پژوهشگاه صنعت نفت
مشعل پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان یکی از بازوهای علمی و تحقیقاتی صنعت نفت در سالهای گذشته تاکنون تلاش زیادی برای حفظ و بیشتر کردن نقش و ارتباط خود با بدنه دانشگاهی و دانشجویان داشته و دارد. این مجموعه شیوه ها و مسیرهای مختلفی را برای ارتباط مستقیم صنعت نفت و دانشگاه پیش بینی و در نظر گرفته که یکی از مهمترین آنها، تاسيس مرکز نوآوري و فناوری با هدف تکميل زنجيره توليد و تجاري سازي فناوري است. مرکزی که با هدف حمایت از شرکت هاي دانش بنيان و استارتآپ ها و دانشجویان و طرح های تحقیقاتی شروع به کار کرده است. این مجموعه با برخورداري از شبکه همکاري با دانشگاهها و پژوهشگاهها و شرکتهاي داخلي و خارجي، ماموريت اصلي خود را در جهت تجهيز صنعت نفت به دانشها و فناوريهاي نو اجرا می کند. بدون شک این همکاری سبب خلق ارزش افزوده بيشتري براي کشور و صنعت نفت در عرصه توليد نفت و گاز و خلق فناوري ها جدید خواهد بود.
مرکز نوآوری پژوهشگاه صنعت نفت، مرکزی شبکه محور است
پژوهشگاه صنعت نفت با توجه به سابقه چند دهه خود در توسعه علم و فناوری در صنعت نفت همواره در تلاش بوده که اين مجموعه را به مرکز تحقيق و توسعه پيشرو و مطرح در سطح ملي و منطقه اي تبديل کند و نقطه اتکايي براي صنعت نفت ايران به عنوان صنعت کليدي و حياتي باشد. در این زمینه هم در توسعه دانش فني مورد نياز صنعت نفت خدمات ثمربخشی ارائه کرده و با فعاليت در بخش اعظمي از زنجيره ارزش صنعت نفت، اعم از بالادست و پايين دست همچنان آماده اثرگذاریهای بیشتر است. در عین حال این مجموعه باید بتواند در محيطي به شدت رقابتي کالاها و خدمات علمی و فناوری خود را عرضه و با بالاترين سرعت و پايين ترين هزينه و استقبال از سوی نخبگان و دانشگاهیان اقدام کند.
قابلیت توسعه مرکز برای فعالیت گروه های استارت آپی با موضوع های متنوع تر بیشتر وجود دارد. این مجموعه در این دوره فعالیت تاکنون در حمایت از شکل گیری، رشد و توسعه کسب وکارهای نوپا و فعالیت های دانش بنیان نقش قابل توجهی داشته است. مرکز نوآوری در فاز نخست در فضایی به وسعت 400 مترمربع در ساختمان مرکز اطلاعات علمی پژوهشگاه صنعت نفت دایر شده و کار خود را با 10 گروه استارت آپی فعال در حوزه انرژی و به ویژه نفت و گاز کلید زده ، حالا توسعه یافته است و زیر نظر یک شرکت شتاب دهنده فعالیت می کند. مرکز نوآوری پژوهشگاه صنعت نفت مرکزی شبکه محور است و باید سایر مراکز نوآوری وابسته به این مرکز به تدریج ایجاد و یا در ارتباط با آن قرار گیرند.
کرونا باعث توقف این مرکز نوپا نشد
این مرکز تاکنون تحولات قابل توجهی را رقم زده و تبدیل به حلقه اتصال مفیدی برای دانشگاهیان و صنعت شده است. این مرکز چندی قبل سرویس ارائه خدمات مجازی برای تیم های فناور را معرفی کرده است. برای همکاری با تیم های فناور نوپا ، با چندین شرکت شتاب دهنده در ارتباط هستند و تیمهای فناور را پوشش می دهند و تاکنون چندین سیستم فناور به مرحله تجاری سازی رسیده اند.
اگرچه شروع به کار این مرکز نوآوری با فاصله اندکی با شیوع کرونا در کشور و جهان و محدود و بسیاری از تعاملات علمی و دانشگاهی همراه بود و آسیبی برای فعالیت چنین مرکزی محسوب می شد و از سوی دیگر در همین دوره بسیاری از شرکت های فناور هم با محدودیت های جهانی کرونا و شرایط اقتصادی دچار مشکلاتی مشابه شدند؛ با وجود همه این موانع، مرکز نوآوری پژوهشگاه صنعت نفت توانست به عنوان اولین مرکز نوآوری نفت و انرژی با ۴ شتاب دهنده مطرح این حوزه قراردادهای همکاری منعقد کند و تعدادی از آنها را به مرحله سرمایه گذاری برساند.
یک شتاب دهنده در حوزه «آب» و یک شتاب دهنده در زمینه «توسعه غشاهای میکرو فیلتراسیون با حفرات متغیر» و یک قرارداد دیگر در توسعه فناوری های نفت و درنهایت یک قرارداد در زمینه «استفاده از سیستم های زمین گرمایی» جزو مهمترین قراردادهای این مجموعه تاکنون بوده است.
