نيم نگاهي به گذشته و آينده پايانه هاي نفتي
ديپلماسي سوآپ
سوآپ حدود 3 ميليون بشکه نفت خام در سال 96
مشعل شرکت پايانه هاي نفتي ايران، پايان بخش عمليات توليد نفت خام و تکميل کننده حلقه هاي زنجيره ارزش صنعت نفت کشوراست. صادرات بي دغدغه و ايمن نفت باعث خواهد شد تا مشتريان با اطمينان بيشتري به خريد نفت ايران روي بياورند. در اين ميان نقش پايانه هاي نفتي و نيز سرعت و چابکي در ارائه خدمات به کشتي ها حرف اول را خواهد زد. در گزارش پيش رو سيدپيروز موسوي، مدير عامل شرکت پايانه هاي نفتي ايران در خصوص فضاي بعد از برجام و نيز وضعيت صادرات و سوآپ نفت خام کشور، فضايي را ترسيم کرده است که نيم نگاهي به آن را مي خوانيد:
ديپلماسي فعال وزارت نفت در سوآپ نفت خام
سرانجام ديپلماسي نفت به کمک سوآپ آمد و از سال89 که سوآپ متوقف شده بود، بر اساس همکاري خوب وزارت نفت و وزارت امور خارجه، احياي اين عمليات از 13 مرداد سال 1396 آغاز شد که تا پايان اين سال، حدود 3 ميليون بشکه يا به طور دقيق تر بيش از 2 ميليون و 887 هزار بشکه به وسيله 59 فروند نفتکش از طريق پايانه نفتي شمال انجام شد و اين برگ برنده اي در کارنامه مهندس زنگنه، وزير نفت است که عمليات متوقف شده سوآپ نفت خام آن هم به مدت هفت سال، پس از رايزني هاي بسيار از سرگرفته شد. از سوي ديگر، ايران در چارچوب موفقيت هاي ديپلماتيک در قالب سوآپ، نفت توليدي کشورهاي حاشيه درياي خزر مانند قزاقستان و ترکمنستان را در پايانه نفتي شمال تخليه مي کند و به ازاي آن در پايانه هاي جنوبي کشورمان، نفت تحويل مشتريان مي دهد و همان طور که مي دانيم، سوآپ نفت خام با ميانگين انتقال روزانه 10 هزار بشکه ازسرگرفته شده است که طبق برنامه ريزي ها با رفع موانع و آمادگي بيشتر شرکتهاي فعال در بخش سوآپ نفت، اين حجم در آينده به 40 هزار بشکه و در بلند مدت نيز به 200 هزار بشکه در روز افزايش خواهد يافت.
توسعه، نوسازي و بهسازي زيرساخت هاي لازم در پايانه نفتي شمال در زمان توقف سوآپ انجام شده است، زيرا اطمينان داشتيم با تلاش هاي وزارت نفت دولت تدبير و اميد، عمليات سوآپ نفت خام احيا و باز راه اندازي خواهد شد. در حال حاضر تمام تجهيزات و تاسيسات پايانه نفتي شمال شامل اسکله ها، خطوط لوله، مخازن ذخيره سازي و تجهيزات ميترينگ و اندازه گيري براي دريافت مستمر و ايمن نفت خام در طرح سوآپ آماده است. عمليات معاوضه نفت خام همسايگان شمالي، افزون بر تقويت جايگاه جمهوري اسلامي ايران در بازارهاي جهان، حوزه عملياتي نفت شمال کشور را به قطب ترانزيت مواد هيدروکربوري و انرژي کشور در منطقه تبديل خواهد کرد. »
ايران از سال1395 افزايش چشمگيري در سيستم داشته است؛ به طوري حجم افزايش، دو رقمي و بسيار بالا بود. اين مهم، همه دستاورد برجام و گشايشي بود که پس از توافق هاي هسته اي روي داد و سبب شد افزايش توليد، همچنين صادرات نفت در سريع ترين زمان محقق شود؛ به گونه اي که در اين مدت، نفتکش هاي بيشتري در پايانه هاي نفتي ،خارک، عسلويه و ماهشهر حضور داشتند. مسيري که سبب رضايت مردم و پيشرفت و آباداني کشور مي شود، هم اکنون هموار شده است. »
افزايش توليد و صادرات نفت در سريع ترين زمان
براي حفظ شرايط و ارتقاي آن، تعدادي پروژه طراحي و اجرا شد، برنامه هايي نيز در دست اجرا قرار دارد. ارديبهشت سال گذشته و در پرتو توافق هاي هسته اي، رکورد صادرات روزانه 8 ميليون بشکه نفت به دست آمد؛ البته باز هم اين توان وجود دارد که اين ميزان افزايش يابد. در پايانه داري، چابکي، ايمني و سرعت يکي از عوامل بسيار مهم است و تلاش مي شود حرکت در اين مسير ادامه يابد. رخدادهاي خوبي نيز رقم خورده و فضايي ايجاد شده است که مشتريان بين المللي با مقايسه پايانه هاي ما، با ساير پايانه هاي منطقه، دقت، سرعت، چابکي و ايمني پايانه هاي ايران را تحسين مي کنند و به آن اعتماد کامل دارند.
