رئیس جمهوری:

الگوی مصرف انرژی باید با مشارکت صاحب نظران تهیه و ارائه شود

رئیس جمهوری بر لزوم انجام اقدام های بیشتر در زمینه مدیریت مصرف انرژی تأکید کرد و گفت: به وزارتخانه های ذی ربط توصیه می شود الگوی مصرف متناسب با رشد تولید را با مشارکت صاحب نظران و دست اندرکاران بخش انرژی تهیه و ارائه کنند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، سیدابراهیم رئیسی در نشست هیئت دولت با اشاره به محورها و فرازهای راهگشای مقام معظم رهبری در جمع کارگزاران نظام، آن را چراغ راه برای همگان دانست و مسئولان کشور را خط مقدم این خطابه برای تحقق عملی و اجرایی شعار سال مبنی بر مهار تورم و رشد تولید خواند.

وی افزود: همه اعضای دولت و مدیران کشور مسئولیت دارند مطالبه رهبر معظم انقلاب را که مطالبه عمومی است با نگاهی نو و طرح ها و برنامه های مدون با جدیت پیگیری و اجرایی کنند.

رئیس جمهوری وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی را مکلف کرد در کوتاه ترین زمان و حداکثر تا ۲۵ روز ضمن ارائه گزارش عملکرد، برنامه های مجموعه تحت مدیریت خود را برای تحقق منویات مقام معظم رهبری ارائه کنند.

رئیسی بر لزوم انجام اقدام های بیشتر در زمینه مدیریت مصرف انرژی در کنار افزایش تولید اشاره و تصریح کرد: به وزارتخانه های ذی ربط توصیه می شود الگوی مصرف متناسب با رشد تولید را با مشارکت صاحب نظران و دست اندرکاران بخش انرژی تهیه و ارائه کنند.

وی با اشاره به تحقق ۹۷ درصدی درآمدهای پیش بینی شده دولت در بودجه ۱۴۰۱ از رئیس سازمان برنامه و بودجه خواست ابعاد مهم و مثبت اقدام های دولت در جلوگیری از کسری بودجه در سال ۱۴۰۱، همچنین ابعاد بودجه ۱۴۰۲ را برای افکار عمومی و رسانه ها تبیین کند تا مردم و نخبگان از تدابیر و اقدام های سازنده دولت در شرایط سخت اطلاع یابند.

رئیس جمهوری در پایان از خدمات و تلاش های بی وقفه بخش های مختلف در ایام تعطیلات نوروز قدردانی کرد.

 

بورس انرژی میزبان عرضه ۶ هزار و ۸۶۰ تن فرآورده   هیدروکربوری

بورس انرژی ایران میزبان عرضه ۶ هزار و ۸۶۰ تن فرآورده هیدروکربوری شد.

به گزارش بورس انرژی، رینگ داخلی این بورس روز یکشنبه (۲۰ فروردین ماه) شاهد عرضه 2 هزار تن کنستانتره زغال سنگ سخت(بیتومینه) شرکت گسترش و نوسازی معادن خاورمیانه،هزار و۸۶۰ تن حلال ۴۰۲ پالایش نفت بندرعباس، هزار و 500 تن آیزوریسایکل،۵۰۰ تن نفتای سنگین تصفیه نشده،500 تن آیزوفید و ۳۲۵ تن حلال ۴۰۴ پالایش نفت شیراز و نیز ۱۷۵ تن برش ۶ کربنه پتروشیمی امیرکبیر بود.

بورس انرژی همچنین روز شنبه (۱۹ فروردین ماه) شاهد معامله 2500 تن رافینت دو شرکت عمده پتروشیمی شیمی بافت در رینگ بین الملل بود.

در رینگ داخلی نیز ۱۰ هزار تن نفتای سنگین، ۳ هزار و ۸۷۵ تن نفتای سبک و هزار تن آیزوریسایکل پالایش نفت تهران، ۲ هزار تن ۳۰۰ تن نفتای سبک پالایش نفت کرمانشاه و ۴۰۰ تن آیزوریسایکل، ۸۳۷ تن حلال ۴۰۲ و ۲۳ تن حلال ۴۰۴ پالایش نفت تبریز فروخته شد.

 

قدردانی استاندار خراسان جنوبی از شرکت گاز برای مهار افت فشار

استاندار خراسان جنوبی با ارسال لوحی از فعالیت های شرکت گاز در دوران افت فشار گاز در زمستان ۱۴۰۱ قدردانی کرد.

جواد قناعت در لوح سپاس به رحمان محمودی، مدیرعامل شرکت گاز استان خراسان جنوبی نوشت: بی شک دستیابی به اهداف بزرگ جز در سایه توکل به الطاف الهی و همدلی و مشارکت مجموعه همکاران و خدمتگزاران نظام مقدس جمهوری اسلامی میسر نمی شود.

بدین وسیله از جدیت و تلاش شبانه روزی جنابعالی برای تعامل فعالانه در ستاد مدیریت بحران استان و مدیریت مصرف انرژی به ویژه طی بحران یخبندان بهمن ماه سال ۱۴۰۱ که نشان از احساس مسئولیت و تعهد والای شماست قدردانی می کنم.

شرکت گاز استان خراسان جنوبی زمستان ۱۴۰۱ با تلاش شبانه روزی همکاران و همکاری مردم و همیاری مسئولان، به ویژه مجموعه استانداری، مانع از قطع گاز خانگی در این استان شد.

 

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس خبرداد:

بررسی مسائل مرتبط با بهینه سازی مصرف انرژی

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از بررسی مسائل مربوط به بهینه سازی مصرف انرژی در نشست روز یکشنبه (۲۰ فروردین ماه) این کمیسیون خبر داد.

مالک شریعتی نیاسر در تشریح نشست روز یکشنبه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به منظور بررسی مسائل مربوط به بهینه سازی مصرف انرژی و محیط زیست و صدور گواهی صرفه جویی انرژی اظهار کرد: در این نشست با دعوت از مسئولانی از وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه، معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و مرکز پژوهش های مجلس موضوع بهینه سازی مصرف انرژی بررسی شد.

وی افزود: در این نشست نمایندگان نکات مدنظر خود را مطرح کردند و معتقد بودند ساختار کنونی انرژی کشور پاسخگوی بحث بهینه سازی انرژی نیست، از این رو باید اصلاح ساختار انجام شود، بنابراین لازم است یک ساختار قدرتمند فراوزارتخانه ای برای این مهم شکل بگیرد، به همین دلیل بر راه اندازی معاونت راهبردی مدیریت انرژی در دولت تأکید شد.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس اعلام کرد: نمایندگان معتقدند علاوه بر وزارت نفت و نیرو، مجموعه های دیگر نیز باید تکالیف خود را در این زمینه انجام دهند، بنابراین امیدواریم تجربه قانون مانع زدایی از صنعت برق تکرار شده و بتوانیم از این ظرفیت آیین نامه داخلی برای اصلاح قوانین استفاده کنیم و آثار آن در آینده نزدیک در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی دیده شود.   

 

برنامه کشورهای گروه ۷ برای تأیید سرمایه گذاری های تازه گازی

 وزیران تغییرات اقلیمی کشورهای عضو گروه هفت در نظر دارند پیش نویس سرمایه گذاری های تازه در صنعت گاز را تأیید کنند.

به گزارش خبرگزاری رویترز،بر اساس سندی که رویترز مشاهده کرده است، احتمال می رود وزیران تغییرات اقلیمی کشورهای عضو گروه هفت، سرمایه گذاری های تازه در زمینه تأمین گاز طبیعی را با وجود ارزیابی ها مبنی بر اینکه چنین سرمایه گذاری هایی اهداف مورد توافق جهانی تغییرات اقلیمی را خنثی می کند، تأیید کنند.

وزیران تغییرات اقلیمی و انرژی کشورهای عضو گروه هفت ۱۵ تا ۱۶ آوریل (۲۶ و۲۷ فروردین ماه) برای گفت وگو درباره تلاش ها به منظور رسیدگی به مسائل تغییرات اقلیمی که اکنون زیر فشار بازارهای آشفته انرژی در سراسر جهان در پی تنش های بین روسیه و اوکراین قرار دارد، در ساپورو ژاپن ملاقات خواهند کرد.

در پیش نویس بیانیه نشست وزارتی اعضای گروه هفت آمده که وزیران تغییرات اقلیمی موافقت خواهند کرد، سرمایه گذاری ها در بخش بالادست گاز نیاز است، زیرا پیامدهای انرژی از تنش های مسکو و کی یف ناشی می شود.روسیه سال گذشته میلادی تحویل گاز به اروپا را کاهش داد که این شرایط سبب کاهش عرضه جهانی و افزایش قیمت ها در بازارهای جهانی شد.در پیش نویس بیانیه آمده است: در این شرایط ویژه، ما سرمایه گذاری در بخش های بالادستی صنعت گاز و گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) را همسو با اهداف و تعهدهای اقلیمی خود لازم می دانیم.این پیش نویس هنوز از سوی کشورهای عضو گروه هفت در حال بررسی است و امکان دارد پیش از تصویب آن تغییرهای قابل توجهی داشته باشد.تعهد به سرمایه گذاری در حوزه ال ان جی اگر در بیانیه نهایی حفظ شود، برای ژاپن میزبان نشست وزیران تغییرات اقلیمی گروه هفت که این حامل انرژی را «سوخت انتقالی» برای انرژی پاک تر می نامد، یک برد خواهد بود، اما چنین سرمایه گذاری هایی با ارزیابی های آژانس بین المللی انرژی به منظور تحقق هدف کاهش بیش از ۱.۵ درجه سانتی گرادی گرمایش جهانی در تضاد است،زیرا اعتقاد بر این است که در تأمین سوخت های فسیلی نمی توان سرمایه گذاری های تازه انجام داد.

 

قیمت نفت تثبیت شد

 نگرانی ها درباره تضعیف رشد اقتصادی جهان و در پی  آن احتمال کاهش تقاضا سوخت در مقابل چشم انداز کاهش عرضه نفت اوپک پلاس قیمت های جهانی نفت خام را ثابت نگه داشت.

به گزارش خبرگزاری رویترز، ارزیابی سرمایه گذاران از چشم انداز کاهش عرضه نفت اوپک پلاس از ماه مه  در مقابل نگرانی ها درباره تضعیف رشد جهانی که ممکن است تقاضای سوخت را کاهش دهد، سبب تثبیت قیمت های جهانی نفت خام در معاملات روز دوشنبه (۲۱ فروردین ماه) شد.قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال تا ساعت ۶ و ۳۰ دقیقه به وقت گرینویچ با ۷ سنت کاهش به ۸۵ دلار و ۵ سنت به ازای هر بشکه رسید.نفت خام شاخص دبلیوتی آی آمریکا با ۳ سنت کاهش، ۸۰ دلار و ۶۷ سنت برای هر بشکه معامله شد.هر دو شاخص هفته گذشته برای سومین هفته پیاپی افزایش یافتند و پس از اعلام خبر کاهش بیشتر تولید از سوی ائتلاف تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپک (اوپک پلاس) از ماه مه که سرمایه گذاران غافلگیر شدند، به سطوح ماه نوامبر بازگشتند.پس از اعلام خبر کاهش تولید اوپک پلاس، عربستان قیمت رسمی فروش نفت خام خود برای تحویل در ماه مه به مشتریان در آسیا و ایالات متحده آمریکا افزایش داد.

وزیر نفت:

افزایش قیمت بنزین در دستور کار نیست

وزیر نفت گفت: دولت و وزارت نفت هیچ برنامه ای برای افزایش قیمت بنزین ندارند و مردم به شایعات در این زمینه توجه نکنند.

به گزارش ایرنا، جواد اوجی در حاشیه نشست هیأت دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به انتشار شایعاتی درباره افزایش قیمت بنزین اظهار کرد: بارها اعلام شده است که هیچ گونه افزایش قیمت بنزینی در دستور کار دولت، وزارت نفت و مجلس نیست.

وی درباره وضع قیمت نفت در بازارهای جهانی افزود: با تصمیم اعضای اوپک پلاس مصوب شد تا پایان سال ۲۰۲۳ تولید جهانی نفت ۲ میلیون بشکه کاهش یابد تا قیمت نفت متعادل شود. در چند هفته گذشته مذاکراتی میان اعضای اوپک پلاس در کمیته وزارتی نظارت بر توافق اوپک پلاس (JMMC) انجام شد و همه بر این نظر بودند که برای جلوگیری از افت قیمت، یک میلیون و ۶۵۰ هزار بشکه نفت دیگر هم در سال ۲۰۲۳ کاهش تولید داشته باشیم که این موضوع در نشست وزارتی اوپک پلاس نهایی خواهد شد.

وزیر نفت با یادآوری اینکه ایران، یکی از اعضای فعال در اوپک پلاس است، تصریح کرد: با تصویب همین مقدار کاهش ازسوی اوپک پلاس، قیمت نفت در بازارهای جهانی ۸ تا ۱۰ درصد افزایش یافت.

اوجی ادامه داد: آمریکایی ها فشار زیادی آوردند که اوپک پلاس افزایش تولید داشته باشد؛ اما همه اعضا نظرشان بر این نبود و جمهوری اسلامی ایران نیز اصرار داشت که این اتفاق بیفتد، از این رو در کمیته وزارتی نظارت بر توافق اوپک پلاس، این اتفاق رقم خورد. وی گفت: در موضوع کاهش تولید نفت در اوپک پلاس، اجماع مطلوبی میان اعضای اوپک پلاس ازجمله ایران، عربستان، کویت عراق و روسیه برقرار است.

ثبت رکورد جدید در فروش نفت

وزیر نفت همچنین با اشاره به ثبت رکورد تازه در فروش نفت گفت: در سال گذشته، ۲۰۳میلیون بشکه نفت بیشتر از سال ۹۹ و ۹۰ میلیون بشکه هم بیشتر از سال ۱۴۰۰ نفت فروختیم و به بیش از ۹۲درصد تکالیف خود در بودجه عمل کردیم.

اوجی با اشاره به تلاش این وزارتخانه برای جلوگیری از خام فروشی اظهار کرد: پارسال یک پالایشگاه گازی و یک پتروپالایشگاه (فاز2پالایشگاه آبادان) به بهره برداری رسید و امسال هم افتتاح پروژه ها ادامه خواهد داشت.

وی همچنین با اشاره به رقم تسویه بدهی های گازی عراق به ایران گفت: همه پول های فروش گاز در بانک TBI دریافت می شود؛ البته شروطی دارند که این پول های دریافتی برای خرید دارو و کالاهای اساسی اختصاص داده شود که به طرف عراقی گفتیم این محدودیت برداشته شود و امیدواریم با رایزنی ها این اتفاق بیفتد.

بهره برداری از نخستین مجتمع جمع آوری گازهای همراه در دولت سیزدهم

وزیر نفت در بخشی دیگر، از بهره برداری نخستین مجتمع جمع آوری گازهای همراه نفت در دولت سیزدهم واقع در منطقه هویزه طی چند هفته آینده خبر داد و افزود: با بهره برداری از این طرح روزانه ۲۵۰ میلیون فوت مکعب گازهای مشعل از میدان های غرب کارون، آزادگان شمالی و جنوبی، یادآوران و یاران جمع آوری و به ارزش افزوده تبدیل می شود.

اوجی تصریح کرد: سرمایه گذاری این پروژه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده و اشتغالزایی پنج هزار نفری را به همراه داشته است.

وی با اشاره به سوخت رسانی در نوروز امسال اظهار کرد: در ایام نوروز هیچ یک از چهار هزار و ۴۰۰ جایگاه بنزین کشور،کمبود نداشت. امروز هم رئیس جمهوری در نشست هیأت دولت از همه دستگاه ها تشکر کرد.

 

جایگاه برتر وزارت نفت در اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات

اداره کل روابط عمومی وزارت نفت، گزارش اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در وزارت نفت و شرکت های تابع در سال ۱۴۰۱ را منتشر کرد.

در گزارش اداره کل روابط عمومی، عملکرد وزارت نفت و شرکت های تابعه در سال ۱۴۰۱ با ارائه آمارهای کمّی و مدل های تصویری نشان داده شده و جایگاه صنعت نفت در اجرایی کردن قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» بر اساس مستندها و گزارش های سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات iranfoia.ir به مخاطبان ارائه شده است.

در این گزارش همچنین آمده است: ستاد وزارت نفت با ۱۵۰درخواست در سال ۱۴۰۱ در میان ۲۰۶۶سازمان عضو سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، در میان ۱۰سازمان پر درخواست قرار دارد. این وزارتخانه همچنین به همراه ۶۷ شرکت اصلی و فرعی تابع خود با ۷۵۱ درخواست در سال گذشته به 100 درصد درخواست اطلاعات درمهلت زمان قانونی پاسخگویی(۱۰ روز) پاسخ داده است. در این میان، ستاد وزارت نفت با میانگین ۲ روز زمان پاسخگویی در میان دستگاه های عضو سامانه، همچنین ۱۹ وزارتخانه، در جایگاه نخست قرار دارد. میانگین پاسخگویی مجموعه صنعت نفت به شهروندان نیز در این سال هفت روز کاری بوده است.

ستاد وزارت نفت همچنین در سال ۱۴۰۱، تنها هفت مورد شکایت داشته که به همه آنها پاسخ داده است. آمار شکایت ها نشان می دهد که ۹۵ درصد شهروندان از پاسخ های دریافتی رضایت داشته اند و همین موضوع ستاد وزارت نفت را در میان۳۸۰دستگاه فعال که درسامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مشخص شده اند، در رده اول دستگاه های برتر در زمینه رضایت شهروندی قرار داده است.

یکی دیگر از تکالیف قانون انتشار اطلاعات، تکلیف به انتشار (ماده ۱۰) است. بر همین اساس ستاد وزارت نفت در سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از ابتدای فعالیت سامانه تا پایان سال ۱۴۰۱، ۹۸۶۳ سند با موضوعات مختلف شامل بخشنامه ها، قراردادها، دستورعمل ها، گزارش های رسمی و... برای دسترسی عموم منتشر کردکه حدود ۲۲۷۹ سند در سال ۱۴۰۱منتشر شده است. از این منظر نیز ستاد وزارت نفت درمیان560 دستگاه فعال در زمینه انتشار اسناد در سامانه انتشار در رتبه دوم قرار دارد.

 همچنین درمیان ۱۹وزارتخانه دولت سیزد هم وزارت نفت در سال ۱۴۰۱در جایگاه نخست قرار گرفته است.

ستاد وزارت نفت، همسو با اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات با اعلام کمیسیون مربوطه از تاریخ 24/7/1396 به سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات پیوسته است.

 

تولید بیش از ۵۵۳ تن ماده بودارکننده در پارس جنوبی

با تلاش و تکیه بر دانش نوآورانه متخصصان و کارکنان پالایشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبی در سال ۱۴۰۱، بیش از ۵۵۳ تن محصول راهبردی ماده بودارکننده در این پالایشگاه تولید شده است.

حسین حمزوی، مدیر پالایشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبی در این باره گفت: واحد تولید محصول بودارکننده گاز طبیعی در پالایشگاه یکم مجتمع گاز پارس جنوبی تنها نمونه موجود در سطح خاورمیانه و از معدود واحدهای تولید ماده بودارکننده درجهان به شمار می آید که با توان و دانش نوآورانه و روزآمدجوانان ایرانی، مرداد سال ۱۳۹۷ اجرایی شد وآغاز به تولید کرد، به طوری که تاکنون بیش از یکهزار و ۶۸۳ تن محصول حیاتی و مهم تولید کرده است.

وی ادامه داد: این ماده تولیدشده به دلیل مصرف در خطوط گازرسانی، از مواد راهبردی صنعتی است که اکنون با اقدام های شاخص و به روز تولید این محصول، از انحصار کشورهای دیگر خارج و به دست توانمند جوانان شایسته این کشور بومی سازی شده و تولید روزانه این واحد حدود ۱.۸ تن است که با توجه به نیاز روزافزون داخلی و برنامه های آینده برای تأمین مصارف گازرسانی و صادرات این محصول مهم، پروژه های متعددی در حال اجراست.

مدیرپالایشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبی با بیان اینکه برخی از این پروژه ها از طریق پالایشگاه یکم و بعضی از سوی معاونت پژوهش شرکت ملی گاز ایران در حال پیگیری است، به مهم ترین آنها اشاره کرد و افزود: احداث خط لوله دریافت خوراک واحد بودارکننده از پالایشگاه سوم و افزایش تولید تا حدود ۸۵۰ تن در سال در پالایشگاه یکم، تغییر نوع سینی های برج استخراج مرکاپتان و تغییر طراحی و ساخت مبدل حرارتی در این پالایشگاه برای افزایش تولید، احداث واحد تغلیظ میعانات گازی پالایشگاه سوم به عنوان خوراک واحد تولید ماده بودارکننده از سوی معاونت پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت و افزایش ظرفیت تولید ماده بودارکننده تا حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تن در سال که در صورت اجرای این پروژه افزون بر تأمین کامل نیاز داخل، امکان صادرات این محصول به دیگر کشورها نیز وجود دارد، از جمله این موارد است.

حمزوی تصریح کرد: افزون بر قطع واردات سالانه ۶۰۰ تن نیاز به این محصول حیاتی و مهم، یکی از نتایج بسیار مهم در تولید آن، جلوگیری از خروج مبالغ قابل توجهی ارز از کشور است.

وی یادآور شد: با تولید این محصول بسیار مهم در پالایشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبی برای نخستین بار در کشور به طور کامل از واردات این ماده بی نیاز شده و امید داریم با اقدام های شایسته بتوانیم تولید این محصول را در سال نو افزایش دهیم.

 

همایش بین المللی صنعت پتروشیمی، فرصتی برای داخلی سازی فناوری هاست

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفت: برگزاری همایش بین المللی صنعت پتروشیمی (IPF) فرصتی مناسب است تا انتقال تجربه و دانش روزآمد جهان میان فعالان صنعت انجام شود وصنعت را به سوی اهداف خود رهنمون کند.

مرتضی شاهمیرزایی در سومین نشست کارگروه اجرایی چهاردهمین همایش بین المللی صنعت پتروشیمی با تأکید بر ضرورت توسعه متوازن صنعت پترو شیمی اظهارکرد: برگزاری همایش بین المللی صنعت پتروشیمی فرصتی مناسب برای انتقال تجربه و دانش روزآمد جهان میان فعالان این صنعت است و در این مسیر باید از ظرفیت های این رویداد علمی به بهترین شکل بهره مند شد.

وی افزود: با همکاری سازندگان توانمند داخلی، بسیاری از کالاها و تجهیزات مورد استفاده در صنعت پتروشیمی ایران بومی سازی شده و در زمینه دانش فنی و ساخت کاتالیست ها نیز با تکیه بر دانشمندان و پژوهشگران متخصص و کارآمد در مسیر خودکفایی قرار داریم. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تصریح کرد: باید رشد کیفی بیشتری را درصنعت پتروشیمی محقق کنیم وتولید محصولات راهبردی درصنعت پترو شیمی ایران را با هدف تأمین نیاز صنایع میان دستی و پایین دستی رقم بزنیم.شاهمیرزایی با بیان اینکه برگزاری همایش بین المللی صنعت پتروشیمی، می تواند این بخش را به سوی اهداف خود رهنمون کند، گفت: در صورت استفاده از ظرفیت های موجود، می توان بخشی از عقب ماندگی ها در صنعت پتروشیمی را برطرف کرد وحضور صاحبنظران و متخصصان در همایش امسال در این زمینه، نقش آفرین خواهد بود. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی اظهارکرد: شرکت ملی صنایع پترو شیمی به عنوان یک شرکت مادرتخصصی و توسعه ای با آسیب شناسی و بررسی برخی از چالش های موجود در صنعت پتروشیمی، از همه فعالان این صنعت حمایت می کند و آماده هرگونه همکاری است.

گزارش «مشعل» از روند احیای مخازن نفتی در واحد بهره برداری شماره 3 گچساران

روزهای  خوش  تـولید  در دشت های  لیشتر  و   گز

مشعل   «کوتاه نمی آییم. » این بخشی از صدای کارکنان صنعت نفت در نقطه ای دور افتاده در یکی از کارخانه های شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران است که رنج تحریم و کاهش تولید تکلیفی نفت، خاموشی چاه ها و روزهای بی رونق صادرات را بیش از دیگران لمس کرده اند و این روزها از احیای دوباره تولید در چاه های نفت خرسند به نظر می رسند. 

در محدوده 15 کیلومتری جنوب غربی شهرستان گچساران به سمت بهبهان، تاسیسات عظیم نفتی به چشم می آید که سر درِ آن، روی تابلوی سفید رنگ عنوان «واحد بهره برداری شماره 3 گچساران» حک شده است. مجموعه ای مهم که تازه چند ماهی است پرونده کاهش تکلیفی نفت خام در آن بسته شده و دوباره به روزهای خوش تولید حداکثری رسیده است. این تاسیسات درجغرافیایی متفاوت از دیگر مناطق نفتی قرار دارد و در یک نگاه کلی می توان قابی کامل از تاسیسات صنعت نفت را پیوسته و در کنارهم شاهد بود: واحدهای بهره برداری، نمکزدایی، ایستگاه های تقویت فشار قوی و ضعیف و پالایشگاه ان جی ال 1200 که در طبیعتی زیبا در دلِ دشت های «گز» و «لیشتر»، در دل کوه های «سرخ» و «گچ عوض» خودنمایی می کنند. یک سوی تاسیسات می توان زمین های کشت کشاورزان و دیگر سو چادرهای پرتعداد عشایر را نظاره گر بود. کوه ها و دشت ها با بافتی متفاوت، در دل خود چاه های متعدد نفتی را دربردارند و دراین فضای عظیم، حصارهای آهنی مکعب شکل و طی فواصل مختلف نمادی ازمخازن ذخایر طلای سیاه به حساب می آیند. جغرافیایی منحصر به فرد که حتی پای سینماگران را هم برای ساخت فیلم به آن باز کرده است.

مجموعه این تاسیسات در اختیار شرکت بهره برداری نفت وگاز گچساران است که به عنوان زیرمجموعه ای از شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، در زمینه بهره برداری، فرآورش و انتقال نفت خام، گاز طبیعی و تولید میعانات گازی فعالیت می کند؛ شرکتی که بهره برداری از ۱۸میدان نفتی را عهده دار است. شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران، تولید حدود 20 تا 25 درصد نفت و مايعات گازي مناطق نفتخیزجنوب را به عهده دارد و به واسطه تلمبه خانه و مسير خطوط لوله انتقال نفت، همچنین محصولات هیدروکربوری مناطق نفت خیز جنوب در حوزه عملياتي اين شركت، از نظرجغرافيايي و پدافند غيرعامل، دارای اهميت و توجهی خاص است.

در ورودی واحد بهره برداری گچساران 3، رنگ و لعاب آبی فیروزه ای با گلدان های شمعدانی از قدمت و سابقه آن که به سال 1311هجری شمسي بازمی گردد، نکاسته است. خبرخوشی که در این تاسیسات شنیده می شود اینکه این واحد بهره برداری درحال حاضر با حداکثر ظرفیت درحال تولید است و در زمان بازدید، تولید آن حدود 90 هزار بشکه اعلام می شود، تولیدی که ازحدود چند ماه پیش محقق شده است.

      از تولید تا صادرات  

در واحد بهره برداری گچساران 3 روزانه 90هزار بشكه نفت از حدود 90 حلقه چاه جمع آوری و پس از تفكيك گاز، به منظور صادرات به سمت تلمبه خانه گوره پمپاژ و گازحاصل از مراحل تفكيك به ميزان 62 ميليون فوت مكعب در روز، تحويل ايستگاه تقويت فشارضعيف شماره 3 گچساران می شود. محمد نوروزی، رئیس واحد بهره برداری گچساران 3 در گفت وگو با هفته نامه «مشعل» با بیان این که میزان تولید در زمان کاهش تکلیفی 36 هزار بشکه در روز بوده است، درباره روند تولید توضیح می دهد: چاه های تولیدی پس از استخراج نفت در تفکیک گرهای سرچاهی بخشی از گازهای خود را از دست می دهند و پس از آن، نفت به سمت واحد بهره برداری می آید و طی چند مرحله پس ازجداسازی گازهای موجود، برای جداسازی آب و رسوبات و گرفتگی شوری روانه واحد نمکزدایی می شود و پس از شیرین سازی، با درجه خلوص بالا، به مقاصد صادراتی درتلمبه خانه گوره و پایانه صادراتی خارگ ارسال می شود. نفت تولیدی دراین واحد سنگین با میزان مجاز 80 ppm است. گازجمع آوری شده هم به ایستگاه تقویت فشار ضعیف، بعد به ایستگاه تقویت فشار قوی وپس از آن به کارخانه ان اجی ال 1200 می رود؛ محصولات خروجی از این کارخانه نیز به سمت پتروشیمی ها هدایت می شوند.

آنچه دراین مجموعه نفتی جای گرفته دردل دو دشتِ «گز» و «لیشتر» بیش از تاسیسات به چشم می آید، گازسوزی درفلرهاست. نوروزی می گوید: بخشی ازگازسوزی ها به خاطر فرایند کار و براساس پروژه ای قراراست این گازها جمع آوری و به سمت پالایشگاه بیدبلند روانه شود.

