نگاهی به بعثت پیامبر(ص) از زاویه قرآن و احادیث
هدیه الهی به بشریت
روز بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) یکی از گرانقدرترین روزها و اعیاد در دین مبین اسلام است. در این روز خداوند متعال نوید انسانی دیگر و جهانی دیگر را داد و خاتم رسولان خویش را از رسالتش آگاه کرد. مطلب پیش روی شما کوشیده است تا به باز تفسیر این رویداد و رخداد انسان ساز بپردازد و این روز تاریخ ساز که در مقام هدیه الهی به بشریت را بشناساند. روز مبعث، بی شک بزرگ ترین روز تاریخ بشر است؛ زیرا هم آن کسی که طرف خطاب خداوند قرار گرفت و مأموریت بر دوش او گذاشته شد، بزرگ ترین انسان تاریخ و عظیم ترین پدیده عالم وجود و مظهر اسم اعظم ذات اقدس الهی است و هم آن مأموریتی که بر دوش این انسان بزرگ گذاشته شد؛ یعنی هدایت مردم به سوی نور، برداشتن بارهای سنگین از روی دوش بشر و تمهید یک دنیای مناسب وجود انسان و بقیه وظایف لایتناهی بعثت انبیا- وظیفه بسیار بزرگی بود. بنابراین هم مخاطب بزرگ ترین است؛ هم وظیفه عظیم ترین است. این روز بزرگ ترین و عزیزترین روز تاریخ است. در آیه 2 سوره جمعه آمده است: « هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ، اوست خدایی که میان عرب امّی (یعنی قومی که خواندن و نوشتن نمی دانستند) پیغمبری بزرگوار از همان مردم برانگیخت که بر آنان آیات وحی خدا تلاوت می کند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک می سازد و شریعت و احکام کتاب سماوی و حکمت الهی می آموزد و همانا پیش از این همه در ورطه جهالت و گمراهی آشکار بودند». بعثت، همزاد قرآن است و با قرآن آغاز می شود. خداوند در قرآن، از بعثت پیامبران و اهداف آن سخن به میان آورده است. در آیه فوق، نکته هایی درباره بعثت پیامبران وجود دارد که به برخی اشاره می کنیم:
نشانه عظمت خداوند
هو الذی بَعَثَ، به این معناست که برانگیزاننده پیامبران، خداوند است. به بیان دیگر، بعثت پیامبران، به ویژه پیامبر اسلام با آن ویژگی هایی که جز از راه اعجاز نمی توان تفسیر کرد، نشان عظمت خداوند و شاهکار آفرینش اوست. علم نبوت و رسالت در کتاب ها نیست، بلکه علم لَدُنی و از سوی خداوند است. پیامبر اسلام(ص) از میان قشر درس نخوانده برخاست و همین مسئله، دلیل حقانیت اوست؛ زیرا کتابی مانند قرآن با آن همه محتوای عظیم و ژرف نمی تواند زاییده فکر بشر باشد.
از جنس مردم
پیامبران از قشرهای متوسط یا پایین جامعه و از جنس خود مردمند؛ «یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ»، در حقیقت مطالعه آیات الهی، مقدمه و لازمه تزکیه نفس است. انسان در پرتو قرآن از هرگونه شرک، کفر، انحراف و فساد، پاک و پاکیزه می شود و کتاب و حکمت می آموزد. یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ نیز به معنای پاک شدن صحیفه دل، مقدمه تعلیم آیات الهی است. در این آیه شریفه ، هدف بعثت در سه امر خلاصه شده است: یکی جنبه مقدماتی دارد و آن، تلاوت آیات الهی است که با تلاوت آن، جهان تازه ای پیش چشم جهانیان باز شد و مردم با حقایق زندگی آشنا شدند. دو قسمت دیگر، یعنی تهذیب و تزکیه نفس و تعلیم کتاب و حکمت، دو هدف بزرگ و نهایی را تشکیل می دهد. البته قرآن کریم نخستین و اساسی ترین هدف بعثت پیامبران، دعوت به توحید و یکتاپرستی و نفی هرگونه شرک و طاغوت است.خداوند در آیه 36 سوره نحل نیز می فرماید: «ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید». به عبارت دیگر می توان گفت، مبعث در حقیقت روز برافراشته شدن پرچم رسالتی است که خصوصیات آن برای بشریت، ممتاز و بی نظیر است. مبعث در حقیقت پرچم علم و معرفت را برافراشت.