اما نکته قابل توجه این است که کماکان مسیر پذیرش و جذب و همکاری شرکت های دانش بنیان در مرکز نوآوری صنعت نفت وجود دارد. طبق آنچه از سوی مرکز نوآوری پژوهشگاه صنعت نفت در مورد معیارهای پذیرش تیم های فناور معرفی شده از سوی شتاب دهنده ها و شرکت های دانش بنیان گفته شده، این مرکز مستقیما برای سرمایه گذاری اقدام نمی کند. به این ترتیب زمانی که شتاب دهنده ها، تیم هایی را برای استقرار در این مرکز معرفی کنند، مرکز نوآوری تنها عملکرد و کارنامه فعالیت شتاب دهنده ها را مورد ارزیابی قرار می دهد و پس از دریافت برنامه عملیاتی این شتاب دهنده ها در مرکز، آنها پایش می شوند و دیگر کاری ندارند که تیم های معرفی شده چگونه ارزیابی می شوند؛ چرا که شتاب دهنده ها خودشان روی طرح های فناور سرمایه گذاری می کنند و با ارزیابی هایی که روی تیم ها انجام می شود، بهترین تیم ها معرفی می شوند.
می توان گفت که شرکت های دانش بنیان از نظر سطح آمادگی فناوری تولید شده، ترکیب اعضا، طرح کسب و کار آنها، FS و مطالعات بازار آنها، درخواست های شرکت ها از مرکز نوآوری و میزان موفقیت آنها در بازار، مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند.
از آنجایی که در دوسال اخیر کرونایی بسیاری از فعالیت ها به شکل مجازی برقرار بوده است ، سایت این مرکز هم فعال شده و این امیدواری وجود دارد که به جای استقرار تیم ها در این مرکز، بتوانند به صورت مجازی خدمات مورد نیاز را دریافت کنند.
درحال حاضر خدمات آزمایشگاهی با نرخ ترجیحی، منتورینگ، بهره مندی شـــرکت ها از آزمایشــگاه ها و پایلوت های منحصر به فرد از جمله خدمات قابل توجه برای شرکت های دانش بنیان است.
از آنجایی که ایجاد مرکز نوآوری و فناوری پژوهشگاه صنعت نفت همزمان با اجرای طرح میزبانی از دانشجویان بوده است ، این همزمانی توانسته تعداد قابل توجهی از نخبگان صنعت نفت را در قالب های انفرادی و گروهی به سمت پژوهشگاه صنعت نفت جذب کند و روند رو به رشد آن مورد توجه مسئولان صنعت نفت است.
توجه به نوآوری و فناوری اولویت اصلی صنعت نفت است
توجه به نوآوری و فعالیت های دانش بنیان همواره یکی از سیاست های مهم وزارت نفت بوده و اقداماتی که در این سال ها داشته، در همین زمینه بوده و با تاسیس مرکز نوآوری به سرعت در این مسیر گام نهاده است و حالا وجود چنین مرکزی نقطه عطف و امیدی برای محققان و دانشگاهیان مرتبط با صنعت نفت است.
جواد اوجی، وزیرنفت در مدت کوتاه شروع به کار خود موضوع فناوری و نوآوری در صنعت نفت و توجه به نخبگان را مورد توجه جدی خود قرار داد و هفته گذشته از دستاوردهای شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت بازدید کرد. وزیر نفت با تأکید بر اهمیت به کارگیری توانمندی شرکت های دانش بنیان در کنار استفاده از سرمایه انسانی متخصص برای ایجاد تحول در صنعت نفت گفت: وزارت نفت دولت سیزدهم این قول را می دهد که از شرکت های دانش بنیان حمایت گسترده ای داشته باشد.
وی با اشاره به چالش های صنعت نفت در بخش های بالادست و پایین دست افزود: امروز اگر قرار است تحولی در این صنعت رخ دهد، بحث سرمایه انسانی متخصص و موضوع استفاده از توانمندی شرکت های دانش بنیان توأمان بسیار اهمیت دارد. زمینه استفاده از توانمندی شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت مهیاست و بی شک وزارت نفت از این شرکت ها حمایت می کند.
وی با اشاره به اینکه بنده به معاونان و مدیران شرکت های زیرمجموعه وزارت نفت نیز گفته ام که باید نیازهای صنعت را روی میز بگذاریم و از دانش بنیان ها دعوت کنیم؛ بی تردید این شرکت ها می توانند تحول بزرگی را در صنعت نفت و کاهش هزینه ها، افزایش محصولات و بهره وری بالاتر رقم بزنند.
در عین حال وزیر نفت تفاهم نامه ای را با سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با هدف توسعه زیست بوم نوآوری و فناوری صنعت نفت و برای گسترش بهره گیری از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها، امضا کرد. این تفاهم نامه همسو با تدابیر و منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و سیاست های دولت مبنی بر توسعه ظرفیت ها، ایجاد هم افزایی و تحقق اقتصاد دانش بنیان امضا شده است.
توجه به نوآوری و فعالیت های دانش بنیان همواره یکی از سیاست های مهم وزارت نفت بوده و اقداماتی که در این سالها داشته، در همین زمینه بوده و با تاسیس مرکز نوآوری به سرعت در این مسیر گام نهاده است و حالا وجود چنین مرکزی نقطه عطف و امیدی برای محققان و دانشگاهیان مرتبط با صنعت نفت است
وزیرنفت در مدت کوتاه شروع به کار خود موضوع فناوری و نوآوری در صنعت نفت و توجه به نخبگان را مورد توجه جدی خود قرار داد و هفته گذشته از دستاوردهای شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت بازدید کرد
زمانی که شتاب دهنده ها، تیم هایی را برای استقرار در این مرکز معرفی کنند، مرکز نوآوری تنها عملکرد و کارنامه فعالیت شتاب دهنده ها را مورد ارزیابی قرار می دهد و پس از دریافت برنامه عملیاتی این شتاب دهنده ها در مرکز، آنها پایش می شوند و دیگر کاری ندارند که تیم های معرفی شده چگونه ارزیابی می شوند