درباره راز تاریک کیهان
چقدر از کيهان را شناخته ايم؟
تمام اجزاي کيهان از 10 اتم هيدروژن، هليوم، اکسيژن، کربن، نئون، نيتروژن، منيزيم، سيليسيوم، آهن و سولفور تشکيل شده اند که البته هنوز ابعاد آنها به طور کامل شناخته نشده و سوال اينجاست که 10 عنصر که روي زمين ما و درکل کيهان وجود دارند، از کجا آمده اند؟ بسياري از دانشمندان بر اين باورند که ترکيب کيهان فقط از ميلياردها کهکشان تشکيل نشده است بلکه ماده اي نامرئي به نام ماده تاريک نيز بخش بزرگي از ترکيب کيهان را تشکيل مي دهد. ماده تاريک يکي از اسرارآميزترين چيزهاي کيهان است. اين ماده برخلاف تمامي چيزهايي که مي شناسيم، نور را به خود جذب نمي کند. گفته مي شود که حدود 83 درصد کيهان از اين ماده تشکيل شده است. چيزهاي کمي در اين مورد اين ماده مي دانيم و ابهامات ما در مورد چنين چيزي بسيار زياد است. بايد توجه داشت که انسان ها، زمين، تمام سيارات، خورشيد و هر چيزي که در کيهان وجود دارد و نور را ساطع يا جذب مي کند؛ يک ششم جرم کيهان و پنج ششم باقي مانده از کيهان را ماده سياه تشکيل مي دهد. برخي مطالعات مي گويند که ماده تاريک ممکن است از پيش از بيگ بنگ نيز وجود داشته باشد.
اولين نشانه هاي عيني از ماده تاريک
بر پايه يکي از نظريه هاي ارائه شده در اين زمينه، گفته مي شود ماده اي تاريک بايد به صورت ساختارهاي رشته اي از مواد اتصال دهنده کهکشان ها وجود داشته باشد. دانشمندان دانشگاه واترلو در حال حاضر توانسته اند براي اولين بار يکي از رشته هاي يادشده ماده تاريک را به تصوير بکشند. شما اين تصوير را در قسمت بالاي مقاله مشاهده مي کنيد. اين تصوير با رنگ هاي غيرواقعي و ملموس به نمايش درآمده و در آن، رنگ هاي سفيد نشان دهنده دو کهکشان و فضاي قرمز بين آنها نشانگر ماده تاريک پيونددهنده آنهاست. دو دانشمند به نام هاي سث دي. اپس و مايکل جي. هادسن، نتايج خود را در قالب يک مقاله ارائه داده اند. نظريه آنها پيش بيني مي کند که رشته هاي ماده تاريک مي توانند کهکشان ها را به هم متصل کنند و اين رويداد با رسيدن از يک هاله ماده تاريک در يک کهکشان به هاله اي در کهکشان ديگر رخ مي دهد. محققان ديگر پيش از اين پي برده بودند که رشته هاي ماده تاريک، همه خوشه هاي کهکشاني را به هم پيوند مي دهند، اما اين اولين باري است که از رشته هاي ماده تاريک بين کهکشان ها تصويربرداري شده است. اخترشناسان در عين حال با دسترسي هايي که از کهکشان راه شيري دارند، به دنبال نمونه يابي از کل کيهان هستند. آنها معتقدند برخوردهاي انرژي بالا در اطراف سياه چاله مركز كهكشان راه شيري ممكن است مدارک غيرقابل انکاري از ماده تاريك باشد كه دوسوم كهكشان را تشكيل داده است. كريستف ونيگر از موسسه فيزيك مكس پلانك در مونيخ بر اين باور است كه احتمالا براي نخستين بار موفق به كشف اولين نشانه محكم براي اين ماده شده است. به گفته محققان، يك جفت حباب منتشرکننده پرتو عظيم گاما كه از صفحه كهكشان راه شيري به بيرون گسترده شده، مي توانند كليد اين كشف باشند. ونيگر با انجام تحليل هاي آماري با ارزش 3.5 سال داده هاي تلسكوپ فضايي فرمي، احتمالا موفق به كشف اين نشانه در كهكشان شده است. به ادعاي وي، در صورت اثبات اين موضوع، اين خط پرتو گاما مي تواند نشانه مستدلي براي ماده تاريك باشد. كارشناسان متفق القول هستند كه ابرسياه چاله هايي مانند نمونه حاضر در مركز كهكشان راه شيري، به انتشار انفجارهايي مي پردازد كه با ماده تاريك اطراف آنها تعامل دارند.
