نگاهی به عملیات راه سازی در کشور و سهم نفتی ها در تامین نیاز مردم
راه هایی که ما را به مردم نزدیک تر می کند
مشعل یکی از مهم ترین مولفه ها در توسعه اقتصادی ، ایجاد حمل و نقل جاده ای و ریلی است. توسعه راه ها از شهرهای بزرگ گرفته تا روستاها از وظایف اصلی دولت ها محسوب می شود و مناسب سازی آزادراه ها و جاده های اصلی و محلی، علاوه بر فراهم کردن سفر ایمن و تسهیل و تسریع در جابه جایی مسافر، کمک زیادی به توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصاد ملی می کند. پروژه های راه سازی در همه دولت ها، یکی از اصلی ترین برنامه ها و تعهدات است که هیچ وقت موتور آن خاموش نمی شود و جریان راه سازی و بازسازی آنها همواره باید ادامه داشته باشد؛ اما راه و جاده سازی، یکی از وظایف دولت است که وزارت راه و شهرسازی به تنهایی در آن فعال نیست و ارگان های دیگری نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم در این عملیات مهم و همیشگی فعالیت دارند، بخصوص در سال های اخیر که موضوع مسؤولیت اجتماعی شرکت ها و سازمان های بزرگ و کوچک به اندازه کافی نهادینه شده، بحث راه سازی و تامین قیر و آسفالت برای جاده های مناطق محروم در میان بسیاری از وظایف این نهادها قرار گرفته است.
در میان وظایف وزارت راه و شهرسازی، برخی از محورها نظیر تامین راه های كشور اعم از زمینی ( راه و راه آهن ) و راه های دریایی و هوایی، تامین ایمنی راه ها و حریم آنها ، تامین زیرساخت های لازم راه ها با هدف حفظ محیط زیست و سلامت شهروندان شهری و روستایی در اولویت قرار دارند و مستقیما با زندگی مردم در ارتباط است. آنچه طی چند دهه اخیر تاکنون بارها درباره آنها صحبت و هر ساله آمارهای نگران کننده ای از آن منتشر شده ، ایمنی راه ها و خطرات جانی برای مسافران جاده ای ، ریلی و هوایی است. با این حال محدودیت ها و خسارت های جاده ای در کل کشور آمار بیشتری دارد و لازم است بسیاری از برنامه های دولت به سمت احداث جاده های جدید و ایمن سازی جاده های فعلی برود.
یک تیر و چند نشان در راه سازی ها
اگرچه تعهد به احداث راه ها طی چند دهه گذشته، به عهده وزارت راه و شهرسازی بوده؛ اما در عمل بخش های زیادی از راه های کشور را نهادها و سازمان های دولتی یا حتی تجار و شرکت های خصوصی احداث کرده اند. در این موارد، گاه اجرای پروژه ها و اهداف این مجموعه ها در راس بوده و در برخی موارد دیگر، رضایت و خواسته های مردم آن مناطق در دستور کار قرار داشته است. در هر کدام از این موارد، معمولا هر دو طرف، منفعت احداث آن جاده را برده اند؛ به عبارتی هم شرکت ها و پروژه ها و هم مردم در آن مناطق دسترسی به جاده و ایمنی راه داشته اند. نمونه ملموس و نزدیک برای چنین موضوعی، احداث خط لوله گوره به جاسک است که در مسیر احداث آن که از مناطق صعب العبور می گذشت ، جاده های دسترسی برای تجهیزات و ماشین آلات احداث شد تا پروژه با سرعت پیش برود، ضمن اینکه مسیر دسترسی روستاییان و مناطق محروم حاشیه این پروژه نیز هموار شد. نمونه های این اقدامات در حوزه های اجرایی مختلف زیاد است. به عنوان مثال، زمانی که وزارت صمت، مجوز یک معدن را در دل کوه ها می دهد ، تعداد زیادی ماشین آلات و نیروی انسانی به آن سمت روانه می شود، بنابراین سرویس های کارکنان و کارگران به جاده های زیادی نیار دارند، از این رو جاده های کوچک و بزرگ زیادی در آن منطقه کشیده می شود که در حالت عادی ممکن است احداث این جاده ها برای ساکنان آن مناطق زمانبر باشد.