مهرداد کاهکش، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران پیش از این به «مشعل» گفته بود: با افزايش توليد نفت دراين شركت و افزايش توليد گازهمراه، بسیار امیدوار هستیم با راه اندازی تاسيسات جمع آوری و انتقال گاز در ماه های آینده، بتوانیم گازسوزی را به حداقل ممكن برسانيم و پيش بيني مي شود حدود 300 میلیون فوت مکعب گاز همراه در شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران جمع آوری شود.

در محوطه تاسیسات بهره برداری، تعمیرات اساسی مخازن و برخی اصلاحیه ها در حال انجام است و مراحل نهایی را طی می کنند. به گفته رئیس واحد بهره برداری گچساران 3 این عملیات با تداوم تولید همراه است. او این تعمیرات را در نگهداشت ادوات و تجهیزات و همچنین کنترل شرایط بهینه فرایندی موثر دانسته و می گوید با این حال ممکن است در توان تولیدی هم اثر غیرمستقیم داشته باشد.

 پیامدهای کاهش تکلیفی بر مخازن

طبق اعلام رئیس واحد بهره برداری گچساران 3 این مجموعه که اکنون با حداکثر ظرفیت درحال تولید است، در ابتدای راه اندازی واحد 600 هزار بشکه در روز بوده است. همین میزان اختلاف تولید از ابتدا تا امروز موضوع بحث بیشتر با او می شود که می گوید: واحد بهره برداری گچساران 3 از نخستین واحدهای گچساران با توان تولیدی بالا بوده که به مرور زمان برحسب تولید در سال های 60 به بعد توان تولید آن کاهش یافته است.  از جمله چاه های پرقدرت واحد بهره برداری گچساران 3، چاه 35 بوده که در مقطعی قراربوده است به عنوان نماد تولید درشرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب انتخاب شود و پس از آن گزینه های دیگری انتخاب می شود. از این چاه پرقدرت که روزگاری 100 هزار بشکه در روز تولید داشته و گویا در رکوردهای جهانی «گینس» هم ثبت شده است، حالا ردی جز فرسودگی به چشم نمی آید و رو به خاموشی و تعطیلی رفته و به مرور زمان با برداشت های صورت گرفته کاهش یافته و درحال حاضر از حالت تولیدی خارج شده و تمامی خطوط جریانی آن منفصل و رها شده است. دربازدید از آن تنها عکس یادگاری برایمان ثبت می شود که تمامی خطوط جریانی آن جدا شده و کاملا بدون استفاده باقی مانده است. نوروزی می گوید: اگربرنامه ای برای تولیدی کردن آن باشد، در اختیار مدیریت مهندسی مخازن است.  رئیس واحد بهره برداری گچساران 3 می گوید: به مرور زمان، برحسب تولید و برداشت های انجام شده، توان تولید برخی از چاه های نفتی کاهش یافته است که این موضوع به برداشت های بدون برنامه ریزی برمی گردد. مخزن در صورتی که توان بسیار بالایی داشته باشد، یک واحد آن از امکان تولید 600 هزار بشکه در روز برخوردار است، اما اکنون به شرایطی رسیده که حدود 100 هزار شکه یعنی یک ششم نسبت به ابتدای عمر خود توان تولید دارد و این موارد باید توسط مهندسی مخازن بررسی شود که اگر امکان دستیابی به توان گذشته تولید وجود دارد، راه های کاربردی برای آن ارائه شود تا بتوانیم دوباره به روزهای اوج برسیم.

وقتی از رئیس بهره برداری گچساران 3 درباره هزینه های تحریم و تاثیر آن بر مخازن کشورمتاثر از کاهش تکلیفی می پرسم، آن را بی تاثیر ندانسته و از دو منظر این موضوع را بررسی می کند و می گوید: یکی اینکه تحریم از نظر روحی روانی تاثیر مستقیم نداشته و ما ( کارکنان صنعت نفت) را فلج نکرده است. مستند آن هم این است که بعد از کاهش تکلیفی وقتی تصمیم گرفتیم به تولید قبل بازگردیم، بازگشتیم. اما دراین میان هزینه هایی پرداخت شده که یکی ازمهم ترین آنها ناامیدی ناشی از تحریم ها بوده است. اگر روند فعالیت درتاسیسات رو به پیشرفت باشد، ما وتمامی کارکنان امیدوارخواهیم بود.

نوروزی تاثیر دیگر تحریم را که درتوضیحات خود به آن اشاره می کند، مربوط به تامین تجهیزات و قطعات می داند و می گوید: وقتی در بخش های موردنیاز برای تامین قطعات مختلف درخواست می دهیم، مدام می شنویم این قطعات وجود ندارد، اما ما کوتاه نمی آییم. چون باید به هر قیمتی مشکلات را حل کنیم تا سیستم پایدار باشند؛ هرچند ممکن است این روند به کندی طی شود؛ بنابراین، تحریم ما را فلج نکرده است، چون با تلاش شبانه روزی کارکنان، تولید به میزان قبل بازگشت، اما روند کندی بود و از زمانی که اعلام به بازگشت توان تولید گذشته داده شد، مقداری زمان برد و در یک لحظه امکانپذیر نبود. اینها را براساس آمار به شما می گویم. در نتیجه کاهش تکلیفی هزینه دارد، چاه که باز می شود، چند روز زمان می برد تا به حالت قبل باز گردد. چون کل سیستم چاه های ما تزریقی است و زنده سازی با گاز تزریقی انجام می شود. اما سوال این است که آیا می توانیم به تولید روزانه گذشته برسیم؟ برای تحقق این امر باید از هم اکنون اقدام های ترمیمی انجام دهیم.

با وجود توضیحات رئیس بهره برداری گچساران 3 تحریم در ابعاد دیگری هزینه های مختلفی برای صنعت نفت داشته است که نمی توان از آن غافل بود.

تنها در یک نمونه طبق اعلام جواد اوجی، وزیر نفت، تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران سبب شد از آوریل ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱، ایران از تولید یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه نفت خود (براساس آمار منابع ثانویه) محروم شود که منجر به وارد آمدن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت در زمانی شد که نیازمند تأمین ضروریات کشور ازجمله برای مقابله با شیوع ویروس کرونا بود.

با این حال، این بخش از توضیحات وزیر نفت که می گوید: «اگرچه نمی توان منکر سختی های ایجاد شده ناشی از تحریم ها بر صنعت نفت شد، اما هنر مدیریت در این حوزه، وضع قوانین درست در همین شرایط سخت است.» مستندی بر همین نکته مورد تاکید از سوی نوروزی است که کوتاه نمی آییم.

به هر رو آنچه در ماه ها و سال های اخیر از رونق قابل توجه تولید و فروش نفت خام و مهم تر از آن بازگشت منابع ارزی حاصل از آن به کشور در گزارش مسئولان می شنویم، ماحصل تلاش شبانه روزی کارکنان صنعت نفت از جمله در واحد بهره برداری گچساران 3 است.

براساس اعلام وزیر نفت، مقدار این وصول ارزی حداقل ۲ تا 5. 2 برابر وصول مطالبات ارزی سال های پیش است. این موفقیت در شرایط سخت تحریمی حاکم بر صنعت نفت که حتی نسبت به تحریم های سال ۹۷ دوران رئیس جمهوری ترامپ سخت تر بوده، رقم خورده است.

همچنین براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری، پارسال بخش نفت و گاز ۹ درصد رشد را تجربه کرده است. در پس این آمار و ارقام باید رد تلاش تمامی کارکنان صنعت نفت را نظاره گر بود.

کارکنان، تمام قد پای کار

 کار در واحد بهره برداری گچساران 3 به شکل روزانه و دو نوبت صبح و شب 24 ساعته جریان دارد. از مجموع 20 نفری کارکنان واحد بهره برداری گچساران در هر نوبت کار پنج نفر مشغول به کار هستند که به شکل رسمی، پیمانکاری، قرارداد موقت و... فعالیت دارند. در این مجموعه چهار نوبت کار وجود دارد که در هر نوبت کار پنج نیرو مشغول فعالیت هستند. هر نوبت کار شامل اپراتور ارشد، اپراتور واحد، یونیت کار، دو نفر گشت چاه است. به گفته رئیس واحد بهره برداری گچساران 3، تعداد نفرات موجود در این واحد با توجه به گستردگی کار و همچنین فرسودگی ادوات و تجهیزات که نیازمند نظارت بیشتر است، پاسخگوی کار نیست که به نظر می آید وزارت نفت با برگزاری آزمون استخدامی در حال حل این مشکل است.

وقتی از کارکنان این واحد درباره سختی کار سوال می کنم موارد متعددی از شرایط اقلیمی این منطقه و گرما و گرد وغبار تا کمبود امکانات رفاهی، کمبود غذاخوری و کیفیت غذا را عنوان می کنند. درمیان صحبت کارکنان موضوعات مسکن، حمل و نقل و امکانات سرمایشی و گرمایشی هم عنوان می شود که تمامی این موارد را با تغییر نگاه کلان نسبت به نیروهای عملیاتی قابل حل می دانند.  یکی دیگر از مواردی که در گفت و گو با کارکنان این واحد به آن اشاره می شود، موضوع بهداشت و درمان به ویژه بیمارستان نفت گچساران است که کارکنان از نوع خدمات تخصصی، پزشکان و دیگر امکانات آن گله مند هستند.   یکی از کارکنان می گوید: در دوره شیوع ویروس کرونا، یک پزشک متخصص مناسب نداشتیم ومجموع این موارد هزینه های زیادی را به کارکنان تحمیل می کند که باید خارج ازسازمان برای نیازهای درمانی خود متحمل شوند و عمدتا هم این هزینه ها غیرقابل برگشت است.

یکی دیگر از کارکنان با اشاره به اقدام های انجام شده در زمینه منابع انسانی، این موارد را کافی نمی داند.

یکی دیگر از کارکنان هم موضوع پروازها را مورد اشاره قرار داده و می گوید: درحالی شهر برای ما فرودگاه دارد، اما سوبسیدی ویژه برای استفاده کارکنان وجود ندارد. آنچه از سوی کارکنان واحد بهره برداری گچساران مورد تاکید قرار می گیرد، اینکه برخی امکانات حق مسلم نیروی سازمان است. مواردی مثل تعدیل مالیات، سقف حقوق، سقف بازنشستگی و اضافه کار را که نیروهای عملیاتی حق مسلم خود می دانند، اما حالا تبدیل به مطالبه شده است.

یکی از آنها می گوید: زمانی که من دراینجا در حال فعالیت باشم و خانواده ام در امنیت اقتصادی نباشد، ذهن من درگیر آنهاست. توقع داریم از نظر معیشتی و اقتصادی خانوارها تامین باشند.

نوروزی، رئیس واحد بهره برداری گچساران 3 هم درباره مطالبات کارکنان می گوید: وقتی از نیروهای عملیاتی، فعالیت و زمان بیشتر برای ارتقای تولید طلب می کنیم، باید خدمات مناسب رفاهی، معیشتی، مسکن، خدماتی و... هم ارائه دهیم. اگر چه کارکنان در عمل به وظایف خود، کوتاهی نمی کنند، اما تحقق این موارد باعث افزایش انگیزه کارکنان می شود. به عنوان نمونه یکی ازپرسش های کارکنان از بنده به عنوان رئیس این واحد بهره برداری این است که چرا اعتبار نفت کارت برای نیروهای عملیاتی و ستادی متفاوت است.

 همزیستی نفت با عشایر و کشاورزان

صحبت در تاسیسات که به پایان می رسد، در گشت و گذار از محوطه این تاسیسات عظیم و چاه های نفتی، در فواصل مختلف در میان دشت و کوه های محصور در خطوط لوله جریانی و صادراتی در حالی عشایر و روستانشین های زیادی به چشم می آیند که گفته می شود گاهی باعث تلاقی کار دو طرف شده است. شرکت گچساران حدود 7800 کیلومتر خط لوله جریانی و صادراتی دارد که خطوط لوله صادراتی با توجه به قدمت و طول عمر زیاد نیازمند بازسازی هستند و طرح هایی هم در دست بازسازی است که امیدواریم آنها هم سریع تر به نتیجه برسد. یکی از تاسیسات گوره است که اکنون مراحل بازسازی و نوسازی را طی می کند. سایر بخش ها نیز طبق برنامه زمانبندی شده اند در دستور کار قرار دارند.  نوروزی در این باره توضیح می دهد: صنعت نفت دراین محدوده جغرافیایی زمین، خطوط لوله، چاه ها و تاسیسات زیادی دارد، اما همین به اختلاف میان عشایرنشین ها، کشاورزان با نفت بدل شده است. او می گوید: آنها هم حق خودشان می دانند چون زمین آنهاست و ما آن را از آنها گرفتیم به خاطر همین هم معارض زیاد داریم و این موارد باعث درگیری های ذهنی و کاری فراوان با آنها شده است که گاهی مانع کار می شوند. مثلا اگر یک خط لوله را بخواهیم تعمیر کنیم و یا تردد داشته باشیم، مانع ایجاد می کنند.  او درباره راه حل این مشکل می گوید: بخشی از شفاف سازی ها مربوط به سال 1342 بوده و الان باید بروند از امورحقوقی وزارت نفت استعلام بگیرند. برای هر نوع ساخت و ساز، کشت کشاورزی سالیانه و فصلی باید حریم های تملیکی ما را مدنظر قرار دهند که گاه رعایت نمی شود؛ به دلیل بی اطلاعی، شاهد آن هستیم که چادر عشایر کنار خط لوله تقویت فشار و یا گودال سوخت برپا می شود یا کشت و زراعت آنها آنها در حریم خط لوله انجام می شود. نتیجه رعایت نشدن حریم ها این می شود که هم جان آنها به خطر می افتد و هم ما با مشکلات زیادی مواجه می شویم. به جای اینکه مشغول فعالیت های عملیاتی باشیم، درگیرمسایل جانبی از این موارد می شویم. فکر و ذهن ما مشغول اینها می شود.

شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران علاوه بر آنکه حفظ و صيانت از 23 ميدان نفت و گاز ( 16 ميدان در حال توليد و 7 ميدان برنامه نشده ) را عهده دار است، برنامه ريزي و توليد از 813 حلقه چاه نفت و گاز كه متناسب با توسعه ميادين درحال افزايش نيز هستند، توليد و تزريق گاز گنبدي پازنان، جمع آوري گازهاي همراه نفت، تراكم و تزريق گاز در ميادين نفتي گچساران و بي بي حكيمه و نرگسي از طريق 12 ايستگاه تقويت فشار و تزريق گاز، راهبري و فرآورش گاز در 3 مجتمع گاز و گازمايع (NGL-900 , 1200 , 1300) را در ماموریت خود دارد. افزون بر آن فرآورش نفت در10 واحد بهره برداري و 7 واحد نمكزدايي، يك سیستم و شبكه تولید و تزریق گاز، سیستم گاز آغار دالان، 6 واحد آبرسانی، 106 مجموعه تفكيك سر چاهي (تعداد 32مجموعه داراي تلمبه هاي تقويت فشار است)، 15 چندراهه گازي، راهبري بيش از 7000 كيلومتر خطوط لوله با قطر 2 تا 52 اينچ و كنترل كيفي وكمي نفت، گاز، نفتا، گازمايع در محدوده جغرافيايي4 استان پهناور خوزستان، بوشهر، فارس و كهگيلويه و بويراحمد با مساحت عملياتي 150×350 كيلومترمربع را عهده دار است. شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران تقریبا با 80 درصد ظرفيت خود در حال تولید نفت است. بخشي از اين چاه ها که به واسطه تحریم هاي ظالمانه بسته شده بودند، در حال راه اندازی هستند و با تلاش شبانه روزي كارشناسان اين شركت در آينده نزديك، شاهد راه اندازی تمامی واحدهاي فرآورشي نفت و همچنين تاسيسات جمع آوري و تقويت فشار گاز و فراورش گاز و گاز مايع خواهيم بود. فعاليت این شرکت افزون بر توليد نفت و گازمايع که به صادرات و مصرف پالایشگاه و پتروشيمي هاي داخلی اختصاص داده می شود، سهمی در تولید گاز مصرفی کشور دارد؛ به طوري که گاز تولیدی این شرکت به پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس ارسال و پس از انجام فرایندهای مورد نیاز و عملیات فرآورشی گاز متان آن مطابق شرايط استاندارد به خطوط لوله گاز مصرفی کشور تزريق می شود.

هشدار برای واردات جدی است

تاملی بر آینده  « ناتراز » تولید و مصرف بنزین

مشعل     افزایش سرسام آور مصرف بنزین به دلیل موج سفرهای نوروزی طی دو سال پیاپی، بار دیگر نگرانی از باب واردات بنزین را مطرح می کند. طبق پیش بینی افزایش مصرفی که مسئولان ارائه داده اند، چنانچه شدت رشد مصرف بنزین کنترل نشود، ترازی تولید و مصرف بنزین تبدیل به ناترازی شده و دراین میان واردات بنزین امری محتوم و غیرقابل چشم پوشی خواهد بود. اینگونه که کارشناسان و صاحب نظران امر گفته اند در حال حاضر، مقدار کنونی تولید بنزین کفاف نیازکشور را می دهد و مشکل کمبود، چندان حادث نیست اما اگر مصرف کنترل نشود و ازطرفی به فوریت تدابیری برای افزایش تولید اندیشیده نشود قطعا در آینده ای نه چندان دور،چالش های کمبود بنزین سرباز کرده و نیازمندی به بازارهای دنیا را دو چندان خواهد کرد.

براساس آمارهای شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، از روز یکم تا سیزدهم فروردین ماه سال جاری(1402) به صورت میانگین ۱۱۳میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر بنزین توزیع شده است؛ به طوری که میانگین روزانه مصرف بنزین کشور در ایام نوروز 1402(یکم تا سیزدهم فروردین ماه) در مقایسه با مدت مشابه 1401 با 107.7میلیون لیتر بنزین، از رشد 5.6 درصدی مصرف بنزین کشور در ایام نوروز امسال حکایت دارد.همچنین میانگین مصرف ۱۰ روزه منتهی به پایان سال 1401 رقمی معادل ۱۲۱ میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر به ثبت رسیده است که این عدد نیز در مقایسه با مدت مشابه سال 1400، بیش از14 درصد افزایش را نشان می دهد.

در 29 اسفندماه سال گذشته، ۱۴۴ میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور به مصرف رسیده است که این عدد در مقایسه با مدت مشابه در سال ۱۴۰۰، ۲۷.۷ درصد رشد داشته است. این آمار در حالی از سوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران اعلام می شود که همه ساله با نزدیک شدن به ایام تعطیلات نوروزی و افزایش ترددهای داخل شهری، مصرف روزانه بنزین در کشور به اوج می رسد؛ بنابراین روند فزاینده مصرف در تعطیلات نوروزی چندان دور از ذهن نبوده و آمارهای دریافتی نیز گویای این واقعیت تلخ است.

  ثبت پربارترین مصرف در فروردین 1401

تاریخ پربارترین مصرف بنزین در فروردین ماه 1401همزمان با کاهش محدودیت های کرونایی و به دنبال آن افزایش ترددهای درون و برون شهری رقم خورد و نگرانی ناترازی مصرف و تولید بنزین را بیش از گذشته نشان داد. هرچند پیش بینی ها مبنی بر افزایش مصرف مطرح بود، اما یک باره رشد 30 درصدی مصرف بنزین آن هم تنها در بازه زمانی 13 روزه تعطیلات نوروزی غیرقابل تصور بود.

طبق اطلاعات دریافتی از شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، میانگین میزان مصرف روزانه بنزین کشور در بازه زمانی 18 روزه تعطیلات نوروزی (25 اسفند 1400 تا سیزدهم فروردین 1401) 110 میلیون و 200هزار لیتر بوده که این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل آن (25 اسفند 1399 تا سیزدهم فروردین 1400) با 88 میلیون و 600 هزار لیتر، 27 درصد افزایش یافته است.اوج مصرف روزانه بنزین و رکوردی تازه  در 28 اسفندماه 1400 حدود 131میلیون لیتر بوده است و در12 فروردین ماه 1401 رقم قابل توجه دیگری از سوی مصرف بنزین یعنی 121 میلیون و 300 هزار لیتر رقم خورده است. افزایش مصرف روزانه 25 میلیون لیتر بنزین، هشداری به تولید و مصرف این محصول راهبردی در کشور است.اهمیت آمار اعلام شده برای میانگین مصرف بنزین در حالی است که می تواند ملاک و معیاری برای ترسیم چشم انداز سال پیش رو باشد.

البته تداوم فزاینده مصرف سوخت افق روشنی را به همراه نخواهد داشت؛ به گونه ای که جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران هشدار داده که باید فکری به حال مدیریت مصرف سوخت کرد تا تولید در زنجیره ارزش مورد توجه قرار گیرد.

نباید منابع و سرمایه ملی را با مصرف ناصحیح از بین ببریم. او همچنین نسبت به افزایش تصاعدی مصرف بنزین هشدار داده و اذعان می کند که میزان مصرف سوخت در کشور با استانداردهای جهانی فاصله دارد.

به باور اغلب کارشناسان حوزه انرژی در نخستین گام،اصلاح الگوي مصرف، توسعه حمل ونقل عمومي، استانداردسازی توليد خودرو و سوخت و حركت به سمت سوخت های جايگزين می تواند در دستور كار باشد. در بلندمدت، با توجه به سرعت گرفتن روند گذار جهانی انرژی، برای رهایی از وابستگی به سوخت های فسیلی به ویژه بنزین، باید به تدوین یک راهبرد ملی برای پیوستن به این گذار اقدام و زیرساخت های لازم برای آن را ایجاد کرد.

 اثربخشی احداث پالایشگاه

افزایش ظرفیت و توسعه پالایشگاهی ازجمله موضوع های مغفول مانده در سال های اخیر است که با روی کار آمدن دولت جدید این مسئله مورد توجه قرار گرفت. دولت سیزدهم دو برنامه ارتقای کمی و کیفی پالایشگاه های کنونی، همچنین ایجاد ظرفیت پالایشی جدید با ساخت پتروپالایشگاه ها را در برنامه دارد، اما اینکه تا چه اندازه می توان نسبت به اثربخشی احداث پالایشگاه و یا پتروپالایشگاه ها به منظور ایجاد تراز تولید و مصرف بنزین در کشور اطمینان خاطر داشت، موضوعی است که با ابهام های جدی روبه رو است.

شاید در کوتاه مدت به دلیل لزوم توجه به امنیت انرژی کشور در شرایط کنونی (برقراری تحریم ها، ناآرامی های منطقه ای و...)، ساخت و راه اندازی پالايشگاه و پتروپالايشگاه جديد بتواند مورد توجه قرار گیرد، اما هر طرحی برای اجرا تا بهره برداری نیازمند زمان است و در این میان احداث پالایشگاه ها که بتواند به نوعی کسری سوخت مورد نیاز کشور را پوشش دهد، نه تنها زمان بر است، بلکه منابع و تامین مالی آن یکی از موضوع های اصلی است که اجرای این دست از طرح ها و پروژه ها را با ریسک بالایی همراه می سازد.

 از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با کاهش مصرف سوخت های فسيلي و افول بازارهای صادراتي تولیدات پالایشگاه ها و پتروپالايشگاه ها ی جديد، در آینده این واحدها محتملا با مازاد توليد، کاهش درآمد و نهایتا خارج شدن از چرخه تولید اقتصادی مواجه خواهند شد و سرمایه گذاری های انجام شده به هدر خواهد رفت.

لزوم اجرای طرح های بهینه سازی

بهینه سازی مصرف انرژی نیز، یکی دیگر از اهرم های اساسی در مدیریت رویارویی تلاقی تولید و مصرف بنزین است. رویکرد پيگيری اجرای معیارهای مصرف بهينه که به طور گسترده در نزد صاحب نظران و سیاست گذاران انرژی پذیرفته شده است، باید در راس و اولویت امور قرار گیرد.هرچند، در اجرای ابزارهای بهینه سازی مصرف سوخت، تنها وزارت نفت ذی نفع نبوده و بسیاری از ارگان ها و سازمان ها در این امر دخیل هستند؛ بنابراین، اجرای آن نیازمند عزمی ملی است.

همچنین برآوردها حاکی از آن است که این میزان افزایش بی رویه مصرف بنزین و به تبع آن پیشی گرفتن از تولید، نشات گرفته از عملکرد نادرست در مسیر اصلاح الگوی مصرف و اجرای طرح های بهینه سازی است که هم اکنون بنزین این فرآورده مهم و راهبردی را با چالش های عدیده ای روبه رو کرده است.

اگرچه طرح هایی که برای بهینه سازی مصرف انرژی ارائه شده، به واقع در صورت اجرا می توانند افزون بر مزیت های اقتصادی و اشتغالزایی، صرفه جویی در مصرف انرژی را هم رقم بزنند، اما باید پذیرفت که تدوین قوانین، دستورالعمل ها و برنامه ریزی صحیح برای بهینه سازی مصرف انرژی، مادامی که با قابلیت اجرا همراه نباشد، نمی تواند یک مزیت تلقی شود.

وزارت نفت تلاش کرده است سازوکارهایی را برای تغییر در مصرف عملیاتی کند؛ به نحوی که در چرخه حمل و نقل سوخت بر شبکه خطوط، تمرکز شده تا جابه جایی جاده ای کاهش یابد و از طرفی هم تبعات زیست محیطی آن به حداقل ممکن برسد؛ البته نباید از این نکته غافل ماند که تمامی راهکارهای موجود در امر بهینه سازی مصرف انرژی در صورت جدیت در اجرا و پیگیری مستمر، می تواند نتیجه بخش باشد و میزان مصرف سوخت را به میزان قابل توجه کاهش دهد.

 جایگزینی سی ان جی در چرخه حمل و نقل

توسعه صنعت سی ان جی و ورود آن به چرخه سوخت کشور می تواند کارکردی به مثابه مصرف بنزین را به همراه داشته باشد. از مهم ترین راهبردهای کنترل مصرف بنزین افزون بر بهبود کارآیی خودروها، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و اصلاح قیمت بنزین، توسعه سوخت های جایگزین از جمله سی ان جی و ال پی جی است. جایگزینی سوخت سی ان جی در چرخه حمل و نقل کشور، سوختی پاک و ارزان را در دسترس عموم مردم قرار خواهد داد و متعاقب آن با کاهش مصرف بنزین می توان بازارهای هدف صادراتی را نیز نشانه گرفت. بر این اساس از ابتدای سال 1400، بیش از 84 هزار خودروی بنزینی به دوگانه سوز تبدیل شده اند. البته نکته حائز اهمیت این است که برخی صاحب نظران معتقدند قیمت های جهانی گاز طبیعی با افزایش چشمگیری روبه روست و تایید این سوخت به عنوان یک سوخت پاک مورد توجه اتحادیه اروپاست.به همین منظور لازم است تا حد ممکن ظرفیت های گاز کشور را به سوی صادرات و استفاده از منافع اقتصادی و سیاسی آن برای کشور سوق داد. می توان با هزینه بسیار کمتر نسبت به توسعه بیشتر صنعت سی ان جی تمرکز سیاست ها، حمایت ها و اقدام ها را به سوی موضوع های بهینه سازی مصرف سوخت (اقدام های فناوری محور، استانداردسازی تولید و مصرف، به کارگیری ظرفیت بازار بهینه سازی و...) متنوع سازی سبد سوخت بخش حمل ونقل (توسعه استفاده از خودروهای هیبریدی، برقی و...) و اصلاح نظام یارانه ای سوخت در کشور سوق داد.

 نوسازی ناوگان خودرویی

از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، یکی دیگر از اهرم های موثر کنترل مصرف سوخت است که در صورت اجرای قانون نوسازی ناوگان خودرویی می توان نسبت به کاهش 4 تا 5 میلیون لیتر مصرف بنزین امیدوار بود.

به تازگی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران اعلام کرده که مصرف بنزین خودروهای داخلی 2 برابر استاندارد جهانی است؛ از این رو الزام خودروسازان به تغییر روند تولید باید هرچه سریع تر شتاب گرفته و محقق شود.

جلیل ساری اذعان می کند: در شرایطی که توجهی به بهینه سازی نمی شود و مصرف بنزین خودروهای داخلی به طور میانگین دو برابر استاندارد است، نمی توان تنها با ساخت پتروپالایشگاه و افزایش تولید به تقاضا پاسخ داد.

او عنوان می کند که طبق مصوبه شورای اقتصاد، تبدیل رایگان خودروها به دوگانه سوز ادامه دارد و تاکنون 250 هزار خودرو نیز سی ان جی سوز شده اند. همچنین به موازات آن، مجوز احداث 400 جایگاه سی ان جی نیز دریافت شده است که 40 جایگاه آن در استان سیستان و بلوچستان احداث خواهد شد. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران ادامه می دهد: در کشور روند تولید خودرو افزایشی است، بدون اینکه توجهی بر موضوع بهینه سازی مصرف سوخت در خودروها شود. ما باید یک تعادلی بین ورودی و خروجی خودرو داشته باشیم؛ یعنی باید خودروهای بی کیفیت را اسقاط کنیم تا این تعادل ایجاد شود. سالاری می افزاید: مادامی که مصرف بنزین خودروهای داخلی به طور میانگین دو برابر متوسط جهانی است، نمی توان با ساخت پتروپالایشگاه و افزایش تولید بنزین به تقاضا پاسخ داد.

