميت محسوب مي شود تا از آن براي تکثير و ترويج پيام قيام امام حسين(ع) استفاده کند.
ضمن اين که خيلي از اين هيئت ها در فضاي مجازي فعال هستند و مي توانند از اين فرصت در زمينه فراگيري پيام عاشورا استفاده کنند.
رسانه هاي امروزي بخشي رسمي و تحت کنترل حاکميت هستند و بخشي غيررسمي و در اختيار عموم مردم. به همين دليل تاکيددارم که از اين دو ظرفيت مي توان به نحو احسن براي ترويج فرهنگ عاشورا استفاده نمود.
به ويژه در اين ايام کرونايي که اعتقاددارم اگر از اين دو ظرفيت به درستي استفاده شود جاافتادگي بين مردم و فرهنگ عاشورا ايجاد نخواهد شد.
تنها مشکلي که در اين روزها وجود دارد اين است که رابطه حسي عزادار با امام حسين عليه السلام به آن صورتي که در فضاي واقعي وجود دارد به وجود نمي آيد.
به عقيده من هرچه اين عطش دلي افزايش يابد مي تواند حس آفرين باشد و رابطه عاشق و معشوق را تقويت نمايد. اگر اين حس دروني ايجاد شود آن حسي که از محيط بر انسان مستولي مي شود کمتر خواهد شد و به انسان کمک مي کند تا شناخت بهتري از مولايش داشته باشد.
نگاهی گذرا به سیره اخلاقی امام حسین (ع) در خانواده(بخش اول)
خداوند متعال، رسول خدا(ص) و اهل بيت(ع) او را براي اهل عالم، به ويژه پيروانشان، به عنوان الگو آفريده است. مسلمانان جهان وظيفه دارند در تمام شئونات زندگي اعم از فردي، اجتماعي، سياسي، اخلاقي و غيره به آنان اقتدا نمايند. يکي از نکات قابل توجه در سيره پيشوايان معصوم(ع) نحوه رفتار آنان با خانواده است. در اين نوشتار مختصر برآنيم تا با مراجعه در منابع تاريخي به گوشه هايي از سيره اخلاقي امام حسين(ع) در خانواده بپردازيم؛ هر چند به خاطر طبيعت موضوع و نيز شرايط اجتماعي، حجم شواهد و مواردِ بر جاي مانده در تاريخ، در اين خصوص فراوان نيست؛ همين اندک نيز بسيار ارزشمند و گوياست.
احترام به همسر
احترام به همسر از عواملي است که در تربيت فرزندان، تأثير فراواني دارد. مادري که در خانه، عزيز باشد و مورد تکريم شوهرش قرار گيرد، با روحي سرشار از عاطفه و آرامش و احساسِ شخصيت، فرزندان را تربيت خواهد کرد. به عکس اگر همسر در خانه مورد آزار و اذيت روحي و جسمي قرار گيرد و شخصيتش در خانه و پيش فرزندان تحقير شود، بديهي است که از روان سالمي برخوردار نخواهد بود و در نتيجه، آرامش خود را از دست داده و اضطراب و نگرانيِ او در فرزندان نيز تأثير خواهد گذاشت. انسان در دوران زندگي با حوادث و مسائلي روبه رو مي شود که او را نگران و متأثر مي سازد. فردي که احساس کند از طرف ديگران مورد ستم واقع شده، اگر براي رسيدن به حق خود تلاش کند و نتواند به آن برسد، دچار نگراني خواهد شد. حال اگر براي زن يا شوهر چنين مشکلي پيش آيد و با حالت تأثر وارد خانه شود، ممکن است گلايه کرده و از همسر انتظار داشته باشد که در اين شرايط به او کمک کند و از او دفاع کند و در نتيجه، هرگونه تصورِ کوتاهي را در اين رابطه دور از انتظار مي داند.
همسر در اين حالت هاي ويژه، بايد سعي کند با مهرباني، احترام و دلجويي چنان رفتار کند که از اندوه و تأثر او بکاهد. در چنين شرايطي، سخنان منطقي و محترمانه همسر مي تواند اثبات کند که: من در دفاع از حق تو کوتاهي نکرده ام و آنچه مصلحت بوده و توان داشتم انجام داده ام.
در تاريخ مي خوانيم: روز عاشورا هنگامي که هلال بن نافع عازم ميدان جنگ بود، همسر جوانش از رفتن او ناراحت شده و به شدت مي گريست. امام حسين(ع) متوجه آن زوج جوان گرديده و به هلال فرمود:
إنَّ أهلک لايطيبُ لَها فِراقُکَ، فَلَو رأيتَ أن تَختارَ سُرُورَها علَي البَراز، همسرت جدايي تو را نمي پسندد، تو آزادي و مي تواني خشنودي او را بر مبارزه با شمشيرها مقدم بداري.
