اوپک پلاس در آستانه تصمیمی سرنوشت ساز
رسیدن نمودار قیمت های جهانی نفت خام به نقطه ای حساس، کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) موسوم به ائتلاف اوپک پلاس را به ایستگاهی رسانده که باید درباره انتخاب بین دو گزینه افزایش عرضه یا خطر از دست دادن سهم بازار و ورود دوباره تولید کنندگان نفت شیل ایالات متحده آمریکا به عرصه رقابت، تصمیمی سرنوشت ساز بگیرند. قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال، اکنون به بیش از 60 دلار برای هر بشکه رسیده که در مقایسه با رقم پایین تراز 40 دلار برای هر بشکه، در زمان اعلام خبر تولید نخستین واکسن های موفقیت آمیز در ماه نوامبر سال گذشته میلادی و عدد کمتر از 20 دلار به ازای هر بشکه در ماه آوریل، همزمان با آغاز شیوع ویروس همه گیری جهانی کووید-19 (کرونا)، افزایشی قابل توجه را نشان می دهد. پس از تعدیل نرخ تورم، قیمت های شاخص نفت خام برنت اکنون در پنجاه و هشتمین صدک برای همه ماه ها از اوایل سال 1990 میلادی قرار دارند، به طوری که با روند افزایشی کند، اما یکنواخت تولید کشورهای غیرعضو اوپک سازگار است. در یک دهه اخیر، هر زمان که قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال به طور میانگین در سطوح بالای 57 دلار برای هر بشکه بوده است، تولیدکنندگان آمریکایی همه رشد مصرف جهانی نفت را از آن خود کرده اند و سهم بازارشان را از محل هزینه اوپک و متحدان این سازمان بالا برده اند. بر اساس اعلام شرکت بیکرهیوز که در زمینه ارائه خدمات به میدان های نفتی فعالیت می کند، تولیدکنندگان آمریکایی در واکنش به افزایش زودهنگام قیمت های جهانی نفت خام، شمار دکل های فعال حفاری نفت را حدود 300 دستگاه افزایش داده اند، در حالی که این تعداد در ماه اوت سال گذشته میلادی تنها 172 دستگاه بود. احتمال می رود با بالا رفتن قیمت های جهانی نفت خام، شمار دکل های فعال حداقل تا پایان ژوئن سال 2021 میلادی افزایش یابد، تاجایی که انتظار می رود با تداوم روند کنونی شمار آنها از 425 یا حتی 450 دستگاه فراتر رود. بازتاب افزایش شمار دکل های فعال حفاری نفت در آمریکا، سبب تقویت پیش بینی ها برای افزایش تولید روزانه 340 هزار بشکه ای نفت خام از 48 ایالت به استثنای تاسیسات تولیدات در خلیج مکزیک تا پایان سال جاری میلادی شده است. طبق آمارهای گزارش چشم انداز کوتاه مدت انرژی اداره اطلاعات انرژی آمریکا (ای آی ای)، انتظار می رود تولید نفت خام ایالات متحده تا پایان سال 2022 میلادی روزانه 640 هزار بشکه دیگر نیز افزایش یابد. اگر قیمت های جهانی نفت خام با افزایش بیشتری همراه باشد، روند حفاری ها و تولید هر دو در نیمه دوم سال های 2021 و 2022 میلادی شتاب بیشتری می گیرند.