بی شک تمامی راهکارهای عنوان شده مادامی می تواند اثربخشی لازم را به همراه داشته باشند که ضمانت اجرایی برای آن وجود داشته باشد. مسلما شیب تند مصرف بنزین یک اتفاق غیرقابل پیش بینی نیست و مسئولان در قالب ارائه دورنمای انرژی کشور هشدار بحران کمبود بنزین را عنوان می کنند. به نظر می رسد، وقت آن فرارسیده است که توجه جدی به اقدام های بهینه سازی، توسعه حمل ونقل عمومی (به ویژه ریلی) و فعال سازی بازار بهینه سازی انرژی در دستورکار باشد. امید می رود موضوع منفی شدن تراز تولید و مصرف بنزین بتواند جرقه اولیه این موضوع را در سطح سیاستگذاری کشور به وجود آورد.

مدیرعامل پالایشگاه بندرعباس در گفت وگو با«مشعل» تشریح کرد:

نمایش  تــــوانمندی  شرکت های ایرانی  در  داخلی سازی تجهیزات

سمیه راهپیما  شرکت پالایش نفت بندرعباس، یکی از آخرین پالایشگاه های تاسیس شده قبل از انقلاب اسلامی است که از آن زمان تا کنون، گام های موثری در مسیر رشد و توسعه محصولات خود برداشته است. این پالایشگاه در ابتدا برای ظرفیت 232 هزار بشکه در روز طراحی شده بود و امروزه با افزایش ظرفیت، به تولید روزانه 350 هزار بشکه رسیده است. از این رو می توان گفت که این شرکت پالایشی همسو با شعار امسال (مهار تورم،رشد تولید) همگام بوده و توانسته است با وجود تحریم های بین المللی در راه توسعه و پیشرفت گام بردارد. برای جویا شدن از روند توسعه پالایشگاه بندرعباس با هاشم نامور، مدیرعامل این پالایشگاه به گفت وگویی داشته ایم که در ادامه می خوانید.

 لطفا بفرمایید پالایشگاه بندرعباس از ابتدای فعالیت خود تاکنون، چه گام هایی در مسیر رشد و شکوفایی برداشته است؟

پالایشگاه بندرعباس، آخرین پالایشگاهی است که قبل از انقلاب اسلامی ساخته شد.در ابتدای فعالیت، ظرفیت پالایشی آن 232هزار بشکه در روز بود که با گذشت زمان و نیاز کشور، این میزان به 350 هزار بشکه در روز افزایش یافت. این پالایشگاه با هدف صادرات فراورده های نفتی تاسیس شد. آن زمان موضوع کمیت محصولات مطرح بود و استانداردها و آلودگی های زیست محیطی نیز شکل کنونی را نداشت. محصولات تولیدی پالایشگاه ها عمدتا نفت کوره بود که با گذشت زمان و نیازکشور، افزایش ظرفیت و بهینه سازی انجام شد؛ البته باید گفت که پیچیده تر از احداث و راه اندازی، نگهداری، بهره برداری و تعمیرات اساسی یک پالایشگاه است.  به مرور زمان، افزون بر نیاز مبرم به کمیت ها و افزایش ظرفیت،کیفیت فراورده های نفتی نیز مطرح و با تغییر ساختار، اواخر سال 1377 پالایشگاه بندرعباس به یک شرکت پالایش نفت تبدیل شد که دولتی و سهامی خاص بود.

  چه زمانی پالایشگاه به بخش خصوصی واگذار شد؟

با تغییر ساختار و تمرین شرکت داری و بنگاه داری به صورت سهامی خاص دولتی، پالایشگاه بندرعباس ادامه حیات داد و به مرور، ساختار آن تغییر کرد و اصل 44 قانون اساسی کشور اجرایی شد. شرکت ها به بخش غیر دولتی واگذار شدند و اداره شرکت ها از قانون گریزی به قانون تجارت تغییر یافت. مسائل فنی و کیفی شرکت ها نیز مطرح شد و سودآوری مورد توجه قرار گرفت. آن زمان افزایش کمی و کیفی تولید و حفظ شرایط موجود، مستلزم فکر و اندیشه بود تا از این طریق سودآوری افزایش یابد.

 پالایشگاه از چه زمانی وارد مدار افزایش تولید شد و چه مراحلی را برای تحقق این امر طی کرد؟

موضوع افزایش ظرفیت، سال 1387 عملیاتی شد و با همکاری شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، نظارت بر اجرا و راه اندازی پروژه ها صورت گرفت و آرام آرام تولید افزایش یافت. در فاصله سال های 1390 تا 1391 واحد تقطیر، دوباره افزایش ظرفیت یافت و اواخر سال 1399 نیز افزایش ظرفیت 30 هزار بشکه ای داشتیم و اکنون این ظرفیت به 350 هزار بشکه در روز رسیده و به تولید مستمر و روزانه دسترسی پیدا کرده ایم.

 در زمینه بهبود کیفیت محصولات چه گام هایی برداشته شده است؟

با ایجاد واحدهای جدید، بهبود کیفیت محصولات را شاهد بودیم. ساخت دیگ های بخار، مخازن ذخیره سازی و... انجام شد و با بهبود عملکرد، ضریب سودآوری افزایش یافت که این روند تا به امروز ادامه دارد. سعی شد تولید نفت کوره با ارزش افزوده کم به محصولات با ارزش افزوده بیشتر تبدیل شود که برای تحقق آن، با شرکت های خارجی مذاکراتی صورت گرفت. آن زمان چند شرکت ژاپنی اعلام آمادگی کردند و طرح از نظر فنی و اقتصادی بررسی شد تا نفت کوره به محصولات با ارزش مانند بنزین و گازوییل تبدیل شود.  یکی از روش ها برای کاهش و ارتقای نفت کوره تولیدی در پالایشگاه ها، استفاده از فناوری OIL - H بود. گروهی از مهندسان پالایشگاه برای دستیابی به این فناوری به خارج از کشور اعزام شدند که پس از آن، الگوی پالایشی تغییر کرد و به سمت تولید کک اسفنجی رفتیم.این محصول که مورد نیازصنایع آلومینیوم است، در گذشته وارد می شد، از این رو برای رفع این مشکل، جلسات متعددی برگزار و از توانمندی پژوهشگاه صنعت نفت برای تولید کک اسفنجی و طرح ارتقای کیفیت نفت کوره استفاده شد.

 تولید کک اسفنجی چه فرایندی را شامل می شود و اکنون در مرحله ای قرار دارد؟

این طرح، پیشران اقتصادی است و با برآورد هزینه 2.2 هزار میلیارد یورو در دست انجام است. مهندسی بنیادی طرح آن و فرایند انتخاب پیمانکار انجام و عملیات اجرایی آن نیز اسفند سال 1401کلید خورد. برای عملیات اجرایی طرح هم تا مرحله تکمیل42 زمان در نظر گرفته شده است.  در این طرح 14 واحد فرایندی جدید احداث شده که 9 واحد آن تحت لیسانس پژوهشگاه صنعت نفت است و یکی از بزرگترین طرح های ارتقای کیفیت محصولات سنگین پالایشگاه به شمار می رود. با این روش، نفت کوره از یکی از فراورده های سنگین با ارزش افزوده کم، به یک فراورده سبک با ارزش افزوده بیشتر تبدیل خواهد شد.  برای راه اندازی این طرح، به واحدهای جانبی همچون 200 مگاوات برق و 65 مخزن و بویلرها و دیگ های بخار نیاز داریم. با اجرای این طرح، اشتغالزایی بسیار خوبی انجام می شود، به طوری که در حین انجام عملیات اجرایی، نزدیک به هشت هزار نفر به صورت مستقیم مشغول به کار می شوند و پس از اجرا و راه اندازی نیز برای نزدیک به سه هزار نفر به صورت مستمر شغل ایجاد خواهد شد. باتولید این محصول از واردات سالانه 300 هزار تنی کک اسفنجی جلوگیری می شود.

 علاوه بر تولید کک اسفنجی، چه محصولات دیگری برای ارتقای کیفیت محصولات در دست اجراست؟

به منظور کاهش آلاینده ها تولید روغن های پایه نفتی گروه 2 و 3 را در دست اجرا داریم. با اجرای این طرح از واردات سالانه 280 هزار تنی این روغن ها جلوگیری می شود.با بررسی های صورت گرفته، مشخص شده که این پالایشگاه، توان تولید 500 هزار تن انواع روغن را درسال دارد. برای عملیاتی شدن این طرح، مناقصه برگزار خواهد شد و با اجرایی شدن آن، حدود 1.3میلیارد دلارصرفه جویی ارزی می شود و می توان مازاد عرضه را صادر کرد. اکنون کیفیت تمامی فراورده‎های پالایشگاه ارتقا یافته و مطابق با استانداردهای روز دنیاست.

این طرح به دلیل وسعت و بزرگی که دارد، به سه مرحله احداث واحدهای فرایندی، احداث واحدهای جانبی و احداث مجتمع روغن سازی تفکیک شده است. با این روش پالایشگاه بندرعباس، به یک مجتمع بسیار پیچیده تبدیل می شود.تمامی این موارد، حاصل زحمات کارکنان و تجاربی است که سینه به سینه منتقل شده است. حدود 2700 تا 2800 نیرو برای راهبری پروژه های جدید مانند روغن سازی، سرویس های جانبی و واحدهای فرایندی برآورد می شود. نمودار سازمانی آنها آماده و جلسات با  ادارات مختلف برگزار شده است. اواسط امسال نیروهای جدید، جذب می شوند و آموزش های لازم برای ورود به عرصه فعالیت به آنها ارائه خواهد شد. 

  برای اجرایی شدن دو پروژه تولید کک اسفنجی و روغن پایه های نفتی گروه2 و 3چه سرویس های جانبی باید ایجاد شود؟

بعد از تایید ایجاد واحدهای فرایندی، سرویس های جانبی مورد توجه قرار می گیرد. پژوهشگاه صنعت نفت قادر به انجام این کار نبود، از این رو از مهندسان مشاور پالایشگاه کمک گرفتیم و مقرر شد پروژه ساخت سرویس های جانبی را خودمان انجام دهیم، نفرات و پروژه های سرویس های جانبی شامل آب، برق، گاز و... را شناسایی کردیم و چارت سازمانی آن مشخص و تیمی به عنوان ناظر از پژوهشگاه صنعت نفت برای نظارت بر اجرای پروژه های کک اسفنجی و روغن پایه های 2 و 3 تعیین شد.  بعد از فراهم شدن واحدهای فرایندی و یوتیلیتی، با فراخوان عمومی که داده شد، شرکت های پیمانکار برای اجرا مشخص شدند. در بخش فرایندی پیمانکار اجرایی به صورت EPC فعالیت می کند که متشکل از چهار شرکت داخلی هستند.

با توجه به اینکه هم پروژه جدید سرویس های جانبی و هم سیستم موجود، حجم کار یوتیلیتی زیاد بود، مناقصه برگزار شد و کنسرسیومی شکل گرفت تا بتوانند 75 درصد مبلغ مورد نیاز قرارداد را خودشان تامین کنند. از اسفند سال گذشته عملیات اجرایی را هم در بخش یوتیلیتی و هم فرایندی در سایت شروع کردیم. پیمانکاران پروژه ها نیز تجهیز کارگاه را شروع کرده اند.

 با توجه به حساس بودن فعالیت های پالایشگاه، کارکنان با سختی هایی روبه رو هستند. لطفا در این زمینه هم توضیح دهید؟

اجرای هر کاری سختی های خودش را دارد و در شرایط تحریم، دانش فنی طرح تولید کک اسفنجی نیز دچار مشکل بود؛ اما توانستیم تهدید را به فرصت تبدیل کنیم و از دانش فنی داخلی بهره بگیریم.

در ساخت قطعات نیز وقتی شرکت های سازنده خارجی دانش فنی ساخت قطعات اصلی را به ما نمی دادند، به سمت ساخت داخل آنها رفتیم. قطعاتی که در پالایشگاه استفاده می کنیم، نقشه ساخت آنها در کتاب های راهنما نیست و برای دستیابی به آنها نخست آنالیزهای لازم و تصویر برداری های سه بعدی را انجام دادیم. نقشه ساخت را آماده کردیم و قطعه را برای ساخت به سازنده داخلی دادیم.

تاکنون توانسته ایم 25 هزار قلم جنس را در پالایشگاه بندرعباس ساخت داخل کنیم و اشتغالزایی را گسترش دهیم، ضمن اینکه فناوری را به داخل کشور وارد و از خروج مقادیر زیادی ارز از کشور جلوگیری کردیم.

در طرح ارتقای کیفیت نیز تلاش داریم تا حداکثر استفاده را از توان و ساخت داخل داشته باشیم و در بخش تامین تجهیزات، دستگاه ها و ادوات نیز سعی داریم 70 الی 80 درصد از توان ساخت داخل استفاده کنیم.

 برای ماندگاری نیروهای متخصص چه گام هایی برداشته شده است؟

 نیروی انسانی، مهم ترین سرمایه است و تاسیسات حتی اگر از آخرین فناوری های روز دنیا بهره گرفته باشد، باز هم نیروی انسانی آن را هدایت و راهبری و از بروز خطا و حادثه پیشگیری می کند.پس می توان گفت که نیروی انسانی، ارزشمندترین سرمایه یک سازمان است.

اگر نیروی انسانی، دغدغه خاطر داشته باشد و با فکر آسوده سر کار حاضر نشود، احتمال خطا افزایش می یابد و با بروزخطا ممکن است حادثه بزرگی رخ دهد. بنابراین کارکنان باید از نظر روحی، جسمی و روانی در شرایطی قرار گیرند که کمترین دغدغه فکری را داشته باشند.

به منظور تحقق این امر، برای کارکنان ورزش های همگانی در نظر گرفته ایم. در زمینه استخدام هم کمک کرده ایم تا بیشتر نیروها که تحت پوشش نیروهای پیمانکاری و شرکتی بودند، با پالایشگاه قرارداد مستقیم داشته باشند. با این رویکرد، شرکت های تامین نیروی انسانی و واسطه را حذف کردیم و اکنون جزئی از خانواده پالایشگاه بندرعباس شده اند.  از نظر مالی نیز وضعیت آنها خیلی بهتر شده و دغدغه های فکری شان کمتر شده است؛ اگرچه بازار در نوسان است؛ اما با مجموع اقدامات انجام شده، توانسته ایم رضایتمندی نسبی برای کارکنان ایجاد کنیم. همچنین تلاش شده است که تعلق خاطر سازمانی دربین کارکنان افزایش یابد. بنابراین برای نیروی انسانی که سرمایه ارزشمندی در یک سازمان به شمار می رود، باید وقت و انرژی گذاشت و برای بهبود کارشان برنامه ریزی کرد. دغدغه های فکری آنها را تاحد مقدور برطرف کردتا درکمال آرامش بتوانند موجبات آسایش هموطنانمان را فراهم کنند.

در محصولات تولیدی این پالایشگاه، 18 درصد از تولید داخل بهره گرفته شده و اگر ما آرامش خاطر نیروی انسانی را به وجود آوریم، باعث می شود که حادثه ای رخ ندهد و از بروز رویدادهای ناخواسته جلوگیری شده و سوخت مورد نیاز کشور نیز به موقع عرضه شود.

 چند درصد از نیروهای پالایشگاه بومی هستند؟

افزون بر 90 درصد نیروهای پالایشگاه، بومیان منطقه هستند. 10 درصد دیگر نیز نزدیک به 20 سال است که در بندرعباس سکونت دارند و اکنون نیروی بومی به شمار می روند.

 آموزش چقدر در بهبود عملکرد کارکنان موثر خواهد بود؟

آموزش های حین کار را برای نیروهای خود برنامه ریزی کرده ایم که شامل عمومی، سرپرستی، مدیریتی، فنی و تخصصی، ایمنی و بهداشت و آتش نشانی و محیط زیست می شود. به این طریق از دانش روز عقب نخواهیم ماند و واحدهای جدید را ایجاد خواهیم کرد. برای آگاه بودن کارکنان از فناوری های روز دنیا آموزش های لازم را برای آنها در نظر گرفته ایم.

 استفاده از تجربه افراد بازنشسته برای پیشبرد اهداف و اجرای طرح ها و پروژه ها بسیار موثر است. در این زمینه چه گام هایی از سوی پالایشگاه در زمینه بهره مندی از توان این افراد برداشته شده است؟

اشتباهات رایج در کار بر اثر کمبود تجربه رخ می دهد که به منظور جلوگیری از آن می توان از تجربه بازنشستگان و افراد ماهر در کشور به نحو احسن بهره مند شد. از باز نشستگان خواسته ایم تا تجربه های دوران کاری خود را به صورت مکتوب به ما منتقل کنند تا آنها را برای نسل های بعد به یادگار بگذاریم. ضمن آنکه از نیروهای با تجربه و بازنشسته نیز برای تدریس در کلاس های آموزشی استفاده می کنیم.

 در کنار مباحث فنی، توجه به مسائل زیست محیطی هم بسیار مهم است. در این زمینه از سوی پالایشگاه چه گام هایی برداشته شده است؟

درست است که تولید کننده انرژی به شمار می رویم؛ اما بزرگ ترین مصرف کننده هم هستیم. برای کنترل این روند، اقدامات موثری در زمینه مباحث زیست محیطی از سوی پالایشگاه بندرعباس انجام شده که یکی از آنها صرفه جویی در مصرف انرژی است. طی 10 سال اخیر، افزون بر 160میلیون دلار صرفه جویی در مصرف انرژی داشته ایم و بهینه سازی در مصرف بنزین نیز صورت گرفته است. هرچقدر مصرف سوخت را کمتر کنیم، گازهای حاصل از احتراق گازها و انتشار آلاینده ها کمتر می شود. پس هر چه مصرف سوخت بهینه سازی شود، در انتشار آلاینده نیز صرفه جویی خواهد شد، ضمن آنکه بر اساس قوانین زیست محیطی رفتار کرده ایم، کیفیت فراورده هایمان را افزایش داده ایم و گوگرد را از بنزین و گازوییل کم کرده ایم. در پالایشگاه، بیش از 40 درصد فضای سبز ایجاد کرده ایم و پروژه های زیست محیطی بسیاری را هم را در دست اجرا داریم.

  با توجه به اینکه پالایشگاه بر اساس ماهیت کاری خود وارد اکوسیستم شهرهای مختلف می شود، برای کم کردن اثرات سوء شرکت های نفتی، خدماتی در قالب مسؤولیت اجتماعی به بومیان منطقه داده می شود. در این زمینه توضیح دهید؟

هر شرکتی بر اساس فعالیت و تعهد سازمانی خود کار می کند که پالایشگاه بندر عباس از این قاعده مستثنا نیست. در این پالایشگاه، واحد مسؤولیت اجتماعی ایجاد کرده ایم که اقدامات بسیار خوب و گسترده ای در تمام بخش ها مانند جاده سازی، ساخت مدرسه، آزمایشگاه مهندسی شیمی و مکانیک در دانشگاه ها انجام شده است. همچنین خوابگاه دانشجویان از سوی این واحد تعمیر شده و مجتمع فرهنگی _ ورزشی نیز در استان های اطراف پالایشگاه و کنار شهرک مروارید احداث شده است. در بخش بیمارستان سوانح سوختگی نیز کمک کرده و تجهیزات آن را خریداری کرده ایم، ضمن اینکه ساخت بیمارستان کودکان سرطانی را در دست اجرا داریم.  مسؤولیت اجتماعی به دو بخش درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می شود. در بخش اول، برخی کار ها برای کارکنان انجام می دهیم و در بخش برون سازمانی نیز برای جامعه هدف برنامه ریزی می کنیم. در زمینه ورزشی نیز زیر ساخت های آن را درست کرده ایم و به طور کلی می توان گفت در همه ابعاد دستی بر آتش داریم که تمام این کارها نتیجه بهره گیری از تجارب کارمندان است که نسل به نسل انتقال پیدا می کند. پالایشگاه بندرعباس در زمینه مسؤولیت های اجتماعی در سطح استان ها پیشرو بوده و اقدامات ارزشمندی در این زمینه انجام داده است. هر صنعتی خود به خود آلاینده است؛ اما هنر ما این است که از میزان انتشار آلاینده ها بکاهیم و در این زمینه پروژه های بسیار زیادی را انجام داده ایم.

 اگر موضوعی باقیمانده که می خواهید اطلاع رسانی کنید، بفرمایید؟

کارکنان، زندگی خود را وقف کار کرده و قهرمانان گمنام ملی هستند. عشق آنها، کار است.

پالایشگاه، یعنی میدان مین و مثلث آتش. با توجه به حساس بودن فرایند فعالیت پالایشگاه، کارکنان تحت استرس کار می کنند و در این مدت، ساختار سازمانی را متناسب با نوع فعالیت ها دستخوش تغییرات قرار دادیم. جاهایی که کمبود نیرو داشتیم، به آن قسمت نیرو اضافه و ساختار را از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل کردیم. وقتی یک شرکت خصوصی و قانون تجارت حاکم می شود، باید در بخش بازرگانی فعالیت های خود را گسترش دهیم تا به خلق ثروت دست یابیم.  برای ارتقای کیفیت نفت کوره از ابتدای سال گذشته، شروع به تدوین ساختار جدید کردیم که تا پایان سال نهایی شد و به موازات واحدهای عملیاتی جدید، باید نیروهای جدیدی جذب شوند و آموزش های لازم را ببینند.  تمام این ها مانند دانه های زنجیر به هم وصل هستند، کسانی که در واحدهای عملیاتی، مالی و ستادی کار می کنند، نتیجه تلاششان تولید مستمر و بدون حادثه می شود. این ها امکانپذیر نیست، جز در به کارگیری از عقل و خرد و توان پیشکسوتان.

شرکت انتقال گاز ایران هم مسیر با برنامه های چشم انداز

دقیق، هوشمند، فعال

مشعل شرکت انتقال گاز با در اختیار داشتن 38 هزار و 578 کیلومتر خط لوله در قطرهای مختلف، وظیفه انتقال پاک، ایمن، پایدار و بهره ور گاز طبیعی را در کشور به عهده دارد که این میزان خط از نظر طولی، معادل سه برابر طول قطر کره زمین است. وظیفه نگهداری، تعمیرات و بهره برداری از این شبکه به عهده 10 منطقه عملیاتی در قالب 61 مرکز بهره برداری خطوط لوله در کشور است و عملیات تقویت فشار گاز در این شبکه را در حال حاضر 89 تاسیسات تقویت فشار به عهده دارند که مجهز به 328 واحد توربوکمپرسور از برندهای مختلف و با فناوری های متعدد هستند. از حیث مقایسه، این تعداد توربوکمپرسور معادل 75 درصد موتورهای فعال ناوگان هواپیمایی مسافربری کشور است. حریم تحت پوشش خطوط لوله که از سوی شرکت انتقال گاز ایران صیانت و حفاظت می شود، هم اکنون معادل 14 هزار و 101 کیلومتر مربع (معادل 1 درصد از کل مساحت کشور) است. در گفت وگو با ابراهیم میرزایی راد، مدیر برنامه ریزی و عضو هیئت مدیره شرکت انتقال گاز ایران به فعالیت های این شرکت در سال 1401 پرداخته ایم که مشروح آن را می خوانید.

 بگذارید از زمستان 1401 شروع کنم؛ زمستانی سرد که نیازمند اقدام هایی برای گذر از آن بود. دراین باره توضیح دهید و در کل به فعالیت های شاخص سالی که گذشت اشاره بفرمایید.

برنامه های نگهداری و تعمیرات ناوگان انتقال گاز به صورت سالانه، با راهبری مدیریت برنامه ریزی و مشارکت مناطق عملیاتی و با هماهنگی مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز تدوین و اجرا می شود. در تدوین این برنامه ها، ملزومات شبکه برای فصل سرد سال مورد توجه قرار می گیرد، به نحوی که عمده تعمیرات در نیمه اول سال انجام می شود تا شبکه انتقال گاز آمادگی ورود به فصل سرما را داشته باشد. برخی برنامه ها نیز با هماهنگی دیسپچینگ وملحوظ داشتن شرایط شبکه برای اجرا در نیمه دوم سال برنامه ریزی می شود.

همسو با اهداف شرکت انتقال گاز (انتقال گاز پایدار، پاک، ایمن و بهره ور) در سالی که گذشت، بیش از 170 مورد تعمیرات توربو/ الکترو/ انجین و کمپرسور گاز برنامه ریزی شد که بیش از 150مورد آن پایان یافته و برخی نیز در حال انجام است.

از مهم ترین برنامه ها نیز می توان به برنامه ریزی و کنترل پروژه تعمیرات توربین های ZORYA-DU80 و SIEMENS-SGT600 به عنوان دو نوع توربین با بیشترین فراوانی در ناوگان شرکت انتقال گاز اشاره کرد که با پیگیری های مستمر، خوشبختانه بخش عمده ای از تعمیرات توربین های مذکور خاتمه یافت و در فصل سرد پارسال بدون مشکل در سرویس قرار گرفتند. بیشتر برنامه های تعمیراتی در حوزه خط لوله شامل تعميرات خط سوم سراسری (340 مورد)، چهارم سراسری (360 مورد) و خط سرخس- نكا (320 مورد) مطابق برنامه زمان بندی انجام شده است.

  در حوزه تدوین نقشه راه بخش های مختلف شرکت انتقال گاز ایران چه اقدام هایی در مدیریت استراتژی، برنامه ریزی و تدوین شده است؟ آیا اقدام های شرکت، همسو و هم مسیر با چشم انداز ترسیم شده است؟

استقرار نظام مدیریت استراتژی به صورت یکپارچه با حضور فعال نمایندگان بخش های مختلف درسطح ستاد و مناطق عملیاتی در سال 95 انجام شد. در این فرآیند، ارکان جهت ساز شامل ماموریت، چشم انداز و ارزش ها، نقشه استراتژی سطح کلان و واحدی به همراه کارت های امتیاز متوازن تدوین و متناسب با آن فرآیندهای برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی شد. درسال 1401 با توجه به استقرار نظام مدیریت استراتژی در سطح شرکت ملی گاز ایران، نقشه استراتژی سطح کلان شرکت نیز بازنگری شد و متناسب با آن نقشه های استراتژی سطح واحدی نیز نیازمند بازنگری بوده که برنامه ریزی های لازم در این خصوص نیز انجام شده است. در شرکت انتقال گاز ایران، همسو با موضوعات استراتژی، برنامه های عملیاتی سالانه در قالب منشور پروژه تدوین شده و بر اساس نگرش فرآیندی و مبتنی برنظام فرآیندهای تدوین شده شرکت، پیشرفت پروژه ها کنترل می شود. همچنین به منظور ارتقای برنامه ها و همگرایی با اعتبارات سرمایه ای، برنامه ها و پروژه ها با موضوعات و شاخص های راهبردی؛ همسو شده و مکانیزاسیون فرآیند مربوطه و ارتباط دهی بیشتر این بخش ها با یکدیگر را در دستور کار دارد.

  آیا برای نگهداری وتعمیرات خطوط لوله وتاسیسات، دستورالعمل خاصی وجود دارد؟

درحوزه نگهداری وتعمیرات،شرکت انتقال گاز ایران باتدوین و ابلاغ دستورالعمل های داخلی مطابق با استانداردهای بین المللی نظیرISO 14224، NORSOK-Z008 و IEC 60300-3-11 به راهبری این حوزه اقدام کرده است. این دستورالعمل ها شامل موارد زیراست:

  دستورالعمل تهیه درخت فرآیندی تجهیزات

  دستورالعمل جمع آوری اطلاعات پایه ای تجهیزات

  دستورالعمل تدوین برنامه نگهداری و تعمیرات براساس روش های RCM و PMO

  دستورالعمل تحلیل علل ریشه ای خرابی (RCFA)

  دستورالعمل کدگذاری تجهیزات

  دستورالعمل تعیین شاخص اهمیت تجهیزات

  دستورالعمل مدیریت دستورکارهای تعمیراتی

افزون بر دستورالعمل های فوق، هر یک از تجهیزات دارای دستورالعمل های اختصاصی به توصیه سازنده نیز هستند که در اختیار گروه های متعدد نگهداری و تعمیرات است.

  در بخش مدیریت انرژی چه فعالیت های شاخصی در سال 1401 انجام شده است؟

از اوایل سال 99 و با تکیه بر ماموریت شرکت مبتنی بر انتقال پاک، ایمن، پایدار و بهره ور گاز طبیعی؛ طرح ریزی ارتقای نظام مدیریت انرژی در بالاترین سطوح نقشه استراتژیک از طریق التزام به استانداردهایISO50001:2018،ISO50004:2020و ISO50009:2021 و با هدف استقرار سیستم مدیریت انرژی به صورت یکپارچه در مجموعه مناطق ده گانه انتقال گاز در صدر اهداف عالی شرکت و مدیریت برنامه ریزی قرار گرفت. در سال 1400 ممیزی صدور گواهینامه از طریق شرکت شخص ثالث انجام و در سال 1401 گواهینامه بین المللی مدیریت انرژی ISO50001 براساس استاندارد 2018به صورت یکپارچه در مجموعه مناطق ده گانه انتقال گاز به شرکت انتقال گاز اعطا شد.

