هنوز زمانی برای اجرای طرح توزیع بنزین با کارت بانکی اعلام نشده است
این روزها کارت سوخت
مشعل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران به تازگی اعلام کرده است که طرح آزمایشی عرضه سوخت با کارت بانکی در یکی از جایگاه های عرضه سوخت شهر تهران، در قالب پایلوت، اجرایی خواهد شد که درصورت آماده بودن شرایط و دریافت مجوزها و انجام مراحل خوداظهاری از سوی افراد، به سمت عرضه بنزین سوپر با کارت مغناطیسی در دیگر جایگاه ها خواهیم رفت.
فارغ از چگونگی اجرای این طرح که گاه ممکن است به دلیل نبود برخی زیرساخت ها باچالش های پرشماری همراه باشد، اما اغلب متولیان عرضه سوخت براجرای چنین طرحی صحه گذاشته واستفاده از کارت بانکی به جای کارت سوخت فعلی را رویکردی می دانند که در بیشتر کشورهای دنیا درحال اجراست. آماده سازی زیرساخت های بانکی و جایگاه های عرضه سوخت،همچنین تامین سخت افزارهای موجود برای عملیاتی شدن انتقال سهمیه سوخت به کارت های بانکی، از ضرورت هایی است که با اتخاذ راهبردهای هوشمندا نه و مدیریت اصولی و کارآمد، نتیجه بخش خواهد بود.
کارت سوخت به کلیدواژه ای مبدل شده که هرازگاهی در صدر اخبار قرار می گیرد و به دنبال خود چالش ها و ابهام های بسیاری را نیز مطرح می کند.چندی پیش، دولت بر اساس یکی از بندهای قانون بودجه و به منظور بهبود نظام توزیع سوخت و کاهش قاچاق، وزارت نفت را مکلف به اجرای طرح ساماندهی کارت های سوخت جایگاهداران کرد.
تکلیفی بر وزارت نفت
براساس این بند قانونی، وزارت نفت می بایست تدبیری اتخاذ کند که تا پایان 6 ماه ابتدایی سال، حداقل ۹۰ درصد خودرو های بنزین سوز و ۹۵ درصد خودرو های نفت گازسوز(گازوئیل سوز) فقط با کارت های شخصی خود اقدام به سوخت گیری کنند. هم اکنون این طرح با قوت و موفقیت و با کمترین چالش ممکن درحال پیگیری است. از دیگر سو، به دنبال شخصی سازی کارت های سوخت و صرفه جویی و مدیریت در مصرف،اخیرا شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران اعلام کرده است درصدد جایگزینی کارت بانکی با کارت سوخت است تا از این طریق وضع موجود را ساماندهی کند و در جهت تحقق اهداف مورد نظر در طرح ساماندهی کارت سوخت شخصی برآید. این طرح که بنا به اظهارات علی اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی در فاز مطالعه و توسعه قرار دارد، به زودی در یکی از جایگاه های شهر تهران به صورت پایلوت اجرایی و در صورت موفقیت آمیز بودن آن به سراسر جایگاه های سطح کشور تعمیم داده خواهد شد؛ از همین رو پربیراه نخواهد بود که شرکت ملی پخش ملی فراورده های نفتی ایران را به عنوان پیشگام در تحقق اهداف مدیریت مصرف سوخت قلمداد کنیم.
دسترسی به زیرساخت ها برای جایگزینی کارت بانکی
ناگفته نماند که طرح سوخت گیری با کارت بانکی در سال های قبل هم مطرح و عمده تاخیر در اجرای آن نبود زیرساخت های لازم و امکان دسترسی به فناوری روزآمد بوده است؛ موضوعی که مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران نیز به آن باور دارد و معتقد است: حوزه های نرم افزاری و استفاده از تکنولوژی، نیازمند توسعه و گسترش است؛در نتیجه گروه های توسعه نرم افزار و گروه های توسعه فرآیندی باید راهکارهای ویژه و مناسبی را به عنوان راهکارهای توسعه ای ببینند تا بتوانند فرآیند کاری خود را گسترش دهند.براین اساس، در موضوع طرح جایگزینی کارت بانکی با کارت سوخت نیز این موضوع مطرح است. به گفته نژادعلی، با توجه به اینکه تراشه های کارت های سوخت وارداتی است و برای کشور ارزبری دارد، به دنبال روش هایی جایگزین هستیم که ارزبری و برای کشورهزینه زا نباشد و هیچ مورد خاص دیگری نیست؛ اجرای این طرح در فاز مطالعه و توسعه قرار دارد و هنوز اتفاق خاصی درهیچ یک از جایگاه های عرضه سوخت حادث نشده است. ازطرفی حجم بالای قاچاق سوخت درکشور آن هم به دلیل اختلاف قیمت در داخل و خارج، مزید برعلت شده و این پدیده مذموم و شوم سالیان متمادی است که خسارت های جبران ناپذیری را به کشور وارد کرده است. تنها راهکار مقابله با این میزان از حجم قاچاق، شفاف سازی میزان مصرف بنزین و گازوئیل جایگاه های عرضه سوخت است که در بحث جایگزینی کارت های بانکی با کارت های سوخت این مسئله دیده شده است. خوشبختانه عزم جدی برای جلوگیری از پدیده قاچاق سوخت در دولت سیزدهم و اجرای روش های متنوع مبارزه با آن در دستور کار ارگان ها و سازمان های ذی نفع قرار گرفته است. براین اساس،فعال کردن بازارچه های مرزی در کشور،اجرای فروش نفت گاز به روش باک پر،پایش کالابرگ های نفت سفید،افزایش سوخت رسانی به وسیله خطوط لوله،همچنین اجرای طرح ساماندهی کارت های سوخت، امکان سوخت گیری با کارت بانکی و ...از جمله راهکارهایی است که در صدر برنامه های وزارت نفت برای کاهش قاچاق سوخت قرار دارد.