وضع پیش بهین در بازار نفت
در بازارهای آتی، قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال برای تحویل در ماه آوریل 2 دلار و 70 سنت به ازای هر بشکه فراتر از قیمت این شاخص برای تحویل در ماه نوامبر است، این ساختار قیمتی که در آن قیمت های روز از قیمت های آینده بیشتر است، در بازار نفت وضع پیش بهین (Backwardation) نام دارد. ساختار پیش بهین به طور معمول زمانی رخ می دهد که معامله گران پیش بینی کنند، عرضه از مصرف کمتر می شود و در این شرایط، ذخیره سازی های نفت خام در سطح پایینی قرار می گیرد و با افت بیشتری هم روبه رو می شود. مقدار وضع پیش بهین در بازارهای آتی نفت خام در پنجاه و هشتمین صدک برای همه روزهای معاملاتی از اوایل سال 1990 میلادی قرار دارد و این روند نیز افزایشی بوده است. بر این اساس، معامله گران رقم کاهش تولید بالایی را در ادامه سال جاری میلادی پیش بینی می کنند، به طوری که سطح ذخیره سازی های نفت خام از میانگین بلندمدت آن پایین تر می آید. اگر این برآورد صحیح باشد، انتظار می رود قیمت های نفت خام شاخص برنت دریای شمال به طرز قابل توجهی افزایش یابد، افزایش قیمت ها و تشدید وضع پیش بهین در بازارهای جهانی نفت خام، هر دو از نیاز به افزایش عرضه نفت خام در بقیه سال جاری میلادی حکایت دارد. چنانچه اوپک و متحدانش در قالب ائتلاف اوپک پلاس، توافق کاهش عرضه نفت خود را برای جبران کمبود نفت در بازارهای جهانی تسهیل نکنند، تولید کنندگان شیل در ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای تولیدکننده غیرعضو اوپک در پی افزایش قیمت ها به سوی افزایش تولید گام بر می دارند.
اوپک پلاس و آستانه حساس تصمیم گیری
در بازه زمانی سال های 2011 تا نیمه نخست 2014 و سپس دوباره در بازه زمانی سال های 2017 تا 2019، اوپک و پس از آن ائتلاف اوپک پلاس نتوانستند برای برطرف کردن کمبود عرضه پیش بینی شده در بازارهای جهانی و کاستن از فشار روند افزایشی قیمت ها، به اندازه کافی تولید خود را افزایش دهند. در هر دو بازه زمانی یادشده، قیمت های جهانی نفت خام افزایش یافت، بازار به سوی یک وضع پیش بهین عمده و پایدار گام برداشت و با تأخیری 12تا 18 ماهه، تولید نفت شیل ایالات متحده آمریکا افزایش یافت. در هر دو بازه زمانی، اوپك اصرار داشت كه بازار با محدودیت عرضه روبه رو نیست و نیازی به افزایش تولید وجود ندارد تا اینکه سرانجام زمان از دست رفت و افزایش تولید نفت شیل آمریکا، بازار را به سمت مازاد عرضه اولیه سوق داد. اعضای اوپک با وجود افزایش تولید نفت شیل ایالات متحده آمریکا و کاهش سهم بازار و تجربه شرایطی که آنها را با سقوط احتمالی روبه رو کرده بود، درآمدهای بادآورده حاصل از افزایش قیمت ها را برداشت کردند. تأخیر اوپک در رفع کمبود عرضه نفت، افزایش انفجاری قیمت ها، بدتر شدن بی ثباتی و رکود اجتناب ناپذیر دوره بعدی را به دنبال داشت. در ماه های مارس و آوریل سال جاری میلادی، اعضای ائتلاف اوپک پلاس دوباره با این پرسش مشابه روبه رو می شوند که آیا برای جلوگیری از افزایش ناپایدار قیمت های جهانی نفت خام، بازار نیازمند افزایش عرضه است؟
به دلیل تأخیر در تصمیم گیری برای افزایش تولید و در واقع بشکه های اضافی که در دسترس مصرف کنندگان است، اعضای ائتلاف اوپک پلاس برای اثرگذاری بر عرضه در پایان سه ماهه دوم و آغاز سه ماهه سوم سال جاری میلادی، زمانی که انتظار می رود بازار با محدودیت عرضه شدید روبه رو شود، باید در 6 هفته آینده تصمیمی سرنوشت ساز بگیرد.
این پرسش مطرح می شود که آیا اعضای ائتلاف اوپک پلاس، افزایش عرضه نفت خام خود را مانند بازه های زمانی سال های 2013 تا 2014 و دوباره سال های 2017 تا 2018 به تعویق می اندازد یا اینکه برای کاستن از فشار بر عرضه و تعدیل چرخه افزایشی قیمت های جهانی نفت خام، گام های استوار و فعالانه بر می دارد.
منبع: خبرگزاری رویترز
نویسنده: جان کمپ
مترجم: امیر دشتی