واژگون شدن ناگهانی قابل دکل حفاری
مشعل صنعت نفت، از صنايع پيچيده و با ريسک بالاست که بروز حوادث در آن، می تواند خسارت های جاني و مالي جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني دربر داشته است، از این رو اهميت درس آموزی از حوادث و سوانح در اين صنعت، براي شناسايي مناطق پر ريسک چند برابر می شود. همانطور که می دانید، دانش به دست آمده در مورد علل حادثه، می تواند اجازه استقرار اقدام های پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشي از آن نیز باعث بهبود رفتار ايمني در افراد مستقر در فضاي صنعت نفت خواهد شد. با بهره مندی از نکات «درس آموزی از حوادث»، می توان از نوع وقايع ناخواسته تشديدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالي وقايع ناخواسته و... به اقدام های کنترلي که می تواند عواقب ناشي از حوادث را محدود کند، دست يافت. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» قصد دارد با چاپ برخي «درس آموزی از حوادث صنعت نفت ايران و جهان»، گامي در مسير کاهش حوادث بردارد. در ادامه، درس آموزی از حادثه «واژگون شدن ناگهانی قاب دکل حفاري و افتادن آن روي اپراتور» در يکي از مناطق عملياتي را می خوانید:
شرح حادثه
بعد از به بهره برداري رسیدن چاه، دکل، ترخیص و اقدام به آماده سازی تجهیزات براي خواباندن دکل شده و با انجام کارهاي مقدماتی (Tear down ،Driver Box ) دکل پايین آورده می شود. روز قبل از حادثه، اقدامات لازم برای باز کردن اجزا و متعلقات ماشین آلات و تجهیزات دکل صورت می گیرد. ابتدا تاج دکل باز شده و جداسازي قطعات تا قاب هاي زيرين دکل ادامه پیدا می کند. روز حادثه در ادامه عملیات جداسازي دکل، قاب هاي زيرين دکل Bottom section و Lower section به صورت يك تكه از محل اتصال به سكوي حفاري جدا و در محوطه دستگاه حفاري روي زمین قرار داده می شود. همزمان در سمت ديگر، افراد شروع به جدا کردن قاب هاي دکل می کنند . رئیس دستگاه به دو نفر از کارکنان دستور می دهد که برای دو تكه کردن قاب هاي مذکور، اقدام به باز کردن پیچ هاي مربوطه کنند. کارکنان ابتدا پیچ هاي قسمت پايین قاب هاي مذکور که از قسمت پهلو روي زمین قرارگرفته بودند را باز می کنند. سپس يكی از آنها (فرد متوفی)، روي بشكه اي قرار می گیرد تا با استفاده از آچار و چكش، پیچ هاي بالايی را که در ارتفاع 9/2 متري از زمین قرار گرفته بودند، باز کند. نفر دوم روي نردبان در ضلع مقابل وي قرار گرفته و با طناب، آچار را مهار می کند. بعد از باز کردن 2، 3 پیچ قسمت بالايی، قاب واژگون شده و روي نفر اول سقوط می کند . با استفاده از جرثقیل، قاب سقوط کرده از روي وي برداشته شده که متاسفانه بر اساس اظهارات پزشك حاضر در محل، هیچ نوع علايم حیاتی در ايشان مشاهده نمی شود.
شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
نظارت دقیق رئیس دستگاه حفاري و سرگروه جابه جایی بر اجراي اصول و مقررات ايمنی و حصول اطمینان از رعايت دقیق آنها به منظور پیشگیري از هرگونه خطرات و حوادث احتمالی
وجود دستورعمل ها و روش هاي اجرايی بويژه دستورعمل هاي روش برچیدن و جابه جایی دکل و قرار دادن آنها در دسترس تمامی کارکنان و سرپرستان مربوطه برای آگاهی کارکنان زیرمجموعه خود و نظارت بر اجراي مؤثر آن
برگزاري جلسه ايمنی قبل از شروع کار به منظور آگاهی دادن به کارکنان در مورد خطرات مرتبط با کار
بررسی صلاحیت و افزايش دانش سرپرست گروه جداسازي و جابه جایی
برگزاري آموزش هاي مرتبط با کارهاي پرريسك و جابه جایی دکل هاي حفاري براي سرپرستان و کارکنان
انجام ارزيابی ريسك براي فعالیت هاي جداسازي و جابه جایی
نظارت مستقیم مسؤول اچ اس ای بر انجام فعالیت هاي پرخطر و اطمینان از فراهم بودن تجهیزات ايمن مرتبط با کار
آیا می دانستید؟
بعد از کامل شدن چاه و شروع بهره برداري از آن، دکل ها براي حفاري در مكان ديگر انتقال داده می شوند. جابه جایی دکل، یکی از حساس ترین فعالیت ها در عملیات حفاری است که شامل فعالیت خواباندن دکل (Rig‐down) انتقال (Transportation) و برپايی دکل (Rig‐up) می شود. بعد از اینکه چاه کامل شد، دکل ترخیص می شود سپس دکل خوابانیده و تجهیزات آن جدا شده و با استفاده از ماشین های سنگین، به محل جدید انتقال داده می شود.