اختلاف نظر نهادهای بین المللی انرژی بر سر تقاضای نفت
آژانس بین المللی انرژی، اوایل ماه ژوئن پیش بینی کرد، تقاضای جهانی نفت خام در پایان دهه جاری به اوج خود برسد، درحالی که برآوردهای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نشان می دهد تقاضای جهانی نفت خام تا سال 2045 میلادی به 110 میلیون بشکه در روز خواهد رسید که این رقم بالاتر از اوج پیش بینی شده از سوی آژانس است. در چنین شرایطی، اگر نهادهای بزرگ و بین المللی قادر به حرکت در مسیری واحد نباشند، چگونه می توان چشم اندازی روشن برای سوخت های فسیلی در آینده متصور شد؟
آژانس بین المللی انرژی اوایل ماه ژوئن پیش بینی کرد که اوج تقاضا برای نفت چندان دور نیست، حتی می تواند پیش از سال 2030میلادی محقق شود. همچنین انتظار می رود این وضع به تداوم کاهش استفاده از سوخت های فسیلی و کند شدن رشد تقاضا برای این حامل های انرژی، بویژه زغال سنگ و نفت منجر شود. در عین حال، انتظار می رود نگرانی ها درباره امنیت انرژی به دلیل کمبودهایی که سال گذشته میلادی رخ داد و در کنار آن، بحران اقتصادی جهانی،سبب تشدید روند کاهش تقاضا شود؛ زیرا از سوی دیگر، دولت ها از طریق بخش انرژی سبز، بودجه را به سمت تضمین امنیت انرژی بلندمدت سوق می دهند.
تغییر به سمت اقتصاد انرژی های پاک
فاتح بیرول،رئیس آژانس بین المللی انرژی بتازگی گفته است، تغییر به سمت اقتصاد انرژی های پاک در حال رخ دادن است و روندی افزایشی هم دارد، همچنین اوج تقاضای جهانی نفت، پیش از پایان دهه کنونی با پیشرفت خودروهای برقی، بهره وری انرژی و دیگر فناوری ها بسیار محتمل است. براساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، انتظار می رود تقاضای جهانی نفت خام در سال 2023 میلادی با افزایش روزانه 2 میلیون و400هزار بشکه ای، به رکورد 102میلیون و300هزار بشکه در روز برسد. براساس گزارش یادشده، این افزایش می تواند به سمت کاهش تغییر مسیر دهد، به گونه ای که در سال 2024 میلادی به 860 هزار بشکه و تا سال 2028 میلادی هم به 400 هزار بشکه در روز برسد و در مجموع، تقاضای جهانی نفت خام سرانجام به 105 میلیون و 700 هزار بشکه در روز برسد. بنا براعلام آژانس بین المللی انرژی،این کاهش رشد که امنیت انرژی را به خطر انداخت و منجر به کمبود سوخت های فسیلی در سال گذشته همچنین در نظر گرفته شدن 2 تریلیون دلار برای پروژه های انرژی پاک تا پایان دهه شده، بیشتر به دلیل تنش های روسیه-اوکراین است. انتظار می رود، تقاضای جهانی برای نفت از سوخت های فسیلی قابل احتراق، بدون احتساب سوخت های زیستی، مواد اولیه پتروشیمی و دیگر مصارف غیر انرژی،تا سال 2028 میلادی به 81 میلیون و 600 هزار بشکه در روز برسد.
این در حالی است که آژانس بین المللی انرژی انتظار دارد تقاضای جهانی نفت برای حمل و نقل پس از سال 2026 ، روند کاهشی را طی کند و تنها بخش پتروشیمی است که تقاضای نفت را همچنان بالا نگه می دارد.
گذر از سوخت های فسیلی با رشد خودروهای برقی
این نهاد بین المللی درعین حال پیش بینی می کند، رشد بازار خودروهای برقی سبب تسریع در روند گذر از خودروهای با سوخت فسیلی شود، به طوری که این فرایند مورد حمایت بیشتر دولت و سیاست های اقلیمی قرار می گیرد. بااین حال، بر اساس برآوردهای آژانس بین المللی انرژی، تقاضای رو به رشد صنایع پتروشیمی و افزایش مصرف در اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه، کندی بیش ازحد در اقتصادهای پیشرفته را جبران خواهد کرد. در همین حال، اوپک براین باوراست که تقاضای جهانی نفت تا سال 2045 به 110میلیون بشکه در روز می رسد و تقاضای جهانی برای این کالای راهبردی را از هم اکنون 23 درصد افزایش خواهد داد.