برخی اقدام های انجام شده در چارچوب الزامات این سیستم در سال 1401 به شرح ذیل بوده است:

   برقراری ارتباط بین نظام نگهداری و تعمیرات و SEU ها در سیستم مدیریت انرژی

  اجرای مرحله آزمایشی مکانیزاسیون پایش قبوض مصرفی انرژی

  اجرای مرحله آزمایشی مکانیزاسیون پایش خطوط مبنای روزانه انرژی گاز در تاسیسات تقویت فشار گاز

  تدوین ماتریس آموزشی افراد موثر در سیستم مدیریت انرژی

  شناسایی ریسک ها و فرصت ها در سیستم مدیریت انرژی

  شناسایی و اولویت بندی ذی نفعان سیستم مدیریت انرژی

  راهبری ممیزی های فنی انرژی در تاسیسات بارز منتخب

  اجرای آزمایشی پایش Performance Curve برای انجام Compressor Washing در سامانه IPCMMS

  بازنگری لیست الزامات قانونی سیستم مدیریت انرژی و پایش ارزیابی انطباق با این الزامات

  ارائه دستورالعمل و قالب اندازه گيری عملكرد انرژی با استفاده از تعيين شاخص ها و ترسيم خطوط مبنای انرژی

  همکاری در مدیریت بار شبکه برق رسانی کشور در ماه های پر مصرف سال 1401

   در حوزه برون سپاری چه برنامه ای برای ایستگاه های تقویت فشار گاز دارید؟

از جمله رویکردهای مهم شرکت انتقال گاز ایران در استفاده از ظرفیت شرکت های داخلی، موضوع برون سپاری تاسیسات تقویت فشار گاز و مراکز بهره برداری خطوط لوله و سپردن صفر تا صد کار در این حوزه ها به بخش خصوصی است.

در این حوزه با تدوين مدل ارزيابی ريسك و بررسی ابعاد مختلف از جمله ريسك های نيروی انسانی، عمليات انتقال گاز، تامين كالا، عدم سرريز دانش و تحويل و تحول تاسيسات تقويت فشار و خطوط لوله؛ همه تاسيسات تقويت فشار گاز و خطوط لوله مورد بررسی قرار گرفته و تاسيسات و خطوط لوله ای كه حایز شرايط ريسك كم در شبكه، توجیه پذیری اقتصادی و كمبود نيروی انسانی بوده اند، مشمول برون سپاري شده اند.  بر این اساس، تاکنون تاسیسات صفاشهر4، سمنان، کوهدشت، اهواز، حسینیه، بیدبلند و دیلم برون سپاری شده و شرکت انتقال گاز ایران در همسویی با وظایف حاکمیتی خود، مطابق دفترچه پیمان در تمامی حوزه ها از قبیل بهره برداری، تعمیرات و بازرسی،اچ اس ای و ... بر تعهدات برون پذیر نظارت کامل دارد. در این مدل برون سپاری که در تطابق کامل با استانداردهای بین المللی و الزامات مدیریت دارایی های فیزیکی و اسناد بالادستی است؛ تمامی پرداخت ها و جبران خدمات شرکت برون پذیر با توجه به شاخص های کلیدی عملکرد انجام می شود و مستقل از حجم کار انجام شده و در واقع خروجی محور است. تجربه شرکت انتقال گاز در این حوزه به عنوان تجربه برتر در سطح کشور مطرح بوده و مورد الگوبرداری شرکت ها و سازمان های مختلف قرار گرفته است.

  باتوجه به محدودیت های مالی، در خصوص بودجه ریزی و تخصیص بهینه اعتبارات، شاهد تغییرات بنیادی بوده ایم؟

تخصیص اعتبارات سرمایه ای در ابتدای هر سال به منظور حصول به ماموریت شرکت انتقال گاز ایران (انتقال گاز پاک، ایمن، پایدار، و بهره ور) در سرفصل های اعتباری متعددی مانند تاسیسات، ساختمان، ماشین آلات، لوازم و ابزار کار فنی، بهداشت ایمنی و محیط زیست، پژوهش، پدافند غیرعامل و ملزومات اداری صورت می پذیرد.

با توجه به سوابق و مستندات موجود، حدود 80 درصد از اعتبارات سرمایه ای شرکت به لحاظ گستردگی، تنوع تجهیزات و سطوح مختلف تکنولوژیک نگهداشت و تعمیرات در سرفصل تاسیسات تقویت فشار گاز و خطوط لوله تخصیص می یابد. تعمیرات تجهیزات دوار، تعویض پوشش، رفع نواقص و در مواردی تغییر کلاس خطوط لوله، انجام عملیات پیگرانی در گستره خطوط انتقال گاز کشور و اطمینان از توزیع حجم منابع گازی و مصارف گاز در زمره پروژه های سرمایه ای شرکت انتقال گاز ایران محسوب می شوند. با توجه به این موضوع که حجم قابل توجهی از اعتبارات پروژه های سرمایه ای در حوزه نگهداشت و تعمیرات تخصیص پیدا می کند، جلسات بررسی و بازنگری تحت عنوان جلسه اعتبارت اصلاحی که معمولا در نیمه اول سال و با نتایج حاصل از جلسات کنترل پروژه مورد انطباق قرار گرفته است، تشکیل و مجددا برنامه های تعمیراتی مناطق عملیاتی و تغییرات پیشنهادی با رویکرد حصول به تحقق اهداف عملیاتی، در اعتبارات سرمایه ای مورد نیاز شرکت لحاظ شده و جهت اخذ تائیدیه و تامین اعتبار اصلاحی به شرکت ملی گاز ایران اعلام می شود. مواردی مانند تغییرات ایجاد شده در ساختار اعتبارات سرمایه ای مانند تلفیق پروژه های مخابراتی و تلمتری با پروژه های تجهیز ساختمان ها به سیستم حفاظت الکترونیک حراست تحت عنوان هوشمندسازی و زیرساخت های مرتبط، تخصیص اعتبارات با رویکرد برنامه محوری، ابلاغ اعتبار تبصره 14 قانون بودجه سال 1401 علاوه بر اعتبارات منابع داخلی به پروژه های عملیاتی در زمره تغییرات بنیادین این حوزه در سال جاری محسوب می شود.

   با مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز ایران، سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور استخدامی و ... ارتباط و تعامل سازنده دارید؟

تخصیص اعتبارات سرمایه ای مصوب و اصلاحی به شرکت انتقال گاز ایران منوط به تایید مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز ایران است. در همین زمینه اقدام هایی مانند تدوین و ارائه برنامه های تعمیراتی، اهداف عملیاتی و شاخص های کلیدی مرتبط با اعتبارات سرمایه ای در ابتدای سال به مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز ایران اعلام و پس از تایید مدیریت مذکور ابلاغ اعتبارات به این شرکت صورت می گیرد.  ارتباط و تعامل با مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز ایران در طول سال به صورت مستمر و در قالب برگزاری جلسات کنترل پروژه و ارائه گزارشات ماهیانه ادامه پیدا می کند.  همچنین باتوجه به اسناد بالادستی مانند برنامه های پنج ساله توسعه کشور، هر ساله موافقتنامه ای میان شرکت انتقال گاز ایران و سازمان برنامه و بودجه تنظیم و مبادله می شود. بدیهی است ابلاغ تخصیص اعتبارات سرمایه ای به پروژه های شرکت انتقال گاز ایران منوط به مبادله موافقت نامه مذکور است.

  درحوزه مقاوم سازی و بازنگری درساختار خطوط و ایستگاه های تقویت فشار گاز چه اقدام هایی انجام شده است؟

پروژه مقاوم سازی خطوط و تاسیسات در حوزه مدیریت مهندسی و طرح ها است و در حال حاضر به عنوان پايلوت، در منطقه 8 عملیات، مقاوم سازی تاسیسات تبريز– اردبيل– آستارا – سراب– بازرگان– چلوند- مرند– مرگنلر– ايده لو– هشترود و ايستگاه اندازه گيری جلفا به مشاورين مطالعاتی واگذار شده و نقشه های اجرايی در دست تهيه هستند.  ضمنا موارد متعدد ایمن سازی خطوط لوله در مناطق عملیاتی به صورت سالانه انجام می شود که بخش عمده آن مربوط به ایمن سازی خطوط در عبور از رودخانه ها در منطقه 9 است و در سال جاری نیز 6 پروژه ایمن سازی در حوزه رودخانه ها انجام شده است.

  در حوزه تحلیل سیستم ها، به خصوص تدوین فرآیند مدیریت دانش چه پیشرفتی داشته اید؟

مطابق برنامه جامع نظام های مدیریتی، اقدام های مرتبط با نظام های مدیریتی تعیین شده و برای اجرای آنها به طور سالانه و دوره ای برنامه ریزی می شود. همچنین اقدام ها و نظام هایی که قابلیت یکپارچگی دارند، مشخص و فعالیت های هر حوزه تبیین می شود. به عنوان مثال، یکپارچه سازی استقرار و نگهداشت استانداردها، استقرار نظام مدیریت استراتژی و مدیریت فرآیندها و طرح ریزی واستقرار نظام مدیریت دانش با محوریت امور پژوهش و فناوری در این مدیریت سابقه دیرینه ای دارد. نظام مدیریت دانش نیز درکنار سایر نظام ها و مستندات موجود در شرکت مانند فرآیند مدیریت ارتباط با ذی نفعان و مدیریت استراتژی بررسی و برقرار شده است. همچنین درگام اول فرآیندهایی که قابلیت و اولویت استخراج دانشی داشته اند، شناسایی شده و با همراهی متولی استقرار مدیریت دانش در مناطق، پیشنهادهای اصلاحی درحال نهایی سازی است تا در بازنگری فرآیندها مد نظر قرار بگیرد. فرآیند مدیریت دانش و دستورالعمل های یکپارچه مرتبط نیز در سطح شرکت تدوین شده که در حال حاضر بررسی نهایی شده و طی مراحل تایید و تصویب آنها در دستور کار است.

  با توجه به در اختیار داشتن 70 درصد از دارایی های فیزیکی صنعت گاز، لطفا گزارشی از اقدام های مدیریت برنامه ریزی در حوزه مدیریت دارایی هایی فیزیکی و ثبت اطلاعات در سامانه را ارائه کنید.

در این مدیریت، الزامات احصا شده در قالب دستورالعمل های اجرایی و نرم افزار مدیریت فعالیت های نگهداری و تعمیرات (IPCMMS) با رویکرد یکپارچه ومنطبق بر الزامات «مدیریت دارایی های فیزیکی»، جاری و عملیاتی شده وتحت پایش به منظور بهبود است. همه فعالیت های نگهداری و تعمیرات تاسیسات تقویت فشار گاز، خطوط لوله، ماشین آلات حمل و نقل و ICT در نرم افزار IPCMMS ثبت شده و بانک اطلاعاتی مربوطه قابلیت تحلیل و مهندسی قابلیت اطمینان و نگهداری و تعمیرات را دارا بوده و در برآوردهای پیشگیرانه و آینده نگر از این تحلیل ها استفاده می شود. ضمنا به منظور تدوین برنامه نگهداری و تعمیرات از روش های مبتنی بر مدیریت ریسک و قابلیت اطمینان نیز (PMO/RCM) استفاده می شود.

  در پایان اگر نکته ای باقی مانده است، بفرمایید.

 شرکت انتقال گاز ایران به عنوان یک شرکت پیشرو در عرصه خودکفایی و درهمسویی با اجرای منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در حوزه داخلی سازی، استفاده از توانمندی شرکت های دانش بنیان، با هدف ایجاد اشتغال و جلوگیری از انحصارطلبی در بخش تعمیرات ماشین های دوار را در دستور کار قرار داده و نسبت به توانمندسازی و افزایش ظرفیت شرکت های داخلی اقدام کرده است.

از دیگر برنامه های این شرکت استفاده از هوش مصنوعی جهت پایش وضعیت تجهیزات تاسیسات تقویت فشار گاز و خطوط لوله در راستای افزایش پایداری و بهره وری شبکه انتقال گاز است. به منظور پیاده سازی هوش مصنوعی در ابتدا، نیاز به وجود یک پایگاه داده بزرگ (big-data) احساس شد و نرم افزار IPCMMS جهت رسیدن به این مهم در حال ارتقا و توسعه است.  در پایان از تلاش جهادی همه همکاران شرکت انتقال گاز ایران در ستاد و مناطق عملیاتی به ویژه همکاران حوزه برنامه ریزی و تحلیل سیستم ها، کمال تشکر و قدردانی را دارم و برای این عزیزان و خانواده های محترمشان آرزوی تندرستی و بهروزی می کنم.

تاکید جدی مسؤولان بهداشت و درمان صنعت نفت به کارکنان

  صدای پای  کـــرونا  این بار  بــــا  آنفلوانزا

مشعل  عموم افراد جامعه با گذر از شرایط سخت و نفس گیر ویروس کرونا، به این باور رسیده اند که با تزریق چند دوز واکسن و فروکش کردن آمار مرگ و میر ناشی از این ویروس مرگبار، دوره ابتلای دوباره به آن به سر رسیده است، از این رو بی اعتنا به آن، روال عادی زندگی را پیش گرفته اند؛ اما آمارهایی که این روزها از سوی مراکز بهداشتی- درمانی اعلام می شود، گویای این نکته مهم است که «کرونا» هنوز باقی است و با اسم و رسمی همچون «اومیکرون» «آنفلوانزا» و یا هر اسمی دیگر یکه تازی می کند.در این روزهای بهاری، بسیاری از افراد به بیماری آنفلوانزا که به نظر می آید ریشه در همان کرونا دارد، مبتلا هستند و البته تغییر فصل نیز مزید بر آن شده است. متاسفانه به واسطه ابتلا به همین ویروس، بار دیگر البته با شیبی بسیار کمتر از گذشته، شاهد جان باختن افراد در نقاط مختلف کشور هستیم و این زنگ خطر دوباره ای را به صدا درآورده است تا این ویروس موذی و هزارچهره را جدی بگیریم و سهل و ساده از کنار آن عبور نکنیم.شیوع بطئی اما خطرناک کرونا در لباس آنفلوانزا، اومیکرون یا هر اسمی دیگر، این موضوع مهم را یادآوری می کند که مراکز بهداشتی _درمانی همچون بهداشت درمان صنعت نفت نیز با آماده باشی همچون قبل، الزام کارکنان صنعت نفت را در رعایت دستورالعمل های بهداشتی از پیش مورد توجه قرار دهند و با یادآوری توصیه های بهداشتی، این جمعیت خدمات گیرنده را به این موضوع، حساس سازند.در گزارش پیش رو، به رویکرد کلان سازمان بهداشت- درمان صنعت نفت از زبان سید مهدی هاشمی، مدیرعامل سازمان بهداشت صنعت نفت و برخی مدیران مناطق این مجموعه، همچنین به گام های برداشته شده در خصوص مقابله با شیوع دوباره کرونا در کشور پرداخته شده است.

افزایش سفرها درایام نوروز موجب شد تا بار دیگر رنگ برخی شهرها به واسطه ابتلا به کرونا نارنجی و حتی قرمز شود و استفاده از ماسک و همچنین شست وشوی مکرر دست ها، مورد تاکید مراکز بهداشتی و درمانی برای حفظ سلامت افراد قرار گیرد، ضمن اینکه بسیاری ازمسافران به جای گذران اوقات خوش در سفرهای نوروزی، مهمان مراکز درمانی شدند و متاسفانه شماری نیز جان باختند. مدیرعامل سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت با بیان اینکه تعداد مراجعات باعلایم کرونا افزایش یافته است، می گوید: شمار زیادی از افراد با علایم  آنفلوانزا، سرماخوردگی وشبه کرونا به مراکر درمانی صنعت نفت در نقاط مختلف کشورمراجعه کرده اند که این موضوع از اوج گیری دوباره کرونا حکایت دارد، از این رو بهداشت درمان صنعت نفت در سال جدید نیز تلاش کرده تا خدمات رسانی دراین زمینه را همچون قبل در دستور کار داشته باشد. سید مهدی هاشمی می افزاید: دراین زمینه از کارکنان صنعت نفت خواسته شده تا واکسیناسیون مربوط به کرونا را براساس پروتکل های بهداشتی آن تکمیل و موارد پیشگیری را رعایت کنند. به گفته او، باتوجه به رویکرد مدیران ارشد وزارت نفت برای افزایش کیفیت خدمات درمانی، سال گذشته نوسازی تجهیزات پزشکی ویژه در مناطق عملیاتی در دستور کار قرار گرفت و از منابع بودجه ای و خارج از شمول نفت، خرید های خوبی برای مراکز درمانی بهداشت و درمان نفت انجام شد و شرایطی فراهم آمد تا سطح ارائه خدمات درمانی در کشور،  از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد. مدیرعامل سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت می گوید: تاسال 1401 نزدیک به 70 درصد تجهیزات پزشکی سرمایه ای سازمان بهداشت و درمان روزآمد شده و برای تجهیز مراکز درمانی مناطق عملیاتی نیز سرمایه گذاری لازم انجام شده که ازآن می توان به خرید دستگاه پیشرفته «ام آر آی » برای بیمارستان نفت تهران اشاره کرد. این مهم کیفیت خدمات رسانی به بیماران را ارتقا خواهد داد.

 افزایش مبتلایان  به کرونا

افزایش مراجعان باعلایم تنفسی، در روزهای نخست سال 1402 نشان از افزایش چشمگیر تعداد مبتلایان به کرونا دارد. سرپرست معاونت بیمارستان صنعت نفت تهران در این باره می گوید: موارد مثبت تست کرونا در مقایسه با اسفند پارسال 50 درصد افزایش یافته است. دو برابر شدن تعداد مراجعان به اورژانس بیمارستان نفت تهران باعلایم سرماخوردگی مصداق این امر است که تست کرونای اغلب مراجعه کنندگان مثبت بوده است. محمدرضا برکتی ادامه می دهد: با اینکه اغلب مراجعان به بیمارستان، سرپایی درمان شده اند و نیاز به بستری نداشته اند؛ اما در بیمارستان نفت تهران، تعداد تخت های مربوط به بخش کرونا افزایش یافته و البته داروی موردنیاز احتمالی برای رسیدگی به آنها نیز تامین شده است.

او، عواملی چون سفرهای نوروزی، دید و بازدیدهای بدون رعایت دستورالعمل های بهداشتی، همچنین رعایت نکردن موارد بهداشتی و استفاده نکردن از ماسک، بویژه در فضاهای بسته را سبب افزایش مبتلایان به کرونا بیان کرد.

 تزریق دوز یادآور واکسن کرونا

بعد از دو سال رعایت دستورالعمل های بهداشتی و کاهش مبتلایان به کرونا بیشتر شهرهای کشورمان از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب پذیرای مهمانان نوروزی بودند، کسانی که با تغییر فصل و انتشار ویروس آنفلوانزا بدون رعایت پروتکل های بهداشتی به تردد در سطح شهرها پرداختند و این امرموجب شد تا ویروس کرونا بار دیگر در برخی از شهرهای کشور جولان دهد. رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت استان بوشهر در این باره می گوید: همزمان با فرا رسیدن سال نو شاهد شیوع گسترده ویروس کرونا در بیشتر نقاط کشور هستیم، شرایطی که مهار آن، رعایت بیشتر نکات بهداشتی از سوی مردم را می طلبد. سعید گران پی با اشاره به اینکه سویه جدید کرونا با نام XBB و BQ1 یکی از زیر گروه های کرونای اُمیکرون و عامل موج هشتم (بهار 1402) است، می گوید: موارد ابتلای آن به شکل پراکنده از اوایل دی 1401 دیده شد. وی ادامه می دهد: همانطورکه وزارت بهداشت هشدار داده بود، آمار موارد ابتلا ی جدید روند افزایشی داشت، به طوری که تا 7 فروردین (1402) یک هزار و 36 مورد ابتلا و 29 مورد فوتی اعلام شد و پیش بینی می شود که این آمار تا پایان فروردین همچنان رو به افزایش باشد. او باتاکید بر اینکه مردم در مجامع و فضاهای سربسته حتما از ماسک استفاده کنند و شیوه نامه های بهداشتی بویژه تهویه مناسب، رعایت فاصله فیزیکی و شست و شو و ضدعفونی کردن دست ها را مورد توجه قرار دهند، می گوید: در مورد استفاده از ماسک در فضاهای باز، تاکید زیادی نداریم؛ اما استفاده از آن در وسایل نقلیه عمومی بویژه اتوبوس، هواپیما، فروشگاه های بزرگ، سالن ها، مدارس و... مورد تاکید و توصیه است.  به گفته گران پی، افراد به محض احساس کوچک ترین علایمی مثل سردرد، خشکی گلو، قورت دادن آب گلو همراه با درد و التهاب مخاط بینی، خستگی و درد عضلانی باید از حضور در مجامع عمومی و مهمانی ها خودداری کنند و حتی با افراد خانواده نیز تماس نداشته باشند؛ زیرا سویه جدیدکرونا بشدت مسری است. رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت استان بوشهر با بیان اینکه سویه جدید کرونا از لحاظ شیوع و پراکندگی قدرت بسیاری دارد، تاجایی که بر اساس آخرین داده ها و مقالات پزشکی هر یک نفر بیمار می تواند ۱۶ نفر را بیمار کند، همچنین ۱۵ دقیقه تماس از نزدیک با فرد کرونایی می تواند شخص را آلوده کند، می گوید: سویه جدید کرونا همچنین بیمار را با رنج فراوان روبه رو می سازد. اوبا اشاره به درمان طولانی این بیماری ادامه می دهد: بسیاری از بیمارانی که مراجعه می کنند، از بازگشت مریضی خود پس از چند روز بهبودی خبر می دهند و این نشان می دهد که ماندگاری ویروس کووید در سویه جدید بسیار بیشتر است. گران پی تنها راه کنترل سویه جدید را انجام واکسیناسیون و اجرای اقدامات پیشگیرانه و رعایت پروتکل های بهداشتی می داند.

بیماران زمینه ای بیشتر درگیر می شوند

عبداله صرامی، متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری و معاون بیمارستان نفت اهواز، همچون مسؤولان دیگر مناطق درمانی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت بر افزایش آمار کرونا در کشور تاکید دارد و می گوید: از اواخر بهمن ماه، بیمارانی با علایمی مانند گلودرد شدید، سرفه، خشونت صدا، گوش درد و تنگی نفس به مراکز درمانی مراجعه می کردند که تلقی آنها از این علایم، سرماخوردگی بود؛ اما بررسی های علمی صورت گرفته نشان داد که این موارد، علاِیمی از بیماری کووید از نوع کرونا بوده است. به گفته او، اغلب بیماران بستری کووید، بیماری های زمینه ای دارند. بیماران با دیابت کنترل نشده، بیماران دچار نارسایی کلیه، بیماران مبتلا به سرطان و بیماران دچار اختلالات خود ایمنی از جمله بیمارانی بودند که طی دو ماه اخیر با تست مثبت کووید در بیمارستان بستری شده اند.

 افزایش مبتلایان پس از تعطیلات

شهرهای شمالی کشور، یکی از مراکز پرتردد در ایام تعطیلات نوروزی بود که افزایش میزان مبتلایان به کرونا و میزان مراجعان سرپایی و بستری مصداق این امر بود.  بهزاد نوریان، رئیس بهداشت و درمان شمال کشور دراین باره می گوید: میزان مبتلایان به کرونا و میزان مراجعان سرپایی و بستری نسبت به دو هفته اخیر رو به افزایش بوده است. به گونه ای که 3 شهر در سطح این استان ها دارای وضعیت قرمز و از تعداد شهر با وضعیت آبی کاسته و به شهرهای به وضعیت نارنجی افزوده شده است. او ادامه می دهد: در مجتمع ورزشی_آموزشی محمودآباد باتوجه به حضور مهمانان نوروزی اقدامات لازم برای تشخیص، قرنطینه کردن و درمان و اعزام بیماران برنامه ریزی شده و جلسات هماهنگی با مسؤولان مجتمع برگزار و مقرر شد درصورت تغییر وضعیت شهرها و افزایش و شیوع بیماری کرونا براساس پروتکل ها دیگر تمهیدات لازم اندیشیده شود. رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت شمال کشور با بیان اینکه امکانات تست رپید کرونا در محل پلی کلینیک ها برای تشخیص زود هنگام فراهم شده و آموزش لازم برای نحوه برخورد با بیماران مشکوک و مبتلا به کرونا به کارکنان درمانی و شاغلان مجتمع داده شده است، می گوید: اقدامات پیشگیرانه از قبیل زدن ماسک، رعایت فاصله اجتماعی، آموزش رعایت بهداشت عمومی و فردی و رعایت دستورالعمل ها درحال انجام است. به گفته نوریان، در سطح سایر مراکز درمانی و عملیاتی نیز از طریق واحد طب صنعتی و بهداشت اطلاع رسانی و بازدیدهای لازم از طریق کارشناسان مربوط و ثبت بیماران در فرم های تهیه شده و پیگیری بیماران برنامه ریزی شده است. رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت شمال کشور تاکید می کند: به منظور اجرای دستورالعمل ها و پروتکل های بهداشتی، جلساتی با مدیران شرکت های نفتی منطقه برگزار خواهد شد تا علاوه بر تاکید رعایت الزامات بهداشتی به منظور جلوگیری از انتقال بیماری، دستورالعمل ها ابلاغ شود، همچنین استفاده از ماسک و شست وشوی مرتب دست ها و تکمیل واکسیناسیون و تزریق دوز یادآور نیز توصیه می شود.

سخن آخر

همانطور که در گزارش آمد، همه مسؤولان بهداشت ودرمان صنعت نفت بر رعایت دستورالعمل های بهداشتی و تزریق دوز یادآور واکسن کرونا تاکید دارند تا از این طریق بتوان موج هشتم کرونا را با کمترین آمار فوتی پشت سر گذاشت که تحقق این امر، بی تردید همیاری و مساعدت همه هموطنان را می طلبد.

در گفت وگو با رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت وگاز مطرح شد:

آغاز خوب و ادامه دار   دانش بنیان ها

مشعل      در دنیای امروز که صنایع بزرگ حرکتی پرشتاب را به سمت فناوری و دانش روزآمد آغاز کرده اند، لازم است صنعت نفت ایران هم سهمی بیشتر از بازارهای جدید و پیشرفته به خود اختصاص دهد. بازارهای جهانی در سال های اخیر، فعالیت هایی نزدیک و بلندمدت را برای همکاری با حوزه های فناوری و دانش بنیان در نظر گرفته اند، زیرا می دانند آینده بازارها متعلق به این حوزه است.

در ایران با توانمندی های فناورانه بی نظیری که شرکت های دانش بنیان ایجاد کرده اند، ارزش افزوده قابل توجهی به دست آمده است که تمایل به این همکاری را بیشتر و بیشتر می کند. با این حال حرکت مجموعه های دانش بنیان در مسیر رشد و برای اثرگذاری و فعالیت بیشتر هنوز به مرحله ای رضایت بخش نرسیده است و موانع زیادی در این مسیر وجود دارد.

محمداسماعیل کفایتی، رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت وگاز در گفت وگو با «مشعل» تاکید دارد که آنچه تاکنون در حوزه دانش بنیان ها شکل گرفته، یک شروع خوب است، اما باید ادامه دار باشد. او در عین بررسی صنایع بزرگ نفت وگاز در همکاری با دانش بنیان ها تاکید دارد که لازم است تغییراتی اساسی در زیرساخت های صنعت نفت و روند همکاری با دانش بنیان ها ایجاد کنیم.

 باید به سمت «نوآوری باز» حرکت کنیم

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت وگاز با تاکید بر اینکه عملکردهای انجام شده در حوزه دانش بنیان ها به خصوص پس از پایان سالی که به نام دانش بنیان ها نام گذاری شده بود، با دقت در حال ارزیابی است، گفت: روند فعال شدن و توجه و حضور مجموعه های دانش بنیان در صنعت نفت قابل توجه و امیدوار کننده است، اما هنوز با آنچه مد نظر ماست، فاصله دارد.

او با اعلام اینکه تعداد شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت چند برابر شده است، گفت: تعداد شرکت های دانش بنیانی که وارد AVL (نظام رتبه بندی) صنعت نفت شده اند، از یکصد و اندی به بیش از 500 شرکت رسیده و این افزایش حضور و همکاری فرصت خوبی برای صنعت نفت است. در عین حال میزان قراردادها و کیفیت آنها بهتر و متفاوت شده است که امیدواری بیشتری را برای شرکت ها به همراه دارد.

کفایتی عزمی راکه در کشور به خصوص صنعت نفت در سال 1401 رخ داد، ارزشمندبرشمرد و گفت: هرچند در این مسیر مشکلات و ایرادهایی وجود دارد، اما باید این روند را به چشم یک شروع خوب و ادامه دار دید. خوشبختانه تغییر نگاه خوبی در مورد همکاری با مجموعه های فناور و دانش بنیان ایجاد شده و بخش زیادی از صنایع به این نتیجه رسیده اند که روش های قبلی دیگر در بازارهای فعلی جوابگو نیست و حتی ممکن است استفاده از روش های قبلی مشکلاتی را برای صنعت نفت ایجاد کند؛ همان طور که صنعت نفت قبول کرده که رویکرد خام فروشی باید کنار گذاشته و به شکل واقعی و عملیاتی زنجیره ارزش اجرایی شود.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت وگاز با تاکید بر اینکه این تغییر نگاه و روند اتفاق نمی افتد، مگر اینکه موضوع «نوآوری باز» (Open innovation) در دستور کار قرار گیرد، در توضیح بیشتر گفت: موضوع نوآوری باز از 2003 شروع شده و در دنیا دیگر لازم نیست تعداد پژوهشگاه و مراکز فناوری زیاد کنیم و نیروی انسانی را در آن سرازیر کنیم، در این روش از تعداد کمتر نفرات با بیشترین تمرکز روی قراردادها و زیرساخت ها استفاده می شود. برای این شیوه زیرساخت هایی در صنعت نفت لازم داریم و باید در حوزه مالکیت فکری و قراردادها و حوزه های حقوقی و مالی تغییراتی اساسی ایجاد شود؛ در این فضا بدون شک شرکت های فناور و دانش بنیان اثرگذاری بیشتری خواهند داشت.

