نقش آفرینی صنعت گاز در معادلات داخلی و بین المللی
پرواز در آسمان سربلندی
مشعل توسعه گازرسانی در کشور پس از انقلاب اسلامی، زمینه ساز بهره مندی ۹۸.۶ درصد جمعیت شهری و ۸۶.۳ درصد جمعیت روستایی شده که این عدد به منزله برخورداری 27.5 میلیون مشترک از این نعمت الهی است. همسو با تامین حداکثری نیاز داخل در بخش های مختلف و افزایش آسایش و رفاه عمومی، برنامه ریزی برای صادرات گاز، نقش آفرینی ایران در عرصه های بین المللی، افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گاز و ارزآوری برای کشور نیز در دستور کار قرار دارد. گزارش پیش رو تنها بخشی از افتخارات صنعت گاز در دولت سیزدهم به شمار می آید که با تلاش شبانه روزی کارکنان این صنعت محقق شده است. فعالیت صنعت گاز در دولت سیزدهم در عرصه داخلی زمینه ساز محرومیت زدایی، تحقق سیاست های عدالت اجتماعی و رونق اقتصادی شده و در عرصه بین المللی نیز موجبات افزایش سهم ایران در سبد تجارت جهانی گاز، ارزآوری، حضور و نقش آفرینی بیش از پیش در معادلات انرژی و... را فراهم آورده است.
برپایه آخرین گزارش بولتن آماری اوپک، خالص صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ به ترتیب حدود ۱۸.۷۹ و ۱۸.۴۳ میلیارد مترمکعب بوده و نسبت به سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است.
جهش صادرات گاز در دو سال گذشته درحالی رقم خورد که ایران از سال ۱۴۰۰ به صورت جدی وارد ناترازی گاز در فصل زمستان شده، اما نه تنها به تعهدات صادراتی خود در طول سال عمل کرده؛ بلکه این میزان را افزایش هم داده است.
امسال نیز شاهد افزایش 16 درصدی صادرات گاز و 22 درصدی ال پی جی بوده ایم و تمدید قرارداد صادرات گاز به عراق نیز در حال نهایی سازی است. از سوی دیگر، با تسویه بدهی ترکمنستان در سه قسط، حجم سوآپ گاز از این کشور را از روزانه ۴.۵ به ۸ میلیون مترمکعب رسانده ایم.
تمایل ترکیه به تمدید قرارداد خرید گاز، مذاکره برای صادرات گاز به عمان، احیای قرارداد پاکستان و تجارت گاز با روسیه و مذاکره اروپایی ها برای خرید گاز ایران و واردات از مسیر ترکیه، تنها بخشی از فعالیت های صنعت گاز در دولت سیزدهم برای افزایش سهم ایران در سبد تجارت جهانی گاز به شمار می آید.
افزایش صادرات گاز به ارمنستان
افزایش حجم صادرات گاز به ارمنستان و تمدید تهاتر گاز با برق، از دیگر فعالیت های صنعت گاز در حوزه بین الملل به شمار می آید.
بر این اساس، صادرات گاز ایران به ارمنستان در چارچوب قرارداد تهاتر انرژی میان دو کشور انجام می شود و مذاکرات هیأت های کارشناسی دو کشور بر موضوع دوره قرارداد، میزان صادرات و ضریب تبادل برق و گاز متمرکز بوده است.
در این خصوص و بر اساس الحاقیه جدید، حجم گاز صادراتی به ارمنستان افزایش یافته و ضریب تهاتر گاز با برق نیز به نفع شرکت ملی گاز ایران اصلاح و مدت قرارداد تا سال ۲۰۳۰ تمدید شد.
خط لوله صادرات گاز ایران به ارمنستان ظرفیت انتقال سالانه بیش از یک میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به ارمنستان را دارد که طی دوره بهره برداری، فقط از حدود یک سوم ظرفیت این خط استفاده می شده است.
سرمایه گذاری 68 هزار میلیارد تومانی در صنعت گاز
اجرای پروژه ها، تحقق برنامه های صادراتی، افزایش کیفی خدمات رسانی و برنامه ریزی برای دستیابی به همه چشم اندازهای ترسیم شده در این عرصه، نیازمند سرمایه گذاری و تزریق به موقع منابع مالی است.
