توسعه و توليد از ميادين نفتی کشور با اولویت میادین مشترك
اگر تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، میدان فروزان و میدان هایی را در دریا با امارات مشترک داشتیم و با عراق فقط میدان نفت شهر بهره برداری می شد؛ اما اکنون میدان های زیادی مانند غرب کارون، یادآوران، آزادگان، یاران، پارس جنوبی، بلال، آذر و... به این لیست اضافه شده و در این راه، برنامه وزارت نفت دولت سیزدهم تعیین تکلیف میدان های نفتی کشور است. در این مسیر وزارت نفت با تمركز و اتخاذ تمهيدات لازم براي افزايش ظرفيت توليد نفت خام از ميادين مشترك كشور با اولویت میادین نفتی آزادگان، یادآوران، یاران، آذر و فرزاد، برنامه ریزی برای افزایش تولید میادین نفتی از طریق انجام عملیات احیای حدود 750 حلقه چاه کم بازده از سوی شرکت های دانش بنیان و فناور داخلی به میزان تولید تجمعی اضافی حدود 83 میلیون بشکه نفت خام را در دستور کار قرار داده است. بخش اول فاز دوم طرح جامع نوسازی/بازسازی تاسیسات روسطحی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، از سوی شرکت مشاور ایرانی با همکار خارجی پایان یافت.
افزون بر این، می توان به موارد دیگری هم اشاره کرد: پیگیری اجرای طرح های نگهداشت و افزايش توليد نفت (EPC-EPD)با هدف نگهداشت و افزايش توليد نفت خام به ميزان روزانه 281 هزار بشکه، در قالب 33 بسته و الزام به استفاده از كالاهاي ساخت داخل در اين قراردادها با تاکید بر حمايت ويژه از ساخت کالاهای صنعت نفت در داخل کشور، به طوري كه پيمانکاران طرف قرارداد ملزم شده اند اقلام پرمصرف پروژه های خود را از سازندگان ايراني خريداری کنند.
اجرا و پیگیری قراردادهاي توسعه میادین نفتي و گازی کشور
دولت سیزدهم افزون بر پیگیری میدان های نفتی که توسعه آنها معطل ماند، اجراي فعاليت هاي توسعه اي ميادين نفتي و گازي كه قرارداد آنها پيش از اين منعقد شده را هم آغاز کرده که از آن جمله می توان به پايدار غرب و آبان با كنسرسيومي متشكل از شركت هاي خارجي و داخلي سپهر و جفير با شركت ايراني، چشمه خوش، پايدار شرق و دالپري با كنسرسيوم خارجي و داخلي، توسعه تكميلي ميدان آزادگان جنوبي (فاز یک) با شركت پتروپارس، توسعه ميدان مشترك فرزاد با شركت پتروپارس و توسعه ميدان گازي بلال با شركت پتروپارس اشاره کرد. همچنین قراردادهاي توسعه اي شامل توسعه و بهره برداری میدان سهراب (امضای قرارداد با شرکت انرژی دانا در بهمن 1400)، امضای قرارداد توسعه فاز دوم لایه نفتی میدان مشترک پارس جنوبی در اسفند 1400 با مشارکت شرکت تاسیسات دریایی و یک شرکت خارجی، امضای تفاهمنامه مرحله دوم توسعه میدان نفتی مسجدسلیمان با شركت ايراني گستر سینا در اسفند 1400، توسعه و بهره برداری ميدان مشترك ياران (شامل ياران شمالي و جنوبي) با شركت داخلي(انعقاد قرارداد و تایید در شورای اقتصاد)، طرح بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره برداری از میدان کوپـال در لایه آسماری با مشارکت شركت خارجی و شرکت داخلي (در انتظار دریافت مصوبه شورای اقتصاد)، توسعه و بهره برداری ميادين پارسي و پرنج با شركت مپنا، انعقاد تفاهمنامه توسعه میادین نفتی دهلران و دانان با شرکت خارجي و انعقاد تفاهمنامه توسعه میادین گازی ارم و پازن با شرکت خارجي اشاره کرد.
