وزیر نفت دولت سیزدهم چه رویکردی به میدان های مشترک دارد؟
امید به قدرت نمایی ایران در میدان های نفت و گاز
مشعل: حضور وزیر نفت در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی برای ارایه گزارشی درباره برنامه ها و اولویت های وزارت نفت در توسعه میدان های نفت و گاز، افزایش تولید و فروش نفت و تحقق منابع پیش بینی شده در بودجه امسال حکایت از رویکرد مهم این وزارتخانه در این موارد دارد. اگر بخواهیم به شکلی جزئی تر اهمیت موضوع میدان های مشترک نفت و گاز را از منظر وزارت نفت دولت سیزدهم دریابیم، می توان آن را در بخش های مختلفی از برنامه های پیشنهادی جواد اوجی یافت.
بر این اساس وزارت نفت با رویکرد جدید آنگونه که موضوع مهم میدان های مشترک نفت و گاز را یکی از چالش های پیش روی صنعت نفت می داند، برای آن برنامه های ویژه ای تدارک دیده است تا سهم از دست رفته ایران از میدان های مشترک نفت و گاز کامل قابل دسترس باشد و با تحقق آن بتوانیم به قدرت نمایی کشورمان در تمامی این بخش ها امیدوار باشیم.
مقصود از منابع مشترک نفت و گاز در سطح کلان، نفت و گازی است که از مرزهای سرزمینی و سیاسی کشور عبور کرده و وارد مرز کشور دیگری می شود. به عبارت ساده تر این منابع در محدوده مرزهای جغرافیایی بیش از یک کشور قرار دارند و بر این اساس مالکیت و حاکمیت آن هم چند کشور را در بر می گیرد. نمونه ساده آن میدان گازی پارس جنوبی است که به عنوان بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و یکی از اصلی ترین منابع انرژی ایران به شمار می رود. مساحت این میدان 9700 کیلومترمربع است که نزدیک به سه هزار و ۷۰۰ کیلومترمربع از این میدان مشترک، در آب های سرزمینی ایران و ۶ هزار کیلومترمربع از آن در آب های قطر واقع شده است. پارس جنوبی به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان، 40 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی(21 درصد از ذخایر گاز دنیا) و حدود ۵۰ میلیارد بشکه میعانات گازی را در خود ذخیره کرده است. آنچه نباید از نظر دور داشت آنکه ایران دومین دارنده مخازن گازی جهان و در جایگاه چهارم دارندگان نفت دنیا قرار دارد. گستردگی میادین نفت و گاز در ایران باعث شده تا برخی از این میادین با کشورهای همسایه مشترک باشد و نیمی از میدان در طرف ایران و نیمی دیگر در طرف کشور همسایه قرار بگیرد. ايران در تمام سال های پس از انقلاب غير از دوران جنگ، هر سال کشف جديدي داشته و در اين مدت در مجموع 73 ميدان مشتمل بر 36 ميدان نفتي و 37 ميدان گازي کشف شده که از اين ميان، بخش زیادی ميدان مرزي و مشترک بوده اند. همچنین ایران با در اختیار داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک، شامل ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز با کشورهای همسایه، یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک است. از این ۲۸ میدان، ایران با عراق ۱۲ حوزه مشترک، با امارات 7 هفت مخزن مشترک، با قطر و عمان هرکدام ۲ مخزن مشترک و با عربستان، کویت و ترکمنستان هرکدام یک مخزن مشترک دارد و به عبارتی حدود۵۰ درصد ذخایر گاز طبیعی ایران در مخازن مشترک است؛ از این رو مطالعه و شناخت همه ابعاد سیاسی، فنی، اقتصادی و حقوقی توسعه مخازن مشترک هیدروکربوری با تاکید بر مدیریت صیانتی مخزن از اهمیت و ضرورت برخوردار است. وزیر نفت در برنامه پیشنهادی ارایه شده به مجلس شورای اسلامی با اشاره