شرحی بر فعالیت های شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال
نمایش اراده پولادین در مسیر انتقال
مشعل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال یکی از مناطق دوازده گانه شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران است که در سال 1385 فعالیت خود را در مرکز استان مازندران، شهرستان ساری آغاز کرده است. این شرکت با داشتن بزرگ ترین پایانه نفتی ایران (موسوم به پایانه نفتی شمال در بندر نکا) نقشی بسیار مهم و قابل توجه در زمینه ترانزیت انرژی از طریق دریای خزر دارد. انتقال نفت خام وارداتی کشورهای حاشیه دریای خزر از پایانه نفتی نکا به پالایشگاه های تهران و تبریز، انتقال و تحویل فرآورده های نفتی تولیدی پالایشگاه تهران و وارداتی از طریق پایانه نفتی نکا به مراکز پخش استان های مازندران و گلستان و تامین ارتباط مخابراتی مراکز انتقال نفت، فشارشکن ها، تأسیسات تابع منطقه و شرکت ها و اداره های تابع وزارت نفت در استان های مازندران و گلستان، از مهم ترین مسئولیت های این منطقه است. پنج مرکز انتقال نفت نکا، ساری، گل پل، اوریم و مرگاو همسو با ماموریت های شرکت خطوط لوله منطقه شمال به صورت شبانه روزی در انتقال حجمی معادل 500 هزار بشکه فرآورده نفتی به استان های همجوار نقش اصلی دارند. در این منطقه انتقال کلان و ایمن فرآورده ها به استان های مازندران و گلستان با خطوط لوله به قطرهای 8، 12، 16 و 10 اینچ به طول تقریبی600 کیلومتر و با استقرار بیش از 20 ایستگاه مخابراتی میسر می شود.
در سفر به ساری، سری به ستاد خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال واقع در شهر ساری و مراکز انتقال نفت این منطقه زدیم و در گفت وگو با محمدمهدی جامعی، مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال، از برخی همکاران وی در ستاد این منطقه عملیاتی، از حجم عملیات و ویژگی های منطقه، پیچیدگی های کار انتقال فرآورده و سختی های کار کارکنان منطقه گزارشی تهیه کردیم که بخش نخست آن از نظرتان می گذرد.
سفرمان به ساری در اوایل آذرماه، ماهی که طیفی از برگ های زرد، سرخ و نارنجی را در آغوش کشیده است، انجام شد. اگر چه انتظار بارش های دلپذیر و پی درپی پاییزی در آسمان مازندران را داشتیم، اما به فاصله دو روز اقامت در ساری برای بازدید از مراکز انتقال نفت منطقه شمال، چندان باران غافلگیرمان نکرد و تنها مدت زمان اندکی بارش را تجربه کردیم. سفر به شمال و دیدن جاذبه ها و طبیعت بکر آن در هر ماهی از سال زیبا و دلنشین است، اما به واقع در فصل پاییز که بهشت هزاران رنگ در طبیعت جلوه گری می کند، رنگ و بوی دیگری دارد. افزون بر آن از مزیت های سفر به شمال در فصل پاییز، خلوتی نسبی مکان های گردشگری است که می توانی با آسودگی خاطر نظاره گر غوغای رنگ ها در طبیعت باشی.
عملیات بی وقفه انتقال فرآورده
سفر ما از شهرستان ساری، مرکز استان مازندران و محل ستاد خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال آغاز می شود. این منطقه در جغرافیایی کوهستانی واقع شده است، به نحوی که انتقال نفت خام و دیگر فرآورده های نفتی به عنوان مهم ترین اجزای زنجیره صنعت نفت، از دل همین جنگل ها، دشت ها، کوه ها و مسیرهای سخت گذر می گذرد. آنچه مسلم است، عملیات بی وقفه انتقال فرآورده با اراده پولادین مردان همیشه در صحنه عجین شده تا در این مسیر جهادگونه، توانمندی های صنعت نفت کشورمان به رخ قدرت های غرب و شرق کشیده شود.
محمدمهدی جامعی، مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال به ما درباره ویژگی ها و حجم عملیات در منطقه می گوید: «در منطقه شمال خطوط لوله به قطر 12 و 16 اینچ ری-ساری وظیفه انتقال روزانه 50 هزار بشکه معادل 8 میلیون لیتر فرآورده های بنزین، نفت گاز و نفت سفید پالایشگاه تهران را به عهده دارد، همچنین فرآورده های وارداتی به منظور تامین بخشی از نیازهای استان مازندران با خط لوله 16 اینچ نکا-ساری و با ظرفیت 45 هزار بشکه معادل 7 میلیون لیتر در روز انتقال داده می شود. سوخت استان گلستان نیز از طریق خطوط لوله 10 اینچ شاهرود-علی آباد و خط 8 اینچ علی آباد-گرگان و علی آباد-گنبد با ظرفیت انتقال 41 هزار بشکه معادل 6.5 میلیون لیتر در روز حمل و به انبار نفت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه گلستان تامین و تحویل می شود. با توجه به مصرف روزافزون سوخت در 6 ماهه نخست امسال، مسئولیت ما به عنوان خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال بسیار خطیر است و باید حداکثر ظرفیت کار کنیم.»
