به لحاظ «قیمتی» وازمنظر «تدارکات» لوله چه سهمی را در اجرای یک طرح به خود اختصاص می دهد؟
خرید لوله به لحاظ قیمتی 80 درصد کل پروژه وبه لحاظ تدارکات نیز93درصد آن را به خود اختصاص می دهد.برای مثال وقتی صحبت از پروژه به روش EPC می شود این بدان معناست که قسمت مهمی ازبخشP که خرید تجهیزات طرح راشامل می شود،مربوط به خرید لوله است.
درطرح احداث خط لوله مهرآران– رفسنجان به عنوان بخشی از طرح کلی بندرعباس– سیرجان–رفسنجان، شرکت ملی مهندسی وساختمان نفت ایران تامین لوله رابه شرکت جهاد نصرکرمان واگذار کرده وپیمانکار موظف به تهیه آن شده است.
با توجه به سهمی که لوله در اجرای پروژه دارد،به نظر می آید تامین آن خالی از پیچیدگی و مشکل نباشد؟
مهم ترین بخش اجرای گستره های طرح احداث خط لوله بندرعباس– سیرجان–رفسنجان و طرح های مشابه،لوله است. فعالیت های اجرایی که درگستره های خط لوله بندرعباس– سیرجان–رفسنجان انجام می شود،بسیارمهم وهمه آنها تحت تاثیرخرید این کالای راهبردی (لوله)هستند که ازاهمیت این موضوع برای پیشبرد طرح حکایت دارد. آل یاسین بی میل نیست که ازهزارتو وسختی های تامین لوله سخن بگوید و این که برای احداث یک خط لوله تنها دراین بخش،ازچه هفت خوانی باید گذر کرد.
برای تامین لوله وخرید آن چه فرآیندی طی می شود تاطرحی مثل مهرآران– رفسنجان به ثمر بنشیند؟
خریداری لوله،فرآیندی بسیارپیچیده دارد؛این گونه نیست که به جایی مراجعه واین کالای اساسی به راحتی خریداری شود.
اصلی ترین بحث درمورد لوله «ورق»است که یادرکشورقابل تهیه است ویا نیست.معمولا ورق های با ضخامت کمتراز10میلی متر وبیش ازچهارمترعرض درکشورقابل تولید نیست و ممنوعیت واردات هم ندارند.
البته درطرح احداث خط لوله رفسنجان–مهرآران که من اجرای آن را به عهده دارم،ورق با عرض چهارمتر نیازنیست اما ورق با ضخامت کمتراز10میلی مترمورد نیاز است. دراین پروژه ورق موردنیازبا ضخامت کمتراز10میلی مترحدود37هزارتن برآورد شده است و خوشبختانه دریک سال ودوماه گذشته پیش ازتشدید تحریم ها به واردات حدود17 هزار تن آن اقدام شد.
این میزان ورق پس ازترخیص ازکشتی وگمرک،برای تبدیل شدن به لوله کارخانه لوله و نورد صفا حمل خواهد شد که همه اینها مراحلی زمان برهستند؛ برای مثال 900 کشنده که این 17هزارتن ورق وارداتی رابرای قرارگرفتن درنوبت تبدیل شدن به لوله به کارخانه لوله سازی صفا وازآنجا برای پوشش شدن به جنوب حمل می کنند وسپس به محل اجرای پروژه انتقال می یابند.
تامین بقیه ورق لوله چگونه انجام می شود؟
با توجه به نیاز پروژه به 37 هزارتن ورق و تامین 17هزارتن آن ازخارج، 20 هزار تن دیگر ورق لازم است که باید از داخل تامین شود.
مشکلات تامین ورق درداخل پیچیدگی های خود رادارد وشاید بتوان گفت سخت تر از تامین آن از خارج کشور است. درخرید ورق ازخارج با وجود تحریم های بین المللی و مشکلات انتقال ارز،این مهم به هر نحوی که بود انجام شد و17هزارتن درمدت زمان کوتاهی تولید،برش بسته بندی و وارد بندرعباس شد،به زودی نیز پوشش و به سایت حمل خواهد شد. برای خرید ورق در داخل باید با شرکت اکسین قرارداد بسته شود؛این شرکت تولید کنننده اسلب(شمش فولاد) به ورق است واین یعنی دریافت شمش ازشرکت فولاد مبارکه وتبدیل آن به ورق که خود فرایندی است پیچیده وطولانی برای تولید لوله.
درباره این فرآیند توضیح می دهید؟
شایدتوضیح این فرآیند خارج ازحوصله این گفت وگو باشد اما لازم می دانم اشاراتی به آن داشته باشم.
خریدارباید نامه ای مبنی برتولید اسلب یا همان شمش فولاد را برای ارائه به شرکت فولاد مبارکه ازشرکت اکسین دریافت کند.