اسکله ها و پهلوگاه ها، ويترين هستند. وقتي مشتريان بين المللي مي آيند، بايد فضايي را ببينند که اين تجهيزات و اسکله ها به روز شده باشند و هيچ مشکلي نداشته باشند تا بتوان فاکتورهاي اصلي را اعمال کرد. براي رعايت همين فاکتورها، پايانه نفتي خارک در پايانه هاي دنيا و منطقه، توانسته است جايگاه خاصي را به دست آورد. اسکله غربي آذرپاد که مخصوص نفتکش هاي غول پيکر است و نفتکش هايي با گنجايش بيش از 300 تن يعني تقريبا 300 هزار بشکه به بالا است، آنجا پهلودهي مي کنند، قرار است نوسازي و بازسازي و توان صادراتي افزايش يابد، همچنين صادرات روزانه 10 ميليون بشکه نفت از اين پايانه در 2 سال آينده هدف گذاري شده است.
در اين 2 سال تلاش مي شود توان کشور در حوزه خطوط لوله زير دريايي ارتقا يابد. برخي از اين خطوط براي اولين بار توپک راني شده و گاه اطلاعاتي از وضعيت داخلي برخي خط ها وجود نداشت، اما الان به اين اطلاعات دست يافته و بخش هاي نيازمند تعمير در حال برنامه ريزي است، تا اطمينان بخشي بيشتري به صنعت نفت بدهيم، زيرا اين کار باعث تضمين توليد نفت بيشتر خواهد شد.
افزايش صادرات در کدام پايانه ها
يکي از برنامه هاي مهم دولت يازدهم، برداشتن تحريم ها بود اما بعد از توافق هاي هسته اي و گشايشي که صورت گرفت، وزير نفت برنامه افزايش توليد را سريع ابلاغ کرد. بحث احياي سهميه توليد نفت در اوپک شايد کمتر مطرح شده باشد. يکي از اقدام هاي مفيد ، اساسي و تاريخي که در سرنوشت کشور رقم خورد، همين موضوع بود. تاثير برخي اقدام ها ممکن است تا سال ها نمود پيدا نکند، ولي تصميمي که در وزارت نفت در آن زمان گرفته شد که البته نقدهايي هم بر آن وارد مي شد که چرا طرح کاهش آن و توقف توليد را در اوپک نداشته باشيم که وزير آن را رد و بر افزايش توليد تاکيد کرد، موضعي که با آن سهميه ايران احيا شد و اگر همزباني مي کرديم، کاهش توليد، معلوم نبود چه بر سر سرنوشت کشور مي آمد؟ از اين رو بايد شايستگي هاي خود را نشان مي داديم. يک کشور نفتي که زماني در توليد و صادرات جزء 3 کشور، اصلي بود، الان يک تحريم ظالمانه باعث شده بود از حق خود دور شود. همت و تلاش دولت و وزارت نفت و تغيير اين نگرش جديد سبب شد به وضعيت گذشته برگرديم و اين افتخاري براي کشور بود. صنعت نفت، يک صنعت زنده است.
