صرفه جویی چند صد میلیون دلاری کاتالیست های ایرانی در هر سال
صنعت پتروشیمی در مدار خودکفایی
مشعل صنعت پتروشیمی در حداقل یک دهه گذشته موضوع داخلی سازی برخی محصولات و عدم نیاز به شرکتهای خارجی را در دستور کار قرار داده و به خوبی توانسته است از پس این هدف مهم بر آید. تولید انواع کاتالیست های مهم در صنعت پتروشیمی و دانش فنی در تولید محصولات پتروشیمی یکی از مهمترین دستاوردها بوده که شرکت ملی صنایع پتروشیمی به کمک یکی از زیرمجموعه های خود یعنی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به آن دست یافت. این مجموعه در این مدت فراز و نشیب های فراوانی داشته، اما از برنامه های مهم خود عقب نمانده است. علی پژوهان به عنوان مدیرعامل این مجموعه در چند سال گذشته تلاش کرده است تا با تولید کاتالیست های مورد مصرف پتروشیمی ها، این مجموعه و تولیدات آن به جایگاه و اعتبار قابل قبولی برسد و همزمان صنعت پتروشیمی هم از مرحله ای تاریخی عبور کند.
علی پژوهان - مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در آستانه هفته پژوهش در گفت و گویی با هفته نامه مشعل، ضمن ارائه گزارش اقدام های صورت گرفته در سال 98 برنامه های پیش روی این مجموعه پرکار را نیز تشریح کرد. او از صرفه جویی ۱۸۰ میلیون دلاری با بومی سازی کاتالیست های پتروشیمی خبر داد و گفت: در مجموع ۴۰ دسته کاتالیست در صنایع پتروشیمی ایران مصرف می شود و تا ابتدای سال ۹۹ حدود یک سوم از این کاتالیست های مصرفی داخلی سازی شد. اما با توجه به اقدام های انجام شده تا پایان سال ۱۴۰۰ سهم کاتالیست های بومی شده داخلی به حدود ۷۰ درصد می رسد.
پژوهان با بیان اینکه تعدادی از کاتالیست ها خاص و دارای مصارف محدود هستند، افزود: کمتر از ۳۰ درصد از کاتالیست ها در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارد، اما مسئله این است که مقدار مصرف این موارد کم است و همچنین فروش آن انحصاری نیست، بنابر این صرفه اقتصادی تولید ندارد اما اگر دانش فنی آن را داشته باشیم، در مواقع حساس می توانیم خودمان تولید داشته باشیم.
به گفته پژوهان، مسئله مهم درباره کاتالیست ها این است که به طور کامل داخلی سازی شده اند و حتی مواد اولیه آنها هم در داخل کشور تامین می شود.
او افزود: به عنوان نمونه کاتالیست متانول به صورت کامل در سال جاری داخلی سازی شد و کل مواد اولیه آن داخلی بوده و تنها ۲ درصد مواد وارداتی است و در سایر موارد هم تلاش می کنیم همه بخش های تولید کاتالیست ها کاملا داخلی باشند.
مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی گفت: کاتالیست های مصرفی در صنعت پتروشیمی ایران ۲۷۰ میلیون دلار ارزش دارد که این رقم با احتساب ارزش فلزات گرانبهای به کار رفته در این کاتالیست هاست؛ به عبارتی از این میزان یک سوم قیمت فلز گرانبهاست و دو سوم ارزش کاتالیست است. او ادامه داد: با محاسبه اینکه تا یک سال آینده ۷۰ درصد از کاتالیست ها در داخل کشور تولید می شود، صرفه جویی ارزی بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلیون دلار در سال از محل بومی سازی کاتالیست های پتروشیمی محقق می شود.
خبرهای کاتالیستی جدید در راه است
اما پژوهان از آن دست مدیران اجرایی است که از یک سو با مجموعه مدیریتی و NPC در ارتباط است و از سوی دیگر با شرکت های پتروشیمی و کاتالیستی و شرکت های خارجی و به همین دلیل وقتی صحبت از برنامه های اجرایی در آینده می شود، ترجیح می دهد درباره پروژه هایی صحبت کند که نهایی شده و قرارداد آنها به زودی امضا می شود. او چند خبر خوب از مجموعه پرکار و پر خبر خود هم ارائه کرد و گفت: در سال جاری ۶ پروژه اعطای لیسانس و اسناد مهندسی فرآیندی و پایه تولید و تحویل مجتمع های تولیدی شده است که تا کنون ۵ پروژه تهیه اسناد مهندسی فرآیندی و پایه داشتیم و البته یک قرارداد جدید هم در دست امضا داریم که تا یک و نیم ماه آینده نهایی می شود.
