رونمایی از یک طرح زیست محیطی دانش بنیان در پالایشگاه هاشمی نژاد
تغلیظ گاز اسیدی طرحی با درآمدزایی ارزی
مشعل کارنامه شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد، 17 آبان امسال، بار دیگر شاهد ثبت برگ زرین تازه ای بود از دستاوردی دانش بنیان با عنوان «تغلیظ گاز اسیدی» که همسو با افزایش درآمدزایی، اشتغالزایی و رونق کسب و کار در منطقه ای مرزی، زمینه ساز حفاظت بیش از پیش محیط زیست نیز می شود. این شرکت که ابتدای امسال با بهره برداری از این پروژه ملی و ارزشمند در حوزه جلوگیری از خام فروشی و تکمیل زنجیره ارزش افزوده به سرتیتر رسانه ها بدل شد، همسو با افزایش ظرفیت پالایش گاز و محصولات جانبی، صیانت از محیط زیست را نیز سرلوحه فعالیت های خود قرار داده تا درحوزه تحقق سیاست های مسؤولیت اجتماعی پیشتاز باشد. یحیی فیضی، مدیرعامل پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، درباره طرح دانش بنیان تغلیظ گاز اسیدی و دیگر طرح های زیست محیطی این پالایشگاه، توضیحاتی ارائه کرده که در ادامه می خوانید.
بهره گیری از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و مراکز دانشگاهی، افزون بر کاهش هزینه و ترغیب سرمایه گذاران برای حضور در پروژه های پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، زمینه صادرات دانش فنی را نیز فراهم می کند.در ادامه مسیر طی شده و در سال تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین، طرح دانش بنیان تغلیظ گاز اسیدی با سرمایه گذاری 420 میلیارد ریال، 17 آبان امسال به بهره برداری رسید.مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد درباره این طرح می گوید: دمای کوره واکنش در زمان طراحی اولیه پالایشگاه و غلظت گازی که به سمت واحدهای بازیافت گوگرد می رفت، حدود 36 درصد بود. در حالی که با این درصد تغلیظ، واکنش کامل انجام نمی شود و دمای پایین باعث می شود راندمان کوره کاهش یابد، همچنین برخی ترکیبات سمی به سمت کاتالیست های بازیافت گوگرد حرکت و کاتالیست ها را غیر فعال کند.
یحیی فیضی ادامه می دهد: هدف از اجرای این پروژه، افزایش غلظت از 36 به 50 درصد بوده که با اجرای آن شاهد انجام کامل فرایند کوره واکنش خواهیم بود و دمای کوره از 840 به 1000 درجه سانتی گراد خواهد رسید، ضمن اینکه ترکیبات مسموم کننده کاتالیست ها نیز از بین خواهد رفت.
به گفته وی، زمانی که کاتالیست کیفیت خود را از دست دهد، راندمان واحد که در ابتدای راه اندازی بین 94 تا 97 درصد است، بتدریج کاهش می یابد. با کاهش راندمان، تولید گوگرد نیز کاهش پیدا می کند. با اجرای این پروژه، علاوه بر بهبود مولفه های زیست محیطی، تولید گوگرد پالایشگاه نیز به ازای هر واحد تصفیه گاز 11 هزار تن در سال و در مجموع 55 هزار تن افزایش می یابد.
ترکی عمیق بر دیوار تحریم ها
حفاظت و صیانت از محیط زیست، از دیگر اهداف تعریف شده برای اجرای طرح دانش بنیان تغلیظ شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد است. بر این اساس، با افتتاح طرح مزبور، ضمن برخورداری از درآمد قطعی و پیش بینی سالانه به ترتیب حدود 210 و 130 میلیارد ریال، به منظور صیانت از محیط زیست به عنوان رسالتی جدی و اولویت اول مسؤولیت اجتماعی شرکت ملی گاز ایران، کاهش انتشار 21 هزار تن SO2، 22 هزار تن CO2 و کاهش 110 تن تولید پسماند کاتالیستی محقق شده است.
