باز شدن درهای بازار روسیه به روی فناوران و دانش بنیان های ایرانی
افزایش اعتماد به شرکت های ایرانی
مشعل ایران و روسیه با وجود تحریم های همه جانبه ای که علیه شان وجود دارد، رویکردی مقابله ای را در پیش گرفته و تلاش می کنند تهدیدهای ناشی از تحریم ها را به فرصتی طلایی و تاریخی در روابط دو کشور بدل کنند. اگرچه سابقه تبادلات و همکاری های اقتصادی دو کشور ایران و روسیه در سال های گذشته گسترده و پرحجم نبوده، اما در نتیجه دیپلماسی انرژی که وزارت نفت در دولت سیزدهم در پیش گرفته است، پنجره های اقتصادی بیشتری در روابط دو کشور باز شده و حالا روسیه به یک هم پیمان مهم اقتصادی برای ایران در منطقه تبدیل شده است
تسری حضور و فعالیت و فروش محصولات شرکت های حوزه فناوری و دانش بنیان های صنعت نفت، یکی از زمینه های مهم همکاری ایران و روسیه در یکی دو سال اخیر بوده که نتیجه تلاش های وزارت نفت است. وزارت نفت در دولت سیزدهم با توجه به شرایط جهانی بازار نفت و الزامات اقتصادی که ما را به سمت همسایه قدرتمند شمالی سوق می دهد، دیپلماسی انرژی خود را برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی ایران فعال کرده و در این مدت توانسته است مسیری روشن و ارزشمند را برای شرکت های ایرانی و به خصوص دانش بنیان ها بازگشایی کند.
دولت سیزدهم از همان ابتدای شروع به کار خود تعامل و دیدارهای مشترکی را با روسیه شروع کرد که خیلی زود به نتیجه رسید و قراردادها و تفاهم هایی مشترک بین دو کشور امضا شد و در این میان حوزه های پتروشیمی و کاتالیست ها و محصولات و خدمات مهندسی شرکت های دانش بنیان و فناور در صدر فهرست همکاری های مشترک قرار گرفت.
بر همین اساس نیز زیرمجموعه های پژوهش و فناوری بخش های مختلف صنعت نفت و به ویژه پارک فناوری و نوآوری وزارت نفت در کنار مجموعه های فناور محور و دانش بنیان قرار گرفت تا زمینه های این همکاری های مشترک را تسهیل کند، ضمن اینکه برگزاری نشست ها و همایش های مرتبط و تخصصی در این زمینه در جهت آشنایی شرکت های دو طرف ایران و روس و برگزاری نمایشگاه های بین المللی در دو کشور و حضور شرکت های مختلف در آنها تاثیر زیادی در برقراری این تعامل داشته است.
حالا اما محمد اسماعیل کفایتی، رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز به «مشعل» می گوید که این مجموعه به عنوان ضلع سوم در کنار شرکت های ایرانی و روس قرار گرفته و تاکنون تعاملات مثبت و اثرگذاری برای فروش محصولات ایرانی برقرار شده است.
تغییر مناسبات موجود انرژی
کفایتی به برخی اشکالات و موانع پیش روی تعامل شرکت های دانش بنیان و فناور ایرانی با شرکت های خارجی و به خصوص روس ها اشاره می کند و می گوید: تاکید پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز این است که در همه بخش ها توافق نامه ها و قراردادها در حوزه دانش بنیان ها تا مرحله اجرا پیش برود و صرفا از فرصت مانور رسانه ای استفاده نشود. مجموعه های دانش بنیان می توانند از فرصت به وجود آمده در روابط ایران با کشورهای همسایه به ویژه روسیه استفاده کنند و البته تغییراتی خوبی در این بخش شروع شده است.
او با تاکید بر اینکه دو کشور ایران و روسیه می توانند در بسیاری از موضوعات مرتبط با حوزه انرژی، مناسبات موجود انرژی در دنیا را تغییر دهند یا جا به جا کنند، می افزاید: ایران تجربیات و توانمندی های زیادی در خصوص تحریم دارد که روس ها ندارند؛ روس ها نیز تجربیات و توانمندی هایی دارند که ما نداریم؛ پس می توان گفت زمینه خوبی برای همکاری جدی در صنعت نفت میان دو کشور ایران و روسیه به وجود آمده است.
رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز با اشاره به جلساتی که با معاونت پژوهش و فناوری وزارت نفت در زمینه افزایش همکاری با شرکت های روس داشته است، تصریح می کند: زمینه های توانمندی داخلی و پژوهشگران این کشور را بررسی کرده ایم، اما هنوز باید شناسایی بیشتری روی این قابلیت ها داشته باشیم. در عین حال لازم است شرکت های روس شناخت و آشنایی بیشتری با مجموعه های ایرانی داشته باشند و دیدیم که در نتیجه همکاری و شناخت در حوزه کاتالیست ها، صادرات کاتالیست ایرانی به روسیه از سال گذشته شروع شد.