وی به میزان انتقال انواع فرآورده در 8 ماه امسال ازسوی منطقه شمال اشاره و بیان می کند: «حجم انتقال کل فرآورده های نفتی در این بازه زمانی، رقمی معادل 2 میلیارد و 729 میلیون و 383 هزار و 724 لیتر بوده است که از این میزان، سهم استان مازندران 2 میلیارد و 92 میلیون و 486 هزار و 770 لیتر بوده و مابقی به استان گلستان تحویل شده است. همچنین سهم فرآورده بنزین به میزان یک میلیارد و 552 میلیون و 425 هزار و 372 لیتر و سهم نفت گاز معادل یک میلیارد و 111 میلیون و 982 هزار و 915 لیتر بوده و مابقی حجم فرآورده های نفتی نیز به نفت سفید اختصاص داشته است.»
ازسرگیری مبادله منابع هیدروکربوری
مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال به نقش آفرینی ایران در دریای خزر به عنوان یکی از مسیرهای قابل توجه ترانزیت انرژی اشاره و عنوان می کند: «در حقیقت اساس شکل گیری خطوط لوله منطقه شمال به عملیات سوآپ نفت خام وارداتی کشورهای حاشیه دریای خزر باز می گردد. این امکان با بهره گیری از ۲۷۲ کیلومتر خطوط لوله ۳۰ و ۳۲ اینچ انجام می شد؛ به گونه ای که نفت خام وارداتی پس از امتزاج و ذخیره سازی در مخازن پایانه نفتی نکا، از سوی مراکز انتقال نفت نکا، ساری، گل پل و اوریم پمپاژ و به وسیله خط لوله۳۲ اینچ با عبور از مناطق جنگلی و سخت گذر کوهستانی استان های مازندران و تهران پس از طی مسافت ۲۲۰ کیلومتر در فشارشکن مغانک به منطقه تهران تحویل می شد. با این اوصاف بنا به دلایلی در برهه ای از زمان این تجارت ترانزیتی متوقف شد، اما هم اکنون با روی کارآمدن دولت سیزدهم چنین به نظر می رسد که دور تازه ای از همکاری ها در خصوص سوآپ نفت خام آغاز شده باشد و می توان در آینده نزدیک شاهد ازسرگیری مبادله منابع هیدروکربوری و فعال شدن دوباره خطوط لوله عملیات سوآپ در منطقه شمال بود.»
الزام به داشتن حریم ایمنی
مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال می گوید: «بحث انتقال نفت و فرآورده های نفتی آنهم از طریق خطوط لوله بسیار مقرون به صرفه است و اصلا قابل مقایسه با دیگر کاربردهای حمل ونقل منابع نفتی نیست. در این میان یادآوری مزایای خطوط لوله که مشتمل بر حمل سریع تر مواد نفتی، ارزان تر تمام شدن قیمت این مواد و نیز خطرات کمتر انتقال است، راحتی عملیات و حمل ونقل این ماده ارزشمند را مورد توجه قرار می دهد. البته باید یادآور شد، انتقال حجم عظیمی از فرآورده های تولیدی از طریق خطوط لوله با مخاطرات زیست محیطی فراوانی نیز همراه است که خوشبختانه این مسئله در شرکت خطوط منطقه شمال با ایمن سازی و مقاوم سازی خطوط لوله گسترده شده در پهنه منطقه شمال، به حداقل ممکن رسیده است.»
جامعی به موضوع حریم ایمنی خطوط انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی به عنوان یکی از تهدیدهای جدی در سوخت رسانی یاد می کند و می افزاید: «برخلاف خطوط انتقال گاز که افزون بر حریم عملیاتی از حریم ایمنی هم برخوردارند و مجلس شورای اسلامی نیز این حریم را برای شرکت انتقال گاز ایران مصوب کرده، ولی متاسفانه حریم ایمنی برای خطوط لوله انتقال نفت و فرآورده ازسوی مجلس تائید و مصوب نشده است. البته اخیرا این مسئله در دولت سیزدهم به جریان افتاده و مجموعه وزارت نفت به جد پیگیر آن از طریق نمایندگان مجلس است که در صورت تصویب و تایید کمک شایانی به شرکت خطوط لوله و مخابرات منطقه شمال خواهد کرد. با تعیین حریم ایمنی خطوط انتقال منطقه شمال در برابر حوادث قهری و نیز مشکلاتی که بعضا ازسوی مردم حادث می شود، ایمن خواهد شد. شاید قابل تصور نباشد، هنگامی که یک خط از مسیر اصلی خود منحرف شده و دچار آسیب دیدگی می شود تا چه حد بحران زا خواهد بود و تنها با ایجاد یک حریم ایمنی است که این چالش ها کنترل می شود.»
حجم انتقال 2 برابر می شود
مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال از آمادگی کامل این منطقه برای عبور از فصل سرد سال خبر داده و می گوید: «این آمادگی را داریم تا در صورت بروز هرگونه سیلاب غیرمنتظره در نقاط دور از انتظار، گروه های عملیاتی را اعزام و از انتقال مواد به محیط و خسارت های محیط زیستی جلوگیری کنیم. با توجه به بارش های گسترده در منطقه شمال که احتمال بروز هرگونه سیل و آبگرفتگی را دو چندان می کند، امسال هم طبق روال هرسال شرکت خطوط لوله و مخابرات منطقه شمال برای عبور بی دغدغه در فصول سرد سال تدابیر لازم را اندیشیده و با استقرار گروه های عملیاتی و کاری به مناطق سیل زده از بروز هرگونه حادثه احتمالی پیشگیری خواهد کرد؛ بنابراین جای هیچ گونه نگرانی نیست.»