این طرح، یکی از نمادهای خودباوری در شرکت ملی گاز ایران است که همزمان با دور دوم تحریم های ظالمانه آغازشده و در شرایط تحریم و ناپایداری قیمت ها با تکیه بر توان و تخصص داخلی، تلاش و همت مضاعف همکاران به ثمر رسیده است.
افزایش تولید سالانه حدود 11 هزار تن گوگرد به ارزش 130 میلیارد ریال، کاهش مصرف کاتالیست کلاوس به ارزش حدود 80 میلیارد ریال، کاهش مصرف سوخت سالانه به میزان 12 میلیون مترمکعب به ارزش 540 میلیارد ریال بر مبنای گازبهای صادراتی، کاهش انتشار SO2 به محیط به میزان 21 هزار تن در سال، کاهش انتشار CO2 به محیط ناشی از کاهش مصرف سوخت به میزان 22 هزار تن در سال، کاهش تولید پسماند کاتالیستی به میزان 110 تن در سال و ایجاد 20 درصد ظرفیت اضافی برای واحدهای گوگردسازی از جمله مزایای اجرای این طرح است.افزون برمزیت های یادشده، در فاز اول این طرح، روزانه 500 تن گاز کربنیک (CO2) با غلظت حداقل 95 درصد تولید می شود و در مرحله دوم نیز با احداث و بهره برداری از طرح مشابه طی دو سال آینده حجم گازکربنیک تولیدی به یکهزار تن در روز خواهد رسید.
به همین منظور، مجوز فروش گازکربنیک از سوی هیات مدیره شرکت ملی گاز ایران صادر و طرح های بخش خصوصی نیازمند به گازکربنیک از جمله طرح تولید جوش شیرین، یخ خشک، کربنات دوسود، همچنین متانول، اوره و ... دریافت شده و در دست بررسی و مطالعه است که بزودی اقدامات لازم از طریق درج آگهی فراخوان جذب سرمایه گذار برای خرید CO2 و تبدیل آن به محصولات با ارزش افزوده انجام خواهد شد.
طرح فروش گازکربنیک در مجاورت پالایشگاه شهید هاشمی نژاد مانند طرح فروش گوگرد مذاب، اقدام ارزنده ای به منظور کسب درآمد برای این شرکت، اشتغالزایی برای مردم محلی و حفظ محیط زیست، به عنوان رسالتی جدی و اولویت مسؤولیت اجتماعی شرکت ملی گاز ایران است.
پیش به سوی«فلر صفر»
درپالایشگاه شهید هاشمی نژاد، طرح های دیگری در حوزه حفظ محیط زیست اجرایی شده است.
مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد دراین باره می گوید: در برنامه ششم توسعه، همه شرکت های نفت و گاز مکلف شده اند، گازهایی را که به مشعل ارسال می کنند، به میزان کمتر از 90 درصد طراحی برسانند. از این رو در این پالایشگاه، طرحی با عنوان «حرکت به سمت فلر صفر» پیگیری می شود.
به گفته فیضی، شرکتی معتبر که طراحی و ساخت مشعل پالایشگاه هاشمی نژاد را انجام داد، پکیج های فلرگس ریکاوری ساخته بود. این پکیج ها گاز را از فلر دریافت و پس از تصفیه به عنوان گاز سوخت به سمت پالایشگاه ارسال می کند. این شرکت خارجی برای ساخت این پکیج ها، 6 میلیون دلار می خواست؛ اما توانستیم با تکیه بر ظرفیت جوانان توانمند پالایشگاه، در 3 فاز، گازهایی را که به سمت مشعل می رفت، ریکاوری کردیم. در فاز نخست، گازهای شیرین فلر را با ایجاد شبکه، به سوخت زباله سوزهای واحد بازیافت گوگرد اختصاص دادیم. در فاز دوم، پکیج شیرین سازی شبیه پکیج شرکت خارجی را در پالایشگاه طراحی کرده و گازهای ترشی را که به سمت مشعل می رفت، جمع آوری کردیم. پس از شیرین سازی، این گاز برای سوخت بویلرها استفاده می شود. در مرحله سوم نیز توانستیم نشتی هایی را که از سمت شیرهایی که به سمت شبکه فلر می رفت، مدیریت کنیم.