خداحافظی دولت سیزدهم با گازهاي مشعل
شتاب بخشی به طرح های جمع آوری گازهای همراه از جمله سیاست های وزارت نفت دولت سیزدهم است؛ مسیری مهم که افزون بر ایجاد ارزش افزوده ای مناسب، آلودگی های زیست محیطی را هم کاهش خواهد داد.
وجود ذخایر عظیم نفت و گاز در کشور، بهره برداری و توسعه آنها را به عنوان ثروتی عظیم به امری انکارناپذیر بدل ساخته است. با این حال نمی توان موضوع محیط زیست را به عنوان یکی دیگر از متغیرهای اصلی توسعه از نظر دور داشت؛ اگرچه هیچ مسیر توسعه ای بدون راهکار نیست و بدون شک می توان با در اختیار داشتن فناوری هایی این راه را طی کرد تا ضمن توسعه از درآمدها و مواهب انرژی هم بی بهره نماند. به هر رو با اینکه در دوره های مختلف، شاهد اجرای طرح های گوناگون در زمینه جمع آوری گازهای همراه بوده ایم؛ اما به نظر می رسد هنوز در ابتدای راه هستیم و معطل ماندن برخی از طرح های مهم، رتبه بندی مناسبی برای ایران رقم نزده است. جواد اوجی، وزیر نفت با اعتقاد به اینکه جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت به عنوان سرمایه ای غنی است، بنا دارد در این حوزه با توانمندی شرکت ها در چهار تا پنج سال آینده، طرح های جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت و مشعل را به سرانجام برساند. در بررسی این بخش از عملکرد وزارت نفت دولت سیزدهم از سوی معاونت برنامه ریزی وزارت نفت، به افتتاح طرح بیدبلند خلیج فارس اشاره شده که با این اقدام، بخشي از گازهای همراه نفت از سه استان خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری شده است.
بهره برداري از واحد جمع آوري گازهاي مشعل میادین پارسي، مارون 3، منصوری و مارون 6 نيز صورت گرفته است، ضمن اینکه هشت فقره قرارداد طرح جمع آوری گازهای مشعل میان شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس و شرکت های داخلی در اسفند 1400 منعقد شده است. هم گام با این اقدام ها، طرح هاي بزرگ جمع آوري گازهاي همراه شامل شركت پتروشيمي مارون، شرکت پتروشيمي خليج فارس، NGL3100، NGL3200 و NGL خارگ و همچنين پروژه های کاهش مشعل سوزي و انتشار SO2 در 8 پالایشگاه مستقر در مجتمع گازی پارس جنوبی در دست اقدام است. با اتمام طرح های در دست اجرا، ظرفيت جمع آوری گازهای مشعل به حدود 42 ميليون مترمكعب در روز افزايش خواهد يافت. (جلوي اين ميزان گازسوزي در شرایط توليد حداكثري نفت از ميادين نفتي گرفته خواهد شد.)
همچنین وزارت نفت، واگذاری گازهاي مشعل ميادين نفت شهر/سومار به ميزان 12 میلیون فوت مکعب در روز به يك شركت داخلي (تحويل زمين برای ساخت تاسيسات)، گازهاي مشعل ميدان نفتي چشمه خوش به ميزان 67 میلیون فوت مکعب در روز به شركت داخلي (پيشرفت فیزیکی 37 درصد)، گازهاي مشعل ميادين سروستان و سعادت آباد به ميزان 14 میلیون فوت مکعب در روز به كنسرسيوم دو شركت ايراني (پيشرفت فیزیکی 28 درصد) و گازهاي مشعل ميدان نفتي خشت به ميزان 10 میلیون فوت مکعب در روز به شركت داخلي را به ثمر رسانده است.
