«مشعل» آیینه کارکنان است
مهرداد امیرغیاثوند
از سردبیران و مدیران باسابقه مشعل و روابط عمومی
سال های زیادی سکان دار نشریه کارکنان نفت بوده است. خونگرم و خوش صحبت است و البته بسیار نکته سنج. سال های پرفراز و نشیب و پر از تجربه های تلخ و شیرینی را پشت سر گذاشته است. هیچ کس به اندازه این کارمند بازنشسته وزارت نفت از دفتر تاریخ «مشعل» اطلاع ندارد. به سراغ او رفتیم تا تنها چند برگی از تاریخ نشریه کارکنان صنعت نفت ایران را برایمان ورق بزند و کمی در دوران حضورش در صنعت نفت گشت بزنیم:
چگونه و چه زمانی وارد صنعت نفت شدید؟
سال 1351 خورشیدی در صنعت نفت استخدام شدم. البته سال 1349 نیز از دانشگاه ملی سابق(شهید بهشتی کنونی) در رشته علوم اجتماعی فارغ التحصیل شده بودم. آن سال ها هر کدام از شرکت های پتروشیمی، گاز و ... روابط عمومی داشتند و من وارد روابط عمومی شرکت ملی صنایع پتروشیمی شدم. در اداره روابط عمومی به همه کارکنان معرفی شدم و با کار و وظیفه هر کدام از آنها آشنایی پیدا کردم. ارتباط دقیق و مناسب، نخستین درسی بود که در روابط عمومی گرفتم و متوجه شدم در محیطی که می خواهم در آن کار کنم باید همه را بشناسم و همه نیز مرا بشناسند. صبح چند روز بعد دیدم برنامه ای روی میزم گذاشته شده است. متوجه شدم در سی قسمت از طرف اداره آموزش برای بنده برنامه ریزی شده بود که همه قسمت ها و واحدها بروم و بدانم و بشناسم که هر اداره ای چه وظیفه ای دارد و چه کاری انجام می دهد. به عبارت دیگر، طبق برنامه باید می دانستم که هر واحد چه نقشی در سازمان ایفا می کند. از هشت صبح به ادارات مختلف می رفتم، پای صحبت مسوول ادارات می نشستم چارت، شرح وظایف آنها و... را می شناختم. هفته اول پتروشیمی، هفته دوم، نفت، هفته سوم گاز و هفته چهارم مناطق نفت خیز جنوب و... متوجه شدم ستاد با میدان چه تفاوت هایی دارد. به همه جای صنعت نفت سر زدم و اطلاعات جمع آوری کردم، به طوری که پس از یک ماه 800 صفحه گزارش تهیه شد. گفتند 800 صفحه را به 30 صفحه گزارش تبدیل کن و تحویل بده. تهیه این گزارش نهایی 30 صفحه ای در عرض یک هفته، از نگارش پایان نامه کارشناسی ام برای من مشکل تر بود. بعد از تهیه گزارش و بررسی که انجام دادند به اداره انتشارات روابط عمومی معرفی شدم. این دومین درس من بود؛ درس استعدادیابی، درسی که بعدها در مجموعه روابط عمومی از آن برای شناخت استعدادها بهره بردم.