تحقق برنامه ششم توسعه در حوزه کاهش مشعل سوزی
مدیرعامل پالایشگاه شهید هاشمی نژاد می گوید: طبق استاندارد و طراحی اولیه پالایشگاه، 24 هزار مترمکعب گاز به سمت فلر ارسال می شد که این مقدار را به کمتر از 2 هزار مترمکعب رساندیم. براین اساس، تکلیفی را برنامه ششم توسعه تعریف کرده بوده ، محقق ساختیم. نکته قابل تامل اینکه، گاز مصرفی شهر سرخس با 100 هزار مشترک در فصل زمستان گذشته، روزانه 10 هزار مترمکعب در ساعت بوده که با اجرای این طرح، بخشی از این گاز از مسیر بهینه سازی و کاهش مشعل سوزی تامین شد.
مدیریت و صرفه جویی در مصرف آب
مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد یادآور می شود: در رابطه با حفظ محیط زیست، علاوه بر موارد یادشده، اقدام مثبت و خوب دیگری که در پالایشگاه انجام شده، موضوع آب است. با توجه به شرایط خشکسالی که در کشور حاکم بوده، موضوع آب بسیار کلیدی و راهبردی است. براساس طراحی اولیه، پالایشگاه باید روزانه 4 هزار مترمکعب آب مصرف کند که این مقدار قابل توجه است. براین اساس، پروژه های بازچرخانی آب را در پالایشگاه طراحی کردیم و با نصب تاسیسات مناسب و بهینه سازی مناسب تر، این بازچرخانی را انجام دادیم.
به گفته وی، با اجرای این پروژه ها، آب مصرفی پالایشگاه از 4 هزار مترمکعب به 2 هزار و 500 مترمکعب در روز کاهش یافته، ضمن اینکه از روش تبخیری هم برای ساخت آب مقطر استفاده شده است. این روش، هزینه های زیادی به سیستم تحمیل می کرد و اتلاف زیادی هم در زمینه آب مصرفی صورت می گرفت. تبدیل فرایند قبلی به سیستم آر او(RO) باعث شد 750 مترمکعب در روز بازچرخانی و برگشت آب داشته باشیم که این اقدام، کاهش 750 مترمکعب آب برداشتی از چاه های آب را به دنبال داشت. پروژه های زیادی نیز اجرایی شده و طرح هایی هم در دست اقدام داریم که مقدار بازچرخانی آب را از این مقدار بیشتر می کند.فیضی تاکید می کند: دمای هوای زمستان های سرخس به منفی 25 درجه هم می رسد.در این هوا، باید سیستم ها گرم نگه داشته شود که این کار با بخار ال پی صورت می گیرد. در انتهای سیکل استفاده از بخار، برای گرم کردن، تله هایی وجود دارد و در صورتی که بخار ال پی به مایع تبدیل نشده و کماکان بخار داشته باشد، جلوی آن را می گیرد تا حداکثر بهره وری به وجود بیاید. ممکن است مقداری بخار فرار کند که این بخار داخل آکومولاتور جمع آوری می شود. همچنین داخل مخزن جمع آوری آب و بخار به دلیل اینکه در فشار 1.5 کیلوگرم بر سانتی مترمربع کار می کند، مقداری تبخیر بخار داریم. همکاران ما بررسی کردند که چگونه می شود با بهره گیری از امکانات موجود، این بخار را به سیستم بازگرداند. در واحدهای بازیافت، یکسری کندانسور داریم که فن هوایی است و بخاراتی را که در کندانسور سوم واحد بازیافت وجود دارد، سرد کرده و دوباره به سیکل برمی گرداند تا بتوانیم بخارات گوگرد را به گوگرد مایع تبدیل کنیم. در این بخش ظرفیت مازادی وجود داشت؛ اما با بهره گیری از این فن ها دوباره از بخاراتی که در انتهای واحد بازیافت گوگرد وجود داشت، استفاده و آنها را دوباره به مایع تبدیل کردیم و به سیستم برگرداندیم. با اجرای این پروژه، توانستیم روزانه 100 تا 150 مترمکعب بخاراتی را که به هدر می رفت، به سیکل برگرداندیم.