کفایتی با بیان اینکه از یک سو ظرفیت مهندسی و تعداد فارغ التحصیل کشورمان قابل توجه و از سوی دیگر «بیکاری» یکی از تهدیدهای مهم صنعت و اقتصاد کشور است، گفت: بدون شک ظرفیت های دولتی و خصوصی به تنهایی جوابگوی این تعداد فارغ التحصیل و بیکاری آنها نیست و باید از ظرفیت استارت آپ و کارآفرینی برای اشتغال استفاده کنیم.

کفایتی با اشاره به بررسی و ارزیابی موردی بسیاری از مشکلات استارت آپ ها و مجموعه های دانش بنیان در پارک فناوری گفت: هنوز بسیاری از مناقصه ها و قراردادهایی که بین این مجموعه ها با بخش های دولتی و خصوصی منعقد می شود، محدودیت دارند. درعین حال شرکت های دانش بنیان و فناور هم ممکن است ادعا یا توافقی کرده باشند که نتوانسته اند آن را محقق کنند و سبب حافظه منفی و بی اعتمادی به آنها شده باشد.

او افزود: یکی از اقدام های پارک فناوری این است که نیازها و موضوع های چالش برانگیز در میان دانش بنیان ها را ارزیابی و بررسی کند و در این مسیر از مشورت مجموعه های دانش بنیان کمک می گیرد؛ به همین دلیل بسیاری از شرکت های دانش بنیان متوجه شده اند که اگر موضوع هایشان را از طریق پارک دنبال کنند، نتیجه بهتری دریافت می کنند.

 لزوم حرکت به سوی «تعمیر و نگهداری»

کفایتی با اشاره به تجربیات خوبی که در جریان همکاری با دانش بنیان ها در پروژه احیای چاه های کم بازده صنعت نفت به دست آمده است، گفت: در این پروژه به همگرایی خوبی در میان ارکان مختلف رسیده ایم و این همگرایی اثرگذار بوده است.

وی با تاکید بر این که هنوز وقتی از مسئله دانش بنیان شدن صنعت نفت حرف می زنیم، تصویر درستی از آن در زیرمجموعه های اجرایی وجود ندارد، گفت: آنچه در ایران و صنعت نفت رخ داده است، در مقایسه با مجموعه های بزرگ دنیا همچون آرامکو قابل مقایسه نیست و هنوز راه زیادی داریم. به نظر می رسد لازم است شرکت های بزرگ صنعت نفت مانند شرکت ملی گاز یا شرکت پتروشیمی خودشان پیشتاز و متقاضی فناوری شوند و در نهایت آن فناوری را به نام خود ثبت کنند. در کشورهای پیشرفته، صنایع بزرگشان هم چنین روندی را در پیش گرفته اند و شرکت های بزرگ با حمایت از فناوری در نهایت آن فناوری را به نام همان شرکت ثبت می کند.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت وگاز با تاکید بر اینکه بزرگ ترین تهدید صنعت نفت و به خصوص بخش های تولیدی، تامین تجهیزات و مواد است، گفت: متاسفانه در همه این سال ها سیستم تعویضی در صنعت نفت حاکم بوده و لازم است به سمت سیستم تعمیر و نگهداری پیش برویم. در این شرایط می توان مجموعه هایی را ایجاد کرد که قطعات و نیازهای آن بخش را شناسایی کنند و موقعیت مناسب و ماندگاری برای فعالیت شرکت های فناوری و دانش بنیان فراهم شود. البته تاکنون بخش قابل توجهی از شرکت های دانش بنیان در بخش IT و نرم افزارها فعال بوده اند و ورود به حوزه های سخت افزاری و تامین و تولید تجهیزات برای این شرکت ها و کارفرمایان ریسک بالایی دارد و لازم است زیرساخت ها و قوانین به نفع دانش بنیان ها تغییر کند.

کفایتی اظهارکرد: با توجه به سابقه فعالیت های مجموعه های دانش بنیان می توان گفت لازم است همکاری با دانش بنیان ها و مجموعه های فناور فارغ از سلیقه و تغییرات کلی در کشور شکل بگیرد و حاشیه امنی برای قراردادها و سرمایه گذاری و مالکیت فکری آنها فراهم کنیم و من فکر می کنم که اگر این موارد رعایت شود، عملکرد دانش بنیان ها مستقل از مسائل مدیریتی و سیاسی با اعتماد سازی دوجانبه پیش می رود.

 

شناسایی مشکلات و نگرانی دانش بنیان ها ادامه دارد

مجموعه های دانش بنیان سال گذشته در فضاهای عمومی و نمایشگاهی، نمایشگاه ها و همایش ها با نشست های تخصصی بارها در مورد موانع و محدودیت های فعالیت های خود صحبت کرده اند. در این میان برخی موانع و مشکلات و حساسیت ها در مورد این شرکت ها وجود دارد که از جمله آنها می توان به وجود موانع حقوقی و قراردادی داخلی صنعت نفت به ویژه برای شرکت های نوپا و روند کند و سخت اخذ مجوزها از مراجع متعدد اشاره کرد.

همچنین مواردی مثل دسترسی نداشتن به داده های تخصصی به دلیل محدودیت های داخلی صنعت نفت، رقابت های مخرب بین شرکت های دانش بنیان برای حضور در قراردادهای مختلف و توجه نکردن به کیفیت خروجی ها، ارائه پروژه به دانش بنیان ها بر اساس مناقصه و حذف شدن این شرکت ها در رقابت با پیمانکاران دیگر و یا سوء استفاده برخی شرکت ها از مزایاوتسهیلات و دسترسی هایی که برای دانش بنیان ها ایجاد شده، در این حوزه شناسایی شده است.البته بخش های مختلفی در صنعت نفت و شرکت های زیرمجموعه از جمله معاونت امورمهندسی، پژوهش وفناوری وزارت نفت به شکل مجزا به دنبال تعیین قوانین جدید و اصلاح برخی روندهای قبلی برای تسهیل فعالیت دانش بنیان هاست و در این مسیر اهتمام جدی وجود دارد.

 

سالنامه پرفراز و نشیب بازار نفت و گاز در سال 2022

سایه تردید در چشم انداز تثبیت

مشعل      کارنامه شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد، 17 آبان امسال، بار دیگر شاهد ثبت برگ زرین تازه ای بود از دستاوردی دانش بنیان با عنوان «تغلیظ گاز اسیدی» که همسو با افزایش درآمدزایی، اشتغالزایی و رونق کسب و کار در منطقه ای مرزی، زمینه ساز حفاظت بیش از پیش محیط زیست نیز می شود. این شرکت که ابتدای امسال با بهره برداری از این پروژه ملی و ارزشمند در حوزه جلوگیری از خام فروشی و تکمیل زنجیره ارزش افزوده به سرتیتر رسانه ها بدل شد، همسو با افزایش ظرفیت پالایش گاز و محصولات جانبی، صیانت از محیط زیست را نیز سرلوحه فعالیت های خود قرار داده تا درحوزه تحقق سیاست های مسؤولیت اجتماعی پیشتاز باشد. یحیی فیضی، مدیرعامل پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، درباره طرح دانش بنیان تغلیظ گاز اسیدی و دیگر طرح های زیست محیطی این پالایشگاه، توضیحاتی ارائه کرده که در ادامه می خوانید.

بازار نفت در ۲۰۲۲ سالی پرفراز و نشیب با تحولاتی عمیق را پشت سر گذاشت؛ به طوری که این تحولات سبب شده است چشم انداز سال ۲۰۲۳ با تردیدهای فراوان روبه رو باشد و در پی آن بسیاری از مؤسسه های معتبر در برآوردهای خود دچار تردید شوند.

با آغاز سال نو میلادی تحولات بازار نفت در سال ۲۰۲۲ و چشم انداز ۲۰۲۳ بررسی شده است. تلاش بر این است که عوامل مؤثر بر بازار در سال گذشته میلادی و سال آینده بررسی شود. باید اذعان کرد که پارسال، سال پرفراز و نشیب در بازار نفت بوده و تحولاتی عمیق در این بازار انجام شده است.

این تحولات سبب شده است چشم انداز سال 2023 میلادی دارای نااطمینانی های زیاد باشد و در پی آن بسیاری از مؤسسه های معتبر در پیش بینی های خود دچار تردید شوند و بیشتر مؤسسه ها منتظر تثبیت بازار هستند. در این گزارش کوتاه سعی شده به همه این مسائل پرداخته شود.

 تحولات نفت با دو روند متفاوت

تحولات بازار نفت در سال ۲۰۲۲ دو روند متفاوت را در نیمه نخست و نیمه دوم سال تجربه کرد. درحالی که روند بهبود اقتصاد جهانی با روندی متفاوت میان مناطق مختلف در بیشتر سال ۲۰۲۲ تداوم داشت، با کاهش قابل توجهی در سه ماه پایانی سال روبه رو شد.

قیمت نفت در سه ماه نخست و دوم سال ۲۰۲۲ با توجه به روند بهبود اقتصاد جهانی و در ادامه با تشدید تنش های ژئوپولیتیک در اروپا با روندی افزایشی همراه بود. سیاست های انقباضی پولی از سوی بانک های مرکزی و نگرانی درباره بحران احتمالی انرژی در منطقه یورو سبب افزایش قیمت ها شد.

سیاست های اتحادیه اروپا در پر کردن ذخیره سازی های راهبردی گاز از یک سو سبب افزایش قیمت گاز و بالا رفتن تقاضای نفت خام به منظور جایگزینی در نیروگاه ها شد، از سوی دیگر به تسریع در افزایش ظرفیت تولید برق از منابع غیر فسیلی با توجه به افزایش قیمت های سوخت های فسیلی در نیمه نخست سال انجامید، اما در نیمه دوم سال ۲۰۲۲، با توجه به شیوع مجدد ویروس کووید-۱۹ در چین و سیاست سخت گیرانه کووید صفر از سوی این کشور، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ تحت تأثیر قرار گرفت و با توجه به کاهش فعالیت های اقتصادی در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی (اوئی سی دی)، تقاضای نفت در بازار نیز رشد کمتری داشت.

با توجه به تکمیل ذخیره سازی گازی مطابق برنامه های از پیش تدوین شده در اروپا و کاهش نگرانی ها درباره بحران انرژی در فصل زمستان اروپا، همچنین آزادسازی مرحله ای ذخایر راهبردی نفت خام از سوی کشورهای عضو اوئی سی دی، قیمت نفت خام در نیمه دوم سال با روند نزولی همراه بود.

تصمیم های سازنده اوپک پلاس

از سوی دیگر تصمیم های سازنده اعضای اوپک پلاس مشارکت کننده در بیانیه همکاری مشترک (DoC) با توجه به شرایط بازار، سبب ایجاد ثبات و تعادل بیشتر در بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۲ شد.

در مقایسه با سال گذشته، قیمت سبد نفتی اوپک ۳۱.۰ دلار یا ۴۴.۶ درصد افزایش را نشان می دهد، به نحوی که از میانگین ۶۹ دلار و ۴۵ سنت برای هر بشکه در سال گذشته میلادی به میانگین ۱۰۰ دلار و ۴۵ سنت به ازای هر بشکه در سال ۲۰۲۲ رسیده است. مطابق گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک، رشد تولید ناخالص داخلی جهان در سال ۲۰۲۲ برابر ۲.۸ درصد برآورد شده است. در کشورهای آمریکایی و اروپایی عضو سازمان اوئی سی دی، تقاضای سوخت حمل ونقل کمتر از حد انتظار بود و به رشد سالانه تقاضای جهانی نفت خام ۱.۴ میلیون بشکه در روز برای کشورهای عضو اوئی سی دی منجر شد. هم زمان با تأثیر سیاست های پولی بانک های مرکزی بر اقتصاد جهانی و تقاضای نفت خام، قرنطینه مجدد در چین به شدت بر تقاضای نفت تأثیر گذاشت و این کشور در سال ۲۰۲۲ تقاضای نفت را کاهش داد، به طوری که رشد سالانه تقاضای نفت خام در کشورهای غیراوئی سی دی، به ۱.۲ میلیون بشکه در روز رسید.  بر این اساس رشد تقاضای جهانی نفت خام نیز در سال ۲۰۲۲ سالانه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. از سوی دیگر در سمت عرضه نفت، رشد عرضه نفت غیراوپک تداوم یافت. شرکت های تولیدکننده نفت شیل ایالات متحده به تمرکز بر ارائه سود به سهامداران ادامه داده و با توجه به هزینه های تولید بالاتر در بحبوحه کمبود زنجیره تأمین و تورم بالا، رشد تولید را محدود کرده اند.

 

محرک های اصلی رشد تولید نفت غیراوپک

محرک های اصلی رشد تولید غیراوپک در سال ۲۰۲۲ کشورهای آمریکا، کانادا، گویان، روسیه، چین و برزیل بوده اند. رشد عرضه غیراوپک در سال ۲۰۲۲ معادل ۱.۹ میلیون بشکه در روز برآورد شده است، همچنین با توجه به افزایش ذخیره سازی تجاری نفت در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال گذشته، سطح ذخیره سازی نفت کشورهای عضو اوئی سی دی در پایان سال ۲۰۲۲، معادل ۱۱۴ میلیون بشکه کمتر از متوسط 5 ساله ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ خواهد شد. سرمایه گذاری در بخش بالادستی غیراوپک در سال ۲۰۲۲ حدود ۴۲۴ میلیارد دلار برآورد شده که نسبت به سال گذشته ۱۹ درصد افزایش یافته است.

در زیر با توجه به روند تغییرات قیمت نفت، اهم تحولات بازار در ماه های مختلف سال را به صورت خلاصه مرور می کنیم.

 

چشم انداز ۲۰۲۳ بازار نفت

نیروهای متضاد موجود در بازار نفت نشان می دهد پیش بینی کوتاه مدت وضع این بازار با درجه بالایی از نااطمینانی همراه است. در ابعاد کلان انتظار کاهش رشد اقتصادی و حتی رکود در آمریکا و اروپا در سه ماه چهارم سال ۲۰۲۲ و سه ماه نخست سال ۲۰۲۳ از کلیدی ترین عوامل تضعیف کننده قیمت به شمار می آید، اما به طور هم زمان پیش بینی کاهش محدودیت های جابه جایی در چین به دلیل سیاست کرونا- صفر امکان دارد اقتصاد این کشور را دوباره فعال و تحریک کند و تقاضای نفت را همراه با تقویت حجم فعالیت های اقتصادی افزایش دهد. در ابعاد خرد، کاهش عرضه نفت روسیه به دلیل توقف کامل واردات نفت خام از روسیه از سوی اروپا مهم ترین عامل اعلام شده است، اگرچه اعمال سقف قیمتی برای خرید نفت خام صادراتی روسیه نیز بر ابعاد این موضوع خواهد افزود و حداقل در کوتاه مدت بر قیمت های نفت فشار افزایشی وارد خواهد کرد.

با توجه به این نیروهای متفاوت و ناهمسو اثرگذار بر بازار نفت، تصویر آینده بازار نفت در آینده چندان روشن نیست. در ادامه این گزارش به صورت مختصر به مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر عرضه و تقاضای نفت پرداخته شده و پس از پیش بینی وضعیت تراز عرضه و تقاضای نفت قیمت نفت در سال آینده میلادی، قیمت نفت تا پایان سال ۲۰۲۳ برآورد شده است.

1-- چشم انداز تقاضای نفت

مطابق گزارش دبیرخانه اوپک، رشد تولید ناخالص داخلی جهان برای سال 2023 میلادی ۲.۵ درصد پیش بینی شده و انتظار می رود تقاضای جهانی نفت ۲.۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل افزایش یابد. این در حالی است که منابع دیگر نظیر آکسفورد انرژی پیش بینی کرده، تقاضای نفت در سال ۲۰۲۲ برابر ۱.۸ میلیون بشکه در روز باشد و سپس در سال ۲۰۲۳ با ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش به ۱.۵ میلیون بشکه در روز برسد.

اکنون انتظار بر این است که تقاضای نفت در سه ماه چهارم ۲۰۲۲ و سه ماه اول ۲۰۲۳ به ترتیب ۹۱۰ و ۵۹۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد که مهم ترین عامل آن تضعیف رشد اقتصادی به ویژه در اقتصاد کشورهای پیشرفته است.

رشد تقاضای نفت در کشورهای عضو اوئی سی دی در آمریکا بر اساس گزارش های ماهانه اوپک، برای سال ۲۰۲۳ حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز تخمین زده شده و این رقم برای کشورهای اروپایی این سازمان ناچیز و در حدود ۴۰ هزار بشکه در روز است.

اما در عین حال عوامل تقویت کننده ای نیز برای رشد مصرف نفت در سال ۲۰۲۳ وجود دارد. در کشورهای غیر اوئی سی دی، پیش بینی می شود تقاضای نفت ۱.۹ میلیون بشکه در روز افزایش یابد که چین و هند بیشترین رشد را خواهند داشت.  انتظار لغو بخشی از محدودیت های مرتبط با کرونا - صفر در چین در سال آینده میلادی از مهم ترین محرک های رشد مصرف نفت در سال ۲۰۲۳ است و برآورد می شود تقاضای نفت چین در سال ۲۰۲۳ حدود ۵۵۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته باشد.

در بیستمین کنگره ملی چین محدودیت های کرونایی برای مسافران بین المللی به چین لغو شده که این موضوع تقاضا برای مسافرت به چین را افزایش داده است. افزون بر این، تداوم افزایش روزانه ۶۸۰ هزار بشکه ای تقاضا برای سوخت جت در سال ۲۰۲۳ میلادی از عوامل اصلی مصرف نفت خواهند بود که می تواند اثر منفی رکود اقتصادی را تا حدودی جبران کند.

۲- چشم انداز عرضه نفت

چشم انداز تولید نفت روسیه یکی از تعیین کننده ترین عوامل در وضع عرضه نفت در کوتاه مدت است. در ماه نوامبر ۲۰۲۲ بدون لحاظ کردن صادرات نفت از طریق خط لوله، صادرات نفت خام روسیه به اروپا ۹۷۰ هزار بشکه در روز در مقایسه با پیش از تنش (روسیه - اوکراین( میانگین متوسط ماه ژانویه و فوریه ۲۰۲۲ کاهش داشته است، اما به طور هم زمان ۱.۱۴ میلیون بشکه در روز از نفت خام روسیه به فروشندگان آسیایی (به ویژه چین و هند) فروخته شده است، بنابراین صادرات نفت خام روسیه در فاصله ماه های مارس- نوامبر ۲۰۲۲ (پس از تنش روسیه - اوکراین) در مقایسه با ماه های ژانویه و فوریه ۲۰۲۲ (قبل از تنش ژئوپولیتیک) ۲۸۴ هزار بشکه در روز افزایش نشان می دهد. این موضوع درباره فرآورده های نفتی روسیه نیز صادق است و در مجموع می توان گفت صادرات نفت (مجموع نفت خام و فرآورده های نفتی) روسیه در دوره بعد از تنش ژئوپولیتیکی در مقایسه با دوره پیش از آن با رشد میانگین ۳۲۹ هزار بشکه در روز روبه رو شده است. حال با توجه به برنامه های توقف واردات نفت خام و فرآورده های نفتی از روسیه به اروپا و سیاست سقف قیمتی، انتظار بر این است که تا انتهای سال ۲۰۲۳ به طور میانگین ۲ میلیون بشکه در روز از صادرات نفت روسیه از این محل کاهش یابد که یک میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز از آن به کشورهای ثالث به ویژه هند فروخته خواهد شد، بنابراین پیش بینی می شود در افق پایان سال ۲۰۲۳ تولید نفت روسیه حدود ۹۰۰ هزار بشکه در روز در مقایسه با سال قبل کاهش داشته باشد. با در نظر گرفتن تحولات تولید نفت روسیه، پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۳، عرضه غیراوپک یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به سال پیش افزایش یابد. انتظار می رود تولید نفت محدود ایالات متحده و آغاز به تولید میدان های فراساحلی در آمریکای لاتین و دریای شمال سبب رشد عرضه شوند. پیش بینی می شود ایالات متحده با سهمی حدود ۷۵ درصد از رشد کل، پیشتاز باشد و پس از آن نروژ، برزیل، کانادا، قزاقستان و گویان قرار دارند، البته کاهش عرضه روسیه به دلیل تحریم های اتحادیه اروپا، عامل اصلی مؤثر در کاهش رشد عرضه نفت غیراوپک در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال پیش از آن است.

کاهش عرضه نفت کشورهای غیراوپک پلاس به دلیل تعطیلی برنامه ریزی نشده و محدودیت ظرفیت تولید ناشی از کاهش یا توقف سرمایه گذاری، چالش های عملیاتی و زیست محیطی مهم ترین محرک اصلی ضعف در رشد عرضه نفت در کوتاه مدت است، البته پیش بینی لغو نشدن تحریم های صادرات نفت ایران در کوتاه مدت بر ضعف چشم انداز تولید نفت در کوتاه مدت افزوده است.

این در شرایطی است که بسیاری از کشورهای عضو اوپک پلاس نیز در شرایط فعلی توان تولید منطبق با سهمیه های خود را ندارند و شکاف بین تولید واقعی این کشورها و سهمیه های اعلامی آنها به تدریج در حال زیاد شدن است. این موضوع از عواملی است که مقدار کاهش واقعی تولید نفت اوپک پلاس در بازار نفت کمتر از مقدار اعلامی این سازمان، یعنی ۲ میلیون بشکه در روز محقق شده است، بنابراین تأثیر محدودی را بر تقویت قیمت نفت داشته است. بر اساس برآورد آکسفورد انرژی میزان واقعی کاهش تولید نفت خام در ماه نوامبر ۲۰۲۲ تنها ۷۲۰ هزار بشکه در روز بوده که با ۲ میلیون بشکه در روز فاصله زیادی دارد.

3- تراز عرضه و تقاضای نفت

بر اساس برآوردهای دبیرخانه اوپک، مقدار عرضه نفت در سال ۲۰۲۲ به میزان ۴۱۰ هزار بشکه در روز بیشتر از تقاضای آن تخمین زده شده است. انتظار می رود مازاد عرضه در سال ۲۰۲۳ با شدت کمتری تداوم یابد و در سه ماه پایانی سال معکوس شود و تقاضای نفت به میزان ۳۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر از عرضه نفت باشد.

این برای نخستین بار از سه ماه نخست ۲۰۱۶ است که بازار نفت با ۶ فصل پیاپی مازاد عرضه نفت یعنی از سه ماه دوم سال ۲۰۲۲ تا سه ماه سوم سال ۲۰۲۳ روبه رو خواهد بود، به طوری که مقدار عرضه نفت در سال ۲۰۲۳، ۵۸۰ هزار بشکه در روز بیشتر از تقاضای آن برآورد شده است، با توجه به مازاد تراز عرضه و تقاضا، انتظار می رود سطح ذخیره سازی نفت کشورهای عضو اوئی سی دی در سال ۲۰۲۳، معادل ۵۸ میلیون بشکه کمتر از میانگین 5 ساله ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ شود، البته همراه با احیای دوباره اقتصاد چین در نیمه دوم سال ۲۰۲۳، انتظار تغییر نیافتن برنامه عرضه کشورهای اوپک پلاس و حفظ تحریم های صادرات نفت ایران، منابع دیگر نظیر آکسفورد انرژی پیش بینی کرده اند که کمبود عرضه نسبت به تقاضا در بازار نفت از سه ماه دوم سال ۲۰۲۳ اتفاق افتد، به طوری که تقاضای نفت به مقدار ۴۳۰ هزار بشکه در روز بیشتر از عرضه نفت در سال ۲۰۲۳ باشد.

4-پیش بینی قیمت نفت

بر اساس پیش بینی آکسفورد انرژی، قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۲۲ به طور میانگین در سطح ۱۰۱.۲ دلار برای هر بشکه تثبیت خواهد شد و این رقم در سال ۲۰۲۳ باوجود قطعیت نداشتن بازار نفت به ۹۴.۲ دلار هر بشکه تنزل خواهد کرد. پیش بینی کاهش رشد اقتصادی و تقاضای نفت در سه ماه نخست ۲۰۲۳ باعث می شود قیمت نفت برنت در این بازه زمانی روندی تضعیف شونده را طی کند و میانگین قیمت نفت برنت در سه ماه نخست ۲۰۲۳ به کمتر از ۹۰ دلار برای هر بشکه برسد.

این در شرایطی است که انتظار می رود به تدریج در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ همراه با تقویت رشد اقتصادی به ویژه به دلیل لغو محدودیت های کرونا - صفر در چین قیمت های نفت برنت دوباره روند افزایشی بیابد و از ۱۰۰ دلار در هر بشکه عبور کنند.

5- روند سرمایه گذاری

هرچند سرمایه گذاری سالانه بالادستی صنعت نفت حتی با احتساب تورم در سال های اخیر کمتر از میزان سرمایه گذاری سالانه پیش از کروناست، اما پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۳ سرمایه گذاری در بخش بالادستی غیراوپک به ۴۵۹ میلیارد دلار برسد که نسبت به پارسال درصد افزایش داشته باشد.

مقررات اتحادیه اروپا برای سقف قیمت گاز

طی دو دهه گذشته، اتحادیه اروپا همواره به دنبال سیاست های آزادسازی و مقررات زدایی گاز بوده و همواره از تعیین قیمت گاز بر اساس سازوکار بازار در مراکز گازی در مقابل تعیین قیمت گاز بر پایه نفت در قراردادهای بلندمدت حمایت کرده است، اما اینک با تشدید بحران جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت گاز، برای نخستین بار اتحادیه اروپا با تعیین سقف قیمت گاز در معاملات گاز، به دنبال محدود کردن نوسان های قیمت گاز است، اما تبعات این سیاست چیست؟ پیام اروپایی ها به بازار گاز با مقرراتی که تدوین کرده اند چیست؟ اداره بازار گاز مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، به بررسی این سیاست و تأثیر آن بر بازارهای جهانی گاز پرداخته است که در ادامه این گزارش به آن می پردازیم.

اتحادیه اروپا چندی پیش مقرراتی را در مورد سقف قیمت گاز تدوین کرد که این مقررات از ابتدای سال ۲۰۲۳ به مدت یک سال لازم الاجرا شده است، اما این مقررات چیست؟ از اوایل سال ۲۰۲۲ که بحران جنگ روسیه و اوکراین شدت گرفت، کمیسیون اروپا طرح های فراوانی را برای مقابله با کمبود عرضه گاز و قیمت های ناپایدار گاز مطرح کرد که سرانجام پس از بحث های طولانی بین مقام های اتحادیه اروپا، اجرای دو مقررات شامل تقویت همبستگی از طریق هماهنگی بهتر خرید گاز، توسعه شاخص های قابل اعتماد قیمت گاز و تنظیم مبادلات گاز میان مرزی و مقررات دوم شامل ایجاد سازوکار اصلاح بازار برای محافظت از مصرف کنندگان بخش خانگی و اقتصاد در برابر قیمت های بسیار بالای گاز و جلوگیری از نوسان های قیمتی، مورد توافق قرار گرفت و در نشریه رسمی اتحادیه اروپا در تاریخ ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ منتشر شد.

مقررات تقویت همبستگی از طریق هماهنگی بهتر خرید گاز، توسعه شاخص های قابل اعتماد قیمت گاز و تنظیم مبادلات گاز میان مرزی که در تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۲ لازم الاجرا شد، برای مدت یک سال اجرایی خواهد بود. مقررات یاد شده، اقدام های موقتی را برای هماهنگی بهتر خرید گاز، جلوگیری از قیمت های بیش از حد گاز و نوسان های روزانه در بازارهای مشتقات انرژی اتخاذ کرده است.

در شرایط اضطراری که اتحادیه اروپا با افزایش قیمت ها روبه رو می شود، انجام این اقدام ها را مطرح کرده است که شامل هماهنگی خرید گاز طبیعی در اتحادیه اروپا، تجمیع تقاضا و خرید مشترک، افزایش استفاده از ظرفیت تأسیسات ال ان جی، ذخیره سازی گاز و خطوط لوله، ایجاد ابزارهای موقت روزانه برای مدیریت نوسان های بیش از حد در بازارهای مشتقات انرژی، توانمندسازی ACER برای جمع آوری و انتشار داده های قیمت عینی و اجرای قوانین برای ارائه اقدام های همبستگی می شود.

در مقررات دوم یعنی ایجاد سازوکار اصلاح بازار برای محافظت از مصرف کنندگان بخش خانگی و اقتصاد در برابر قیمت های بسیار بالای گاز و جلوگیری از نوسان های قیمتی، ماده ای از این مقررات که مرتبط با سازوکار اصلاح بازار (MCM) برای مشتقات شاخص تی تی اف است، از ۱۵ فوریه ۲۰۲۳ برای مدت یک سال اجرایی می شود.

مواد مرتبط با نظارت بر قیمت های این مقررات، از یکم فوریه ۲۰۲۳ برای مدت یک سال لازم الاجرا خواهد بود.

