گزارشی از روند نوسازی 500 دستگاه نفتکش جاده پیما
جـان تازه در کالبد نــاوگان سوخت
مشعل حمل و نقل می تواند در رشد نرخ تولید ناخالص داخلی اثر مثبتی داشته باشد و دولت بر رونق دهی هرچه بیشتر به این حوزه نیز تاکید دارد، زیرا در قالب مذاکرات با کشورها به ویژه کشورهای همسایه، این موضوع محور و کانون مذاکرات طرفین قرار دارد؛ بنابر اطلاعات موجود اکنون 37 هزار کامیون با عمر بیش از 40 سال در کشور تردد می کنند و کامیون های با عمر بیش از 50 سال نیز فراتر از دو هزار دستگاه است. برای عبور از حمل و نقل فرسوده و نوسازی آن گام های مثبتی در دولت سیزدهم برداشته شده است و مصداق این موضوع، تفاهمنامه سه جانبه درخصوص نوسازی و تقویت ناوگان حمل ونقل فرآورده های نفتی کشور میان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، شرکت های خودرو ساز و بانک ملت با تحویل ٥٠٠ دستگاه کامیون کشنده سوخت رسان اجرایی شد. اهمیت نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای به ویژه درحمل فرآورده های نفتی که نقش بسزایی در تامین انرژی بخش های مختلف ازجمله حمل و نقل، نیروگاه ها و صنایع دارند، دستمایه ای شد تا به ضرورت این موضوع از زوایای مختلف پرداخته شود.
بر اساس آمار موجود اکنون بیش از ۵۷ درصد چرخه سوخت از طریق حمل ونقل زمینی اتفاق می افتد و با نوسازی آن امکانات رفاهی برای رانندگان ناوگان نیز فراهم می شود تا سوخت را ایمن جابه جا کنند. اکنون حدود 14 هزار و 800 نفتکش در زنجیره توزیع فرآورده فعالیت می کنند که نوسازی این ناوگان، نقش مهمی در تسهیل و به روزرسانی فرآیندهای این عملیات، افزایش ضریب ایمنی و استانداردهای زیست محیطی ایفا خواهد کرد. دراین زمینه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران جهت نوسازی 500 نفتکش سوخت جاده پیما قراردادی با بانک ملت و تجارت و برخی شرکت های خودرو سازی امضا کرده است که در مرحله نخست نوسازی ناوگان از مجموع چهار هزار دستگاه، ۵۰۰ دستگاه نوسازی می شود. با اجرایی شدن این تفاهمنامه، بانک ملت متعهد شده است که برای نوسازی ۵۰۰ کشنده، ۱۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کند. به گفته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، اکنون ناوگان حمل و نقل پخش فرآورده به لحاظ سن،سابقه و سطح روزآمدی رتبه نسخت را در کشور دارد و باتوجه به شعاع حمل فرآورده سوختی باید از ایمنی لازم برخوردار باشد، اکنون صنعت کشور به این ظرفیت رسیده که از ناوگان داخل استفاده کند.
آثار نوسازی ناوگان حمل و نقل
بی تردید، تجهیزات نو و روزآمد از هر نوع که باشد، قابلیت در به کارگیری آن را افزایش می دهد؛ درمقوله روزآمدی ناوگان جاده ای به ویژه ناوگان حمل مواد سوختی، این مهم نیز نقشی انکارناپذیر دارد. روزانه 200 تا 250 میلیون لیتر انواع فرآورده نفتی اعم از بنزین، نفت گاز، نفت سفید، ال پی چی(گاز مایع) و ... درسراسر کشور با استفاده از نفتکش ها با ظرفیت های مختلف که عمده آنها با لیتراژ بالاست، توزیع می شود. بی شک، انتقال ایمن و افزایش شتاب در این فرآیند، همچنین کاهش تصادفات جاده ای به سبب نو بودن وسیله نقیله، از جمله مواردی است که با نوسازی شبکه توزیع سوخت جاده ای رخ می دهد.
البته این روزآمدی درناوگان حمل مواد سوختی، مزیت های دیگری را هم رقم خواهد زد و این مهم هم آرامش فکری صاحب وسیله را به دنبال دارد و هم از هزینه های تعمیراتی راننده دست کم تا چند سال می کاهد و این امتیازی بزرگ به شمار می آید. بهسازی محیط زیست نیز مقوله دیگری است که بانوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای رخ می دهد. انتشار آلاینده های ناشی از مصرف سوخت در وسایل نقلیه سنگین از جمله نفتکش های جاده پیما، موضوعی است که همواره رخ می دهد و یکی از راه های کاهش انتشار آن نوسازی در وسایل نقلیه است. بازسازی و افزایش شبکه های جدید ارتباطی و نوسازی ناوگان جزء امور بسیار مهمی است که دولت اهتمام ویژه ای به آن دارد، اقدامی که در صورت اجرای صحیح و مشارکت جدی رانندگان کشور، می تواند طی چند سال دستاوردهای مثبت و بی نظیر خود را در اقتصاد کشور به نمایش بگذارد.
