شب زنده داری برای صیانت تاسیسات
او درباره تمایز شیفت شب و روز می گوید: فرایند کار یکسان است، با این تفاوت که در شیفت روز، نفرات از جمله نیروهای تعمیراتی و روسا هم حضور دارند. کار تعمیراتی در شیفت شب تنها در صورت اضطرار انجام می شود.
شعاعی با اشاره به اینکه با کار در شیفت شب، بازدهی روحی و فکری کاهش می یابد، حق شیفت را برای نفرات عملیاتی، اجباری(ضروری) دانسته و معتقد است این شکل کار به همراه خود افسردگی دارد.
به هر رو شب بیداری را می توان ماهیت کار در صنعت نفت دانست که کارکنان آن در خشکی و دریا، در حال تولید،، نگهداشت و فداکاری برای اقتصاد کشور هستند.
ما زودتر پیر می شویم
مسئول شیفت شب واحد بهره برداری مارون 2 با اشاره به اینکه شب کاری با توجه به پیوسته بودن سختی، مشکلات و آسیب های زیادی دارد، در مقایسه ای میان همکاران خود که شیفت شب ندارند، یادآور می شود: وقتی کارکنانی را که شیفتی کار می کنند، با هم سابقه هایی که شیفت کار نمی کنند، مقایسه کنید، تفاوت سن و چهره را در آنها به وضوح می بیند.
منظورم این است که افراد نوبت کار به لحاظ ظاهری به سبب این نوع کار، زود تکیده می شوند و سن و ظاهرشان با هم یکی نیست.
حتی به شخصه وقتی این لباس را پوشیدم با هم عکس گرفتیم و6 ماه بعد عکس مشابهی گرفتیم که به اندازه سه، چهار سال پیرتر به نظر می آمدم. شعاعی در ادامه به نقل از همکارانی که پدرانشان نزدیک به 40 سال شیفت کار بوده اند، می گوید: وقتی پدرمان بازنشسته شد، تازه فهمیدیم او هم بلد است با ما بازی کند. بلد است با ما صحبت و درددل کند. صبح ها وقتی از شیفت شب به منزل برمی گردم، فرزندانم انتظار دارند با آنها بازی کنم، در حالی که تازه ساعت خواب من است.
باید هوشیار باشیم
محمد حق جو، کارشناس ارشد 34 ساله مهندسی نفت که با 10 سال سابقه در این واحد مشغول فعالیت است، درباره نوع کار در شیفت شب می گوید: از لحاظ وظایف و کارایی با شیفت روز تفاوتی ندارد. اما در شیفت شب باید هوشیارتر باشیم و حساسیت آن بیشتر است. به نوعی که در شیفت شب به شکل مداوم در حال پایش و بازرسی حدود 25 حلقه چاه، مخازن، فشار گازها، میزان نفت ورودی و خروجی و... هستیم.
حق جو درباره ریسک های کار در شیفت شب هم توضیح می دهد: کار در این مقطع از سال سختی های خاص خود را دارد. وقوع مه دید را کم می کند و عبور و مرور در تاسیسات به دلیل لیز و سر بودن به سختی امکان پذیر است. مجموع این موارد هوشیاری زیادی طلب می کند، چون هر لحظه احتمال اتفاق و حادثه وجود دارد؛ از این رو کار با استرس زیادی دنبال می شود که مجموعه این موارد در درازمدت بر اعصاب و روان تاثیر می گذارد و به مرور نیروهای شیفت شب زودتر پیر می شویم.
شب بیداری نمایانگر سختی کار است
پیمان آذر از دیگر کارکنان حاضر در تاسیسات است که حالا پس از 15 سال سابقه کار به عنوان نیروی پیمانکاری بومی از طریق قانون ایثارگری در حال رسمی شدن است. او با اشاره به اینکه وضعیت پیمانکاران نفت در مقایسه با سال های قبل بهتر شده است، اظهار امیدواری می کند این روند ادامه داشته باشد و می گوید: انتظار جذب نیروهای پیمانکاری را داریم؛ پیمانکاران فراموش نشوند. آذر با اشاره به سختی کار در شیفت شب توضیح می دهد: کار در شیفت شب سختی های زیاد دارد و همین شب بیدار ماندن خود بیانگر تمام سختی این نوع کار است.
