صنعت پتروشیمی در میانه تحریم از مسیر توسعه درونی باز نمانده است
تحقق بومی سازی نزدیک است
مشعل بومی سازی، حالا دیگر یک شعار نیست و به عنوان سیاست مهم و راهبردی در دستور کار بخش های مختلف صنعت نفت قرار گرفته است. در دورانی که محدودیت های بسیار داخلی و خارجی و دشمنی کشورهای خارجی در قالب تحریم به اوج خود رسید، باور توانستن و اعتماد به توان داخل، مهم ترین رویکرد برای نجات صنعت کشور، بخصوص صنعت نفت بود. صنعت نفت ایران توانسته است با توان داخلی و همراهی با سازندگان داخلی و نخبگان و مجموعه های دانش بنیان، بسیاری از نیازهای فنی و استراتژیک و پرمصرف خود را تامین کند. صنعت پتروشیمی به عنوان مجموعه ای از شرکت های تولیدی و پروژه های در حال اجرا، یکی از بخش های صنعت نفت است که تحت تحریم های مستقیم ایالات متحده آمریکا قرار گرفته و آمریکا و کشورهای غربی گمان می کردند که با این تحریم های مستقیم کمر صنعت پتروشیمی ایران شکسته و در بازار منطقه محدود و دست بسته می شود. آنچه امروز به عنوان کارنامه این صنعت در داخل و خارج از کشور در معرض دید همه این کشورها قرار دارد، نمایشی از توانمندی داخلی و تلاش برای بومی سازی صنعت پتروشیمی است.
داخلی سازی سبب افتخار و عزت ملی است
صنعت پتروشیمی در میانه مشکلات بسیار داخلی، محدودیت ها و فشارهای تحریمی و به کمک شرکت های دانش بنیان و دانشگاه ها و با اعتماد به توان داخل، توانسته است بخش قابل توجهی از نیازهای خود را جبران کند، به طوری که امروز شعار خودکفایی در این صنعت معنا پیدا کرده و تلاش برای بومی سازی این صنعت و نیازهای اصلی آن در مرز تحقق قرار گرفته است.
درحالی که کل صنعت، طی حداقل یک دهه اخیر مطابق با بخشنامه هایی با محور ساخت داخل، برای ساخت اقلام راهبردي و تحريمي صنعت نفت اقدام کرده اند، صنعت پتروشیمی تلاشی پیشروانه در مسیر بومی سازی و ساخت داخل داشته است. صنعت پتروشیمی با قدم گذاشتن در مسیر خودکفایی و ساخت داخل با تحولات بزرگی همراه بوده است. اکنون بسیاری از ورق ها ولوله های مورد نياز صنعت پتروشيمي، در داخل ساخته می شود و می توان گفت که بيش از 90 درصد مخازن، تانک ها و حدود 30 تا 40 درصد ماشین آلات در داخل ساخته می شود و همه این ها در حالی است که تاکنون بخش قابل توجهی از کاتالیست های مورد نیاز صنعت پتروشیمی در داخل کشور تولید شده و به مرحله صادرات رسیده و در آستانه خودکفایی در تولید انواع کاتالیست های صنعت پتروشیمی قرار داریم. اما اتفاق مهمی که پیشروی صنعت پتروشیمی در مسیر بومی سازی را شدت بخشیده، همراهی و همنشینی این صنعت با مجموعه های دانش بنیان بوده است. بومی سازی کاتالیست های استراتژیک، خاص و گران برای مجتمع های بزرگی همچون بومی سازی کاتالیست «پالادیوم» برای پتروشیمی تندگویان یا ساخت ۶۰۰ قطعه در پتروشیمی امیرکبیر و صرفه جویی بیش از ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار یورویی از جمله مواردی است که نشان می دهد این صنعت دیگر از سد تحریم ها گذشته است. با توجه به نقش صنعت پتروشیمی در زنجیره ارزش، این صنعت می تواند نقشی مهمی در حمایت از شرکت های دانش بنیان و تولیدهای بار اول ایفا کند. باید گفت که در این مسیر، ارتباط شرکت های دانش بنیان با صنعت پتروشیمی و تداوم این روند با در نظر گرفتن مشوق های لازم و حمایت بیشتر از ساخت داخل، شاهد رونق تولید داخل در این صنعت باشیم. بر اساس این گزارش، به نظر می رسد با توجه به سهم قابل توجهی که صنعت پتروشیمی در اقتصاد و صنعت کشور، بخصوص در دوران تحریم ایفا می کند، ایجاد زمینه فعالیت و سرمایه گذاری بیشتر برای این صنعت، منفعت و سود بیشتری را برای کل صنعت نفت و کشور به همراه داشته باشد. مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی که پیش از این بارها بر موضوع بومی سازی صنعت پتروشیمی تاکید کرده، با بیان اینکه باید وابستگی صنعت پتروشیمی در زمینه تأمین دانش فنی و کاتالیست ها به شرکت های خارجی کاهش یابد، گفت: داخلی سازی نیازهای صنعت پتروشیمی، سبب افتخار و عزت ملی است و باید از تمامی ظرفیت های موجود برای تأمین نیازها استفاده کرد که پیامد آن افزون بر تأمین نیاز شرکت ها، اشتغالزایی و ارزآوری نیز خواهد بود.او با تاکید بر اینکه چشم اندازهای تعیین شده برای کاهش وابستگی صنعت پتروشیمی به خارج از کشور تعیین شده است، گفت: بومی سازی این صنعت در سال های آینده بی شک قابل تحقق است. در واقع افزون بر افزایش تولید مجتمع ها، امکان اجرای طرح های زنجیره ارزش، شتاب بیشتری خواهد گرفت و ما معتقدیم که بومی شدن این صنعت، سبب رشد اقتصادی و ایجاد فرصت های پایدار شغلی در کشور می شود.مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: با اتکا به دانش داخلی، امکان طراحی قطعات مورد نیاز، همچنین نصب و راه اندازی آنها از سوی متخصصان ایرانی امکانپذیر است و باید این چشم انداز طی سه یا چهار سال آینده محقق شود.
