اقلامی که به آن اشاره کردید،تامین شده است؟
به جز خرید ورق مورد نیاز طرح برای تبدیل شدن آن به لوله، بقیه موارد(تجهیزات پیش گفته) در داخل کشورتولید وسفارش گذاری شده است.خرید وسفارش همه اقلام بانظارت کار فرما(شرکت ملی مهندسی ساختمان نفت)انجام می شود واقلام پیشنهادی ازسوی پیمانکار جهت سفارش گذاری آنهاباید به تایید برسند؛ بنابراین برای تهیه یک قلم کالا شاید لازم باشد چندین بار با سازندگان وتولید کنندگان داخلی جلسه گذاشته شود.
دراین طرح (مهر آران–رفسنجان) به جز فیبر نوری که تولید وآماده شده است،بقیه اقلام اعم از لوله و شیرآلات و...سفارش گذاری شده اند.
مجری طرح احداث خط لوله مهرآران-رفسنجان قصه دیگری هم دارد وآن قصه عملیات اجرایی است ومی گوید:این بخش از پروژه نیزفراز ونشیب هایی دارد که طرح را متاثر و گاه زمان پیش بینی شده برای بهره برداری از آن را طولانی می سازد.
منظور از «قصه» عملیات اجرایی طرح چیست؟
اجرای خط لوله در وهله نخست نیازمند یک جاده سرویس(رایت اووی)است یعنی درطول این مسیر 220 کیلومتری باید جاده ای ایجاد شودکه بتوان درآن تردد کرد وقصه بخش اجرا درست ازهمین جا شروع می شود.
ساخت جاده سرویس یاهمان جاده دسترسی دشواری های زیادی دارد که مهم ترین آن اراضی به ویژه اراضی کشاورزی است ودراین میان،باچالشی بزرگتربه نام تخریب اراضی روبه رو هستیم.
در مورد این چالش بزرگ توضیح می دهید؟
اراضی به چنددسته تقسیم می شوند؛ برخی از آنها متعلق به سازمان منایع طبیعی است که در این بخش از آنجا که طرح دولتی است،مشکل چندانی وجود ندارد ومعمولا اجازه استفاده از اراضی برای اجرای طرح داده می شود.
درمسیر220 کیلومتری پروژه مهراران– رفسنجان، 160کیلومترآن اراضی است که در قلمرومنابع طبیعی قراردارد که عدد خوبی است.اما مشکلی که وجود دارد این است که در همین قلمرو،اشخاص حقیقی یاحقوقی وجود دارند که آن رامتصرف شده اند واین احساس وجودندارد که زمین به آنها تعلق ندارد.
این افراد به نوعی ادعای مالکیت براراضی راهم دارند درصورتی که شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، برای اجرای طرح از منابع طبیعی مجوز دارد اما متاسفانه با مقاومتی که ازسوی افراد می شود،احداث خط لوله ممکن است برای مدت طولانی متوقف می بماند.
یکسری اراضی هم هستند که مالک دارد وبه لحاظ حقوقی به»مستثنیات»شناخته می شوند یعنی اراضی که به غیر واگذار شده اند.
اراضی به این شکل،صاحب و مالکی دارند چه حقیقی وچه حقوقی،سند هم دارند.گفت وگو با صاحبان آنها برای جلب رضایت و تامین خواسته شان گاه با کمترین چالش وگاه با چالش بسیار انجام می شود وهمین موضوع می تواند در زمان اجرای یک طرح بسیار تاثیر گذارباشد.
مالکان این گونه اراضی دربرخی موارد شخصی عمل نمی کنند و روستایی عمل می کنند یعنی اهالی یک روستا درمقابل اجرای طرح می ایستند واین بدان معناست که اگر اهالی آن روستا 100 نفر باشد باید رضایت همه آنها برای اجرا وادامه طرح جلب شود. بنابراین کار دراراضی بامشخصه مستثنیات،بسیارسخت است وبرای پیشبرد طرح باید گونه ای عمل شود که طرح متوقف نماند.