آن امام همام بالاترين حد تکريم را نسبت به فرزند و همسر داشت. حتي آنان را مورد عنايت خاص خود قرار داد و آنان نيز علاقه وافري نسبت به حضرتش ابراز مي داشتند و آنان نيز علاقه وافري نسبت به حضرتش ابراز مي داشتند.
مثلاً رباب علاقه وافري به امام حسين(ع) داشت. او در سفر کربلا همراه امام بود و پس از شهادت آن حضرت نيز وفاداريش را به زبان شعر و نيز در عمل، نشان داد.
دو مرثيه از رباب در دسترس، قرار دارد که هر دو داراي معاني بسيار زيبا بوده و خلوص و ارادت رباب را نسبت به آن حضرت نشان مي دهد:
ترجمه آن چنين است: آن پرتوي که ديگران از درخشش آن بهره مي بردند، در کربلا کشته شده و غير مدفون رها شده است.
اي فرزند پيامبر(ص)! خدا از طرف ما تو را پاداش نيکو داده و در وقت ميزان تو را از هر زياني به دور دارد.
تو آن چنان کوه محکمي بوده که من بدان پناه مي بردم و تو با رحمت و از سر دينداري با ما همنشيني داشتي.
ديگر چه کسي براي يتيمان و فقيران مانده؟ و چه کسي است که مسکينان بدو پناه برده و او بي نيازشان سازد؟
به خدا قسم! ديگر سايه اي بعد از تو بر سرم نخواهم پذيرفت تا در ميان خاک، پنهان شوم.
رباب در بخشي از اين اشعارش ارتباط عميق خود را با امام حسين(ع) تصوير مي کند؛ امام چون کوهي است که پناهگاه آرام بخش رباب بوده و آن حضرت نيز با کمال ملاطفت و از سر دينداري با وي برخورد داشته است.
شعر آئينی
غم های کربلای تو. . .
درد دلي با امام و سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله الحسين(ع) در روزگاري كه شرايطي تلخ و دشوار را سپري مي كنيم و قرار است محرم متفاوتي را تجربه كنيم:
غم هر چه شد به روي غم آوار بيشتر
شد ساده دركِ حال تو انگار بيشتر
يك شعله از حريق دلت هست اگر چه از
سوز و گداز ما همه، صد بار بيشتر
امروز در برابر چشمانمان شود
غم هاي كربلاي تو تكرار بيشتر
كم مي شد آنچنان كه از اصحاب و سر مدام،
مي گشت روي نيزه پديدار بيشتر،
بستيم اميد بلكه بلا بگذرد ولي
هي مي رسد خبر؛ شده آمار بيشتر
اين حال بد سبب شده در بندِ غربتت
دل گردد از هميشه گرفتار بيشتر
گر چه نمي چشاندمان حبسِ خانگي
غير از جُوي از آن همه خروار بيشتر
ادراك درد خانه نشين گشتن علي
از قبل دارد آه خريدار بيشتر
اين روزها به عشق مرامت فدا شوند
از جمع مان پزشك و پرستار بيشتر
رسم زمانه است و فشار آوَرَد چه سخت
هر چرخشي به سوزن پرگار بيشتر
حس مي شود عجيب در اعماق قلبمان
امروز جاي خالي سردار بيشتر
ما كوه نيستيم كه در قلبمان شود
اين درد از اين كه هست تلمبار بيشتر
هرگز نكرده ايم طلب غيرِ حق ولي
هر روز مي شويم بدهكار بيشتر
هي «بودمان»، «نبود» شد و هي «نبود»، «بود»!
وارونه وضعمان زده شد جار بيشتر
گفتيم دائماً به در از سفره هايمان
تا بشنوند هيأت ديوار بيشتر
باور نمي كنند خطر دارد اين ستم
از هر چه سرفه و تنِ تبدار بيشتر
ويروسِ جهل بس كه پراكنده گشت آه
عقلِ سليم كم شد و بيمار بيشتر
اي كاش اين جهان اسيرِ سكوت داشت
در خود صداي ميثم تمّار بيشتر
كي مي رسد زمان ظهور آه يا حسين؟
بايد كنيم صبر چه مقدار بيشتر؟
دست از دعا براي جهان برندار آه
بيچاره ايم، دست نگه دار. . . بيشتر
ديگر ذليل تر شده از اين نخواهمان
با خود ببر... اگر شده... نَگْذار بيشتر...
شعر از: مهدي ناصريان؛
شرکت پالایش نفت بندر عباس