دعوت با حکمت
بعثت، با «اقْرَأْ» در آیه اول سوره علق شروع شد که فرمود: « اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ، بخوان به نام پروردگارت كه آفريد» و با آیه 125 سوره نحل که فرمود: « ادعُ إِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالحِكمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ، (ای رسول ما خلق را) به حکمت (و برهان) و موعظه نیکو به راه خدایت دعوت کن» ادامه یافت؛ این یعنی دعوت همراه با حکمت. دعوت اسلامی در حقیقت گسترش و پراکندن حکمت در سراسر عالم و در طول تاریخ است. بعثت، پرچمداری و برافراشته شدن پرچم عدل است؛ یعنی در میان مؤمنین، بندگان خدا و آحاد بشر، عدالت استقرار پیدا کند؛ رسالت نیز برافراشتن پرچم اخلاق والای انسانی است. رسول گرامی اسلام(ص) در این باره فرمودند: «بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق، من تنها برای تکمیل فضایل اخلاقی مبعوث شده ام». همچنین خداوند متعال خطاب به پیغمبر (ص) می فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ، و ما تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستاده ایم». به این ترتیب، همه چیزهایی که بشر - در همه زمان ها، در همه شرایط و در هر نقطه عالم - به آن نیاز دارد، در این بعثت گنجانده شده است؛ یعنی علم و معرفت، حکمت و رحمت، عدل و برادری و برابری؛ مفاهیم اساسی که جریان زندگی سالم انسان به اینها وابسته است.
روز بزرگ بشریت
سالروز بعثت پیامبر اکرم(ص)، روز بزرگی برای تاریخ و بشریت است؛ واقعه بعثت، جایگاه ویژه ای در فرهنگ مسلمانان دارد. بعثت در حقیقت، نقطه آغازین اسلام است. دین اسلام که در سال های نخستین خود با پیروانی اندک و در شرایط سخت آغاز شد، بعدها در سراسر جهان انتشار یافت و دل های فراوانی را به سوی خود جذب کرد. این اتفاق بزرگ، در روز دوشنبه 27 رجب سال چهلم عام الفیل روی داد. با بعثت رسول خدا(ص) یک برنامه کامل و جامع برای انسان به ارمغان آورده شد. اگر خاتم پیامبران به رسالت برانگیخته نشده بود، امروز اثری از تمدن درخشان اسلامی و برترین فرهنگ ها، یعنی فرهنگ اسلامی نبود و به بیان دیگر، از این همه دستاوردهای مادی و معنوی در این جهان پهناور، خبری نبود. بعثت، انقلاب بزرگ بر ضد جهل، گمراهی، فساد و تباهی است. مبعث، پیام آور عدالت و کرامت انسانی است. پیام مبعث، خروج انسان از ظلمت و حرکت به سوی نور است. بزرگ ترین و زیباترین ره آورد مبعث، را می توان قرآن کریم دانست. بعثت، تجلی انوار الهی طلوع خورشید درخشان خاتمیت است. بعثت حضرت محمد مصطفی(ص)، تفسیر چگونه انسان زیستن و خوب بودن است. معنویت و توجه به مبدأ آفرینش میوه بعثت رسول الله(ص) است. بعثت، روز توحید و آزادگی است. با بعثت حضرت محمد مصطفی(ص) جهانی مبعوث شد. این واقعه، انفجار نور درخشان الهی، در ظلمات جهل و خرافات بود. بعثت، نشانه مهرورزی خدا با خاکیان و باران رحمت بی حد او بر زمینیان است. بعثت، امید انسان به فردایی روشن است، روز شکست اهریمن و شرک و روز جهانی شدن دین اسلام است. بعثت، بهار آفرینش است. پیام مهم بعثت، تحول است. تحول و چرخش کامل از همه انحراف ها و بدی ها و حال خود را تبدیل به احسن حال کردن و به سوی نیکی ها و ارزش ها رفتن است. پیام این روز، ایمان، رجا، وفا، رافت، عفت، عدل، اخلاص، شکرگزاری، دانایی و گذشت صداقت