ماده تاريک (Dark Matter)، نوعي از ماده است که فرضيه وجود آن در اخترشناسي و کيهان شناسي ارائه شده است تا پديده هايي را توضيح دهد که به نظر مي رسد ناشي از وجود ميزان خاصي از جرم باشند که از جرم موجود مشاهده شده در جهان ما بيشتر است. اين ماده به طور مستقيم با استفاده از تلسکوپ قابل مشاهده نيست و نور يا ساير امواج الکترومغناطيسي را به ميزان قابل توجهي جذب يا منتشر نمي کند و حتي گفته شده که واکنشي نسبت به نور نشان نمي دهد و در عوض، وجود و ويژگي هاي آن را مي توان به طور غيرمستقيم و از طريق تاثيرات گرانش روي ماده مرئي، تابش و ساختار بزرگ مقياس جهان نتيجه گرفت. مي توان گفت که ماده تاريک و انرژي تاريک دو موضوع مرموز و ناشناخته در کيهان براي ذهن بشر هستند که سوالات بي پاسخي درباره آنها مطرح است و علم هنوز نتوانسته است براي آنها پاسخ مناسبي ارائه دهد. کيهان شناسان توافق نظر دارند که ماده تاريک عمدتا از نوعي ذره زيراتمي ناشناخته تشکيل شده است. در دهه 1930 يک ستاره شناس سوئيسي به نام «فريتز زوييکي» متوجه شد کهکشان ها در يک خوشه دوردست خيلي سريع تر از آنچه مقدار جرم قابل مشاهده آنها بايد اجازه دهد، به دور يکديگر مي چرخند. وي اين فرضيه را مطرح کرد که يک ماده غيبي که او نام آن را ماده تاريک گذاشت، روي اين کهکشان ها تاثير مي گذارد. از آن زمان، محققان تاييد کردند که اين ماده مرموز را مي توان در کيهان يافت و اينکه مقدار آن شش برابر بيشتر از ماده معمولي در جهان است که چيزهاي معمولي مانند ستاره ها و انسان را تشکيل مي دهد. به همين دليل هنوز هم سوالات بي پاسخ زيادي درباره ماده تاريک مطرح است. سوالاتي همچون اينکه اصولا ماده تاريک چيست؟ آيا مي توانيم ماده تاريک را تشخيص دهيم؟ آيا نيروهاي تاريک وجود دارند؟ خواص ماده تاريک چيست؟ آيا ماده تاريک در هر کهکشاني وجود دارد؟ آيا ماده تاريک مي تواند بار الکتريکي داشته باشد؟ و در نهايت همچنان اين سوال که اصلا ماده تاريک وجود دارد؟
شعر
موج پوشيد روي دريا را
پرده اسم شد مسما را
نيست بي بال اسم پروازش
کس نديد آشيان عنقا را
عصمت حسن يوسفي زد چاک
پرده طاقت زليخا را
مي کشد پنبه هر سحر خورشيد
تا دهد جلوه داغ دل ها را
جاده هرسو گشاده است آغوش
که دريده ست جيب صحرا را
شعله دل ز چشم تر ننشست
ابر ننشاند جوش دريا را
آگهي مي زند چو آيينه
مُهر بر لب زبان گويا را
قفل گنج زر است خاموشي
از صدف پرس اين معما را
بيدل ار واقفي ز سرّ يقين
ترک کن قصه من و ما را
*بيدل دهلوي
عبور از مه
علي زندوکيلي، خواننده و نوازنده شيرازي کشورمان است که در دو حوزه ساز و آواز کلاسيک و پاپ شناخته شده و طرفداران خود را دارد. او فعاليت هنري خود را با نوازندگي شروع کرد و با گروه هاي مختلفي از جمله «دنگ شو» در شروع کارش همکاري داشت. در ابتداي فعاليت کاري خود با چند تک آهنگ براي مجموعه هاي تلويزيوني شروع کرد و در ادامه جُنگ هاي خود را منتشر کرد. او در زمستان 1392 آلبومي را تحت عنوان عبور از مه در سبک سنتي با اشعاري از حافظ، زهرا پناهي، حسين منزوي و وحشي بافقي در 14 قطعه منتشر کرد. آهنگساز اين آلبوم هم هامون بهرامي مقدم است.