البته باید به این مسئله توجه داشت که ماده ۴ مقررات مذکور تصریح می کند که MCM در صورت احراز دو شرط زیر فعال می شود: اول: قیمت تسویه قرارداد آتی های ماه پیش رو در معاملات بورس تی تی اف از ۱۸۰ یورو در هر مگاوات ساعت (۵۷ دلار در هر میلیون بی تی یو) برای مدت سه روز فراتر رود. دوم: قیمت تسویه قرارداد آتی های ماه پیش رو در معاملات بورس تی تی اف برای مدت سه روز، ۳۵ یورو در هر مگاوات ساعت بیشتر از قیمت پایه ال ان جی باشد.

قیمت پایه هم در ماده ۲ مقررات تعریف شده است، بر اساس میانگین ارزیابی قیمت ال ان جی تحویلی به منطقه شمال غرب اروپا، منطقه مدیترانه، شمال شرق آسیا، قیمت تسویه ماه پیش رو در بورس ان بی پی و ارزیابی روزانه قیمت ال ان جی توسط ACER تعیین می شود.

در صورت محقق شدن هر دو شرط فوق، «اعلان اصلاح بازار» در وب سایت ACER منتشر می شود. به دنبال آن در روز بعد، معاملات در قرارداد آتی های ماه اول، ماه دوم و... تا سال اول، با قیمتی بیش از ۳۵ یورو در مگاوات ساعت بالاتر از قیمت پایه ال ان جی (منتشرشده از سوی ACER در روز قبل)، مجاز نخواهد بود.

این سازوکار برای معاملات روزانه در معاملات بورس تی تی اف یا بازار خارج از بورس (OTC) اعمال نخواهد شد.

سازوکار اصلاح بازار یا همان MCM حداقل برای ۲۰ روز کاری اعمال می شود و پس از آن اگر برای سه روز کاری متوالی، قیمت پایه ال ان جی کمتر از ۱۴۵ یورو به ازای هر مگاوات ساعت باشد، غیرفعال می شود.

با این حال، در صورت بروز هرگونه اختلالی که تأثیر منفی بر امنیت عرضه، ثبات مالی یا جریان گاز درون اتحادیه اروپا داشته باشد، این سازوکار می تواند از سوی کمیسیون اروپا به حالت تعلیق درآید.

این کمیسیون در تصمیم گیری خود، هرگونه افزایش قابل توجه در تقاضای گاز، هرگونه تأثیر بر قراردادهای عرضه موجود و هرگونه تفاوت اساسی بین قیمت های قطب گاز اتحادیه اروپا و شاخص های جهانی قیمت در آسیا و ایالات متحده را در نظر خواهد گرفت.

سازمان اوراق بهادار و بازارهای اروپا (ESMA) و آژانس اتحادیه اروپا برای همکاری تنظیم کنندگان انرژی (ACER)  وظیفه ارزیابی آثار این سازوکارها را بر بازارهای مالی و انرژی و امنیت عرضه به عهده دارند و گزارش هایی را تا اول ماه مارس ۲۰۲۳ به کمیسیون اروپا ارائه خواهند کرد.

قیمت تسویه قرارداد آتی های ماه پیش رو در معاملات بورس تی تی اف هلند برای سه روز پیاپی، در دو دوره، یعنی ماه مارس ۲۰۲۲ و ماه های ژوئیه تا سپتامبر ۲۰۲۲ از سقف قیمت ۱۸۰ یورو در مگاوات ساعت فراتر رفت. بنابراین نخستین شرط برای فعال شدن سازوکار اصلاح بازار در این دو دوره محقق شد.

شرط دوم، یعنی بیشتر بودن قیمت تسویه قرارداد آتی های ماه پیش رو در معاملات بورس تی تی اف از قیمت پایه به میزان ۳۵ یورو در مگاوات ساعت برای حداقل سه روز متوالی، در دوره ژوئن تا اکتبر ۲۰۲۲ برآورده شد؛ بنابراین تنها در یک دوره ۴۹ روزه از ۲۶ ژوئیه تا ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲، هر دو شرط لازم برای فعال شدن سازوکار اصلاح بازار برقرار بوده است در این دوره، اروپا حجم قابل توجهی از محموله های ال ان جی را به منظور برآورده ساختن تقاضای گاز منطقه و پر کردن ذخایر برای زمستان جذب کرده است.

این احتمال وجود دارد که اگر سازوکار اصلاح بازار در این دوره اجرا می شد، منطقه اروپا قادر به جذب کافی محموله های ال ان جی نمی بود و محموله ها به سمت دیگر بازارها هدایت می شدند، البته قابلیت تعلیق این سازوکار تاز سوی کمیسیون اروپا در دوره یادشده هم وجود داشت.

 اختلال در سازوکار بازار گاز

آنچه در سیاست اتحادیه اروپا بسیار چشمگیر بوده و به چشم می آید، این است که حذف تدریجی روسیه از بازار گاز اروپا، برای این اتحادیه تبعات سنگینی حداقل در کوتاه مدت به دنبال دارد. دولت چاره ای جز حمایت از مصرف کنندگان که تحمل افزایش بیش از حد قیمت های گاز را ندارند، ندارد، اما زمانی که سقف قیمت پایین تر از قیمت تعادلی در نظر گرفته می شود، تعادل بین عرضه و تقاضا از بین می رود و در عمل سازوکار بازار به هم می خورد.

اروپایی ها هم نخستین بار است که در بازار گاز با بحران شدیدی روبه رو شده اند، بنابراین چنین سازوکاری را تدوین کردند تا خودشان سازوکار بازار را به هم بزنند.

اروپایی ها همیشه اوپکی ها را متهم به تنظیم بازار می کردند، اما اولین بار است که خودشان هم در بازار اروپا به دلیل افزایش قیمت گاز، به تنظیم بازار می پردازند، پیش از این می گفتند دست نامرئی آدام اسمیت بازار را تنظیم می کند، حالا که با بحران اوکراین معاملات گاز به ضرر اروپایی ها تمام شده است، دست نامرئی آلن اسمیت به سمت بازارهای اروپایی آمده است.

حال اروپایی ها انواع سقف قیمتی را برای روس ها در نظر گرفته اند. در بازار نفت خام، هدفشان محدود کردن درآمدهای نفتی روسیه ضمن حفظ تداوم عرضه نفت به اروپاست، در بخش اعمال سقف قیمتی روی خرده فروشی گاز، تلاش می کنند مصرف کننده از قیمت بالای انرژی آسیبی نبیند، اما سقف قیمتی که اتحادیه اروپا در بازار گاز در نظر گرفته، بر اساس شاخص تی تی اف هلند است تا افزایش بیش از حد قیمت ها را در معاملات گاز محدود کند. این در حالی است که قیمت ها در بازار تی تی اف به صورت کاذب بالاتر از بقیه شاخص هاست و نمی تواند ملاک درستی برای محدود کردن قیمت ها در معاملات گاز باشد.

 زیر سؤال بردن قراردادهای گازی

عمده انتقادهایی که به این سیاست اتحادیه اروپا اتخاذ می شود، شامل ناسازگاری طرح پیشنهادی با سیاست های مقررات زدایی و آزادسازی نرخ ها در اروپا، ابهام در سیاست گذاری نرخ گذاری (قیمت گذاری شامل معاملات آتی می شود، نه روزانه) و زیر سؤال بردن قراردادهای بلندمدت گاز و شرایط قراردادی است.

کشورهای تولیدکننده گاز همواره موافق قراردادهای بلندمدت گاز بودند. آنها معتقدند برای امنیت عرضه باید قراردادهای گاز بلندمدت باشد، زیرا زنجیره تامین گاز سرمایه بر است و نمی توان بر اساس قیمت های روزانه این زنجیره را توسعه داد. به عبارت ساده تر نمی توان گفت اول بسازید بدون اینکه بازاریابی کنید و پس از آن به دنبال سود بروید.

با این حال واحد تنظیم مقررات بازارهای هلند این سیاست اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و معتقد است تلاش برای اعمال سقف قیمتی برای معاملات آتی عواقب منفی از جمله کمبود ذخایر فیزیکی گاز را در پی خواهد داشت. فدراسیون اروپایی بازرگانان انرژی هم اعلام کرده است که اعمال سقف قیمتی به افزایش تقاضا، کاهش عرضه و بازگشایی باب مذاکرات دوباره در قراردادهای ال ان جی به ویژه در بند مربوط به قیمت منجر می شود، در این صورت تأمین کنندگان انرژی دست بالا را دارند.

از جمله تبعات دیگر محدود کردن قیمت، ایجاد اختلال برای عرضه گاز به اروپا و دسترسی به مشتریان گاز و پایین آوردن تصنعی قیمت ها و همین مسئله باعث می شود محموله ها به سمت بازار آسیا برود، بنابراین اروپا را در دسترسی به گاز دچار مشکل می کند.

با دخالت در بازار، کشف قیمت دچار مشکل می شود و حاشیه سود در بورس کاهش می یابد، از این رو بسیاری از اپراتورها ترجیح می دهند در بازارهای خارج از اروپا به معاملات گازی بپردازند. البته حرکت به سمت بازارهای آسیا اکنون منتفی است، منتها اگر این روش شدت بگیرد، می تواند محموله های ال ان جی را به سمت بازارهای آسیایی سوق داده و سرمایه گذاری های بلندمدت گاز را تحت تأثیر قرار دهد.

اروپا مقصدی مهم برای صادرات گاز کشورهای عضو «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» است، بنابراین چنین مقرراتی ممکن است تأثیری قابل توجه بر درآمدهای صادراتی این کشورها داشته باشد.

 تعیین سقف قیمتی در بازار تی تی اف و تأثیر آن در دیگر قطب های گاز اروپایی می تواند به کاهش درآمد کشورهای عضو مجمع که قیمت قراردادهای ال ان جی آنها با قطب های متأثر از سقف قیمتی پیوند خورده است، منجر شود. با این حال، در شرایط کنونی بازار گاز، احتمال اینکه سازوکار اصلاح بازار فعال شود کم است، مگر اینکه اختلال های شدیدی در عرضه بیشتر گاز به اتحادیه اروپا ایجاد شود.

در این میان، کشورهای عضو جی ئی سی اف باید به دنبال تحکیم مواضع خود در قبال این مقررات جدید، توسعه سناریوهای مختلف، ارزیابی ریسک های احتمالی و طراحی تدابیر خاص برای به حداقل رساندن هرگونه تأثیر منفی این مقررات باشند.

همزمان، دبیرخانه جی ئی سی اف نیز به نظارت دقیق بر تحولات مربوط به مقررات اتحادیه اروپا، همچنین هرگونه مداخله جدید در بازار ادامه خواهد داد و آثار بالقوه آن را بر بازار جهانی گاز و کشورهای عضو مجمع ارزیابی خواهد کرد.

مقررات اخیر اتحادیه اروپا برای تنظیم بازار گاز می تواند تأثیرات قابل توجهی بر عملکرد ذاتی بازار گاز اروپا داشته باشد. اقدام های مربوط به قیمت گاز، یعنی مدیریت نوسان های روزانه و سازوکارهای اصلاح بازار، ممکن است بر معاملات بورس تأثیر منفی بگذارد و به دستکاری تابع کشف قیمت، شکست نقدینگی، افزایش حاشیه سود و جابه جایی اپراتورها منجر شود.

تعیین سقف قیمتی در معاملات بورس تی تی اف، علاوه بر تأثیر مستقیم بر بازار گاز اروپا، احتمال دارد بر بازار جهانی گاز نیز تأثیرگذار باشد. در دو سال گذشته، قیمت تک محموله های ال ان جی در آسیا به شدت متأثر از قیمت قطب های اروپایی بوده است، بنابراین اعمال سقف قیمتی در اروپا می تواند باعث کاهش قیمت تک محموله های ال ان جی در آسیا شود.

با این حال، با افزایش تقاضای ال ان جی در آسیا، رقابت برای محموله ها بیشتر خواهد شد و وجود هرگونه محدودیت قیمت در بورس تی تی اف، ممکن است باعث انحراف محموله های ال ان جی از سمت اروپا به آسیا شود. این موضوع می تواند به کسری گاز در اتحادیه اروپا و سرانجام تخریب تقاضای گاز در این منطقه و کاهش سرمایه گذاری در صنعت گاز منجر شود.

بر همین اساس، شرکت های تجاری و مؤسسه های مالی پرشماری از مقررات اخیر اتحادیه اروپا نگران شده اند. اپراتورهای بازار بورس لندن (آی سی ئی) نیز نگرانی خود را درباره مداخله بازار اتحادیه اروپا و خطرهای بالقوه آن برای بورس تی تی اف و ثبات مالی ابراز کرده اند.

ارزیابی امکان سنجی فنی و مالی بهره برداری از قطب گازی تی تی اف توسط بازار بورس آی سی ئی لندن در حال انجام و پس از آن ممکن است تصمیم گرفته شود که بورس تی تی اف به خارج از اتحادیه اروپا منتقل شود. افزون بر این، بانک مرکزی اروپا اعلام کرده که این مقررات می تواند تأثیر منفی بر ثبات مالی منطقه یورو داشته باشد و منجر به نوسان ها و مارجین کال های بیشتر و انگیزه مهاجرت از مکان های تجاری در اتحادیه اروپا شود.

افزون بر این، فدراسیون اروپایی بازرگانان انرژی (EFET) نیز ابراز نگرانی کرده است که سقف قیمت می تواند به افزایش تقاضا،کاهش عرضه و بازگشایی باب مذاکره دوباره در قراردادهای ال ان جی به ویژه بند مربوط به قیمت بینجامد که در این صورت تأمین کنندگان دست بالا را در مذاکرات خواهند داشت.

ملی شدن صنعت نفت از نگاه نفتی ها

«به نام سعادت ملت ایران و به منظورکمک به تامین صلح جهانی، پیشنهاد می کنیم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثنای ملی اعلام شود.» نفت در ایران با تصویب این جملات از سوی مجلس شانزدهم ملی شد. بدون تردید روند ملی شدن صنعت نفت ایران و پیروزی ملت ایران، جزء برگ های زرین تاریخ معاصر است. در این پیروزی عوامل متعددی نقش ایفا کردند و منجر به این پیروزی شدند. در این بین مجلس شانزدهم شورای ملی (دوره شانزدهم مجلس شورای ملی و دوره اول مجلس سنا 20 بهمن ماه 1328 از سوی محمدرضاشاه افتتاح شد.) نقشی تعیین کننده در مسیر دستیابی ایران به ملی شدن صنعت نفت را طی کرد، زیرا در این دوره مجلس، کمیسیونی موسوم به کمیسیون نفت تشکیل و کلیه مذاکراتی که منجر به ملی شدن صنعت نفت شد از طریق این کمیسیون پیگیری شد. رهبری این کمیسیون به عهده محمد مصدق بود. فردی که با پشتوانه جبهه ملی در مقابل رزم آرا و طرفدارانش ایستاد و توانست روند ملی شدن صنعت نفت را به پیش ببرد. حالا بیش از 70 سال از آن روزها می گذرد، اما ناگفته ها و خاطرات آن همچنان پابرجاست. سید حسن سادات، کفیل وزارت نفت در سال های 1359 و 1360 و حسن کتیبه از پیشکسوتان پالایشگاه آبادان در بخشی از گفت وگوی مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت در قالب تاریخ شفاهی وزرای نفت ایران درباره ملی شدن نفت مطالبی را بیان کردند که در ادامه می آید.

 مدیریت صنعت نفت پس از امضای قرارداد کنسرسیوم

سید حسن سادات در بیستم فروردین ماه 1324در بیدآباد شهر اصفهان دیده به جهان گشود، او پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در سال 1342 در دانشکده نفت آبادان پذیرفته شد و در کنار 59 نفر دیگر قبول شده این دانشکده به ادامه تحصیل پرداخت. سید حسن سادات بین سال های 1359 و 1360 کفیل وزارت نفت بود. او درباره نحوه مدیریت صنعت نفت پس از امضای قرارداد با کنسرسیوم و تفاوت آن با دوره قبل از ملی شده صنعت نفت بیان کرد:«نحوه مدیریت کنسرسیوم با نوع مدیریت انگلیسی در شرکت سابق نفت انگلیس و ایرن و یا شرکت بی پی تفاوت هایی داشت. شرکت نفت انگلیس و ایران در مورد ایران بیشتر از موضع اقتدار و استعماری رفتار می کرد. در حالی که کنسرسیوم به قواعد مدیریتی پایبندتر بود.در زمان کنسرسیوم، متخصصان ایرانی بیشتر و بهتر توانستند اطلاعات فنی را در مورد این صنعت نسبت به دوران انگلیسی ها به دست آورند. متخصصانی همچون محمدعلی نابغ، استاد حاجیان تهرانی، حسینعلی حجاری زاده، مرحوم مهدی نوری، کریم نژند، علی تابان فر و احسان الله بوترابی بدون تردید از زمان قرارداد کنسرسیوم به بعد در صنعت نفت ایران ظهور کردند. شکی نیست که من نیز مانند هر ایرانی حتی از شنیدن برخی رفتارهای بیگانگان در صنعت نفت نسبت به ایرانیان و یا دولت ایران رنج می برم. اما باید در نظر گرفت که چرا انگلیسی ها و سپس شرکت های عضو کنسرسیوم به چنین موقعیتی دست یافتند؟

اگر فقط زمان انعقاد قرارداد با ویلیام ناکس دارسی را مورد تأمل قرار دهیم انگلیسی ها نسبت به ایرانیان این مراتب را داشتند، آنها دانش اکتشاف و پالایش نفت را می شناختند. آنها سرمایه داشتند و ریسک سرمایه گذاری در یک کشور خارجی را می پذیرفتند، آنها مدیریت اداره چنین صنعتی را داشتند . آنها تجربه دولت هایی مثل دولت وقت ایران را داشتند آنها تجربه قرارداد تنباکو در ایران را داشتند. در زمان عقد قرارداد با ایران میرزا تقی خان امیرکبیر وجود نداشت، اینکه بنشینیم و فقط عیب انگلیسی ها را برشماریم، کفایت نمی کند. دارسی در سومین چاه اکتشافی خود به نفت رسید و از شکست و توفیق نیافتن خود و از دست دادن سرمایه اش در چاه های اول و دوم نهراسید. او پیگیر بود و چون پشتکار داشت به موفقیت رسید، دولت انگلیس هم در تمام مراحل از او پشتیبانی کرد.ملتی که پویا، پرتلاش، پژوهشگر و پیگیر باشد و دولت مردان آن به معنای واقعی بخواهند خدمت کنند، دچار این مشکلات می شوند آیا ما کسی را داشتیم که هنگام مذاکره با انگلیسی ها صداقت و درایت لازم را داشته باشد؟»

 حمله روزنامه های انگلیسی به مصدق

حسن کتیبه از پیشکسوتان پالایشگاه آبادان هم که در سال 1307در شیراز چشم به جهان گشود، در زمان ملی شدن صنعت نفت برای گذراندن دوره آموزشی در انگلیس حضور داشت: «زمانی که در انگلیس بودم، مرتب روزنامه ها راجع به ملی شدن صنعت نفت در ایران مطلب می نوشتند روزنامه های انگلیسی به شدت به دکتر مصدق حمله می کردند به خصوص روزنامه دیلی اکسپرس که به قلم خبرنگاری به نام سفتون دلمر علیه نخست وزیر وقت ایران مطالبی می نوشت.او در مورد رتبه بندی مشاغل صنعت نفت پس از ملی شدن صنعت نفت گفت: در زمان پیش از ملی شدن صنعت نفت، کارکنان ایرانی شرکت نفت به سه طبقه تقسیم می شدند؛ کارگران، کارمندان دون پایه و کارمندان ارشد و هر سال بر حسب فعالیت، اضافه حقوقی به آنها تعلق می گرفت.

با آمدن کنسرسیوم رتبه بندی بر پایه سیستم آمریکا پایه گذاری شد، سوای کارگران، کارمندان از رتبه 1 تا 20 طبقه بندی شدند که از رتبه 10 تا 20 جزو کارمندان ارشد بودند، اما مدیران از سطحی بالاتر جز کارمندان طبقه بندی نشده به شمار می آمدند که به چهار درجه D، C، B،A تقسیم می شدند.هر کارمند باید گزارش کارکرد خود را در مدت هشت ساعت کار روزانه در برگه یا فرم مخصوصی یادداشت می کرد تا بر اساس نوع کار، اهمیت، ارزش و مخاطرات آن درجه بندی شده و طبق آن درجه بندی، رتبه شخصی آن تعیین می شد. این کار طبق استاندارد آمریکایی انجام می گرفت و زمانی که به اجرا در آمد، سبب نارضایتی شدید کارمندان شد. حتی بعضی تحمل آن را نداشتند و استعفا کردند.این ترک خدمت ها درست همان چیزی بود که کنسرسیوم آمریکایی می خواست. هدف کنسرسیوم کاهش تعداد کارکنان (چه گروه و چه کارمند) بود. ناگفته نماند که رتبه های 1 تا 20 فقط چند سالی برقرار بود و بعدها به 1 تا 13 تغییر کرد و بعد از رتبه 13، مدیران جزء کارمندان طبقه بندی نشده قرار می گرفتند.»

 

هر قطره اسراف سوخت، گلوله ای به تن زمین

«چالش بنزین و زمین ما» عنوان نمایشگاهی است که با همکاری مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت در ایام نوروز در محل موزه پمپ بنزین دروازه دولت تهران برگزار شد.

در نمایشگاه «چالش بنزین و زمین ما» ۱۲ اثر از ۶ هنرمند کشورمان در قالب پوستر در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است.

«سهم حیوانات از زمین سوخت شدن نیست»، «گذشته زمین را اسراف نکنیم»، «هر قطره اسراف سوخت، گلوله ای به تن زمین»، «هر قطره نفت، تکه ای از طبیعت است»، «در حسرت بنزین» و «هر قطره بنزین، ذره ای از جان طبیعت» شعارهای است که هنرمندان برای پوسترهای خود برگزیدند.

هدف از برگزاری این نمایشگاه «کم کردن آلاینده های نفتی و رسیدن به آسمان پاک و آبی» است.

پمپ بنزین دروازه دولت تهران یا همان جایگاه سوخت شماره ششم در سال های پایانی دهه ۱۳۱۰ هجری شمسی مقارن با دوره پهلوی اول، از سوی شرکت نفت انگلیس و ایران برای توزیع فرآورده های نفتی همچون نفت سفید، بنزین و امشی احداث و در تیرماه ۱۳۹۸ به عنوان موزه افتتاح شد.

در هریک از بخش های این موزه به موضوعات مختلفی اعم از تاریخچه محله دروازه دولت، نحوه شکل گیری و فعالیت جایگاه پرداخته شده است، همچنین عکس ها، اسناد، نقشه ها و فیلم های تاریخی مرتبط با این مکان، نمونه اشیای مربوط به توزیع، حمل و تخلیه سوخت و نمونه دستگاه های پمپ بنزین در این موزه به نمایش درآمده اند.

این جایگاه مردادماه ۱۳۹۳ به شماره ۳۱۷۱۱ در فهرست آثار ملی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ثبت ملی رسیده است.

 

 

تاریخ شفاهی نفت (بخش پنجم)

مذاکره با مقامات شوروی را شروع کردیم. آنها هیئت هایی در سطح بالا به ایران فرستادند. چندین نشست هم با من داشتند و خودم هم در نشست ها شرکت می کردم. رقمی که من به آنها گفتم، تقریبا چهار تا پنج برابر رقمی بود که دولت شوروی به ما می پرداخت. این رقم بین المللی بود و همان زمان مبنای معاملات گاز میان آمریکا و مکزیک هم بود. اتفاقا آمریکا و مکزیک هم درست مانند ایران و شوروی دو کشور همسایه بودند.گفتم این رقم در جهان متعارف است و از این پس گاز خود را به این قیمت به شما می فروشیم. اما آنها به هیچ وجه زیر بار پیشنهاد من نمی رفتند. استدلال خیلی مسخره ای هم در مذاکرات مطرح کردند و گفتند: «اگر شما بخواهید منابع گاز خودتان را با این قیمت بفروشید، باید هزینه حمل آن تا مقصد را هم بپردازید!» خیلی روشن به آنها پاسخ دادم: قیمت پیشنهادی ما رقمی بین المللی است و تحت هیچ عنوان حاضر نیستیم به قیمت کمتری به شما یا هیچ کشور دیگری گاز تحویل دهیم. آنها خیال می کردند ما شوخی می کنیم. آخرین حرف آنها این عبارت بود که در این صورت، شیر را می بندیم. پاسخ دادم: «بسیار خب، ما هم از این طرف شیر را می بندیم. گاز خودمان را می سوزانیم اما حاضر نیستیم آن را به شما مفت بدهیم.» پس از آنکه از مذاکرات هچ نتیجه ای نگرفتند در روزنامه پرتیراژ روسیه به نام «ایزوستیا» مرا تهدید کوچکی هم کردند که اصلا به روی خودم نیاوردم و لزومی هم نداشت که آن موقع ماجرایی ایجاد کنم.

در داخل ایران هم که هنوز جریانات چپ فعال بودند، علیه این اقدام سروصدا بلند کردند. حزب توده به شدت با من مخالفت کرد. آنها در روزنامه مردم (ارگان حزب توده) خطاب به من نوشتند: «این چه کاری است؟! گازی که باید خارج از ایران برود و مردم بیچاره آذربایجان و مردم دیگر جمهورهای خلق شوروی از آن استفاده کنند، درست نیست آن را بسوزانیم.» اما در مجموع اقدام ما اثر ....

معین فر

 

چراغ نفتی لامپا

ریشه لامپا در زبان انگلیسی از واژه lamp گرفته شده است که در گویش های متعدد در کشور از آن به نام لامپا ، لمپا و لمپه یاد می کنند. نمونه های متنوعی از این گونه چراغ ها در طرح ها و اندازه های متفاوت وجود دارد و سوخت مورد استفاده در آنها نفت سفید یا پارافین است.

این چراغ دارای محفظه سوخت، فتیله، پیچ تنظیم و حباب شیشه ای ( گلوب) است. فتیله چراغ نخی، تخت و از طریق پیچ تنظیم قابل کنترل است و شیشه چراغ مانع از آن می شود که باد به راحتی شعله آن را خاموش کند. طرز کار این نوع چراغ ها به این شکل است که فتیله از یک سو در محفظه سوخت قرار دارد و از سویی دیگر در حباب شیشه ای و از طریق این فتیله نفت جذب شده توسط شعله سوزانده می شود. این نوع چراغ ها در زمان قاجار وارد کشور شده است.

 نمونه های ساخته شده متعددی از این نوع چراغ نفتی در موزه ی بنزین خانه ی آبادان در معرض دید بازدیدکنندگان است. عکس چراغ نفتی موجود ساخت هنگ کنگ و دارای قدمتی بیش از هشتاد سال است.

    شرکت نفت و گاز اروندان   

 الزام های محیط زیستی، اولویت فعالیت های نفتی درهورالعظیم

مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان با بیان اینکه ایمن سازی خطوط لوله جزئی از الزام های عملیات تولید در میدان های نفتی منطقه غرب کارون است، گفت: رعایت الزام های محیط زیستی همواره در فعالیت های نفتی تالاب هورالعظیم به صورت اولویت جدی دنبال می شود. عبدالله عذاری اهوازی به انجام هفت عملیات توپک رانی در منطقه آزادگان جنوبی و غرب کارون در اواخر سال ۱۴۰۱ اشاره و اظهار کرد: با توجه به شرایط آبی و خاکی تالاب هورالعظیم، فعالیت های نفتی میدان آزادگان جنوبی و منطقه غرب کارون با حساسیت های بالا در جریان است.

وی با تأکید بر اینکه پایش و رصد وضع تأسیسات نفتی منطقه از سوی واحدهای اچ اس ای و بازرسی فنی روند جدی دارد، افزود: توجه به الزام های محیط زیستی منطقه براساس دستورالعمل وزارت نفت با نظارت های تیم بهره بردار، بازرسی فنی، خط لوله و مکانیک شرکت نفت و گاز اروندان، همچنین عوامل پیمانکار در منطقه به اولویت جدی تبدیل شده است. مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان تصریح کرد: انجام هفت عملیات توپک رانی میدان های نفتی آزادگان جنوبی و غرب کارون در همین زمینه و در مدت یک ماه گذشته انجام شده است که برای دیگر خطوط نیز در دستور کار قرار دارد. عذاری اهوازی ادامه داد: این مجموعه عملیات توپک رانی و تمیزکاری سبب رفع مواد و آب نمک باقی مانده خطوط جریانی چاه ها شده است.

وی تصریح کرد: این اقدام برای جلوگیری از ایجاد آلودگی زیست محیطی، خوردگی داخلی و نشتی احتمالی انجام می شود.

مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان گفت: عملیات توپک رانی در خط ۱۲ اینچ کلاستر شمالی به سمت غرب کارون به طول ۱۲ کیلومتر، خط ۲۴ اینچ به طول ۱۲ کیلومتر، خط ۳۲ اینچ به طول ۲۷ کیلومتر، خط ۶ اینچ چاه های ۱۳۷ و ۱۶۱ به طول چهار کیلومتر، خط ۶ اینچ چاه ۱۲۱ نزدیک ۲ کیلومتر و خط هشت اینچ چاه ۱۷ به طول هشت کیلومتر انجام شده است.

توپک رانی، عملیات عبور دادن شیء خارجی با فرآیندی خاص از خطوط انتقال نفت و گاز است که با هدف تمیز کردن شریان های انتقال از رسوبات ایجادشده، خارج ساختن مایعات، اندازه گیری قطر درونی خطوط لوله، پوشش دادن جدار لوله با مواد ضدخوردگی و بازدید درونی خطوط به دلیل ایمن شدن خط انجام می شود.