مهربانی تلاش همیشگی و خستگی ناپذیر برای رسیدن به قله سعادت است. ما مسلمان ها وظیفه داریم در هر جا و هر زمان که هستیم، محیط خود را از آلودگی، سستی، تبعیض و پلیدی پاک و دنیا را به محیطی امن و پاک تبدیل کنیم تا در پرتو آموزه های آسمانی رسول خدا(ص) در دنیا و آخرت، دل شاد و پیروز باشیم. امروز در این شرایط سخت و بحرانی کشور که همه به نوعی درگیر با ویروس کرونا هستیم، همه ما شاهدیم که مردم عزیز ایران اسلامی، به برکت آموزه های رسول خوبی ها، پیامبر اعظم(ص)، در کنار هم، با همدلی و همبستگی، ایثار و از خودگذشتگی، شبانه روز کادر پزشکی و درمانی کشور، روحانیون و طلبه های جهادگر و نیروهای انقلابی و بسیجی در کنار ارگان های نظامی و دولتی با تمام وجود به صحنه آمده اند تا در خط جهاد سلامت جانانه با این ویروس مبارزه می کنند. در هیچ دینی به اندازه اسلام تاکید به بهداشت و نظافت شخصی نشده است و امروز به راحتی می توان رشد و بالندگی و فرهنگ غنی مردم ایران عزیزمان را به نظاره نشست. بعثت رسول خدا(ص)، حکایت پایان یافته ای نیست بلکه مساله امروز و فردای ماست. همه انسان های دیروز و امروز و فردا و فرداها مخاطب ایشان هستند، زمانی که فرمود: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» آری! رستگاری، نتیجه حتمی اقرار و زیر چتر توحید قرار گرفتن است. بعثت رسول خدا(ص)، از نظر تاریخی، فقط یک بار و در چهارده قرن پیش رخ داده است، ولی این حادثه، برخلاف دیگر حوادث تاریخی، یک حادثه تمام شده نیست، بلکه فرآیندی است که همواره دوام و جریان دارد.
بعثت در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی
روز «بعثت»، تحقیقاً بزرگ ترین روز در تاریخ بشریت است. روز ولادت برجسته ترین و شریف ترین مفاهیم و ارزش هاست. بعثت نبی اکرم علیه الصّلاة والسّلام، یک حرکت عملی بود تا بشر را از یک سو به سرمنزل کمال فردی، روحی و معنوی و از سوی دیگر به تعالی زندگی اجتماعی و اصلاح وضع جوامع برساند. مسئله این است که در بعثت پیغمبر، آنچه به مردم هدیه شد، فقط تعدادی مفاهیم خشک و ارائه طریقی که رهروی در آن نیست و کسی زمام امور مردم را در آن راه در دست ندارد، نبود. از لحظه اول، این بعثت در وجود خودِ آن بزرگوار و سپس در روح و جان و در عمل مؤمنین به این پیام، تحقق یافت و جاهلیت، از لحظه اول، از این پیام ضربه خورد و با آن مقابله کرد. این، خصوصیت بعثت انبیاست.
*بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کارگزاران نظام، عید مبعث ۲۹/۹/۱۳۷۴
بعثت در شعر حافظ
ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد
دل رمیده ما را انیس و مونس شد
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت
به غمزه مساله آموز صد مدرس شد
به بوی او دل بیمار عاشقان چو صبا
فدای عارض نسرین و چشم نرگس شد
به صدر مصطبه ام می نشاند اکنون دوست
گدای شهر نگه کن که میر مجلس شد
خیال آب خضر بست و جام اسکندر
به جرعه نوشی سلطان ابوالفوارس شد
طربسرای محبت کنون شود معمور
که طاق ابروی یار منش مهندس شد
لب از ترشح می پاک کن برای خدا
که خاطرم به هزاران گنه موسوس شد
کرشمه تو شرابی به عاشقان پیمود
که علم بی خبر افتاد و عقل بی حس شد
چو زر عزیز وجود است نظم من آری
قبول دولتیان کیمیای این مس شد
ز راه میکده یاران عنان بگردانید
چراکه حافظ از این راه رفت و مفلس شد