در همین حال، از شروع به کار دولت سیزدهم، بیش از 68 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در حوزه ها و بخش های مختلف صنعت گاز (پروژه های گازرسانی روستایی و شهری، خطوط انتقال گاز و ایستگاه های تقویت فشار، پالایشگاه ها و امور پژوهشی) صورت گرفته است. براین اساس، در دو سال گذشته، 38.6 هزار میلیارد تومان (همت) در پروژه های روستایی و شهری، 19.6 همت در مهندسی و توسعه گاز، 2.9 همت درانتقال گاز، 2.4 همت در پروژه های پالایشگاهی و 4.7 همت در حوزه پژوهش سرمایه گذاری شده است.
امسال نیز در مجموع، 69.3 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری پیش بینی شده و از این میزان، 34.5 همت در پروژه های روستایی و شهری، 23.4 همت در پروژه های مهندسی و توسعه گاز، 2.4 همت در پروژه های انتقال گاز و 9 همت نیز در بخش پالایشگاهی پیش بینی شده است.
برای دولت سیزدهم، توسعه گازرسانی در مناطق و استان های محروم به اندازه دیگر استان ها حایز اهمیت است و تلاش شده که طی این دو سال، بیشتر شهرها و روستاهای این استان ها گازدار شوند.
برپایه گزارش ها، تنها در دوسال فعالیت دولت سیزدهم، بیش از پنج هزار و 297 روستا با ۳۰۷ هزار خانوار و ۴۱ شهر با ۹۴ هزار خانوار به شبکه گاز کشور متصل شده اند. در همین حال طی دو سال گذشته به هفت شهر و 145 روستا در استان سیستان و بلوچستان و سه شهر و ۲۴ روستا در استان هرمزگان گازرسانی شده است. برپایه گزارش ها، در مجموع 50 درصد از افتتاح های شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در سال 1401 سهم استان سیستان و بلوچستان بوده و همزمان 6 شرکت گاز استانی در حال توسعه گاز و افزایش بهره مندی اهالی دیار مهربانی از این نعمت الهی هستند.
خط لوله انتقال گاز از زاهدان_زابل به طول220 کیلومتر، خط لوله انتقال گاز ایرانشهر-پالیزان- خاش به طول 253 کیلومتر، پروژه خط لوله انتقال گاز ایرانشهر _ چابهار به طول 290 کیلومتر و ... تنها بخشی از طرح هایی به شمار می آید که در دولت سیزدهم شاهد افتتاح و بهره برداری آن در دیار مهربانی بوده ایم.
تقویت رینگ شرقی انتقال گاز کشور
تقویت شبکه گاز شمال شرق کشور، از مهم ترین پروژه های شرکت ملی گاز ایران به شمار می آید که براساس تاکید وزیر نفت، عملیات اجرایی پروژه خط دوراهی دشتک-زابل به سربیشه به طول 300 کیلومتر، احداث خط صالح آباد-تربت جام به طول 70 کیلومتر و تاسیسات تقویت فشار آرادان کلید خورد و این تاسیسات امسال وارد مدار می شود.
این پروژه ها به منظور تقویت رینگ شرقی کشور و افزایش پایداری انتقال گاز در محورهای تایباد و تربت جام اجرا شده است. برای تقویت حوزه شمال کشور و عملیات اجرایی خط تقویتی دوم اردبیل به طول 55 کیلومتر، خط نهم سراسری از اهواز به کوهدشت به طول 400 کیلومتر و تأسیسات تقویت فشار اهواز آغاز و همچنین مطالعات فنی- مهندسی امتداد خط نهم سراسری از میاندوآب به تبریز و فاز دوم تبریز تا بازرگان هم انجام شده است.
افزایش حجم ذخیره سازی گاز
همسو با ایجاد زیرساخت ها برای عدم تکرار تجربه های زمستان 1400، در نخستین گام توسعه مخازن ذخیره سازی با هدف تثبیت توزیع گاز در فصول مختلف در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت و پروژه توسعه ذخیره سازی در مخزن شوریجه D با ۶۱۱ میلیون یورو سرمایه گذاری کلید خورد.
بهره گیری از تجهیزات نسل نو و روزآمد با دانش کاملا بومی و ایرانی برای نخستین بار در مخزن شوریجه D کام دانش بنیان ها و جوانان نخبه را شیرین کرد. در دیگر سو، اجرای این پروژه در قالب روش BOT شرایطی ایده آل را در حوزه سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم آورد و دست دولت در اجرای آن را بازتر کرد. این مسیر تداوم داشته و افزون بر شوریجه، پنج مخزن دیگر نیز در بازه زمانی 5 ساله برای ذخیره سازی گاز تجهیز می شود.