عرضه بنزین سوپر با کارت مغناطیسی
به تازگی شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران به موازات اجرای طرح شخصی سازی کارت های سوخت، جایگزینی این نوع کارت ها با کارت های بانکی را نیز در اولویت برنامه های خود قرار داده است.این شرکت در تلاش است تا شرایط لازم را برای اجرای این طرح ایجاد کند و آنطور که از شواهد پیداست، هنوز زمانی برای اجرای رسمی آن اعلام نشده و درحد یک طرح آزمایشی است. به همین منظور چندی پیش، محمدصادقی، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فراورده های نفتی از اجرای طرح آزمایشی عرضه سوخت از طریق کارت بانکی دریک جایگاه شهر تهران خبر داده و گفته بود که در مرحله نخست، این طرح دریک جایگاه به صورت پایلوت در شهر تهران اجرایی خواهد شد و در صورت آماده بودن شرایط و دریافت مجوزها و انجام مراحل خود اظهاری از سوی افراد، به سمت عرضه بنزین سوپر با کارت مغناطیسی در دیگر جایگاه ها خواهیم رفت.وی با اشاره به اینکه عرضه بنزین سوپر هم اکنون با کارت آزاد انجام می شود، تأکید کرده که در حوزه توزیع سوخت نرخ اول، بستر ارتباطی ما باید آنلاین (برخط) باشد و اگر برخط نباشد، قطعا استفاده از کارت بانکی چالش برانگیز است. برای استفاده از کارت بانکی در توزیع سوخت نیاز به اتصال به شبکه شتاب وجود ندارد و افرادی که کارت بانکی دارند، مانند طرح هدفمندی یارانه ها یک شماره حساب در دسترس به عنوان کارت سوخت معرفی می کنند.مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی با اشاره به اینکه سامانه هوشمند سوخت یک شبکه مستقل از سایر سامانه هاست که هیچ ارتباطی با پایگاه داده دیگر سامانه ها ندارد و فقط از کارت بانکی، برای توزیع سوخت استفاده می شود، عنوان می کند:در توزیع سوخت کشور، خود را به یک محل منحصر نکرده ایم.سامانه هوشمند سوخت مزیت آفلاین بودن را دارد که سایر این کارت ها این مزیت را ندارند و هیچ کدام از اینها به طور کامل جایگزین کارت هوشمند سوخت نخواهد شد. بسیاری از جایگاه های سوخت در نقاط دورافتاده هستند که با توجه به آفلاین بودن سامانه هوشمند سوخت، امکان توزیع سوخت در صورت قطع شدن هم وجود دارد، اما با توجه به آنلاین بودن شبکه بانکی، در صورت قطع شدن، در عمل جایگاه غیرعملیاتی می شود و به همین دلیل، فعلا توزیع بنزین سوپر از طریق کارت بانکی، در دستور قرارگرفته است.صادقی امکان کپی برداری از کارت های بانکی را از دیگر موانع این طرح اعلام کرده و می افزاید: این در حالی است که کارت هوشمند سوخت به هیچ وجه امکان کپی برداری ندارد. در این زمینه هم باید رایزنی هایی انجام شود تا راه حل های اساسی برای این موضوع پیدا کنیم، اما همه این موانع، باعث نشده است به این سمت حرکت نکنیم و توزیع سوخت از طریق کارت بانکی یکی از طرح های اولویت داری است که در حال پیگیری و پیاده سازی آن هستیم. وی درباره روند پیشرفت این پروژه می گوید:کدنویسی این طرح درحال اتمام است و درحال رفع چالش های طرح و هماهنگی با دیگر دستگاه ها هستیم. مدیر سامانه هوشمند سوخت کشور تأکید می کند:با توجه به موانع تأمین تراشه های کارت بانکی، این طرح نقش مهمی در کاهش هزینه های ارزی و رفع محدودیت های این حوزه خواهد داشت.هر تراشه بسته به نوع آن حدود یک دلار قیمت دارد که هزینه حمل و ثبت نام، صدور دوباره و توزیع آن نیز وجود دارد که با استفاده از کارت بانکی، در تمامی این هزینه ها و زمان صرف شده برای تولید و توزیع کارت سوخت صرفه جویی خواهد شد. صادقی با اشاره به اینکه شرکت پژوهش و توسعه ناجی، ثبت نام و شرکت پست، توزیع آن را به عهده دارند، عنوان می کند: هزینه تعمیر و نگهداشت، پالایش داده ها و شخصی سازی کارت ها نیز از دیگر هزینه های جانبی صدور کارت سوخت است که مجموع همه این موارد از بهای دریافتی برای ثبت نام کارت سوخت بیشتر است. موضوع کارت سوخت و جایگزینی آن با کارت بانکی در فرآیند سوخت گیر، از الزام هایی است که همه متولیان حوزه سوخت کشور بر پیاده سازی آن تاکید دارند؛ طرحی که قرار است به صورت آزمایشی عملیاتی شود و فرصت خوبی است تا موانع و چالش های احتمالی درباره اجرای چنین طرحی شناسایی و راهکارهای مرتبط برای برون رفت از چالش ها نیز در نظر گرفته شود.اما بدیهی است قابلیت جدیدی که در کارت های بانکی تعریف می شود، نیازمند تامین تجهیزات و ایجاد بسترهای مناسب است که امیدواریم در سایه تعامل و پشتیبانی مسئولان و جایگاهداران این مهم به خوبی پیاده سازی و اجرایی شود.