يکي از مشکلات اساسي ميادين نفتي ايران که در نيمه دوم خود هستند، کمبود اعتبارات و نقدينگي است. بايد ميادين نفتي را توسعه دهيم. اين ميادين به احياي مجدد نياز دارند و اين بازنگري و احيا به سرمايه و اعتبار نياز دارد. بايد گام هاي اساسي را خيلي سريع برداريم. اين موضوع بايد دغدغه همه کشور شود. بحث استفاده از سرمايه گذاري خارجي، بايد نگراني تمام مسئولان کشور باشد و تنها منحصر به وزارت نفت نباشد. نهادها بايد به وزارت نفت کمک کنند تا زمينه حضور سرمايه گذاران خارجي هموار شود و اگر موانعي وجود دارد، همه کشور براي حل آن بسيج شوند، اين يک ضرورت و نياز است براي کشور هر گونه بي توجهي در اين زمينه به اساس نظام ضربه خواهد زد. از سوي ديگر، بايد به مسائل اجتماعي نيز توجه کنيم. ما مسئول دولتي هستيم و ارتباط با نظام و مردم، يک ارتباط هميشگي است. بايد بدانيم هر تصميمي که مي گيريم، در زندگي مردم بايد اثر آن معلوم شود. بايد در زندگي مردم اين آثار قابل لمس باشد.
برنامه ريزي صادرات ميادين غرب کارون
افزايش توليد، يکي از برنامه هاي مهمي بوده که وزارت نفت آن را به 4 شرکت تابعه ابلاغ کرده است. از آنجا که بخشي از اين افزايش توليد مربوط به ميادين غرب کارون خواهد بود، پايانه نفتي خارک هم سهمي خواهد داشت. نفت توليدي غرب کارون قرار است به پايانه خارک برسد و با حجم700 هزار بشکه در کنار نفت سبک، نفت سنگين و نفت فروزان قرار است سهمي از سبد صادراتي نفت کشور داشته باشد. به عبارت ديگر، پايانه خارک، پذيراي نفت نوع چهارمي براي اولين بار خواهد بود.
چشم انداز 1404 شرکت پايانه هاي نفتي
عربستان تنها رقيب ما در منطقه است و دنبال آن هستيم که مقام اول منطقه را داشته باشيم. در رده جهاني هم به دنبال کسب مقام سوم در بين پايانه هاي برتر هستيم. در کنار برنامه هاي ديگر، موضوع نوسازي تجهيزات، نياز اساسي شرکت پايانه هاي نفتي است. با توجه به ارتباط مستقيم و مهم تاسيسات و تجهيزات با توليد و صادرات، اين موضوع جزء برنامه هاي اولويت دار وزارت نفت است و تمام شرکت ها بايد در اين زمينه کمک کنند.
يک چرايي درباره صنعت بانکرينگ
مشتريان به صرف تنهادريافت سوخت به پايانه ها مراجعه نمي کنند. اگر مي خواهيم مثلا خارک يا قشم يا هر پايانه ديگري به عنوان مرکز بانکر خودش را نشان دهد، بايد ساير نياز مشتريان را به جز سوخت فراهم کنيم. بخشي از اين امکانات در خارک در قالب باشگاه ملوانان ايجاد شده است اما کافي نيست. تقريبا حجم بانکر موجود در خليج فارس بين 20 تا 23 ميليارد دلار است. اگر بتوانيم اين حجم را جذب کنيم، خيلي خوب است. رقم کنوني حدود 3 تا 4 ميليارد دلار، اما آنچه مسلم است، بخشي از بانکر عرضه و فروخته شده در بندر فجيره از سوي خود ما فروخته و عرضه مي شود. اميد داريم بتوانيم اين سهم را افزايش دهيم، يک مرکز بانکرينگ در کشور ايجاد کنيم و بتوانيم اين مقدار حجم دلار را مستقيما نصيب خود کنيم. اين کار دور از انتظار نيست در فاز اول مي توانيم حجم بسيار بالايي را فقط بابت نفتکش هايي که مي آيند و پهلودهي و جدا سازي مي شوند، به دست آوريم. مي توانيم به خارک به عنوان يک جزيره بانکري نگاه کنيم که نياز مشتريان را به عرصه هاي مختلف را رفع کند. اين به برنامه ريزي خاص نياز دارد و ما آمادگي داريم، زيرا بستر اين مهم در خارک و ديگر پايانه ها فراهم است. سالانه 800 تا 1000 نفتکش را پذيرا هستيم، حجم بسيار بالايي در آنجا سوخت مي دهيم و اگر همين مقياس را از کشتي هاي عبوري داشته باشيم، يعني بر اساس نياز غذايي دارويي و... و در کنارش اين حجم را به 2 هزار تا برسانيم، مبلغ بسيار قابل توجهي خواهد شد. امور بين الملل وزارت نفت مي تواند کمک بسيار زيادي در اين زمينه انجام دهد.