در دوره های مختلف زمانی چه نشریه هایی برای کارکنان صنعت نفت منتشر شد و هر کدام چه سرنوشتی پیدا کردند تا به مشعل رسیدند؟
از سال 51 تا سال 59 در صنایع پتروشیمی بودم. تا این سال تمامی کارکنان روابط عمومی در همه صنعت نفت ایران شاید بیشتر از 60 نفر نمی شدند، اما با تشکیل وزارت نفت و وزارت مرحوم مهندس معین فر و با تجمیع روابط عمومی شرکت ها، روابط عمومی وزارت نفت تشکیل شد، بنابراین همه کارکنان به روابط عمومی وزارت نفت منتقل شدیم. من در سال های 58 و 59 سرپرست روابط عمومی پتروشیمی بودم و با این تغییر ساختار سازمانی به ریاست واحد انتشارات روابط عمومی برگزیده شدم. سابقه فعالیت های انتشاراتی به چند دهه قبل در حدود اردیبهشت1330 و به نفت جنوب بازمی گشت، سال هایی که بزرگانی چون محمدعلی موحد، نجف دریابندری و... در پی ملی شدن صنعت نفت در روابط عمومی نفت جنوب مشغول بودند. در آن سال ها نشریه ای به نام «مشعل آبادان» توسط این بزرگان منتشر می شد که بعدها پایه ای شد برای انتخاب نام نشریه «مشعل». سال های 36 و 37 خورشیدی، ابوالقاسم حالت نشریه ای به نام «نفت بین خودمون» را منتشر می کرد که بعد از دو، سه شماره به «آیینه» تغییر نام داد و تا حدود سال 1340 منتشر می شد. از اوایل دهه 40، نشریه ای به نام «یادداشت روز» آغاز به کار کرد و مرحوم ابوالقاسم حالت کار آن را تا اواخر دهه 40 انجام می داد. ضمن اینکه ماهنامه نفت نیز از اواخر دهه 40 منتشر می شد که عکس های رنگی داشت. کم کم «یادداشت روز» که با صفحات کم و به صورت روزانه منتشر می شد به دوهفته نامه تبدیل شد تا اینکه در سال 58 انتشارش متوقف شد. اندکی بعد این نشریه با نام «پیک نفت» منتشر شد. بنده که مدیر انتشارات شدم 10 تا 15 شماره از انتشار آن گذشته بود و پس از آن زیر نظر بنده به انتشار خود ادامه داد تا اینکه در سال 63 به صورت ماهنامه درآمد و مجلد شد.
«مشعل» چگونه متولد شد؟
اوایل دهه 70 به یاد «مشعل آبادان» که در دهه سی و بعد از ملی شدن صنعت نفت منتشر می شد، نام نشریه «پیک نفت» با تحولاتی به نشریه «مشعل» تغییر یافت. خوشبختانه با تغییرات پیش آمده و فضای مناسبی که از دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی و وزارت مهندس زنگنه پیش آمد، آزادی عمل بیشتری شکل گرفت. خواسته وزیر وقت نفت این بود که نشریه با محتوای غنی تر و در شکلی جدیدتر منتشر شود. طرحی جدید و چارچوب نوینی اتخاذ کردیم و کار «مشعل» را پیش بردیم. استقبال به حدی بود که نشریه «مشعل» به عنوان نشریه داخلی وزارت نفت در سال 80 در نخستین جشنواره شهید رجایی به عنوان بهترین نشریه درون سازمانی در بین 300 نشریه درون سازمانی برگزیده شد. این نتیجه اعتماد وزیر و فضای مناسب کاری بود که اجازه اعمال سلیقه می داد. همچنین حمایت مدیران باعث تقویت کار می شد. به عنوان سردبیر نشریه مشعل و مدیر واحد انتشارات روابط عمومی وزارت نفت، کارمند ملی نمونه نیز شدم و از دست معاون اول رئیس جمهور وقت تقدیرنامه گرفتم و در سازمان نیز تشویق شدم. «مشعل» آن سال ها را در شرایط ویژه ای منتشر می کردیم، همکاران فقط به تکالیف اداری و وظایف محوله بسنده نمی کردند، همه ورای این تعریف ها، فعالیت داشتند. در میدان و فرصت پیش آمده، کاری انجام شد که همه کارکنان صنعت نفت خودشان را در نشریه مشعل به عنوان رسانه صنعت نفت می دیدند. این مسیر و راهبرد اتخاذ شده، یکی از راه های اصلی توسعه منابع انسانی بود. این ارتباط با کارکنان موجب توازن سازمانی می شد و سوءتفاهم ها را از بین می برد؛ درحالی که می بینیم در سازمان های دیگر تلاش بر این است که در نشریه داخلی تنها یک هدف دنبال شود و آن ارائه تصویری خوب از مدیران است.