دسته سومی از اراضی هم هستند که چندین مالک دارند وهیچ سندی هم درمیان نیست.بر این دسته از اراضی ممکن است چندسازمان(اشخاص حقوقی)یاچند نفر(اشخاص حقیقی) ادعای مالکیت داشته باشند؛نکته اینجاست که هیچ سندی هم درمیان نیست اما به هرحال چالشی است که باید رفع شود وامکان دارد چند سال هم طول بکشد.معمولا برای تحصیل اراضی که چندین مالک دارد وسند هم ندارند باید راه دشواری طی شود.
موقعیت زمین ومرغوبیت آن را می توان به چالش های پیش گفته دربحث تحصیل اراضی اضافه کرد.چنین مشکلی با توجه به نوسانات قیمتی هم به لحاظ اقتصادی وهم به لحاظ زمانی هزینه های هنگفتی رابه طرح تحمیل می کنند.
تحصیل اراضی را نمی می توان مشکلی بی پایان وداستانی بی انتها دانست ودرغالب طرح ها با آن رو به روهستیم؛حتی دربرخی طرح ها که سال هاپیش اجرا شده، تحصیل اراضی آن همچنان باقی ودرمراجع قضایی ذیربط مطرح است.برای تحصیل اراضی که چندین مالک دارد که سند هم ندارند، باید راه دشواری طی شود.
این گونه چالش ها در پروژه مهرآران– رفسنجان هم وجود دارد؟
در پروژه خط لوله مهر آران–رفسنجان گستره وسیعی حدود 160 کیلومتر درحوزه منایع طبیعی است وبه دلیل بایربودن باموضوع تحصیل اراضی خیلی درگیرنیستیم ودربخش های دیگر پروژه هم تا به حال مخالفت های شدیدی نداشته ایم.ضمن این که ماده 9 قانون اراضی این اجازه رامی دهد که بدون خرید،از اراضی عبورکنیم.اماتحصیل اراضی، موضوعی است که گریبانگیر بسیاری ازپروژه هاست؛ضمن این که تلاش می شود کسی به واسطه اجرای پروژه مغبون نشود.
در پروژه ها این گونه مسائل در نظر گرفته می شود؟
ورود به مسائل حقوقی تحصیل اراضی نیازمند نیروی خبره دراین حوزه است وچنین افرادی به حد نیاز در اختیار نیست.
درپروژه مهرآران– رفسنجان،عملیات مربوط به تحصیل اراضی طبق قرارداد به پیمانکار واگذارشده است.پیمانکار دوگروه سه نفره متشکل از یک نقشه بردار ودو کارشناس در اختیار دارد که موارد حقوقی را پیش می برند.یک گروه کار را از رفسنجان تا سیرجان پیش می برد که درحال تکمیل است وگروه دیگرنیز تحصیل اراضی را ازسیرجان تا سمت مهرآران پیگیری می کند؛عملیات اجرایی طرح احداث خط لوله مهرآران–رفسنجان هم هماهنگ با برنامه این گروه ها انجام می شود.
به هرحال،چنین مسائلی ریسک های پروژه به شمارمی آیند،طوری که هم زمان اجرای پروژه را طولانی ترمی کنند وهم اقتصاد آن را تحت تاثیر قرارمی دهند.
با توجه به مواردی که درباره تامین لوله وتحصیل اراضی عنوان کردید،فکرمی کنید عملیات اجرایی (حفاری کانال، دفن لوله و ...)طرح احداث خط لوله مهرآران – رفسنجان از چه زمانی آغاز شود؟
استارت اولیه طرح احداث خط لوله مهراران– رفسنجان، ابتدای فروردین ماه سال گذشته زده شده وبرنامه این است که بهره برداری از این طرح، فروردین 1402آغاز شود.
طبق برنامه ریزی ها،خرید ورق وتامین کل لوله ها باید تا پایان امسال انجام شودوبا توجه به موارد پیش گفته،(تولید اسلب،نورد ورق تبدیل شدن آن به لوله،حمل لوله برای پوشش، انتقال لوله به سایت به سایت وعملیات بانکی مربوط) امیدواریم عملیات اجرایی خط آغاز شود.