افزایش تعاملات بین المللی
توسعه دیپلماسی انرژی و همکاری های ایران با کشورهای همسایه، به عنوان یکی از برنامه های جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم از نخستین روزهای کاری وی در اوایل شهریورماه بود که در دستور کار قرار گرفته و منتج به دستاوردهای مختلفی شده است. از جمله اینکه وزارت نفت با توجه به عنایت ويژه رئیس جمهوری و دولت سيزدهم در خصوص بهبود روابط با همسايگان، بويژه كشور تركمنستان و پيگيري شورای عالی امنیت ملی، قرارداد سوآپ گازي سه جانبه بين ايران، تركمنستان و آذربایجان (با رقم سالانه 1.5 تا 2 میلیارد مترمکعب گاز) را در تاريخ 7 آذر1400 منعقد کرد که این قرارداد از ابتدای سال جدید میلادی (11 دی 1400) اجرایی شد و بتازگي در سفر وزير نفت به جمهوري آذربايجان، تفاهمنامه افزايش دو برابري سوآپ گاز از تركمنستان به آذربايجان به امضا رسید.
رشد حدود 2 درصدی صادرات گاز طبیعی کشور در سال 1400 نسبت به سال گذشته (با وجود محدوديت ها)، انعقاد تفاهمنامه با ترکمنستان برای صادرات خدمات فنی و مهندسی و فراورده های نفتی، تعامل با كشورهاي روسیه و چین در خصوص گسترش روابط در حوزه انرژي و فعال كردن كميسيون هاي مشترك اقتصادي، امضای چهار تفاهمنامه و دو قرارداد با کشورهای آمریکای لاتین در زمینه های توسعه و تولید میادین نفت و گاز، ارتقا و نوسازی پالایشگاه ها، صدور خدمات فنی و مهندسی و انتقال فناوری و توسعه بازارهای صادراتی، حضور و مشاركت فعال وزارت نفت در مجامع، سازمان ها و كنفرانس هاي بين المللي حوزه انرژي، بخصوص سازمان همكاري هاي نفتي (اوپك) و كشورهاي همراه، انعقاد تفاهمنامه تامین مالی احداث خط لوله تابش با بانك ملت به عنوان یک کریدور حیاتی انتقال فراورده های نفتی با هدف تامین امنیت پایدار انرژی و مدیریت بحران در شرق کشور، تسهیل سوخت رسانی به نیروگاه های شمال شرق کشور و صادرات فراورده هاي نفتي به کشور افغانستان و مشاركت فعال در پيشبرد قرارداد بلندمدت با كشور چين و استفاده از ظرفيت هاي اين قرارداد در بخش نفت و گاز از جمله دستاوردهای مهم وزارت نفت دولت سیزدهم در بخش دیپلماسی انرژی است که به موازات سایر فعالیت ها به ثمر رسیده است.
تقويت ساخت داخل و حمايت از شركت هاي دانش بنیان
دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار خود همواره بر تقویت ساخت داخل و حمایت از شرکت های دانش بنیان تأکید داشته است. در این میان تقویت اقتصاد نفت از طریق ارتقای سطح همکاری با شرکت های دانش بنیان فعال و انجمن های تخصصی مرتبط با صنعت نفت و ایجاد فهرست بلند منابع مورد تأیید وزارت نفت شامل بیش از ۱۴۰۰ شرکت سازنده ارزیابی صلاحیت شده و تأمین بخش اعظم نیازهای صنعت نفت کشور از طریق سازندگان داخلی مورد تأیید و ثبت ۱۳۷ شرکت دانش بنیان در این سامانه و انجام بیش از ۴۰ تفاهمنامه و موافقت نامه خرید خدمت و محصولات فناورانه و بومی سازی شده از محصولات شرکت های دانش بنیان و نوپا و نیز انجام بیش از ۱۲ تفاهمنامه و موافقت نامه برای توسعه گروه های استارت آپی در سال ۱۴۰۰، پیگیری اجرای ۲۲ قرارداد انتقال و توسعه فناوری بخش بالادستی، منعقد شده با دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور، با هدف بهینه سازی فرایندهای تولید و افزایش ضریب برداشت و انجام مطالعات ۱۷ میدان اولویت دار کشور از سوی شرکت های مشاور داخلی کشور از جمله اقدام های این دولت در حمایت از شرکت های دانش بنیان در سال ۱۴۰۰ بوده است.