اقدام های نوآورانه درشرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب
دیگر نگران فوران چاه های پرفشار نباشیم
مشعل در گرماگرم تحریم ها، متخصصان و کارشناسان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در غیاب شرکت های خارجی، برای نخستین بار در صنعت نفت ایران، موفق به طراحی و ساخت نوآورانه تجهیزات کنترل فوران چاه های پرفشار نفت و گاز شدند تا بر این مسأله صحه بگذارند که تحریم در کنار زحمت های فراوان، می تواند اسباب رحمت هم باشد. تیم 10 نفره متشکل از متخصصان سازمان کنترل فوران و کارگاه مرکزی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، به همراه یکی از نخبگان کشوری، برای نخستین بار موفق به طراحی و ساخت نوآورانه تجهیزات كنترل فوران چاه های پرفشار نفت و گاز در مناطق نفت خیز جنوب شدند. مرتضی فولادی، به عنوان مجری عملیات کنترل فوران چاه های نفت و گاز شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در گفت وگو با هفته نامه «مشعل» درباره روند این فعالیت در حال انجام، توضیح می دهد: بعد از فوران چاه رگ سفید در سال 96 به این نتیجه رسیدیم که در این حوزه با ضعف تجهیزات هوشمند برای کشتن چاه ها مواجه هستیم و درصدد جبران آن برآمدیم؛ چرا که برخورداری از امکانات مناسب برای مقابله با این تهدید، یک ضرورت مهم برای کل کشور محسوب می شود. موارد مورد نیاز ما مشتمل بر 70 درصد کالا و مواد، کارگاه ماشین آلات برش و..، نیروهای متخصص سازمان کنترل فوران بود که با سنجش این ظرفیت ها به این باور رسیدیم که می توانیم این مهم را محقق کنیم و با ارسال گزارش آن به مدیران، با استقبال خوبی روبه رو بود و بر این اساس فاز نخست کار به همت متخصصان و تلاشگران این شرکت ساخت تجهیزات تخصصی مهار فوران چاه ها در کارگاه مرکزی ناحیه صنعتی کارون از بهمن ماه سال ۹۹ آغاز شد. فولادی درباره ضرورت این اقدام می گوید: یکی از چالش های جدی وزارت نفت در بخش های تولید، فوران چاه های نفت و گاز است که البته باید این مشکل را در سطحی وسیع تر در بعد جهانی تلقی کرد که باعث اخلال در تولید نفت و گاز می شود. در این زمینه، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب پس از بروز حادثه فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید در سال ۱۳۹۶ که از شمار چاه های پرفشار کشور به شمار می آید، ایجاد زیرساخت های مطمئن با استفاده از فناوری جدید را مدنظر قرار داد تا با به کارگیری ظرفیت های داخلی در زمینه ساخت تجهیزات مهار فوران و کشتن چاه ها از سطح به روش (TOP KILL) اقدام های مؤثر و در حد استاندارد تعریف و در مرحله اجرا قرار گیرد و در این مسیر، با توجه به وجود تفکر جهادی در مجموعه مناطق نفت خیز جنوب اعم از مدیران، کارشناسان و متخصصان و همیاری و همکاری مستمر و مؤثر مدیریت تعمیرات توربین، کارگاه مرکزی، مدیریت فنی و سازمان کنترل فوران چاه ها و با بهره گیری از امکانات شرکت و سازندگان داخلی و انجام مراحل طراحی و تهیه نقشه ها، ساخت بیش از ۱۰ تجهیز برای اولین بار در کشور وارد فاز اجرایی شد که باید این نکته را مورد تاکید قرار دهم که این تجهیزات همگی اختراع بار نخست محسوب می شود و برخی از آنها در دنیا مشابه ندارد و برخی هم در ایران برای اولین بار به انجام می رسد.
فولادی با اشاره به بهره گیری از ظرفیت های بالقوه عالی کشور در زمینه ساخت داخل در مناطق نفت خیز جنوب در زمینه تجهیزات کنترل فوران به بهره گیری از دانش دانشمند و نخبه ایرانی به نام سید جواد کاظمی اشاره می کند که دانش فنی و نقشه های بیش از 10 تجهیز هوشمند( (TOP KILL) را تولید و مخترع آن، مالکیت معنوی این تولید را طی تفاهمنامه ای به شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب واگذار کرده است.