ترغیب سرمایه گذاران به حوزه ساخت داخل
در حداقل یک سال اخیر و با تلاش دولت سیزدهم، موضوع تقویت ساخت داخل و همکاری با بخش های دانش بنیان به منظور بومی سازی در صنعت پتروشیمی قوت گرفته است. انعقاد 13 قرارداد صنعت نفت با انستیتوهای تحقیقاتی در صنایع پایین دست، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی منتخب کشور برای طراحی فرایندهای اولویت دار و مشخص در حوزه گاز، پالایش و پخش و پتروشیمی و دستیابی به دانش فنی طراحی و ساخت کاتالیست های مربوط به آنها، یکی از مهم ترین مواردی بوده که در این مسیر محقق شده است. در حوزه ساخت کاتالیست ها، نگاه اصلی، نگاه صرف هزینه نیست؛ بلکه مسؤولان به چشم سرمایه گذاری زیربنایی برای حال و آینده کشور وارد این عرصه شده اند. دفتری، مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در روز پتروشیمی سال گذشته، با بیان اینکه ۳۲ فناوری صنعت در این شرکت بومی شده است، تصریح کرد: 8 فرایند اصلی و ۲۴ کاتالیست عمده صنعت از سوی این شرکت داخلی سازی شده است. او اظهار کرد: ۲۰ کاتالیست صنعت پتروشیمی در کشور داخلی سازی شده و این شرکت تصمیم دارد 8 کاتالیست را تا پایان سال ۱۴۰۱ و ۱۲ کاتالیست را تا سال ۱۴۰۳ داخلی سازی کند.
وی درباره قراردادهایی که در شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به امضا رسیده، گفت: این مجموعه ۳۰ قرارداد به ارزش ۵ میلیون یورو امضا کرده و با اجرای چنین قراردادهایی، لایسنس (دانش فنی) ایرانی می تواند موتور محرک توسعه صنعت پتروشیمی کشور باشد. مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تاکید بر اینکه ۲۱ محصول راهبردی صنعت پتروشیمی همسو با سند تحول دولت شناسایی و برنامه ریزی برای داخلی سازی آنها آغاز شده است، گفت: صنعت پتروشیمی ایران در مسیر توسعه و پیشرفت قرار گرفته و با تولیدی شدن طرح های جدید، ظرفیت تولید این صنعت، رشد خیره کننده ای را رقم خواهد زد. وی با بیان اینکه دانش فنی، کاتالیست و تجهیزات مورد نیاز صنعت پتروشیمی بزودی در داخل کشور بومی سازی خواهد شد، گفت: در بخش طراحی و اجرا، همچنین راه اندازی طرح ها، اکنون متخصصان و کارشناسان ایرانی نقش آفرین هستند. شاهمیرزایی در عین حال موضوع دیگری را در عرصه ساخت داخل مطرح و تاکید کرد که عرصه بومی سازی و ساخت داخل، با توجه به دامنه گسترده ای که در صنعت پتروشیمی دارد، محیطی مستعد برای ورود سرمایه گذاران است. معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی، با تأکید بر حمایت از سرمایه گذاران در صنعت پتروشیمی اظهار کرد: از تمامی علاقه مندان، بویژه سرمایه گذارانی که در خارج از کشور دارای سرمایه هستند، دعوت می کنیم سرمایه های خود را وارد کشور کرده و در تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی و پروژه های ساخت داخل مشارکت فعال داشته باشند.