چرا جهان به نفت بیشتر نیاز دارد؟
هیثم القیص، دبیرکل اوپک خمیردندان، دئودورانت، صابون، دوربین، کامپیوتر، بنزین، روغن گرمایشی، سوخت جت، لاستیک خودرو، لنزهای تماسی و اندام مصنوعی (پروتزها) چه اشتراک هایی دارند؟ اگر امروز نفت تمام می شد، محصولات یادشده و بسیاری دیگر از مواد و خدمات حیاتی که از نفت یا مشتقات آن تولید می شوند، به طور کامل از صحنه روزگار حذف و شبکه های حمل ونقل متوقف می شوند، گرمایش و سرمایش خانه ها با مشکلات فراوان روبه رو می شوند، زنجیره های تأمین از بین می روند و فقر انرژی گسترش می یابد. هفتادودومین نسخه گزارش «بررسی آماری انرژی جهان»، به عنوان معیاری برای صنعت انرژی که برای نخستین بار انتشار آن از سوی شرکت بی پی انگلیس به مؤسسه انرژی (EI) واگذار شده است و با مشارکت شرکت حسابداری کی پی ام جی (KPMG) و شرکت مشاوره کرنی (Kearny) منتشر شد، یادآور می شود که سهم سوخت های فسیلی از انرژی جهان در سال 2022 میلادی 82 درصد بوده که سطح آن مشابه 30 سال گذشته است. پس چرا در بیشتر بحث های انتقال انرژی، نقش حیاتی کالاهایی مانند نفت و گاز در بهبود زندگی، تقویت ثبات و امنیت انرژی و تلاش های صنایع مرتبط برای توسعه فناوری ها و بهترین شیوه ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای نادیده گرفته می شود؟ پس چرا در بیشتر بحث های انتقال انرژی، نقش حیاتی کالاهایی مانند نفت و گاز در بهبود زندگی، تقویت ثبات و امنیت انرژی و تلاش های صنایع مرتبط برای توسعه فناوری ها و بهترین شیوه ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای نادیده گرفته می شود!
مقیاس چالش تغییرات آب و هوایی دلهره آور است، اما پاسخگویی به تقاضای فزاینده انرژی در جهان و کاهش تغییرات اقلیمی نباید در خلا قرار گیرد یا با یکدیگر در تضاد باشد؛ در عوض جهان باید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و اطمینان از دسترسی مردم به محصولات و خدمات مورد نیاز برای زندگی راحت، گام های اساسی بردارد. برای تحقق این اهداف، اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در حال سرمایه گذاری در بخش های بالادست و پایین دست صنعت نفت به منظور ایجاد ظرفیت های تولیدی جدید، بسیج فناوری های پاک تر و به کارگیری تخصص گسترده برای کربن زدایی از صنعت نفت هستند. سرمایه گذاری های عظیمی در حوزه انرژی های تجدیدپذیر و ظرفیت سازی برای تولید هیدروژن، استفاده از فناوری های جذب کربن و ذخیره سازی و تلاش برای ارتقای اقتصاد دایره ای کربن می شود. همگام با سرمایه گذاری های هنگفت در زمینه تولید انرژی های تجدیدپذیر می توان به تولید نفت مورد نیاز جهان امروز و دهه های آینده ادامه داد. این رویکرد همچنین به ثبات جهانی در زمان وقوع نوسان ها کمک می کند و با توجه به اینکه تاریخ نشان می دهد پدیده انتقال انرژی طی دهه ها تکامل می یابد و مسیرهای بسیاری را طی می کند، حیاتی است. خودروهای برقی را در نظر بگیرید: اگرچه تویوتا پریوس نخستین خودروی هیبریدی تولید انبوه جهان در اواخر دهه 1990 شد، اما برآوردهای انجمن ملی فروشندگان خودرو ایالات متحده آمریکا نشان می دهد که فروش خودروهای هیبریدی، پلاگین هیبریدی و خودروهای برقی باتری (BEV) تنها 12.3 درصد از کل وسایل نقلیه جدید فروخته شده در این کشور را طی سال 2022 میلادی شامل شده است؛ در حالی که افزایش محبوبیت خودروهای برقی انکارناپذیر است، فروش کل خودروهای برقی نیز تنها 19 درصد از فروش خودروهای جدید در چین را طی سال گذشته میلادی تشکیل می دهد. به طور مشابه، در اتحادیه اروپا، وسایل نقلیه با استفاده از بنزین یا گازوئیل همچنان حدود نیمی از کل فروش خودرو در سال 2022 میلادی را شامل شدند. زمانی که سخن از بخش حمل ونقل و بسیاری از زمینه های دیگر به میان می آید، نادیده گرفتن این موضوع که میلیاردها نفر در سراسر جهان متکی به مصرف نفت هستند، عقلانی به نظر نمی آید. این موضوع زمانی که با سرمایه گذاری مورد نیاز برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده انرژی، تضمین امنیت انرژی و دسترسی مقرون به صرفه، و کاهش انتشار جهانی گازهای گلخانه ای مطابق با توافقنامه اقلیمی پاریس همراه شود، تشدید می شود.