از تجهیزات فوران چاه های نفت و گاز چه می دانید؟
فوران چاه های نفت و گاز، یکی از غیر متعارف ترین چالش های صنعت نفت در جهان است که امنیت اقتصادی و تولید پایدار را دچار مشکل می کند. فوران چاه ها با وجود برخورداری کارشناسان نفتی از دانش فنی و تجهیزات روز آمد، به لحاظ ناشناخته بودن طبیعت و رفتار چاه ها اجتناب ناپذیر است، از این رو توسعه فناوری های نوین در این زمینه در دستور کار شرکت های بزرگ قرار دارد. فناوری موردنیاز برای کشور به گفته فولادی، Hot Tap است که این تجهیز با طراحی جدید و هوشمند با فشار 5 هزار پوند بر اینچ مربع (پام) برای اولین بار در کشور در دستور ساخت قرار دارد که در فاز سوم پروژه محقق خواهد شد. با تحقق این مهم، مشکل تولید و نگهداشت چاه های ژوراسیک مسجد سلیمان و چاه های پر فشار دیگر مرتفع خواهد شد و درoffshore نیز برای مهار فوران چاه ها مورد بهره برداری قرار می گیرد. براساس توضیحات او، آنچه قرار است شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از آن رونمایی کند، تجهیزات
( TOP KILL) است؛ تجهیزاتی هوشمند که از بالا سطح چاه را خاموش می کند و کاربرد آن در چاه های پرفشار است و برای ایران یک ضرورت تلقی می شود. مجری عملیات کنترل فوران چاه های نفت وگاز شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با اشاره به حفاری و بهره برداری از چاه های لایه خامی در مناطق نفت خیز جنوب کشور که دارای فشار بالای ۱۰ هزار پوند بر اینچ مربع (پام) است، تامین امکانات و فناوری هوشمند و فوق سنگین را بسیار ضروری دانسته و می گوید: ساخت تجهیزات کنترل فوران چاه ها علاوه بر نیاز داخلی می تواند نیازهای منطقه را تامین و با توجه به وجود دانش فنی، کشور را به قطب مهار فوران چاه ها در خاورمیانه مبدل سازد.
پروژه ای مهم در پنج فاز
پروژه ساخت تجهیزات در پنج فاز کاری تعریف شده و در گام نخست، ساخت دو دستگاه آتی واگن فوق پیشرفته هیدرومکانیکال، ۱۰ دستگاه استینگر با سیستم قفل شونده داخلی پیشرفته و دو دستگاه مسدود کننده پیستونی آغاز شده که به نام شهیدان حاج قاسم سلیمانی، کاظمی و حججی مزین و با اتمام مراحل ساخت، رونمایی می شوند. پیش بینی فولادی این است که در آذر سال جاری، فاز نخست نهایی شده و از تجهیزات آن رونمایی شود. او درباره آخرین میزان پیشرفت فاز نخست توضیح می دهد: در شرایط موجود، دستگاه آتی واگن از پیشرفت 30 درصدی برخوردار بوده و در مرحله مونتاژ نهایی است. به گفته او، برآورد قیمت ساخت این تجهیزات ۴۰۰ میلیارد تومان بود که با اهتمام به وجود بخشی از کالا و مواد در شرکت و تجهیزات فنی کارگاه مرکز اهواز پیش بینی می شود با صرف مبلغ ۲۰ میلیارد تومان، شاهد تجهیز مناطق نفت خیز جنوب به امکانات تخصصی برای مهار فوران چاه های پرفشار باشیم.
بازرسی و نظارت کیفی
او یادآور می شود که تنها برای یک دستگاه آتی واگن حدود 700 قطعه برشکاری و تراشکاری شده و تمامی قطعات آن از سوی بازرسی فنی مدیریت تعمیرات تجهیزات صنعتی و ماشین آلات فرایندی کنترل شده اند و در نهایت، گواهی بهره برداری از آن نیز صادر خواهد شد. وی اظهار امیدواری می کند که آذر امسال که سال «تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» نامگذاری شده است، شاهد رونمایی از تعدادی از تجهیزات راهبردی در این خصوص خواهیم بود. او از تلاش جهادی همکاران خود در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در این مسیر که با وجود شیوع ویروس کرونا دست از کار نکشیدند، تقدیر و تشکر می کند