در باب اعتماد به نفس
کتاب در باب اعتماد به نفس اثر آلن دوباتن، نویسنده و فیلسوف سوئیسی است که دوره دکترای فلسفه در دانشگاه هاروارد را رها کرد تا کتاب های فلسفی قابل فهمی به زبان ساده بنویسد. در این کتاب دوباتن به سراغ موضوعی رفته که به احتمال زیاد هر فردی در طول زندگی اش با آن دست و پنجه نرم کرده است. به عقیده آلن دوباتن این یک موضوع پیش پاافتاده است که بسیاری از دستاوردها نتیجه نبوغ یا مهارت بالا نیست و به نوعی سرزندگی روحی ربط دارد که البته آن را اعتماد به نفس می نامد. دوباتن فکر می کند هر فردی لازم است روحیه ای را در خود پرورش دهد که در موقعیت های مختلف حتی اگر شده، به شکل ناخودآگاه به او کمک کند. اما آیا کسب اعتماد به نفس به همین راحتی است؟ میزان چالشی که پیشروی هر فرد در این مسیر قرار دارد به شخصیت و جایگاه خود فرد بستگی دارد، اما خبر خوب این است که اعتماد به نفس نوعی مهارت است و نه موهبتی الهی. ضمن اینکه در کتاب در باب اعتماد به نفس آلن دوباتن هم تلاش می کند در این مسیر به ما کمک کند. اعتماد به نفس مهارتی است که به تمرین نیاز دارد و بعید می دانم کسی صرفا با خواندن کتاب به اعتماد به نفس برسد. از این رو کتاب های این زمینه معمولا تمرینات مختلفی به خواننده پیشنهاد می کنند، اما آلن دوبان در کتابش بیشتر به خواننده «هشدار» می دهد که وقت را تلف نکند و بی خود و بی جهت به مسائلی که در واقع اصلا مساله نیستند فکر نکند. از نظر نویسنده انجام کارهای اشتباه بدون کوچک ترین اعتماد به نفسی بهتر از آن است که مثلا در دوران پیری به گذشته نگاه کنیم و احساس کنیم زندگیمان را هدر داده ایم. این کتاب را محمد کریمی ترجمه و انتشارات کتابسرای نیک نیز منتشر کرده است.
لتیان
فيلم لتيان به کارگرداني علي تيموري، يکي از فيلم هاي توليد شده در سال 97 است که در اين روزهاي کرونايي در برنامه اکران آنلاين قرار گرفته است. اين فيلم با عنوان استعاري سد لتيان به روابط انساني مي پردازد و اينکه چطور اين روابط مي توانند پشت يک سد گرفتار شوند. امير جديدي، پريناز ايزديار، سارا بهرامي، حسن معجوني، ستاره پسياني، عليرضا ثاني بازيگران اين فيلم هستند.