مرحله بعد، مراجعه سفارش دهنده به کارگزاری بورس فلزات و واریز وجه قابل توجهی به حساب آن برای سفارش 10هزارتن اسلب است.با توجه به این که بورس فلزات یک روز درهفته (سه شنبه ها) تشکیل می شود،سفارش دهنده اسلب باید آماده باشدکه بتواند دراین سایت سهمیه 10هزار تنی اسلب خود را تایید کند.
وقتی این کارانجام شد، کارگزاری هزینه خود را ازوجه واریزی کسرمی کند و بقیه را به حساب شرکت فولاد مبارکه می ریزدواین نیز سفارش دهنده را برای انعقاد قرارداد دعوت می کند.
الزام به گشایش اعتباربانکی(ال سی) ازسوی سفارش دهنده و پرداخت 90 درصد هزینه تولید ورق به شرکت فولادمرحله دیگری است که براساس امضای یک تفاهم نامه میان بانک وشرکت فولاد طی می شود.
درنوبت قرارگرفتن تولید اسلب درشرکت فولاد وتحویل آن به شرکت اکسین پس از رویت اسناد اعتباری(ال سی)سفارش دهنده به وسیله شرکت فولاد مبارکه یکی دیگر ازمراحل است که باید انجام شود.
کسرهزینه های تولید اسلب و حمل تناوبی آن به شرکت اکسین از سوی شرکت فولاد مبارکه از ال سی باز شده دربانک و در پایان تسویه حساب بانک با سفارش دهنده اسلب.
همه این مراحل به تولید اسلب مربوط می شود یعنی هنوز نورد برای تبدیل ورق به لوله انجام نشده است.اگرپوشش لوله وانتقال آن به سایت هم به مراحل پیش گفته بیفزاییم،می بینیم که برای تامین یک متر لوله چه فرآیند پیچیده وطولانی طی می شود.
بنابراین،تهیه ورق تنها یک جمله ساده نیست بلکه یک فرآیند پیچیده و زمان بری است که در پیشبرد طرح های احداث خطوط انتقال ازجمله خط انتقال بندرعباس- سیرجان رفسنجان که گستره رفسنجان – مهرآران بخشی از آن است، بسیار اهمیت دارد.
هزینه تولید ورق درطرح احداث خط لوله مهرآران– رفسنجان چقدر برآورد شده است؟
دراین طرح 22 هزار تن لوله نیاز است که برای آن باید 27هزارتن اسلب خریداری شود. این نکته را هم بگویم که درفرآیند تولید لوله حدود18درصد وزن اسلب،پرت می شود. برای طرح مهرآران–رفسنجان، هزینه برآورد شده برای تولید ورق و لوله، یک هزار120میلیارد تومان است. از آنجا که 80 درصد ارزش لوله به ورق آن است،با توجه به نرخ یورو، برای تولید 37 هزار تن لوله، نزدیک به 900 میلیارد تومان فقط باید برای تولید ورق کنیم.
این اعداد درگستره های دیگرمثل گستره یک با طول مسیرهای بیشترمتفاوت است وهرچه لوله ضخیم تر باشد، این هزینه ها بیشترخواهد بود.
لوله مورد استفاده در طرح مهرآران–رفسنجان از استاندارد وزارت نفت تبعیت می کند و لوله های این پروژه،استاندارد ای پی ای5LX60 راکه فناوری ساخت ورق آن درکشور وجود دارد، دارد وشرکت فولاد مبارکه آن را تولید می کند.
تاکید می کنم مهم ترین بخش اجرای طرح های احداث خطوط انتقال نفت وفرآورده های نفتی،لوله است.
بحث خیلی فنی شده وآل یاسین نیزعلاقه منداست بااین توضیحات روشن سازد که ایجاد یک مترخط لوله انتقال فرآورده های نفتی باچه سختی هاو مشقاتی انجام می شود واین تازه ابتدای این راه طول و دراز است.
به جز لوله که مهم ترین بخش اجرای یک خط انتقال است،چه تجهیزات دیگری تکمیل کننده طرح هستند؟
بقیه تجهیزات مورد نیازبرای احداث خط انتقال مهرآران–رفسنجان رامی توان در سه بخش خلاصه کرد.
شیرآلات خط که سی نوع شیر را شامل می شود مثل چک ولوها،گیت ولوها، بال ولوها و ال بی وی ها که بسیار شیرهای گرانی هستند و در ورودی وخروجی گسل ها نصب می شوند. دسته دوم تجهیزات،حفاظت کاندیک ها هستند که ترانس ها، ایستگاه ها و کابل ها را شامل می شوند و به سهولت درکشورقابل تامین وسفارش گذاری هستند.آخرین دسته ازتجهیزات هم فیبرنوری است که درپروژه مهر آران–رفسنجان طول آن در مسیر220کیلومتری خط لوله مزبوربا هدف انتقال سیگنال های نشت یاب اجرا می شود.