شرکت نفت و گاز اروندان، از شرکت های تابع شرکت ملی نفت ایران است که در زمینه بهره برداری و استخراج نفت و گاز در مناطق جنوب و غرب ایران فعالیت می کند.

شمار زیادی از میدان های نفتی ایران نظیر میدان نفتی دارخوین، آزادگان، یادآوران، جفیر، بند کرخه، سوسنگرد، اروند، مشتاق، خرمشهر، امید، سهراب، مهر، یاران و میدان نفتی سپهر در حوزه شرکت نفت و گاز اروندان هستند.

 

    شرکت پایانه های نفتی ایران

 جابه جایی ۲۱۱ هزار مسافر در فرودگاه خارگ

سرپرست شرکت پایانه های نفتی ایران بااشاره به اهمیت راهبردی فرودگاه شهدای جزیره خارک گفت: در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۱۱ هزار و ۵۰۱ نفر مسافر از طریق این فرودگاه جابه جا شده اند.

عباس غریبی دربازدیدمیدانی سیدمحمدجواد موسوی رئیس پایانه نفتی خارگ از بخش های مختلف فرودگاه شهدای خارگ که با همراهی محمدفقیهی، سرپرست این فرودگاه انجام شد، افزود: فرودگاه شهدای جزیره خارگ یکی ازمهم‎ترین و راهبردی ترین فرودگاه‎های کشور درحوزه حمل ونقل هوایی است و ازلحاظ لجستیک خدمات زیادی را به مردم و ادارات منطقه ارائه می کند و نقش مهم و تأثیرگذاری در این جزیره دارد.

وی ادامه داد: در12ماه سال گذشته بیش ازسه هزار و 743 نشست و برخاست از مسیرهای تهران، اصفهان، شیراز، اهواز، بوشهر و بهرگان به جزیره خارگ ومسیر برگشت بدون حادثه و باایمنی کامل انجام شد که از توان بالای کارکنان عملیاتی شرکت پایانه های نفتی ایران درحوزه فرود گاهی این جزیره حکایت دارد.

سرپرست شرکت پایانه های نفتی ادامه داد: در بازه زمانی یاد شده بیش از سه میلیون و ۸۱ هزار و ۲۷۰ کیلوگرم بار با استانداردهای لازم نیز جابه جا شده است.

غریبی در این بازدید بر تعمیرات، نوسازی و رفع کمبود تجهیزات فرودگاه از سوی مسئولان منطقه تأکید کرد. سیدمحمدجوادموسوی، رئیس پایانه نفتی خارگ هم اظهار کرد: باتوجه به موقعیت جزیره خارک که تنها راه دسترسی به آن از طریق دریا وهواست و در مواقع شرایط سخت آب وهوایی که امکان تردد دریایی وجود ندارد، نقش فرودگاه شهدای جزیره خارگ به عنوان مهم‎ترین و راهبردی ترین راه ارتباطی کارکنان و مردم مستقر در منطقه بسیار حائز اهمیت است.

 

    شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب  

شتاب بخشی به جمع آوری گازهای همراه در شرق کارون

مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با تأکید بر تسریع در پروژه های جمع آوری گازهای همراه مشعل در شرق کارون گفت: کشور به شدت به تسریع در اجرای پروژه های صنعت نفت نیاز دارد؛ از این رو اختلاف های فنی میان طرف های پروژه ها، نباید سرعت پیشبرد پروژه ها را کاهش دهد.

علیرضا دانشی در دیدار با مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس ضمن تأکید بر سرعت بخشی به پیشبرد پروژه جمع آوری گازهای همراه منطقه شرق کارون اظهار کرد: برخی نسبت به حیف و میل شدن سرمایه ملی در برخی پروژه ها، حساسیت نشان می دهند که حق دارند، اما ظن به این مسئله نباید از سرعت پیشبرد پروژه بکاهد.

وی افزود: متأسفانه با تدابیر گذشته، کشور اکنون در شرایطی قرار گرفته است که به شدت به پروژه ها و طرح های پالایشگاهی نیاز دارد، از این رو هیچ موضوعی نباید سرعت را کم کند و باید با تمام قدرت به دنبال اهداف عالیه حرکت کنیم.

مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب درباره بروز برخی اختلاف ها در پروژه ها گفت: بروز برخی اختلاف ها میان طرف های موضوع قرارداد پروژه ها کاملا طبیعی است، اما نباید در مسیر پیشبرد پروژه خللی وارد کند و باید با نگاه به اشتراکات این مسائل را حل کرد.

در این جلسه محمود امین نژاد، مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس درباره آخرین وضع طرح جمع آوری گازهای همراه مشعل منطقه شرق کارون گفت: با توجه به اهمیت پروژه، همچنین همکاری های مدیریت عالی شرکت ملی نفت و مناطق نفت خیز سرعت پیشرفت این پروژه از آغاز فعالیت دولت سیزدهم خوب بوده است و تاکنون به بیش از ۴۵ درصد پیشرفت در پروژه دست یافته ایم.

وی اظهار کرد: با ادامه همکاری ها میان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس، همچنین نبود اخلال در مسیر پروژه می توانیم تا پایان امسال، شاهد اجرای 100 درصد پروژه و جمع آوری کامل گازهای خطرناک مشعل از منطقه شرق کارون باشیم.

 

     سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس

 تاکید برتحقق «مهار تورم و رشد تولید» درپایتخت انرژی کشور

مدیران عامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، مجتمع گاز پارس جنوبی و شرکت نفت و گاز پارس در نشستی با تأکید بر تقویت و افزایش تولید در سال ۱۴۰۲ در پارس جنوبی، همدلی و همزبانی را رمز اصلی پیشرفت و شکوفایی در پایتخت انرژی کشور اعلام کردند.

سخاوت اسدی، مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در این نشست گفت: رمز پیشرفت و توسعه پارس جنوبی در سال های اخیر در همدلی و همزبانی مدیران و کارکنان اصلی سه شرکت اصلی مستقر در منطقه نهفته است و با پیروی از فرمایش های مقام معظم رهبری و نقشه راه در سال ۱۴۰۲ با عنوان «مهار تورم و رشد تولید» حرکت خواهیم کرد.

وی افزود: هرچه میان مدیران و کارکنان سه شرکت اصلی مستقر در پارس جنوبی وحدت و همبستگی در تصمیم ها و راهکارهای راهبردی بیشتر باشد، راه رسیدن به قله های توسعه و شکوفایی اقتصادی کشور هموارتر خواهد شد.

مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس تصریح کرد: نشست های مدیران پارس جنوبی در سال جدید به صورت منظم و منسجم برگزار خواهد شد و با اجرای قوانین یکسان و جلوگیری از پراکندگی در کارهای مهم، مسیر را برای تولید حداکثری فراهم می کنیم.  اسدی از تشکیل کارگروه با حضور سه شرکت اصلی پارس جنوبی در سال ۱۴۰۲ خبر داد و بیان کرد: در این کارگروه به بیان مسائل عمیق در حوزه تولید، فنی و زیرساختی سه شرکت پرداخته می شود و مسائل مهم در حوزه منابع انسانی، استراحتگاه های کارکنان پارس جنوبی و... امسال با شتاب بیشتری دنبال خواهد شد و امید داریم با همفکری و کار گروهی تصمیم های شایسته ای در این باره گرفته شود.

 

    شرکت ملی نفت ایران 

 بررسی مراحل توسعه طرح های انرژی در غرب کارون

طرح های توسعه میدان های نفتی مشترک آزادگان جنوبی و یادآوران، توسعه میدان های نفتی سپهر و جفیر، نیروگاه سیکل ترکیبی غرب کارون و طرح احداث کارخانه گاز و گاز مایع ٣٢٠٠ (NGL3200) بازدید شدند و پیشرفت کار آنها بررسی شد.

جمعی ازکارشناسان مدیریت برنامه ریزی تلفیقی باهمراهی مسئولان وکارشناسان سازمان برنامه و بودجه کشور وباهماهنگی شرکت مهندسی و توسعه نفت به منظور بررسی آخرین وضع اجرایی طرح ها و پروژه های سرمایه ای شرکت ملی نفت ایران و سایر پروژه های اجرایی درمنطقه عملیاتی غرب کارون، از طرح ها و پروژه های مربوطه بازدید کردند.

دراین مأموریت دوره ای سه روزه که در ماه پایانی سال ١۴٠١ انجام شد، طرح های توسعه میدان های نفتی مشترک آزادگان جنوبی و یادآوران، توسعه میدان های نفتی سپهر و جفیر، نیروگاه سیکل ترکیبی غرب کارون، تلمبه خانه غرب کارون و طرح احداث کارخانه گاز و گاز مایع ٣٢٠٠ (NGL3200) مورد بازدید و بررسی قرارگرفت بر لزوم پیگیری اجرا و تکمیل آنها طبق برنامه زمان بندی و تحقق اهداف تولیدی تأکید شد.

طرح توسعه میدان نفتی مشترک آزادگان جنوبی شامل حفاری چاه ها، تأسیسات چندراهه جمع آوری و فرآورش نفت خام و تلمبه خانه صادراتی در مرحله اجرا قرار دارد و زمان اتمام برنامه ای آن پایان شهریورماه ١۴٠۲ است. کارخانه فرآورش مرکزی طرح عملیات تفکیک نفت و گاز، نمک زدایی، آب زدایی، تثبیت و فشارافزایی گاز را انجام می دهد که به عنوان نقطه بحرانی اجرای طرح است و برق موردنیاز تأسیسات از نیروگاه غرب کارون تأمین می شود. گام نخست طرح توسعه میدان نفتی مشترک یادآوران به روش بیع متقابل در پایان مردادماه ١٣٩۶ از سوی شرکت خارجی با موفقیت پایان یافت و در پنج سال گذشته تولید از میدان مطلوب گزارش شده است. تولید نفت از چاه های لایه های سروک و فهلیان این میدان انجام و در چاه های سروکی به دلیل فشار پایین چاه از عملیات گازرانی استفاده می شود. شرکت ملی نفت ایران اجرای فاز دوم توسعه میدان را با پیمانکار خارجی یا پیمانکاران داخلی در سال ١۴٠۲ در برنامه قرار داده است.

توسعه میدان های نفتی سپهر و جفیر از سوی پیمانکار بخش خصوصی داخلی در مرحله اجرا قرار دارد و زمان اتمام برنامه ای فاز اول آن، پایان شهریورماه ١۴٠۲ اعلام شده است. تکمیل عملیات حفاری ۲١ حلقه چاه تولیدی و نصب تلمبه های درون چاهی و ارسال به کارخانه فرآورش غرب کارون شرح کار عمده اجرایی و باقی مانده گام نخست طرح است.

واحد گازی نیروگاه سیکل ترکیبی غرب کارون از اسفندماه ١٣٩٨ در مرحله تولید قرار گرفته است و بخش بخار در مرحله آزمایش عملکردی قرار دارد. پروژه های تکمیلی شامل پست ها و خطوط انتقال نیز از سوی شرکت ملی نفت ایران در مرحله اجرا قرار دارد. این نیروگاه برق موردنیاز بخش بالادست تولید نفت (میدان های نفتی منطقه غرب کارون) و کارخانه گاز و گاز مایع ٣٢٠٠ (NGL3200) را طی ٢٠ سال آینده تأمین خواهد کرد.

کارخانه گاز و گاز مایع ٣٢٠٠ (NGL۳۲۰۰) در زمان بازدید در مرحله دریافت گاز ورودی از محل میدان های نفتی یاران شمالی، آزادگان شمالی و یادآوران برای راه اندازی اولیه بود و پیش بینی می شود عملیات راه اندازی در صورت تأمین کالا و مواد و دریافت گاز همراه نفت در اوایل سال ١۴٠۲ از سوی بخش خصوصی ایرانی تکمیل شود.

 

   شرکت گاز استان خراسان رضوی

 افزایش ۱۱ درصدی در گازرسانی به نیروگاه ها

 مدیرعامل شرکت گاز استان خراسان رضوی گفت: گازرسانی به نیروگاه های استان پارسال ۱۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن افزایش یافت. حسن افتخاری با اعلام این خبر اظهار کرد: پارسال ۱۳ میلیارد و ۶۶۹ میلیون مترمکعب گاز طبیعی در استان خراسان رضوی مصرف شد که این مقدار نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن، ۰.۸ درصد افزایش یافت. وی افزود: در این مدت گازرسانی به نیروگاه های استان با ۳۶۶ میلیون مترمکعب افزایش، به سه میلیارد و ۷۹۱ میلیون مترمکعب رسید و نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰، ۱۱ درصد افزایش را ثبت کرد. مدیرعامل شرکت گاز استان خراسان رضوی تصریح کرد: از مجموع ۱۳ میلیارد و ۶۶۹ میلیون مترمکعب گاز مصرفی استان در سال ۱۴۰۱، حدود هشت میلیارد مترمکعب معادل ۶۰ درصد هم تحویل بخش خانگی شده است. به گفته افتخاری، شرکت گاز استان خراسان رضوی وظیفه تأمین گاز دو میلیون و ۶۰۰ هزار مشترک گاز را در بخش های مختلف به عهده دارد.

 

 

   شرکت گاز استان گیلان

  نصب بیش از ۱۴ هزار انشعاب جدید

مدیرعامل شرکت گاز استان گیلان اعلام کرد که پارسال ۱۴ هزار و ۷۵۰ انشعاب جدید گاز در شهرها و روستاهای این استان نصب شده است.

عیسی جمال نیکویی گفت: با اجرای این عملیات، مجموع انشعاب های گاز در سراسر استان به بیش از ۶۳۶ هزار عدد رسیده است.

وی افزود: هدف اصلی شرکت گاز برخورداری همه مردم گیلان در اقصی نقاط استان از نعمت گاز طبیعی است و بیش از ۷۲ درصد از انشعاب های نصب شده در سال ۱۴۰۱، مربوط به مناطق روستایی استان بوده است.

مدیرعامل شرکت گاز استان گیلان از اجرای بیش ۲۲۰ کیلومتر شبکه گاز در سال ۱۴۰۱ خبر داد و تصریح کرد: از این مقدار، بیش از ۱۷۵ کیلومتر در مناطق کوهستانی و سخت گذر استان انجام شده است.

جمال نیکویی با بیان اینکه اکنون مجموع طول خطوط تغذیه و شبکه گاز در استان به بیش از ۲۱ هزار و ۸۸۰ کیلومتر رسیده است، اظهار کرد: با گسترش خطوط و تأسیسات گازرسانی، بازرسی و نظارت هرچه بیشتر و دقیق تر از تأسیسات بیش از گذشته مهم و ضروری است.

وی همچنین با اشاره به آغاز دوره گرما و حذف تخفیف گازبها از همه مشترکان به ویژه مشترکان جدید درخواست کرد با رعایت الگوی مصرف، هزینه گاز خود را مدیریت کنند.

   مجتمع گاز پارس جنوبی   

 ارسال بیش از ۱۱۰ میلیون بشکه میعانات گازی به ستاره خلیج فارس

مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی با اشاره به نقش راهبردی این مجموعه در تأمین خوراک پالایشگاه ستاره خلیج فارس، از ارسال بیش از ۱۱۰ میلیون بشکه میعانات گازی از سراسر پالایشگاه های پارس جنوبی به پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال ۱۴۰۱ خبر داد.

احمد باهوش در این باره گفت: پالایشگاه های سیزده گانه مجتمع گاز پارس جنوبی با ارسال به موقع خوراک به پالایشگاه ستاره خلیج فارس، نقشی بسیار راهبردی در خوداتکایی کشور برای تولید سبد سوختی مورد نیاز به ویژه در تأمین بنزین و گازوئیل دارند.

وی افزود: مجتمع پارس جنوبی با فرآورش گاز برداشت شده از میدان مشترک پارس جنوبی افزون بر تأمین بیش از ۷۵ درصد از نیاز کشور به گاز در بخش خانگی و صنعتی، حجمی بالا از میعانات گازی و دیگر فرآورده های گازی نیز تولید می کند که ضمن تأمین خوراک مورد نیاز صنایع کشور، صادرات و ارزآوری شایسته و قابل توجهی در رشد و چرخش اقتصادی کشور نیز دارد. مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی تصریح کرد: این مجموعه گازی به عنوان قطب تولید گاز و به دنبال آن میعانات گازی در ایران، با تأمین روزانه بیش از ۴۵۰ هزار بشکه میعانات گازی خوراک مورد نیاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگ ترین پالایشگاه میعانات گازی دنیا، نقش بی بدیلی در تولید بنزین و خودکفایی کشور در تأمین این انرژی راهبردی ایفا می کند.

باهوش همچنین بیان کرد: پالایشگاه های مجتمع گاز پارس جنوبی تأمین کننده همه خوراک مورد نیاز ستاره خلیج فارس برای تولید بنزین، گازوئیل، سوخت جت و دیگر تولیدات آن است؛ خط لوله ای ۳۸۸ کیلومتری که میعانات گازی مجتمع گاز پارس جنوبی را از عسلویه به غرب بندرعباس می رساند، نوعی زنجیره خودکفایی را در تولید فرآورده های انرژی مانند بنزین و گازوئیل در جنوب کشور شکل داده است.

وی یادآور شد: در سال ۱۴۰۱ با اقدام های شایسته و نوآورانه متخصصان و کارکنان سراسر پالایشگاه های این مجموعه، بیش از ۱۱۰ میلیون بشکه میعانات گازی به عنوان ماده اولیه تولید سوخت به پالایشگاه ستاره خلیج فارس منتقل شده است. بر اساس این گزارش، پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در ۲۵ کیلومتری غرب بندرعباس یکی از پالایشگاه هایی است که با تولید روزانه ۴۲ میلیون لیتر بنزین و حدود ۱۴ میلیون لیتر گازوئیل نقش بیش از ۴۵ درصدی در تأمین سبد سوخت کشور به ویژه بنزین دارد.

 بومی سازی ۹۳۰ قطعه و تجهیز راهبردی

مدیر پالایشگاه چهارم مجتمع گاز پارس جنوبی از خودکفایی ساخت ۹۳۰ قلم کالا و تجهیزات فنی با استفاده از دانش و تخصص نیروهای جوان ایرانی و بهره مندی از شرکت های دانش بنیان داخلی در سال ۱۴۰۱ خبر داد.

بهزاد سالاری گفت: پالایشگاه چهارم پارس جنوبی از استفاده و به کارگیری کالاهای خارجی بی نیاز شده است و با پیروی از فرمایش های رهبری و نقشه راه در سال ۱۴۰۲ با عنوان «مهار تورم و رشد تولید» حرکت خواهد کرد.

وی تصریح کرد: درسالی که گذشت، با برنامه ریزی و تکیه بر دانش و خلاقیت جوانان کشور در کارگاه مرکزی این مجموعه، بیش از ۹۳۰ قطعه و تجهیزات کلیدی مورد نیاز ساخته و بومی سازی شد.

مدیر پالایشگاه چهارم مجتمع گاز پارس جنوبی افزود: درسال ۱۴۰۱کارکنان و متخصصان این مجموعه توانستند با پیروی از دستورات و قوانین ایمنی بیش از ۲۹ هزار و ۴۳۶ نفرروز کار را ثبت کنند و گامی مهم برای رشد و شکوفایی اقتصاد کشور بردارند.

به گفته سالاری، در سال های اخیر با وجود تحریم های ظالمانه، شرکت های دانش بنیان و سازندگان ایرانی توانسته اند با شناسایی دقیق نیازمندی های این مجموعه، یک انقلاب تولید در مجتمع گاز پارس جنوبی رقم بزنند و بر همین اساس، در سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۶۹۴ مورد عملیات و کار شاخص در کارگاه مرکزی پالایشگاه چهارم پارس جنوبی ثبت شد.

وی یادآور شد: عملیات ساخت و افتتاح کارگاه جوشکاری درمحدوده کارگاه مرکزی پالایشگاه چهارم در مساحت ۶۰۰ مترمربع و تجهیز و استقرار دستگاه های پیشرفته جوشکاری از دیگر اقدام های شاخص این مجموعه در سال پیش است.

 

    منطقه ۸ عملیات انتقال گاز  

 افزایش ۳۱ درصدی کار بدون حادثه

مدیر منطقه ۸ عملیات انتقال گاز از افزایش ۳۱ درصدی کار بدون حادثه در سال ۱۴۰۱ در این منطقه عملیاتی خبر داد.

فیروزخدایی گفت: پارسال سه میلیون و ۷۵۹ هزار و ۷۵ نفر- ساعت کار بدون حادثه در این منطقه عملیاتی ثبت شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ افزایش ۳۱ درصدی نشان می دهد.

وی ثبت رکورد ساعت کار بدون حادثه را برای منطقه بسیار باارزش دانست و افزود: واحد اچ اس ای این منطقه عملیاتی همسو با توسعه پایدار برای آشنایی هرچه بیشتر با چالش ها و گسترش فرهنگ بهداشت، ایمنی و محیط زیست در تلاش است با سرلوحه قرار دادن فرهنگ اچ اس ای، شرایط را بیش از پیش برای بهره وری و تعالی سازمان فراهم کند.

مدیر منطقه ۸ عملیات انتقال گاز به توانمندسازی، تمرکز و هوشیاری کارکنان تأکید کرد و ادامه داد: در طول مدت یک سال، در مجموع ۳۷۳۶ نفرساعت دوره آموزشی اچ اس ای برای کارکنان برگزار شده است.

خدایی همچنین درتشریح برنامه های بخش ایمنی درسال ۱۴۰۱ نیزاظهار کرد: بازدید وبازرسی ایمنی از تجهیزات واماکن منطقه، سیستم های اعلام واطفای حریق، وضع ایمنی پیمانکاران، وسایل وتجهیزات آتش نشانی، تجهیز تأسیسات و واحدهای منطقه به تجهیزات ایمنی مورد نیاز، فرهنگ سازی ایمنی و برگزاری دوره های آموزشی، از جمله موارد اجراشده این منطقه است.

 

     منطقه ۴ عملیات انتقال گاز 

 تحقق ۱۰۰ درصدی برنامه های تعمیراتی

مدیر منطقه ۴ عملیات انتقال گاز اعلام کرد که با تلاش و همدلی کارکنان، همه اهداف تعمیراتی این منطقه عملیاتی در سال ۱۴۰۱ محقق شد.

محمد کامل در دیدار نوروزی با رؤسای مراکز و ایستگاه های تابع این منطقه گفت: با همدلی، همکاری و تلاش همه مسئولان و کارکنان، سال ۱۴۰۱ سالی پربار و پر از تجربه های نو برای این منطقه بود، به طوری که ۱۰۰ درصد اهداف پیش بینی شده در این سال محقق شد.

وی افزود: پارسال با وجود مشکلاتی مانند بحران سرمای کم سابقه که سختی هایی نیز به همراه داشت، سالی توأم با موفقیت برای این منطقه بود و توانستیم با همت و کار مضاعف، با کمترین قطعی گاز در سطح منطقه، به بیشتر اهداف پیش بینی شده دست یابیم.

مدیر منطقه ۴ عملیات انتقال گاز با اشاره به تأمین منابع مالی و تجهیزات مورد نیاز پروژه ها و پیمانکاران بدون هیچ گونه وقفه ای، همچنین تحقق پروژه های زیربنایی در زمینه سیستم های مدیریتی در سال ۱۴۰۱ اظهار کرد: پیشرفت قابل اعتنا و مهم در زمینه های ایمنی و بهداشت محیط، رسیدگی و نگرش نو به مسائل حریم با رعایت مسائل حقوقی آن، انعکاس پروژه ها و موفقیت های شرکت در رسانه ها و فعالیت ها در زمینه مسئولیت های اجتماعی، از جمله اقدام های این منطقه در سال ۱۴۰۱ است.

کامل با اشاره به اجرای شعار «تعمیر به جای تعویض» در سال ۱۴۰۱، مجموعه تلاش های انجام شده کارکنان منطقه در زمینه انتقال پایدار گاز را مطلوب ارزیابی و تصریح کرد: توانستیم به رشد قابل قبولی در حوزه تعمیرات شیرها دست یابیم و به کمک آن سال تعمیراتی ارزش مداری را سپری کنیم.

وی به نام گذاری امسال به «مهار تورم و رشد تولید» اشاره کرد و گفت: رشد تولید با کمک از بین بردن اتلاف ها محقق خواهد شد، از این رو باید از هرگونه اتلاف چه در منابع و چه در زمان جلوگیری کنیم.

 

 

   شرکت پتروشیمی شازند

 ثبت رکورد تازه در فروش محصولات

مدیرعامل شرکت پتروشیمی شازند اعلام کرد که رکورد فروش محصولات این شرکت در بازار داخلی شکسته شد.

علیرضا خلیلی نیا با اشاره به آمار فروش محصولات این شرکت در روزهای پایانی سال گفت: پتروشیمی شازند در اسفند ۱۴۰۱، رکورد فروش محصولات خود در بازار داخل را شکست و با فروش ۶۱۲۳۱ تن انواع محصولات شیمیایی و پلیمری (معادل فروش بیش از ۱۷۳۳ میلیارد تومان) به عددی تازه از فروش در ادوار فعالیت خود دست یافت.

وی افزود: در دوره تازه افزایش تولید محصولات با رویکرد توجه ویژه به بازار داخلی در دستور کار قرار گرفت و این واحد موفق شد در دو ماه پایانی سال، ۱۱۴۸۶۶ تن کالا برای صنایع داخل کشور تأمین کند که به طور میانگین، ماهانه ۲۰ درصد از میانگین فروش ۱۰ ماه پیش از آن بیشتر به شمار می آید.

مدیرعامل شرکت پتروشیمی شازند با اشاره به سیاست های این شرکت در سال ۱۴۰۲ اظهار کرد: در سال جدید که «مهار تورم و رشد تولید» نام گرفته، شرکت خود را موظف می داند در تحقق شعار سال تلاش مضاعف کند. به همین منظور افزایش تولید محصولات، توسعه مجتمع و تولید محصولات تازه، افزایش صادرات و عرضه داخلی، جزو راهبردهای امسال خواهد بود که با کمک کارکنان زحمتکش و همت مضاعف مدیران به اهداف این راهبردها دست خواهیم یافت.

 

    خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه اصفهان 

 رسید و ارسال بیش از 7/1 میلیارد لیترسوخت با خط لوله در نوروز

مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه اصفهان گفت: در تعطیلات نوروز امسال (۲۹ اسفندماه ۱۴۰۱ تا ۱۳ فروردین ماه ۱۴۰۲) بیش از یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون لیتر نفت خام و انواع فرآورده های نفتی موردنیاز کشور با خطوط لوله منطقه اصفهان رسید و به مبادی مصرف ارسال شد.

قدرت سربازی افزود: از ابتدای آغاز تعطیلات نوروزی بیش از ۲۱۸میلیون و ۲۲۹هزار لیتر انواع فرآورده های نفتی شامل بنزین سوپر، بنزین یورو ۴، نفت گاز، نفت سفید و سوخت جت (ATK) با خطوط لوله منطقه اصفهان رسید و به مبادی مصرف ارسال شد.

وی گفت: دراین ایام بیش از پنج میلیون لیتر بنزین سوپر، بیش از ۷۱ میلیون لیتر بنزین یورو ۴، بیش از ۶۲ میلیون لیتر نفت گاز یورو، بیش از ۱۱ میلیون لیتر نفت سفید، بیش از50 میلیون لیتر نفت گاز تولیدی پالایشگاه اصفهان به منظور تأمین سوخت مورد نیاز پایتخت و مرکز کشور به طرف تهران و نائین ارسال شد.

مدیرشرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه اصفهان ادامه داد: در همین مدت بیش از ۱۵ میلیون لیتر سوخت جت از انبار نفت شهید محمد منتظری اصفهان رسید و به فرودگاه اصفهان ارسال شد.

سربازی افزود: در دوره مورد بررسی به منظور تأمین خوراک مورد نیاز پالایشگاه اصفهان و بخشی از خوراک پالایشگاه های تهران و تبریز با خطوط لوله ۳۰ و ۳۲ اینچ مارون به اصفهان و ۲۴ اینچ اصفهان به تهران بیش از یک میلیارد و ۴۹۹ میلیون لیتر نفت خام رسید و ارسال شد.

وی کارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران را سربازان خط مقدم انتقال انرژی کشور دانست و افزود: در نوروز کارکنان پرتلاش بخش های مختلف عملیاتی، فنی، مخابراتی وپشتیبانی باخدمات شبانه روزی خود در مراکز انتقال نفت وپایش مستمر مسیر خط لوله سخت گذر انتقال نفت خام مارون تا اصفهان و دیگر خطوط لوله فرآورده های نفتی در خدمت رسانی به هموطنان ایفای نقش کردند.