به عدم تعیین تکلیف توسعه و تولید میادین مشترک نفت و گاز تصریح کرده است: در راستای تعیین تکلیف، تکمیل/توسعه و تولید حداکثری از میادین مشترک نفتی و گازی مهم در نواحی خشکی و دریایی اقدام موثری صورت نگرفته است و در طی سال 92 نسبت به فسخ و کان لم یکن کردن برخی از قراردادهای سرمایه گذاری خارجی و داخلی اقدام شده است که به عنوان مثال به فسخ قرارداد خارجی توسعه میدان مشترک آزادگان جنوبی و کان لم یکن نمودن قراردادهای داخلی توسعه فاز 11 میدان مشترک پارس جنوبی و فرزاد آ می توان اشاره کرد. بنابراین عدم تکمیل و توسعه و تولید حداکثری از میادین مشترک نفتی و گازی از جمله میادین آزادگان جنوبی، فازهای دوم و سوم میدان یادآوران، فاز دوم میدان های یاران شمالی و جنوبی و میدان اروند در منطقه غرب کارون در استان خوزستان و نیز میادین گازی فاز 11 پارس جنوبی، فرزاد آ و فرزاد ب و نیز میدان نفتی اسفندیار در خلیج فارس و نیز طرح های نگهداشت توان تولید سایر میادین مشترک از اهم چالش های اساسی وزارت نفت است که می بایست جهت تعیین تکلیف آنها اقدام های موثری انجام داد.
اوجی چه برنامه ای دارد؟
در سرفصل اکتشاف، توسعه، حفظ و نگهداشت تولید (نفت، گاز و میعانات) با اولویت میادین مشترک برنامه جواد اوجی برنامه هایی همچون تعیین تکلیف اکتشاف، توسعه،تولید و نگهداشت توان تولید از میادین مشترک نفتی و گازی اعم از توسعه نیافته و قدیمی در نواحی خشکی و دریا، ایجاد بستر مناسب و ارائه مشوق های لازم جهت جذب سرمایه و تأمین مالی توسعه و تولید از میادین مشترک، رفع و اصلاح رویه های موجود مانند اصلاح نوع قراردادها و شیوه مناقصات جهت بهبود وضعیت توسعه و افزایش و نگهداشت توان تولید با اولویت میادین مشترک، تکمیل توسعه میدان گازی پارس جنوبی، اجرای برنامه های گسترده نگهداشت توان تولید میدان گازی پارس جنوبی و تعیین تکلیف فشارافزایی این میدان، تهیه طرح جامع به همراه پیشبینی منابع مالی موردنیاز به منظور بازسازی و نوسازی تأسیسات تولید نفت و گاز مورد اشاره قرار گرفته است.
همچنین در این برنامه با عنوان برنامه وزارت نفت؛ خط مقدم جنگ اقتصادی به موضوعاتی همچون تلاش و پیگیری جهت صیانت و ارتقای ضریب بازیافت میادین نفتی کشور مبتنی بر اجرای پروژه های تحقیقاتی و طرح های بهینه سازی تولید و استفاده از روش های نوین ازدیاد برداشت، تعیین تکلیف گازهای مشعل و کاهش و حذف گازسوزی با به کارگیری روش های جدید فنی، مالی و قراردادی، اجرای گسترده برنامه های نگهداشت توان تولید میادین گازی، تجهیز مبادی مبادلات مواد نفتی و گازی به تجهیزات اندازه گیری دقیق (میترینگ تجاری) اشاره شده است. افزون بر آن اوجی در سرفصل دیگری با عنوان سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، میدان های مشترک نفت و گاز را مورد اشاره قرار داده و به افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به منظور اثرگذاری در بازار جهانی نفت و گاز و تأکید بر حفظ و توسعه ظرفیت های تولید نفت و گاز، به ویژه در میادین مشترک اشاره کرده است.
در این میان نباید از سفرهای اخیر جواد اوجی به میدان های مشترک نفت و گاز در مدت کوتاه یک ماهه غافل بود تا با این سفر اهمیت رویکرد وزارتخانه خود به این بخش ها را عیان کند و افزون بر آن اعلام کند آمادگی داریم از ظرفیت سرمایه گذاران داخلی و خارجی به منظور توسعه میدان ها، با اولویت میدان های مشترک نفت و گاز استفاده کنیم.