چگونه می توان یک نشریه داخلی خوب و یک روابط عمومی ایده آل داشت؟
در طول مدت خدمتم در روابط عمومی و نشریه وزارت نفت به چهار کنفرانس اوپک و سه کنگره جهانی نفت رفتم و درباره هر کدام گزارش هایی تهیه کردم که به عنوان تنها گزارش هایی که از این رخدادهای بین المللی نفتی تهیه شده بود، مورد توجه واقع شد. این وضعیت همه را مجاب کرد که یک چهره روابط عمومی می تواند در صحنه بین المللی نفتی حاضر شود. همیشه گفته می شود که روابط عمومی در سازمان ها مظلوم واقع شده است، اما باید بپرسیم که دلیل چیست؛ پاسخ این است که برخی ها نه دوست داشتند، نه می خواستند، نه دانش آن را داشتند و نه حتی می خواستند زحمتی دراین باره متحمل شوند. یک کارمند روابط عمومی در درجه نخست باید عشق به کار داشته باشد و با روابط عمومی مانوس شود. کسی که کارش روابط عمومی است، نباید در ایجاد رابطه مشکل داشته باشد، چنین فردی نمی تواند یک عنصر و رابط عمومی قوی باشد. باید بکوشد تا دانش خود را افزایش دهد و همه را دوست داشته باشد.
بعد از «مشعل» چه کردید و کجا رفتید؟
سال 1385 بازنشسته شدم؛ درحالی که از بنده دعوت شد تا در صندوق بازنشستگان صنعت نفت برای نفتی ها نشریه ای را مدیریت کنم. ابتدا قرار بود در هفته چند ساعت حضور داشته باشم و بعد از بازنشستگی به استراحت بپردازم، اما کار به آنجا رسید که روزی 12 ساعت کار فشرده کردیم و 12 سال، یعنی تا سال 1396 نشریه ای به نام «زندگی نو» را برای بازنشستگان شریف صنعت بزرگ نفت تهیه و منتشر کردیم. بعد از سال 1396 دیگر استراحت می کنم و نزدیک به نیم قرن کار روابط عمومی و مطبوعاتی انجام داده ام.
«مشعل» فرصتی مساوی برای همه کارکنان است
غلامعلی رزاق پناه، سال ها در روابط عمومی صنعت نفت، کارهای تخصصیِ ارتباطاتی کرده است. از «پیام پتروشیمی» تا «اکتشاف و تولید» و از «پیک نفت» تا «مشعل» حرف های زیادی برای گفتن دارد. هنوز هم فعال و امیدوار است و «مشعل» را فرصتی برای کارکنان صنعت نفت می داند؛ فرصتی که می تواند برای ارتباط و مودت میان کارکنان صنعت نفت و خانواده هایشان با سیستم و مدیریت شود. گپ و گفت مشعل را با این مدیر با سابقه روابط عمومی صنعت نفت می خوانید:
چطور شد که در نشریه «مشعل» فعالیت کردید؟ این فعالیت ها چه ابعادی داشتند؟
سال ها پیش هر یک از چهار شرکت اصلی برای خودشان نشریه ای داشتند. برای مثال زمانی که پتروشیمی بودم، نشریه «پیام پتروشیمی» را منتشر می کردیم. نام نشریه شرکت گاز، «ندای گاز» بود و به همین صورت هر یک از شرکت ها نشریه ای منتشر می کردند. آن زمان نشریه وزارت نفت، «پیک نفت» نام داشت. معاون فرهنگی آقای آقازاده، وزیر وقت نفت اعلام کرد که همه نشریه های شرکت ها در یک نشریه تجمیع شود و در واقع، وزارت نفت تنها یک نشریه منتشر کند. کارهای فنی نشریه «مشعل» به ما محول و بنا شد مجوز نشریه ای به نام «مشعل» را با مدیر مسؤولی آقای آقازاده بگیریم. کارها انجام و بعد از چند وقت مجوز آن در سال 73 گرفته شد و پیش از عید سال 74 یک شماره از نشریه «مشعل» انتشار یافت. بعد از عید در عین اینکه پتروشیمی بودم، برای کمک به نشریه «مشعل» می آمدم و غروب روزهای سه شنبه تا صبح چهارشنبه کارهای فنی مختلفی را دنبال می کردم. صفحات را برای مشاور فرهنگی وزیر می بردیم، تاییدیه ها که گرفته می شد کارهای فنی شامل تفکیک رنگ و ...ادامه می یافت و بالاخره بعد از کلی جزئیات فنی دیگر شامل لیتوگرافی، آماده شدن فیلم و زینک و ... کار «مشعل» تا آنجا پیش می رفت که غروب جمعه چاپ می شد تا شنبه صبح به دست مخاطبان برسد.