 

 

   شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران

 تعیین تکلیف ۵ طرح ذخیره سازی گاز طبیعی در دولت سیزدهم

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران از تعیین تکلیف پنج طرح ذخیره سازی گاز در دولت سیزدهم خبر داد و اعلام کرد دو میدان دیگر نیز تا تابستان فعال می شود.  رضا نوشادی در نشست هماهنگی طرح جانشین پروری گفت: به منظور ارتقای شفافیت باید به سمتی حرکت کنیم که فرآیند اتخاذ تصمیم ها در هیئت مدیره روی شبکه در دسترس همکاران قرار گیرد و آنها افزون بر کسب تجربه در این امور، با ارائه نظر بر غنای تصمیم ها بیفزایند. وی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران را شرکتی آفرینش گر و خلق کننده در صنعت کشور خواند و گفت: فرآیند اکتساب فضائل و ویژگی ها باید به گونه ای طراحی شود که افراد دارای استعداد ذاتی بتوانند در سطوح بالای سیستم قرار بگیرند و در سازمان رشد کنند. مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران ادامه داد: با توجه به گام های بلندی که برای شرکت تعریف شده است روزهای بسیار روشن و درخشانی در انتظار سازمان ماست و خوشبختانه در موضوع ذخیره سازی گاز، پنج طرح تعیین تکلیف شد و دو میدان دیگر نیز تا تابستان فعال خواهد شد. نوشادی با اشاره به آغاز طرح بزرگ بهینه سازی تأسیسات تقویت فشار گاز تصریح کرد: اکنون ۹۱ ایستگاه در اقصی نقاط کشور عملیاتی هستند که گاز خروجی توربین همه آنها در فضا منتشر می شود و ما با تبدیل این ایستگاه ها به سیکل ترکیبی درصددیم انرژی حرارتی را به برق تبدیل و از تخریب محیط زیست جلوگیری کنیم. وی با بیان اینکه تلاش ها برای مدیریت اوج مصرف از طریق طرح هوشمندسازی آغاز شده است، افزود: مایه افتخار شرکت ماست که شرکت ملی گاز ایران طرحی با این درجه از اهمیت را به عهده مهندسان توانمند ما قرار داده است. مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران همچنین با بیان اینکه در افق بلندمدت نمی توان بر فروش نفت و گاز خام اکتفا کرد، گفت: توانمندی های مهندسان مشاور، سازندگان و پیمانکاران باید ارتقا یابد و این عزیزان با حمایت شرکت ما وارد بازارهای بین المللی شوند.

 

 

    شرکت نفت فلات قاره ایران

 ارسال ۴۷ میلیارد فوت مکعب گاز به پتروشیمی خارگ

علیرضا متعالی، مدیر منطقه عملیاتی خارگ شرکت نفت فلات قاره ایران اعلام کرد: پارسال حدود ۴۷ میلیارد فوت مکعب گاز از میدان های این منطقه عملیاتی به پتروشیمی خارگ فرستاده شده است. وی توضیح داد: این گاز از میدان های ابوذر، فروزان و درود تأمین شده و ۳۸ درصد آن معادل ۱۶.۵ میلیارد فوت مکعب از میدان مشترک فروزان بوده است. متعالی افزود: به منظور تأمین گاز پتروشیمی خارگ، خطوط بدون استفاده بین ان جی ال و درود ۲ با اندکی تغییرات بهره برداری شد و با وارد مدار کردن گاز میدان فروزان، ۵۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز به عنوان خوراک به این پتروشیمی فرستاده می شود. به گفته مدیرمنطقه عملیاتی خارگ، همچنین با افزایش تولید در میدان ابوذر از نیمه دوم سال ۱۴۰۱ حدود ۹ میلیون فوت مکعب گاز غنی از کارخانه های خشکی این میدان و در مجموع ۱.۵ درصد گاز بیش از سال ۱۴۰۰ به پتروشیمی خارگ ارسال شده است. خوراک مجتمع پتروشیمی خارگ، گازهای ترش همراه استحصال شده از استخراج نفت مناطق دریایی و خشکی شرکت نفت فلات قاره ایران در جزیره خارگ شامل هیدروکربن های سنگین و ترکیبات گوگردی و محصولات این شرکت شامل گاز مایع (ال پی جی)، متانول، پروپان، بوتان، گوگرد و پنتان است.

برادران همسان در منطقه 8 عملیات انتقال گاز هميشه كنار هم هستند

دوقلوهای باجناق؛ یک روح در دو بدن

مشعل  مشعل: عيسی و موسی پناهی درسال61 درشهر اردبيل به دنيا آمده اند، آنها فارغ التحصيل كارشناسی ارشد مكانيك گرايش تاسيسات حرارتی و برودتی از دانشكده مهاجر اصفهان هستند. اين دو برادر، دوقلوهای همسانی هستند كه از لحظه تولد تاكنون، انگار بيشتر از24ساعت از هم دور نبوده اند، ارتباط آنها به قدری قوی است كه حتی رتبه كنكورشان هم نزديك به هم رقم خورده است.

برادرهايی كه هرچند سعی می كنند متفاوت عمل کنند و مثل هم لباس نپوشند، اما راه سبك و زندگی شان، همین طور چهره و صدايشان بسيار به هم شبيه است؛ آنقدرکه هركس هریک از آنها را ببيند، او را «عيسی و موسی» صدا می زند. دوقلو بودنشان، حتی بر ازدواجشان نيز تاثير داشته است تا آنجا که تصميم می گيرند باخواهران دوقلو ازدواج كنند.

 اين دو برادر دوقلو دركنار فعاليت كاری به پرورش گل و گياه نيز علاقه مند هستند و ديدن گل های زيبا در ايستگاه تقويت فشار گاز اردبيل، ما را بر آن داشت تا در کنارشان گفت وگوی كوتاهی داشته باشیم.

 برادران پناهی به عنوان اولين سوال، دوست داريم بيشتر در مورد خودتان بگوييد.

موسی: شهريور ماه 86 جذب شركت ملی گاز ایران شدم و حدود 10سال در سمت نوبتكار ارشد وسرپرست نوبتكاران بهره برداری در تاسيسات تقويت فشار گاز سراب انجام وظيفه کرده ام. سپس با مهيا شدن شرايط انتقالی، بعد از 10 سال به تاسيسات تقويت فشار گاز اردبيل آمدم و درحال حاضر نیز حدود 5 سال است كه در واحد بهره برداری مشغول به كار هستم.

عيسي: فروردين ماه 86 جذب شركت ملی گاز ایران شدم و حدود سه سال درتاسيسات تقويت فشار گاز سراب درسمت های تكنیسين ارشد تعميرات مكانيك و نوبتكار ارشد بهره برداری انجام وظيفه کرده ام. من نیز با مهيا شدن شرايط، به مركز بهره برداری خطوط لوله گاز اردبيل منتقل شدم و حدود 12سال است كه در سمت تكنیسين ارشد شيرهای خودكار مشغول به كار هستم.

 چالش های كاری شما چه چيزهايی بوده است وچه فراز و نشيب هایی را طی كرده ايد؟

عيسی: با توجه به حساسيت واحد شيرهای خودكار در استمرار جريان گاز، بايد هميشه به صورت 24 ساعته آماده و در دسترس باشم. به دلیل کمبود نيروی انسانی كافی، فشار كاری زیادی بردوشم است(با توجه به گستردگی خطوط و افزايش سالانه خطوط و تعداد ايستگاه های بين راهی تنها يك سمت رسمی در چارت سازمانی در نظر گرفته شده است). در فصول سرد سال با توجه به برودت هوا، گاهی برای باز کردن شير بين راهی و يا رفع يخ زدگی در خطوط لوله انتقال گاز، برای جلوگيری از قطع گاز هموطنان، شب را در شرايط بد آب وهوايی درمنطقه دورافتاده ياكوهستانی به صبح می رسانم.

موسی: باتوجه به شيفت كاری درتاسيسات تقويت فشار گاز اردبيل در واحد بهره برداری، در فصول سرد سال با برودت منفی 25 درجه سانتیگراد، اتفاق افتاده است که در شرايط بحرانی و سخت، واحدهای توربوكمپرسور را فعال نگه داریم تا افت فشار و قطع گاز در شهرها نداشته باشيم.

 چه بخشی از كارتان بيشتر برايتان لذت بخش است؟

عیسی و موسی: رفع مشكل به وجود آمده در خطوط گاز و جلوگيری از افت فشار گاز و بالطبع قطع نشدن گاز هموطنان عزيز، خود دلگرمی برای ادامه كار ماست.

 اگر قرار بود خودتان دوباره شغل انتخاب كنيد، دوست داشتيد در كدام قسمت كار می كرديد؟

از شغل خودمان راضی هستيم و دوباره شغل خودمان را انتخاب می كرديم.

 متوجه شديم شما و برادرتان در زمينه پرورش گل و گياه دستی بر آتش داريد در اين مورد توضيحاتی بفرماييد؟

در اسفند ماه 89 يك روز برای خريد گل سفره هفت سين عيد نوروز به فروشگاه گل و گياه در شهر اردبيل رفته بوديم در آنجا بعد از خريد گل، از دو نوع كاكتوس خوشمان آمد و آنها را خريده و به خانه آورديم، بعد از گذشت دو ماه، آرام آرام علاقه مان به گل وگياه به خصوص به انواع كاكتوس زياد شد طوری كه با هر خريد و افزايش تعداد و تنوع كاكتوس ها، اين علاقه بيشتر و بيشتر شد و الان حدود يكهزار گلدان كوچك و بزرگ گردآوری کرده ايم. اين علاقه به برخی همكاران نيز سرايت کرده است.

 چه مدت است كه در اين حرفه مشغول هستيد؟

11 سال است به گل و گياه علاقه مند هستيم.

 همنشينی با گل و گياه چه تاثيری در زندگی شما داشته است؟

به نظر ما نوع اخلاق و رفتار انسان ها با همديگر نشات گرفته از انرژی های مثبت و منفی رد و بدل شده بين انسان ها، موجودات زنده (گياهان و... ) و حتی اشياست. حال اين انرژی مثبت را می توان به راحتی و به وفور از گياهان نيز به دست آورد و روحيه و آرامش ذهن را افزايش داد. گل و گیاه بالطبع دستيابی به موفقيت ها را در روند زندگی به همراه خواهد داشت.

 برگرديم به پرسش های خانوادگی، باتوجه به اينكه شما دو برادر دوقلو هستيد وهمسران شما نيز دوقلو هستند، در اين مورد توضيح می دهيد؟

ما از كودكی هميشه در همه جا باهم بوديم و هستيم؛ از دوران مقطع ابتدايی گرفته تا دوران دانشگاه، حتی در خدمت سربازی كه در دو بازه زمانی سپری شد. در بازه اول عيسی در شهر سقز خدمت می كرد؛ در حالی كه موسی در منطقه مغان اردبيل سرباز معلم بود. ولی در بازه دوم خدمت كه بعد از اتمام مقطع تحصيلی كاردانی بود هر دومان در يكجا در كنار هم خدمت را به اتمام رسانديم. همچنين همسران ما نيز مثل ما از كودكی (از مقطع ابتدای تا مقطع فوق ليسانس) باهم بوده اند. قابل ذكر است ما از دوقلو بودنمان خيلي راضی هستيم و اين دوقلو بودن خودمان و همسرانمان باعث شده با كمك هم در تمامی مراحل زندگی به موفقيت ها دست يابيم.

 در مورد ازدواجتان برايمان بگوييد، چطور با دو خواهر آشنا شديد؟

ازدواجمان به صورت سنتی و با معرفی يكی از اقوام صورت گرفت و حتی تمامي مراسم های جشن عروسی در يك تالار برگزار شد. خانه مان نيز در يك ساختمان آپارتمانی در يك طبقه دو واحدی روبه روی هم بود. ثمره اين ازدواج دو دختر برای عيسی و يك پسر برای موسی است.

 در مورد خصوصيات و رفتار خود و همسرتان برايمان بگوييد، آيا تفاوت های اخلاقی بارزی به چشم می خورد؟

تفاوت های اخلاقی جزیی وجود دارد. مثلا بين ما (عيسی و موسی) يكی خصوصيات اخلاقی آرام تری نسبت به ديگری داشته و اين موضوع نيز در مورد همسرمان نيز صدق می كند. ولی روی هم رفته می توان گفت همه اخلاق و رفتارمان و حتی طرز فكر و تصميم هایمان يكسان و همسرانمان نيز هر دو با همديگر اخلاق و رفتارشان، يكسان است.

 همسران شما به پرورش گل و گياه علاقه مند هستند و با شما همكاری می کنند؟

نسبت به ما علاقه كمتری دارند و درآبياری و نگهداری گل های موجود در خانه كمك می كنند.

 ارتباط شما با اقوام چگونه است؟

ارتباطمان با اقوام خوب و صميمی است. ضمن اینکه خودمان و همسرمان هم به رفت و آمد با فاميل خيلی علاقه داریم، اما متاسفانه شرايط زندگی طوری شده كه اين رفت و آمدها نسبت به سال های قبل كم رنگ تر شده است؛ با اين حال ما همچنان صله رحم را به جا می آوریم و اين خود عامل افزايش روحيه و نشاط در زندگی مان است.

 احساس خود را نسبت به روزهایی كه سال نو را دور از خانواده تحويل می كنيد، بگویید؟

عیسی: چند سالی است که باتوجه به شیفت بودن موسی در روزهای تحويل سال نو، در ايستگاه حضور داشته ولی بعد از اتمام شيفت كاری در خدمت خانواده بوده وبه عيد ديدنی فاميل ها می پردازيم ولی لذت خدمت رسانی به هم وطنان عزيز در لحظات تحويل سال نو در ايستگاه، خود باعث خنثی شدن ناراحتی دور ازخانواده بوده و هميشه شاكر خدای متعال بوده و هستيم.

اين دو باجناق در پاسخ به این سوال كه اگر كسی شما را ببيند، راحت تر می شناسد، می گویند.  در تمامی زمان ها باهم بوديم، باهم خنديديم و باهم گريه كرديم، معمولا اكثر افراد در تشخیص مان دچار مشکل می شوند، ولی اين مورد هرگز مشكلی برايمان ايجاد نمی كند حتي در دوران تحصيلی هرگز براي مدرسه و دانشگاه مشکل ساز نبوده ايم و هميشه ما را به منضبط و سر به راه بودنمان می شناختند. در دانشگاه هم معمولا با اينكه استادها دانشجويان را به اسم نمی شناسند، اما به خاطر دوقلو بودن مان، هميشه اسم ما را به خاطر داشتند.  هيچ وقت سخن زور را به همديگر تحميل نکرده ایم و هميشه به هم احترام می گذاریم. هر دو به موسيقی سنتی و ورزش دو و ميدانی علاقه داریم.

الميرا و فرشته برزگر متولد سال 63 بوده كه فرشته همسر موسی و الميرا همسر عيسی است و هر دو فارغ التحصيل رشته كارشناسی ميكروبيولوژی و خانه دار هستند. اين خواهران دوقلو غير همسان بوده با توجه به اينكه در تمامی مراحل زندگی با هم بودند، در ازدواج هم تصميم می گيرند با دو برادر دوقلو ازدواج كنند. آنها در طول زندگی با همديگر به مشكلی برنخورده اند و هميشه با یکدیگر محترمانه برخورد می کنند.

 در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمایید.

ازپدر و مادركه هميشه خير و دعايشان شامل حال مان بوده است، تشكر می كنيم و آرزوی طول عمر همراه باسلامتی را برايشان داریم. همچنین از همسرانمان كه در همه مراحل زندگی به خصوص در روزهای سخت در كنارمان بوده اند، تشكرمی كنيم ودر نهايت هم از مهندس شاپور پرويزی، رئيس تاسيسات گاز اردبيل، مهندس محمد پرواسی، رئيس خطوط گاز اردبيل، يوسف اصلان پور، رئيس واحد بهره برداری ايستگاه و دیگر همكارانمان كه برای ایجاد جو صميمی و دوستانه در محيط كار توام باتلاش و كوشش روز افزون، درپيشبرد اهداف شركت انتقال گازهمراهی مان کرده اند، نهايت تشكر را داريم، ضمن اینکه روزهای خوش همراه با موفقيت را در سال جديد برای همه همكاران و خانواده های محترمشان آرزومنديم.

 

حکمت های علوی؛  در پيشگاه خدا

امام على (ع) فرموده اند:مَنْ قَرَعَ بابَ اللَّهِ فُتِحَ لَهُ؛ هركس آستان خدا را بكوبد، در به رويش گشوده مى شود. (غررالحكم ج۵ ص۲۶۷)

شرح حدیث

مهربانى هاى خدا،  بى پايان است.

خداوند تبارک و تعالی، از بندگان خود خواسته است كه او را بخوانند تا جواب دهد. درخواست كنند تا عطا كند.

چه لطفى بالاتر از اين؟! وعده آمرزش نيز داده است. دعا، نيايش و استغفار، كوبيدن آستانه و درگاه خداست. بى شك، خداوند مهربان، نيايش هاى خالصانه بنده اش را بى پاسخ نمى گذارد و استغفارهاى راستين او را مى پذيرد و گناهانش را مى بخشد.

گر گدا كاهل بود، تقصير صاحبخانه چيست؟

در دعاى افتتاح، در شب های رمضان مى خوانيم كه خداوند، اجازه داده تا او را بخوانند و اجابت را هم تضمين كرده است. حالِ عبادت يافتن نيز موهبتى الهى است.

دعا از تو اجابت هم ز تو

مهم، دعاى خالصانه و خواستن صميمى و اصرار و التماس در پيشگاه اوست. كسى كه درى را بكوبد و ادامه دهد، اگر در خانه كسى باشد، بالأخره در را مى گشايد. چرا آستان خدا چنين نباشد؟ خدا كه شنواتر، مهربان تر و كريم تر است. اگر صدا مى زنيم و جواب نمى شنويم، بايد ببينيم كجاى کار خراب است؟ فرصت های اين ايام را نبايد راحت و رايگان از كف داد. شب های ماه مبارک رمضان، سراسر برکتند و رحمت، روزها هم فرصت بندگى و اطاعت.قصور در كجاست؟ در رحمت خدا يا خواستن ما؟

 

  کشف حجاب، حرام شرعی و سیاسی

در مسأله پوشش، حجاب، محدودیتی شرعی و قانونی است، نه محدودیتی دولتی و کشف حجاب هم حرام شرعی است و هم حرام سیاسی. بسیاری از کسانی که کشف حجاب می کنند، از پشت پرده تحریک به این کار، یعنی دستگاه های جاسوسی دشمن مطلع نیستند. اگر بدانند که پشت کشف حجاب و مبارزه باحجاب، چه کسانی و دستگاه هایی هستند، این کار را نمی کنند؛ چون خیلی از آنها اهل دین و تضرع و ماه رمضان و دعا هستند.

این مسأله قطعاً حل خواهد شد، همچنان که در اولین هفته های انقلاب، امام بزرگوار، مسأله حجاب را الزاماً و قاطعاً بیان کردند: «البته همانطور که دشمن با نقشه و برنامه وارد این کار شده است، مسؤولان نیز باید نقشه و برنامه داشته باشند که دارند و باید از انجام کارهای بی قاعده و بدون برنامه پرهیز شود.»

۱۵فروردین۱۴۰۲

 

توصیه های امام رضا(ع) برای روزهای پایانی ماه رمضان

ماه مبارک رمضان در نگاه امام رضا(ع) به میدان مسابقه ای برای پیروی از خدا و گام برداشتن به سوی بهشت برای بندگان خدا تشبیه شده است؛ مسابقه ای که تا آخر ماه مبارک رمضان ادامه دارد.

در روایات اسلامی، رمضان ماهی است که ابتدایش را رحمت، میانه اش را مغفرت و پایانش را آزادی از آتش جهنم توصیف کرده اند و تصریح شده که درهای آسمان در اولین شب ماه مبارک رمضان گشوده می شوند و تا آخرین شب بسته نمی شوند؛ ماهی که خداوند در آن حسنات را می افزاید و گناهان را پاک می کند.

یکی از بافضیلت ترین ایام و لیالی، دهه آخر ماه مبارک رمضان است. طبق روایات رسیده از اهل بیت(ع)، پیامبر اکرم (ص) این دهه را به اعتکاف گذرانده و به عبادت و شب زنده داری مشغول بودند. امام رضا(ع) هم می فرماید: کانَ أَبى علیه السلام یَزیدُ فى الْعَشْرِ الأَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ فى کُّلِ لَیْلَةٍ عِشْرینَ رَکْعَةً.

پدرم در دهه آخر ماه مبارک رمضان در هر شب بیست رکعت به نمازهاى مستحبی شب های ماه رمضان مى افزود.

همچنین امام رضا(ع) فرموده اند: کانَ امیرالمؤمنین(ع) لایَنامُ ثلاثَ لیالٍ: لَیلةَ ثلاثٍ وعِشرِینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ، ولَیلةَ الفِطرِ، ولَیلةَ النِّصفِ مِن شَعبانَ وفیها تُقسَمُ الأرزاقُ والآجالُ وما یَکونُ فی السَّنَةِ؛ امیرالمؤمنین(ع) سه شب را نمى خوابید: شب بیست و سوم ماه  مبارک رمضان، شب عید سعید فطر و شب نیمه ماه شعبان؛ در این شب ها، روزی ها تقسیم و مدّت عمر و هر آنچه در آن سال رخ خواهد داد، تعیین مى شود.

یکی از اعمال مهمی که در طول ماه مبارک رمضان مورد تأکید قرار گرفته، افطارى دادن به روزه داران است. در این زمینه روایتی در عیون الاخبار الرضا(ع) نقل شده که اهمیت این موضوع را می رساند. طبق این روایت پیامبر اکرم(ع) در خطبه معروف شعبانیه فرموده اند: «مردم بیدار باشید! کسى که از شما به روزه دار مؤمن در این ماه افطارى دهد، پاداش آزاد کردن یک برده و بخشش گناهان گذشته را دارد. عرض شد: اى رسول خدا! ما توان افطارى دادن نداریم. حضرت فرمود: بترسید از آتش! ولو با دادن نصف دانه خرما و از آتش بپرهیزید! گر چه با دادن شربت آب باشد.»

امام رضا(ع) در روز عید سعید فطر از محلی عبور می کردند که عده ای مشغول خنده و سرگرمی بودند. امام(ع) در بیانی زیبا، ماه مبارک رمضان را به میدان مسابقه ای برای بندگان خدا تشبیه کرده و به اصحاب خود فرمودند: همانا خداوند صاحب عزت و جلال، ماه مبارک رمضان را میدان مسابقه ای برای بندگانش آفرید تا در این ماه با پیروی از خداوند به سوی بهشت پیشی گیرند. پس گروهی پیشی گرفتند و به پیروزی دست یافتند و کسانی دیگر بازماندند و محروم گشتند. شگفتا (و شگفتا) از کسی که سرگرم خنده و بازی است (آن هم) در روزی که نیکوکاران ثواب و اجر می برند و کوتاهی کنندگان محروم می شوند. به خدا قسمت، اگر پرده و حجاب ها کنار رود، هر آینه نیکوکار به کردار نیک خود و گناهکار به گناهش مشغول می شود.

امام رضا(ع) همچنین عید سعید فطر را روز تضرع و دعا به درگاه خداوند دانسته و فرموده اند: إنَّما جُعِلَ یَومُ الفِطرِ العِیدَ لِیَکونَ لِلمُسلِمینَ مُجتَمَعا یَجتَمِعُونَ فیهِ و یَبرُزونَ لِلّهِ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلى ما مَنَّ عَلَیهِم؛به آن دلیل روز فطر، روز عید نامگذاری شده تا مسلمانان دور هم جمع شوند و به خاطر خدای بزرگ به صحنه آیند و خدا را در برابر نعمت هایش به شکوه و بزرگی یاد کنند تا هم روز عید باشد و هم روز اجتماع، هم روز بالندگی باشد و هم روز زکات دادن، هم روز رغبت و توجه به نعمت های الهی باشد، هم روز تضرع و دعا به درگاه خدا.

امام رضا(ع) همچنین فرا رسیدن عید فطر پس از یک ماه بندگی را هدیه ای به خداوند برشمرده است و می فرماید: در روز قیامت، چهار روز را به پیشگاه خداوند هدیه می برند، گویی که عروس را به خانه بخت می برند. پرسیدند: این چهار روز چه روزهایی است؟ حضرت رضا(ع) فرمودند: روز عید قربان، عید فطر، روز جمعه و عید غدیر.

آن حضرت در مورد دلیل تکبیرهاى زیاد در روز عید فطر فرموده اند: تکبیر، تعظیم و بزرگداشت خداوند متعال است و نوعى تشکر از هدایت ها و نعمت هاى پروردگار جهانیان.

 

تأکید وزارت کشور بر اصول و احکام دینی  و مسأله حجاب

وزارت کشور با صدور بیانیه ای تبیینی درباره حجاب تاکید کرد: هیچ گونه عقب نشینی یا تساهل در اصول و احکام دینی و ارزش های سنتی صورت نگرفته و نخواهد گرفت و حجاب به عنوان یک ضرورت شرعی غیرقابل تردید همواره از اصول عملی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

وزارت کشور ضمن آرزوی قبولی عبادات و طاعات ملت مؤمن ایران در ماه مبارک رمضان، ضمن تأکید مجدد بر رعایت ارزش ها و احکام الهی و قانون برآمده از آن از جمله حجاب اسلامی به استحضار ملت شریف ایران می رساند که هیچ گونه عقب نشینی یا تساهل در اصول و احکام دینی و ارزش های سنتی صورت نگرفته و نخواهد گرفت و حجاب به عنوان یک ضرورت شرعی غیرقابل تردید همواره از اصول عملی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

مسأله حجاب در سال های گذشته، یکی از محورهای جنگ شناختی دشمن علیه ملت مظلوم و مقتدر ایران بوده و طرح های شکست خورده ای نظیر چهارشنبه های سفید، دختران خیابان انقلاب، نه به حجاب اجباری، آزادی های یواشکی و.. هرگز نتوانست در اراده بانوان و دختران ایرانی در اعتلای شخصیت معنوی و حفظ هویت زن مسلمان خللی پدید آورد.

پروژه های برنامه ریزی شده از سوی سرویس های امنیتی با پیشرانی افرادی معلوم الحال و فاسد العقیده از خارج از کشور در آخرین پرده با شعار عوام فریبانه «زن زندگی آزادی» تلاش کرد اهداف شوم خود را در هاله مقدس زنانه مخفی کند؛ اما پایداری، بصیرت و زمان شناسی ملت بزرگ ایران ، بخصوص دختران و زنان قهرمان آن به همگان اثبات کرد که دشمن همچون گذشته درگیر محاسبات غلط ناشی از عدم اشراف بر عمق دلدادگی همه آحاد مردم، بویژه دختران این سرزمین به احکام الهی و اولیای دین است. بر اساس اطلاعات پیدا و پنهان، دشمنان در آشوب های سال گذشته تلاش کردند حجاب را به موضوعی برای دوقطبی سازی و ایجاد شکاف های عمیق اجتماعی و عاملی برای انفکاک ملت از حاکمیت تبدیل کنند و در این راه از همه ظرفیت های شبکه های اجتماعی خارجی به عنوان بستر تهاجم علیه ذهن و قلب نوجوان و جوان ایرانی استفاده کردند. درحالی که برآورد غلط تبهکاران فرهنگی داخلی و خارجی بر رویگردانی بانوان محترم ایرانی از حجاب تمرکز یافته بود،   به همین دلیل وزارت کشور بر خود فرض می داند که به احترام همه زنان و دختران ایرانی که در توفان فتنه ترکیبی دشمن، استوار مقاومت کردند و به الگویی از پایداری شناختی برای همه آحاد ملت تبدیل شدند،  بایستد و ابراز فروتنی کند.

مطابق آنچه گذشت، ذکر سه نکته ضروری است:

* مجموعه دولت و وزارت کشور خود را مخاطب مطالبات عموم مردم وفادار ایران در موضوع حجاب دانسته و بر خواسته بر حق ایشان مبنی بر داشتن جامعه ای عفیف و با حیا صحه می گذارد و گوشی شنوا، زبانی پاسخگو و بازویی توانمند برای تأمین حقوق مردم، بویژه حق زیست عفیفانه به عنوان یکی از حقوق اساسی آحاد ملت است. این امر در ماه های گذشته و رفتار اکثریت قاطع بانوان ایرانی در حفظ حجاب به وضوح نشان داده شده و بر این اساس، مدعای مواجهه متناسب با مظاهر بی عفتی یا بی حجابی دارای مبانی اصیل شرعی، قانونی و انسانی بوده و از باب حقوق عامه مردم به صورت یک موضوع اولویت دار مطمح نظر مسؤولان امراست.

* تردیدی وجود ندارد که حجاب از پایه های تمدنی ملت ایران بوده و یکی از زیرساخت های بنای حیاتی خانواده به شمار می رود. درحالی که خانواده گرایی و حفظ حریم آن از اصول زیست اجتماعی ایرانیان است و باید از حریم حجاب و عفاف برای تحکیم بنیان خانواده محافظت کرد و بر تقویت و گسترش آن ملازمت داشت.

*از همه مراجع دینی، فرهنگی و اجتماعی تقاضا دارد با حضور مسؤولانه خود در میدان، تبیین این موضوع حساس را بر خود فرض دانسته و باب گفت وگوی مثبت در امر حجاب را برای همه طیف های نیازمند به بهره های فکری و ذهنی بیش از پیش باز کنند. تردیدی نیست که «اقناع» نسل جوان، مؤثرترین راهبرد در بهبود وضعیت حجاب خواهد بود.

در پایان، ضمن تأکید بر غیرقابل تردید بودن حجاب از منظر نظامات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور خاطرنشان می شود که با توجه به پایبندی اکثریت قاطع بانوان و دختران ایرانی به این امر با تأکید مجدد بر لزوم رعایت حجاب در همه اماکن و معابر عمومی و ضمن اعلام حمایت از همه آمران به معروف و ناهیان از منکر در سراسر کشور، دستگاه محترم قضایی، ضابطان و سایر نهادهای ذیربط نسبت به مواجهه با معدود هنجارشکنان اقدام خواهند کرد و اجازه تعدی به حریم و هویت مقدس زن مسلمان ایرانی را نخواهند داد.