گشت زنی، سخت و بخش مهم کار
احسان نعمتی از نیروهای گشت واحد بهره برداری مارون 2 است. وقتی با او هم صحبت می شوم که تازه از سرکشی چاه ها بازگشته است. حرف های زیادی از سختی و مشکلات کار خود دارد. از جاده های قدیمی و فرسوده که نیازمند بهسازی هستند تا ماشین های گشت چاه که مدام نیازمند تعمیر هستند. او می گوید: با جان کندن با این ماشین ها در رفت وآمد هستیم. تابستان گاز کولر و زمستان هم برف پاک کن نداریم.
او از تجربه کاری شب گذشته خود تعریف می کند که ساعت 3 نیمه شب اطلاع دادند یک چاه مشکل داشت. جاده پر از مه بود و با سرعت 10 تا 20 کیلومتر به سختی به چاه رسیدیم و مشکل را برطرف کردیم و در برگشت به دلیل شدت مه جاده را گم کردیم. از او درباره مسافت و مسیر چاه ها که می پرسم، می گوید: رسیدن به برخی چاه ها ممکن است 10 دقیقه و چاه های دیگری هم یک ساعت باشد.
نعمتی همچنین از حجم کار سنگین و محدودیت نفرات هم گله مند است و اشاره می کند: به همراه یک راننده برای بازرسی چاه ها می روم. باز و بسته کردن شیرها سخت است و حتی دو نفر هم برای کار پاسخگو نیست. امکان ندارد با مشکل دیسک کمر، زانودرد و... مواجه نباشیم.
او که از نیروهای پیمانکاری شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری است، از سال 1371 تاکنون مشغول فعالیت و درخواستش هم این است که برای پیمانکاران با سابقه فکری شود و ادامه می دهد: جای دیگری هم نمی توانیم برویم.
اولویت با کارکنان عملیاتی است
آنچه در گفت و گو با کارکنان شیفت شب می توان فهمید این است که با وجود این نوع کار شیفتی، بحث مادی روزکاری نسبت به شیفت بهتر است.
وقتی این موضوع را با جواد تقی زاده، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری مطرح می کنیم، توضیح می دهد: اضافه کار تعریف دارد. وظیفه ما صیانت از نفرات برای تامين منافع شركت است. با توجه به اهميت عمليات وتوليد، اولویت ها و مزايا در درجه اول به كاركنان عملياتي تعلق می گیرد.
او با قدردانی از تلاش کارکنان خود توضیح می دهد: هرچه دستم برسد، به عملیات می دهم و نگاه ما نگاه عملیاتی است و در تلاش هستیم امتیازی برای عملیاتی ها و نخبگان دریافت کنیم. همکاران ما در عملیات رفتن شان با خودشان و برگشت شان با خداست. جانشان را کف دستشان می گیرند.
بازدید رو به پایان است و افزون بر تلاش نیروهای عملیاتی حاضر در تاسیسات نباید از شب بیداری نیروهای حراست هم غافل بود.
امیری یکی از این نیروهاست که می گوید: بودجه اصلی کشور از این تاسیسات کارخانه های نفت و گازت امین می شود. ما 24 ساعته در حال پایش کارخانه هستیم.
تجربه ای سخت و پرتکرار
اگرچه بازدید به پایان رسیده است، اما رسیدن به مرکز اصلی شهر اصلا آسان به نظر نمی رسد. مه به قدری زیاد است که هیچ دیدی از روبه رو وجود ندارد و تنها زمانی که ماشین ها از لاین مقابل نزدیک می شوند، قابل تشخیص هستند. تا جایی که در بخشی از مسیر توصیه توقف در جاده تا بهتر شدن هوا برای حفظ سلامت داده می شود. اگرچه این تجربه یک بار ماموریت ما برای تهیه گزارش است، اما سختی است که کارکنان عملیاتی شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری همیشه در حال تجربه آن هستند.