نفت برای آینده ای قابل پیش بینی، جایگزین ندارد
هیثم الغیص، دبیرکل اوپک بتازگی در آیین گشایش رسمی همایش انرژی آسیا در کوالالامپور که به میزبانی شرکت ملی نفت مالزی (پتروناس) در ماه ژوئن برگزار شد، اعلام کرده بود که نفت برای آینده ای قابل پیش بینی غیرقابل جایگزینی است. الغیص پیشنهاد کرد، تا دو دهه دیگر،نفت همچنان حدود 29درصد از سبد ترکیبی انرژی جهان را به خود اختصاص می دهد.این چشم انداز با پیش بینی آژانس بین المللی انرژی برای تقاضای جهانی نفت خام در تناقض است. الغیص در سخنان خود اشاره کرده است، نبود سرمایه گذاری مناسب در صنعت نفت هم روند رشد تقاضا را متوقف نمی کند؛ اما می تواند بحران انرژی را رقم بزند.
وی همچنین معتقد است، سرعت افزایش شهرنشینی به طور قابل توجهی به افزایش تقاضای نفت در سراسر جهان می انجامد. بااین حال، دبیرکل اوپک بر نقش رو به رشدی که انرژی های تجدیدپذیر در ترکیب سبد انرژی جهان خواهند داشت، صحه می گذارد و این خود نشان از این دارد که کشورهای عضو اوپک هم درحال سرمایه گذاری قابل توجهی در مسیر انرژی سبز هستند. الغیص انتظار دارد، افزون بر نفت، گاز طبیعی، صنایع تولید هیدروژن، انرژی هسته ای و زیست توده نیز گسترش یابد. ظرفیت جهانی تولید انرژی های تجدیدپذیر پارسال به 3372 گیگاوات رسید که نشان از رشد 295گیگا واتی یا 9.6 درصدی دارد و حدود 83 درصد از کل ظرفیت برق اضافه شده در سال 2022 از منابع تجدیدپذیر تولید شده است. این بخش به لطف حمایت دولت ها و پیگیری مجدانه سیاست های اقلیمی در حمایت از انتقال سبز، رشد بی سابقه ای داشته است و تداوم خواهد داشت. این مسیر همچنین به روند کاهشی در تولید برق از سوخت های فسیلی و تنوع سرمایه گذاری در انرژی، حتی از سوی بعضی شرکت های بزرگ نفت و گاز جهان منجر شده است.
تمرکز بر رشد ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر در چند کشور
فرانچسکو لاکامرا، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی های تجدیدپذیر (IRENA) اعلام کرده که رشد بی سابقه تولید انرژی های تجدیدپذیر نشان دهنده انعطاف پذیری این نوع از انرژی در شرایط بحران انرژی است. وی افزود:شرایط مطلوب تجاری بودن انرژی های تجدیدپذیر در کنار سیاست های توانمندسازی، روند افزایش سهم این نوع از انرژی ها را در سبد انرژی جهان حفظ کرده است. اما اگر بخواهیم در مسیری باقی بمانیم که گرمایش جهانی را به 1.5 درجه سانتیگراد محدود می کند، باید تا سال 2030 میلادی ظرفیت سالانه تولید انرژی تجدیدپذیر به سه برابر مقدار کنونی برسد. بااین حال، بیشتر رشد ظرفیت تولید انرژی های تجدیدپذیر در چند کشور از قوی ترین اقتصادها و مناطق مختلف جهان از جمله آسیا، اروپا و ایالات متحده آمریکا متمرکز شده است. برای اطمینان از تداوم سرعت افزایش ظرفیت تولید جهانی انرژی تجدیدپذیر، اقتصادهای توسعه یافته جهان باید در مناطق فقیرتر سرمایه گذاری داشته باشند تا تقاضای فزاینده برای انرژی پاک را برآورده کنند. اگراین اتفاق نیفتد، این شرایط می تواند به صحت پیش بینی اوپک از رشد بلندمدت تقاضای نفت منجرشود، درحالی که پیش بینی خوش بینانه آژانس بین المللی انرژی می تواند درست باشد، اگر ظرفیت تولید جهانی انرژی های تجدیدپذیر باسرعت به رشد خود ادامه دهد، هر کاهشی می تواند به نتایج بدبینانه تری منجر شود.
منبع: اویل پرایس
نویسنده: فیلیسیتی برداستاک
مترجم: امیر دشتی