پژوهان در توضیح این پروژه ها گفت: یکی از این واحدها خط تولید پلی اتیلن سنگین در پتروشیمی تبریز به ظرفیت ۳۱۰ هزار تن در سال است که تا چند روز آینده با لیسانس پژوهش و فناوری احداث خواهد شد و شامل واحد ساخت کاتالیست و تولید پلی اتیلن سنگین خواهد بود. پروژه دیگر انتقال دانش فنی تبدیل متانول به پروپیلن بود که قراداد آن ۳ ماه پیش نهایی و امضا شد و چند هفته ای است که قرارداد آن اجرایی شده است. بر اساس این قرارداد تولید ۱۲۰ هزار تن پروپیلن در دستور کار است که هم لیسانس و هم اسناد مهندسی آن اعطا می شود و این واحد که در بندر دیر واقع شده، اولین پلنت تبدیل متانول به پروپیلن خواهد بود که با لیسانس پژوهش و فناوری کار می کند و پایین دست زنجیره پروپیلن نیز در همان جا توسعه پیدا خواهد کرد.وی یکی دیگر از اقدام های مهم در سال 99 این شرکت را پروژه ( GTPP) (زنجیره تبدیل گاز به پلی پروپیلن) اسلام آباد غرب اعلام کرد و گفت: این پروژه در سه پلنت طراحی شد؛ پلنت اول تولید متانول با ظرفیت ۶۶۰ هزار تن بود که گاز طبیعی را به متانول تبدیل می کند، پلنت دوم تبدیل متانول به پروپیلن و پلنت سوم نیز تبدیل پروپیلن به پلی پروپیلن است و همزمان با هم اجرایی شده است. اسناد مهندسی هر سه پلنت به صورت کامل تحویل شده و کارفرما هم زمین را تحویل گرفته و اقدام های لازم اجرایی آغاز شده و مشغول ارزیابی شرکت های پیمانکار هستند تا کار را به پیمانکار واگذار کنند.
پژوهان معتقد است که این تعداد پروژه و برنامه ریزی و اقدام های انجام شده در حوزه محصولات پتروشیمی آن هم در سال جاری که شرایط بسیار سخت بوده است، یک رکورد جدید به شمار می رود.
دانش فنی داخلی زمینه داخلی سازی
مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی معتقد است که اگرچه شرایط شرکت های داخلی در جریان تحریم ها آنها را به سمت داخلی سازی برده است، اما مسئله کیفیت دانش فنی تولید شده اثرگذاری زیادی در این مسیر اعتمادسازی داشته است. پژوهان به هزینه های خرید لیسانس از شرکت های خارجی و هزینه ها و الزامات جانبی که برای شرکت ها در نظر می گیرند، اشاره کرد و گفت: در جریان خرید لیسانس داخلی علاوه بر آنکه هزینه لیسانس پرداخت نشده و مهندسی نیز در داخل انجام شده، از پتانسیل صنایع داخلی استفاده و سبب کاهش خروج ارز می شود. شرکت های خارجی فروشنده لیسانس، شرکت کارفرما را مجبور می کند تا برخی تجهیزات را انحصاری خریداری کند اما لیسانس وقتی داخلی باشد، علاوه بر کاهش هزینه ها، داخلی سازی تجهیزات بیشتر انجام می شود زیرا الزامی به خرید تجهیزات از شرکت های مورد تاکید لایسنسور نیست. پژوهان افزود: در جریان داخلی سازی، برخی تجهیزات را که در لیسانس های قبلی از شرکت های خارجی تهیه شده، از داخل تأمین می کنیم و این روند تحرک قابل توجهی در صنعت تامین کنندگان تجهیزات برای پروژه ها ایجاد می کند و امیدواریم بتوانیم از این پتانسیل کشور استفاده کنیم. وی با اشاره به برنامه ریزی هایی که در سال جاری به خوبی عملیاتی شده اند، گفت: پیش از این بیشتر مذاکرات بر مبنای تفاهم نامه بود اما امسال همگی به قرارداد ختم و جریان مالی آن نیز برقرار شده است. در برخی پروژه ها تا ۸۵ درصد مبلغ قرارداد را هم دریافت کرده ایم و وارد فاز اجرایی شدیم.
مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در توضیح پیشروی این مجموعه در تولید دانش فنی و کاتالیست های مورد نیاز تاکید کرد که مسئله مهم اطمینان شرکت ها برای اولین بار است و افزود: پس از به تولید رسیدن این محصولات اطمینان به لیسانس داخلی بیشتر می شود و اگر پلنت ها با موفقیت کار کنند، داخلی سازی و فروش لیسانس در کشور به بلوغ می رسد و مشتریان بعدی اعتماد بیشتری برای لیسانس داخلی خواهند داشت. معمولا در اولین تجربیات کار سخت است و بعد شرایط بهتر خواهد شد و ما از این مرحله گذر کرده ایم و اعتماد خوبی به شرکت پژوهش و فناوری وجود دارد.