اذعان شرکت های روس به برتری محصولات ایرانی
کفایتی افزود: در نتیجه همکاری خوب شرکت های ایرانی تولید کننده کاتالیست با پارک و تعامل با شرکت های روسی، صادرات این محصول انجام شد و در یک رویارویی خوب بین شرکت های دو طرف، شرکت های روس توانمندی شرکت های ایرانی را شناختند و در بازدید از مجموعه های ایرانی تولیدکننده کاتالیست، متوجه سطح فعالیت های ایران شدند و اعتمادشان جذب شد. شرکت های روسی در ابتدا باورشان نمی شد که ایران تا این اندازه در حوزه کاتالیست و فناوری های دیگر پیشرفت داشته است، اما با دیدن این توانمندی ها شرکت های روسی به برتری محصولات تولید ایرانی در مقایسه با محصولات مشابه چینی و هندی و برخی شرکت های دیگر اذعان کردند. کفایتی با بیان اینکه برخی رسانه ها بحث فروش پهباد به روسیه را پوشش دادند و کمتر در مورد میزان قابل توجه فروش کاتالیست های ایرانی به روســیــه و قراردادهای زیادی که منعقد شد پرداخته شد، افزود: هنوز تجهیزات و دستاوردهای زیاد دیگری برای معرفی به شرکت های خارجی و ویژه روس ها وجود دارد که تلاش داریم در فرصت های دیگر آنها را هم معرفی کنیم، اما باید برنامه دقیق تری برای این روند داشته باشیم.
او با تاکید بر این که که لازم است برنامه ریزی دقیق تری وجود داشته باشد و ابتدا مقدمات این تعامل برقرار شود تا اثر بخشی بیشتری در بلند مدت داشته باشد، اظهار می کند: اگر بخواهیم آسیب شناسی کنیم باید گفت که معرفی خوبی از سوی دو طرف و به خصوص سمت ایرانی در تعاملاتی که تاکنون بوده صورت نگرفته است.
در جلسات B TO B که قبل از نمایشگاه بین المللی نفت تهران با شرکت های روس داشتیم، زمینه های مختلف همکاری معرفی شد که برای من این میزان تعامل در دیدارهای مشترک قابل باور نبود و نقطه امید خوبی به شمار می رود.
به زیرساخت های مالی نیاز داریم
رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز می گوید: به جز ارتباط و تعامل دو دولت ایران و روسیه و توافقات مقامات بالاسری، لازم است زیرساخت های مالی و حقوقی و جنبه های مدیریت ریسک هم در مورد تعامل شرکت ها ارزیابی شود.
وی می افزاید: شرکت های ایرانی تجربیات تلخی در تبادلات بین المللی دارند و لازم است از تجربیات قبلی استفاده کنند؛ به طور قطع، شناخت بیشتر و تعامل در این روند، اثرگذار است.
کفایتی تصریح می کند: پارک فناری و نوآوری دست بازتری در ایجاد این تعامل بین دو طرف ایرانی و روس دارد و شرکت های ایرانی می توانند از این پارک به عنوان یک منطقه آزاد برای حضور در فضاهای بین المللی، امکانات حقوقی و فضای تعاملی باز به وجود آمده استفاده کنند.
همچنین مشاوره و ایجاد اعتبار پارک فناوری برای شرکت ها یک امتیاز محسوب می شود و اعتماد شرکت های خارجی و به خصوص روس ها را جلب می کند. پارک فناوری و نوآوری در این روند به عنوان ضلع سوم حضور دارد تا تعاملات برقرار و در هر دو طرف بازاریابی انجام شود.
تا به حال تماشاچی بازار روسیه بودیم
رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز با اشاره به حجم بسیار محدود مبادلات تجاری ایران و روسیه در سال های گذشته می گوید: حجم مبادلات تجاری با روسیه در مقابل آنچه باید وجود داشته باشد، بسیار کم است و اگر در نتیجه فضای به وجود آمده این رقم ده ها برابر شود، باز هم کم است. بنابر آمارهای رسمی روسیه به جز حوزه فناوری، 280 میلیارد دلار واردات دارد و در این بازار، ایران تقریبا سهمی نداشته و فقط تماشاگر بوده است.
باید تلاش بیشتری داشته باشیم و از ظرفیت به وجود آمده در روابط دو کشور و تحریم ها استفاده بیشتری داشته باشیم.
کفایتی تصریح می کند: بی اعتمادی روس ها به محصولات و شرکت های چینی و هندی در مقابل اعتماد به شرکت های ایرانی فرصت خوبی است که باید از آن استفاده شود واز رفتارهایی که موجب خدشه دار شدن اعتبار به دست آمده می شود، باید جلوگیری کنیم.