در میان شاخص هایی که وزارت کشور برای مناطق کم برخوردار و محروم در نظر می گیرد و به عنوان نمونه، عدد شاخص محرومیت را 6 یا 8 اعلام می کند ، یکی از اصلی ترین عوامل تعیین این شاخص ، داشتن راه های دسترسی ایمن است. بسیاری از مناطق روستایی و محروم کشور، مسیرهای دسترسی برای رسیدن به موقع به مراکز آموزشی و مدارس یا بیمارستان و خانه های بهداشت را ندارند، از این رو ممکن است در این مسیرها جانشان به خطر بیفتد. بنابراین یکی از مهم ترین موضوعات در محرومیت زدایی و اجرای پروژه های مسؤولیت اجتماعی ارگان ها و شرکت های دولتی و خصوصی، ایجاد همین دسترسی های جاده ای است. در میان ارگان های مختلفی هم که این مسؤولیت را اجرا می کنند، سهم وزارت نفت با توجه به گستردگی حوزه های فعالیت آن، بسیار زیاد است؛ اما توانسته این نقش را در بستر زمانی طولانی و مداوم، به بهترین نحو اجرایی کند.
سهم نفتی ها از راه هایی که به زندگی مردم می رسد
تصور کنید، مطالعات اکتشافی در یکی از مناطق و روستاهای استان های جنوبی کشور به نتایج مثبت منجر شود. در این هنگام است که ماشین آلات اکتشافی و گروه های تحقیقاتی باید به این مناطق بروند و ماه ها رفت و آمد و حضور مستمر در آن منطقه داشته باشند. در صورت مثبت بودن نتایج و اخذ مجوزهای لازم برای حفاری و در ادامه برداشت نفت، حجم عظیمی از ماشین آلات، تجهیزات و ساخت و سازها در این مناطق شروع و سیل افراد متخصص و کارگر نیز به این منطقه روانه می شود. در چنین مواردی، اولین کاری که آن شرکت نفتی باید انجام دهد ، احداث جاده های دسترسی به منطقه مربوطه و احداث جاده های مرتبط دیگر است. تا اینجای کار اگرچه جاده ها برای اهداف آن شرکت، احداث شده است؛ اما افراد محلی و ساکنان روستاهای اطراف هم از این جاده ها استفاده می کنند. با این توضیحات، اینها تنها کارهایی نیست که نفتی ها برای همسایگان خود انجام می دهند؛ بلکه صنعت نفت به شکلی سنتی و امروزی و در قالب ابلاغیه های همگانی، در کل صنعت نفت، راه سازی را جزو برنامه های مسؤولیت اجتماعی خود در مناطق عملیاتی قرار داده است؛ پروژه هایی مثل ساخت آزادراه لامرد- پارسیان ، پروژه راهسازی لامرد- خنج، ایجاد جاده های دسترسی در هورالعظیم و روستاهای اطراف، راه سازی برای مناطق زلزله زده استان خوزستان ، خدمت رسانی ماشین آلات سنگین راه سازی نفت برای مناطق آسیب دیده از سیل و ... از جمله آخرین اقدامات و بزرگترین پروژه هایی است که نفت در دستور کار دارد. از آنجا که بیشترین حضور و فعالیت صنعت نفت در چند استان خوزستان و بوشهر است ، خوب است برخی از این عملکرد را مرور کنیم. در استان خوزستان، توسعه و تقویت پایانه ها و شبکه راه های داخلی و محورهای ارتباطی با استان های همجوار، با مشارکت وزارت راه و شهرسازی منتج به افزایش حدود ۶۲۰ کیلومتری طول راه های استان اعم از شهری و روستایی و احداث سه بزرگراه و چهار راه اصلی شده است. به این ترتیب، با این اقدامات ۱۵۷ هزار تردد روزانه در راه های اصلی و حدود ۱۵ هزار تردد در راه های روستایی امکانپذیر شده و تصادفات جاده ای راه های اصلی و روستایی استان به ترتیب ۲۴۹ درصد و ۲۶۳ درصد کاهش یافته است. همچنین در استان بوشهر می توان به اقدام هایی از جمله افزایش ۳۱۱ کیلومتری طول بزرگراه ها و در مجموع احداث و بهسازی هشت بزرگراه با مشارکت وزارت راه و شهرسازی، افزایش ۲۱۸ کیلومتری طول راه های اصلی و در مجموع احداث و بهسازی ۹ راه اصلی با مشارکت وزارت راه و شهرسازی و افزایش ۱۴ کیلومتری طول راه های روستایی و احداث و بهسازی هفت راه روستایی اشاره کرد. نکته قابل توجه در مورد این اقدامات صنعت نفت، آن است که توجه به محیط پیرامونی و نیازهای مردمی که در همسایگی پروژه ها قرار گرفته اند ، به یک رویکرد و برنامه شرکت ها و زیرمجموعه های صنعت نفت تبدیل شده است. حالا دیگر راهی که برای رسیدن به اهداف صنعت نفت باز می شود ، برای مردم آن مناطق هم راهگشاست و نیازها و اهداف ساکنان آن را نیز مرتفع می سازد.