ورود تسهیلات بانکی
بانک ها به عنوان یک بنگاه اقتصادی با تکیه برسرمایه های مردمی و به کارگیری آن در حوزه های مختلف از صنعت نفت، نقش مهمی درشتاب دهی اجرای طرح ها دارند. بانک ها تامین کننده بیش از ۸۵ تا ۹۰درصد نقدینگی در کشور هستند؛ بنابراین می توان برای پیشبرد بسیاری از طرح ها روی این بنگاه اقتصادی حساب ویژه باز کرد. زمینه همکاری میان شبکه بانکی با بخش های مختلف دولتی ازجمله وزارت نفت و تقویت این مهم موجب شده است تا برخی طرح های تعریف شده دراین این وزارتخانه ازجمله نوسازی ناوگان حمل موادسوختی با تعامل بانک اجرا شود. بانک ملت نیز ازجمله بانک هایی است که با ورود به حوزه ارائه تسهیلات بانکی جهت نوسازی نفتکش های جاده پیما، ویژه حمل مواد سوختی، شرایطی رافراهم کرده است تا درسایه آن به چنین رخداد مهمی جامه عمل پوشانده شود. به گفته رضا دولت آبادی، مدیرعامل بانک ملت، بیشترین تراکنش با وزارت نفت را بانک ملت با بیش از ۲۰ میلیارد دلار دارد که زمینه های بسیاری از جمله خطوط لوله را شامل می شود. این بانک سال گذشته تفاهمنامه ای با شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران باهدف نوسازی ناوگان حمل مواد سوخت امضا و با پیگیری هر دو سوی ماجرا، امسال این مهم با ارائه تهسیلات بانکی از سوی این بانک برای تامین 500 دستگاه نفتکش جاده پیما عملیاتی شد. بانک ملت اکنون ۱۲هزار میلیارد تومان درحوزه نوسازی نفتکش های حمل مواد سوختی تسهیلات ارائه کرده و برپایه ۵۰۰ دستگاه نفتکش جاده پیما در فاز اول، تسهیلات بلند مدت هفت ساله در نظر گرفته شده است.
نقش خودروسازها در کاهش مصرف سوخت
با توجه به رشد آمار خودروهای فرسوده و کافی نبودن طرح ها و لوایح اسقاط خودروهای فرسوده درمجلس شورای اسلامی، همچنین افزایش مصرف سوخت وآلودگی هوا،تولید خودروهای اقتصادی بایددراولویت صنعت خودروسازی قرار گیرد. چند سالی است که اسقاط خودرو به طرز چشمگیری کاهش یافته است..براساس گزارش حسابرسی زیست محیطی درباره نحوه اجرای قانون هوای پاک دیوان محاسبات کشور، بیش از 10.4 میلیون دستگاه وسیله نقلیه در مرز فرسودگی وجود دارد که حاکی از ضرورت اقدام عاجل دراین حوزه است. هر خودرو فرسوده، نسبت به یک خودرو غیرفرسوده،14.3 درصد بیشتر بنزین مصرف می کند. مرکز پژوهش های مجلس می گوید: اسقاط هر خودرو فرسوده درشرایط فعلی، سبب کاهش مصرف دو هزارلیتر بنزین درسال می شود. ارزش صادراتی این میزان بنزین بیش از 1800 دلار معادل 54 میلیون تومان است. اگر فرض کنیم سالانه 300 هزارخودرو اسقاط می شود، بیش از 540میلیون دلار معادل 16.2 هزارمیلیارد تومان به صورت سالانه درمصرف بنزین صرفه جویی می شود. همچنین بااحتساب قیمت هر لیتر بنزین 0.6 دلار، تردد هر خودروی فرسوده سالیانه موجب خسارت 600 میلیون دلاری در حوزه سوخت خواهد شد. اسقاط وسایل نقلیه از سال 1397 با افت چشمگیری مواجه شده است؛ به گونه ای که در سال های 1398 و 1399 میزان سالیانه خودروهای فرسوده از رده خارج شده کمتر از هفت هزار دستگاه خودرو بوده است. با توجه به آثار منفی انباشت خودروهای فرسوده درکشور، ضروری است تادولت و مجلس اقدام هایی جهت حل این معضل ارائه کنند.
سخن آخر
با توجه به موارد اشاره شده می توان گفت که نوسازی نفتکش های جاده پیما به لحاظ جابه جایی سوخت، حفاظت از محیط زیست، آلودگی هوا و ایجاد ایمنی اهمیت بسزایی دارد؛ از این رو شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به کمک نهادهای دولتی و بانک های عامل سعی بر نوسازی ناوگان سوخت رسان حمل و نقل جاده ای دارد و در این مسیر گام های ارزشمندی نیزبرداشته است. اگرچه تامین 500 نفتکش جاده پیما در قیاس با بیش از 14هزاز دستگاه، چندان قابل توجه نیست، اما برداشتن گام عملی در این مسیر،حرکتی ستودنی و ارزشمند است که انتظار می رود تداوم یابد و موجب شود انتقال مواد سوختی باآرامشی خیال و آسودگی هرچه بیشتری که در راهبران(رانندگان) این ناوگان ایجاد می شود، به بهترین نحو ممکن انجام شود. بی تردید در تحقق این هدف مهم، بخش های دیگری همچون کارخانه های خودروساز به عنوان حلقه تامین وسیله نقلیه و بانک ها به عنوان تامین کننده منابع مالی، نقش بسزایی دارند در تعامل با یکدیگر می توانند مسیر مطمئن برای ذی نفعان رقم زنند.
اکنون برخی گام های اولیه در این زمینه برداشته است و امیدواریم در آینده نزدیک تمام نفتکش های جاده پیمای کشور با ایمنی و استانداردهای بین المللی، جاده های کشور را در نوردند.