اگربتوانیم ازماه های ابتدایی پاییز(مهر-آبان) لوله های آماده شده را به سایت انتقال دهیم، آخر اسفند ماه امسال آخرین لوله در محل اجرای طرح خواهد بود.بنابراین می توان اینطور گفت که عملیات اجرایی احداث خط به سال آینده خواهد رسید.براین اساس درسال آینده نباید معطل حتی یک شاخه لوله بمانیم. خوشبین هستیم که کل مسیر220کیلومتری طرح دریک سال باقی مانده (1401)اجرا شود؛ حتی اگرلازم باشد، تیم های عملیاتی(جوشکار و...)بیشتری به کارگرفته شوند ونوبت های کاری نیز افزایش یابند تا کار در زمان مقرر به پایان برسد. بازگویی قصه تامین ورق و تحصیل اراضی از سوی آل یاسین،بخش های زمان بری هستند که وی بدان تاکید موکد کرد اما این راهم گفت که پیشرفت کاردر شرایطی که تحریم همه پروژه ها ازجمله مهرآران– رفسنجان را تحت تاثیر قرارداده،خوب بوده است.
از ابعاد اقتصادی طرح و هزینه های آن بگویید؟
بودجه اجرای احداث خط لوله مهرآران – رفسنجان با44 میلیون یورو و140میلیارد تومان بسته شده است.
اگرنوسانات ارزی را درنظر بگیریم وهریورو نیزحدود 30 هزارتومان محاسبه شود، بخش ارزی آن مشخص خواهد شد اما بخش ریالی طرح حتما تعدیل خواهد خورد وممکن است به دو برابرافرایش یافته باشد واین که درسال آینده تعدیل قیمت ها سه برابرهم شود، دوراز ذهن نیست.
در طرح احداث خط انتقال مهرآران- رفسنجان برای چند نفر اشتغال زایی شده است یا خواهد شد؟
هم اکنون که فعالیت های عملیاتی شروع نشده است، حدود 70 نفر از نیروهای پیمانکار و 20 نفر از نیروهای مشاور درگیر پروژه شده اند وبه یقین با رسیدن به مراحل عملیاتی، این تعداد افزایش خواهد یافت و در اوج کار به 350 نفر در روز خواهد رسید. البته در اجرای چنین طرح هایی لازم است سازندگان و تولیدکنندگان نیز درنظر گرفته شوند؛با این احتساب شمار افراد درگیر با این طرح به طورمستقیم و غیر مستقیمم عدد قابل توجهی خواهد شد.
پیشرفت کنونی هم اکنون به چقدر رسیده است؟
باتوجه به آماده سازی های انجام شده درخصوص ایجاد جاده دسترسی( 70 درصد)تامین ورق لوله وتجهیزات، تاکنون 35 درصد ازکل طرح اجرا شده است وبا توجه به پیش بینی سه ساله زمان اجرا، می توان گفت تاخیرچندانی نداشته ایم و انتظار می رود طرح در زمان خود یعنی فروردین 1402 به بهره برداری کامل برسد.
نکته دیگری هست که بخواهید اضافه کنید؟
بدون تردید هرطرحی که دربخش های مختلف صنعت نفت اجرا می شود، با فراز ونشیب هایی نظیرآنچه به آنها اشاره شد، رو به روست؛ مهم عزم و اراده ای است که آنها را پیش می بردوطرح احداث خط لوله مهرآران – رفسنجان به عنوان گستره ای ازطرح کلی بندرعباس– سیرجان – رفسنجان از این قاعده مستثنی نیست.
طرح خط لوله بندرعباس– سیرجان–رفسنجان همانند بسیاری ازخطوط انتقال فرآورده های نفتی که تاکنون اجرا شده است، سرانجام به ثمرخواهد نشست ومردم این سرزمین نیز به واسطه تلاش سخت کوشان صنعت نفت، ازآثار و برکات آن بهره مند خواهند شد.