تا چه سالی مشعل بودید و کارها چطور پیش رفت؟
برای آقای غیاثوند مشکل جسمی پیش آمده بود و کسالتی داشتند، ما کار را پیش می بردیم و سردبیری بین مدیران روابط عمومی چهار شرکت اصلی به صورت گردشی انجام می شد. تا اینکه خرداد سال 75 آقای غیاثوند برگشتند و کار مدیریت و سردبیری «مشعل» را ادامه دادند و من به پتروشیمی بازگشتم.
از سال 76 آقای نعمت زاده گفتند که «پیام پتروشیمی» دوباره راه اندازی شود. با آمدن مهندس زنگنه بنا شد که هر شرکتی، یک نشریه فنی تخصصی داشته باشد؛ اما نشریه اصلی و خبری نفت همین «مشعل» باقی بماند و برای همه صنعت نفت منتشر شود. اردیبهشت سال 80 به شرکت ملی نفت آمدم و دستور دادند که مجله تخصصی نفت را راه اندازی کنیم. ما هم نشریه تخصصی «اکتشاف و تولید» را منتشر کردیم. سال 86 به اداره کل روابط عمومی وزارت نفت آمدم و ابتدای سال 87 مدیر شانا شدم. مدتی آنجا بودم تا اینکه سال 89 سردبیر «مشعل» شدم؛ نشریه ای که در قطع روزنامه و به صورت روزانه منتشر می شد. در آن زمان کارها را به کارکنان روابط عمومی سپردیم و با احترام به گذشته، شکل و محتوا را تغییراتی دادیم. سال 91 دوباره به شانا رفتم و دیگر ارتباط سازمانی و محتوایی با «مشعل» نداشتم.
به نظرتان چه ویژگی هایی از «مشعل» می تواند آن را برجسته کند و پر مخاطب سازد؟
«مشعل» یک نشریه داخلی و درون سازمانی است، از این رو باید تا جایی که ممکن است تلاش کند ارتباطش را با همکاران و خانواده همکاران توسعه دهد و کاری کند که مورد پسند و توجه آنها قرار گیرد. این نشریه، کانالی است که می توانید به واسطه آن در میان کارکنان و خانواده های آنها نفوذ پیدا کنید و تاثیرگذار باشید. بخصوص که الان با ظرفیت های جدید شبکه های اجتماعی، می توانیم بهره های بیشتری از این هدف ببریم. از مخاطبان بخواهیم که نظرشان را درباره «مشعل» بگویند و شما را واسطه ای بین سیستم مدیریت وزارت نفت و خودشان قرار دهند و به این ترتیب شما کار ارتباطی واقعی کنید. همه کارمندان، با هر نوع قراردادی را مورد توجه نشریه قرارداده و به آنها بها دهید. این نشریه می تواند زبان گویا و گوش شنوای همه کارکنان صنعت نفت باشد. «مشعل» با انتقال مشکلات و مسائلی که قابل بیان و حل شدن است، در قامت یک روابط عمومی کامل و فعال می تواند ایفای نقش کند. مطمئن باشید خیلی از کارهایی که در «مشعل» می کنیم، به نحو بسیار مطلوبی در رسانه های کشور در حال انجام است؛ اما اینکه شما بتوانید استعدادهای خوب فرزندان کارکنان را معرفی کنید، بیان کننده هنرهای آنها باشید یا عکس فرزندان با استعداد و ممتاز کارکنان را منتشر کنید، کار مهمتری کرده اید. اصلی ترین کار یک نشریه داخلی خوب و حرفه ای این است که باعث نزدیک شدن کارکنان و خانواده کارکنان به سیستم و مدیریت شود. «مشعل» می تواند فرصتی برای کارکنان باشد و همه کارکنان صنعت نفت در آن به طور مساوی مورد احترام و تشویق قرار گیرند.