افزایش تقاضای انرژی
جمعیت جهان در حال افزایش است. چشم انداز جهانی نفت اوپک (WOO) برای سال 2022، افزایش 1.6 میلیارد نفری را تا سال 2045 میلادی نشان می دهد، در حالی که آمارهای سازمان ملل متحد از رشد حدود 10.4 میلیارد نفری تا سال 2100 حکایت دارد. به موازات آن، برآوردهای اوپک نشان می دهد که تقاضای جهانی انرژی تا سال 2045 میلادی 23 درصد افزایش می یابد. پیش بینی می شود در این مدت، تقاضای نفت به حدود 110 میلیون بشکه در روز برسد؛ بنابراین، واضح است که نفت در دهه های آینده همچنان بخش مهمی از زیرساخت انرژی جهان خواهد بود. این موضوع با بسیاری از بیانیه های دهه های گذشته که می گفتند عصر نفت به پایان رسیده، در تضاد کامل است. تقاضا برای نفت در دوران معاصر به بالاترین حد خود نزدیک است و در سال های 2023 و 2024 میلادی نزدیک به روزانه 5 میلیون بشکه افزایش خواهد یافت. اکنون هیچ شکل واحدی از انرژی نمی تواند به تنهایی تقاضای انرژی مورد انتظار آینده را برآورده کند، در عوض، به رویکرد «همه مردم، انواع سوخت و فناوری» مورد نیاز است. به این ترتیب، کشورهای عضو اوپک آماده، مایل و قادر به تأمین انرژی مقرون به صرفه مورد نیاز برای تامین نیازهای انرژی در آینده هستند و در عین حال انتشار گازهای گلخانه ای خود را کاهش می دهند و در انجام این کار به ریشه کنی فقر انرژی کمک می کنند. سازمان ملل متحد یادآور می شود که بیش از 700 میلیون نفر هنوز به برق دسترسی ندارند و حدود یک سوم جمعیت جهان از منابع ناکارآمد و با آلایندگی بالا برای مصارف آشپزی و گرمایش استفاده می کنند. این افراد در زندگی روزمره خود با خودرو شخصی، لپ تاپ یا تهویه مطبوع سروکاری ندارند، بلکه برای نیازهای اولیه مانند گرما و برق با چالش روبه رو هستند. برای دسترسی جهان به انرژی کافی و مقرون به صرفه و ریشه کنی فقر انرژی، نفت می تواند نقش کلیدی در کشورهای در حال توسعه ایفا کند. کشورهای در حال توسعه در این باره بسیار شفاف هستند و همچنان تلاش هایشان ادامه دارد. آیا کشورهای توسعه یافته هم به این موضوع توجه دارند؟
سرمایه گذاری برای امنیت انرژی
واقعیت نگران کننده دیگری که اکنون در سراسر جهان وجود دارد این است که سرمایه گذاری کافی در زمینه انرژی های مختلف انجام نمی شود، رشد تقاضا برای نفت به تنهایی مستلزم سرمایه گذاری بسیار بیشتری برای حفظ عرضه پایدار است.
با سرمایه گذاری 12.1 تریلیون دلاری یا سالانه بیش از 500 میلیارد دلار نفت تا سال 2045 نزدیک به 29 درصد از نیاز جهانی به انرژی را شامل می شود، اما سطوح سالانه اخیر بسیار کمتر از این بوده است. نتایج بررسی های اخیر دبیرخانه اوپک نشان می دهد که طی 5 سال آینده بین افزایش پیش بینی شده تقاضا و عرضه جهانی، کسری روزانه 16 میلیون بشکه ای در بازارهای جهانی نفت وجود خواهد داشت و این شرایطی است که امروز برخی خواستار آن هستند. صنعت نفت تا به امروز نقش اساسی در بهبود زندگی میلیاردها نفر داشته است. اگر قرار است وضع به همین منوال ادامه یابد و اگر جهان در اجرای انتقال منظم انرژی و تأمین تقاضای انرژی در آینده و در عین حال تضمین امنیت انرژی برای همه جدی است، مشکل رقم اندک سرمایه گذاری ها در این صنعت باید به سرعت برطرف شود. سلطان احمد الجابر، رئیس منتخب نشست تغییرات اقلیمی کاپ 28 (کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد) که قرار است در امارات متحده عربی برای ارزیابی پیشرفت در توافق پاریس برگزار شود، می گوید جهان به حداکثر انرژی و حداقل انتشار گازهای گلخانه ای نیاز دارد. وی معتقد است که اگر می خواهیم نیازهای کنونی و آینده جهان به انرژی را برآورده کنیم، درجه ای از عمل گرایی سالم برای دستیابی به این هدف به ویژه با توجه به نیاز آشکار به استفاده از انواع انرژی ضروری خواهد بود. سرانجام، هیچ تولیدکننده، کشور یا صنعتی را نمی توان نادیده گرفت و ما معتقدیم که بحث ها در کاپ 28 امسال بازتاب دهنده این موضوع خواهد بود. تاریخ مملو از نمونه های بی شماری از آشفتگی است و این آشفتگی زمانی به وجود می آید که سیاست گذاران نتوانند پیچیدگی های درهم تنیده انرژی را درک کنند.