رکورد زني صادرات نفت ايران
ايران از بازار انرژي دنيا حذف نمي شود
مشعل با تحريم آمريکا، سايه نا اطميناني بر سر اقتصاد و صنعت نفت ايران سنگيني مي کند؛ سايه اي که بيش از اينکه نمود واقعي داشته باشد، بي ثباتي پيش از موعدي را براي خريداران نفت و سرمايه گذاران خارجي فراهم مي آورد و آنها را به سمت کشورهاي ديگر، براي تامين منابع مورد نيازشان سوق مي دهد. سايه اي از تهديدها که مقامات کشور اعلام مي کنند بارها و بارها مسير خروج آمريکا از برجام را بررسي کرده اند و سناريوهاي مختلفي پيش رو دارند تا کمترين آسيب به اقتصاد و رگ حيات ايران، يعني فروش نفت و بازگشت ارز به کشور وارد شود.
پيش بيني آمريکا از روند تاثير تحريم بر نفت ايران
دونالد ترامپ، رئيس جمهوري آمريکا مي گويد، وضعيت بازار جهاني انرژي به گونه اي است که تحريم هاي نفتي ايران را امکان پذير مي کند.
او در يادداشتي خطاب به وزيران امور خارجه، دارايي و انرژي ايالات متحده نوشته که«شرايط اقتصاد جهاني، افزايش توليد نفت بعضي کشورها و مازاد توليد در جهان» او را به اين جمع بندي رسانده که کاهش چشمگير فروش نفت ايران در بازارهاي جهاني امکان پذير است.
ترامپ در يادداشتش آورده: «طبق قانون اختيارات دفاع ملي سال 2012 ... حکم من، اين است که عرضه نفت و محصولات نفتي در حدي است که اجازه مي دهد حجم نفت خام و محصولات نفتي که از ايران يا از طريق موسسات مالي (از ايران) خريداري مي شود، به ميزان چشمگيري کاهش يابد.»
اما تجربه ثابت کرده است که حذف ايران از بازار انرژي دنيا ميسر نمي شود و آنچه که از مهلت هاي 90 و 180 روزه وزارت دارايي آمريکا براي بازگرداندن تحريم ها با توجه به عدم همراهي اروپا، روسيه و تا حدودي چين در نظر گرفته شده است، نمي تواند ايران را تحت فشار جدي قرار دهد؛ چرا که ذخاير نفت دنيا با توجه به اجراي طرح تثبيت سقف توليد نفت کشورهاي اوپک و غير اوپک (شامل روسيه)، مازاد توليد نفت خام در سطح جهاني به کمترين رقم در يک سال اخير رسيده و درصورت اجراي تحريم هاي آمريکا، احتمال افزايش قيمت نفت وجود دارد؛ ولي نه چندان، چون بخشي از اين افزايش قيمت پيش از اعلام تصميم دونالد ترامپ اتفاق افتاده است
رکورد صادرات نفت ايران
بر اساس آخرين آمار، شرکت ملي نفت ايران در چهارمين ماه سال 2018 (فروردين - ارديبهشت ماه) 2 ميليون و 877 هزار بشکه نفت و ميعانات گازي به کشورهاي آسيايي و اروپايي صادر کرد. سهم نفت خام از اين ميزان، بيش از 2 ميليون و 617 هزار بشکه بود که اين رقم بي سابقه است. پيش از اين، بيشترين رقم صادرات نفت خام در اکتبر 2016 با رقم 2 ميليون و 442 هزار بشکه به ثبت رسيده بود. در ماه آوريل همچنين با توجه به افزايش مصارف داخلي، 260 هزار بشکه در روز ميعانات گازي صادر شده است.
کشورهاي آسيايي و مشتريان سنتي نفت ايران يعني چين، هند، کره جنوبي و ژاپن بيش از 60 درصد نفت ايران را در ماه آوريل خريداري کردند. چين و هند، به عنوان نخستين و دومين مشتريان نفت ايران، نزديک به يک ميليون و 400 هزار بشکه نفت از ايران خريدند.
شرکت هاي اروپايي نيز دريافت کننده 40 درصد نفت ايران در ماه آوريل بودند. از توتال، شل، اني، ساراس، هلنيک و ... مي توان به عنوان برخي از مشتريان اروپايي نفت ايران در کنار ترکيه ياد کرد. بنابراين تاثير دور تازه تحريم هاي آمريکا عليه ايران، به همراهي اين کشورها با دولت دونالد ترامپ بستگي دارد. رکورد صادرات نفت ايران در ماه آوريل 2018 در حالي در دولت دوازدهم شکسته شد که دولت روحاني، وارث کمترين ميزان صادرات نفت پس از سال 1360 بوده است. وقتي دولت تدبير و اميد بر سر کار آمد، ميزان صادرات نفت خام ايران، حدود يک ميليون و 130هزار بشکه در روز و توليد نفت 2 ميليون و 820 هزار بشکه در روز بود که پس از اجراي برجام در دي ماه 94 ميزان صادرات نفت و ميعانات گازي ايران از مرز 2 ميليون و 500 هزار بشکه در روز فراتر رفت و اين روند تاکنون با تمام فراز و فرودها و افزايش چانه زني ها ادامه يافته است. رکورد مجموع صادرات نفت و ميعانات گازي ايران نيز در اسفندماه 1395 با رقم 3 ميليون بشکه در روز پيش از اين ثبت شده بود.
مروري بر روند صادرات نفت ايران
صادرات نفت خام ايران در سال هاي 90 تا 96 را مي توان به سه دسته تقسيم کرد. نخستين سال اين دهه، ايران 2 ميليون و 220 هزار بشکه نفت صادر کرد، پس از آن اما با تحريم هايي که شوراي امنيت سازمان ملل، آمريکا و مجلس نمايندگان اين کشور، اتحاديه اروپا، سوييس و کشورهاي کانادا و انگليس از خردادماه 1389 تا ارديبهشت 1392 عليه ايران تصويب و اعمال کردند، صادرات نفت ايران در سال 91 به يک ميليون و 130 هزار بشکه در روز رسيد.
ايران در سال هاي 92 تا 94 به ترتيب روزانه يک ميليون و 2 هزار، يک ميليون و 70 هزار و يک ميليون و 128 هزار بشکه نفت خام صادر کرد. در دي ماه 94 و پس از اجراي برجام، ميزان صادرات نفت خام ايران بسرعت افزايش يافت و سبب شد ميانگين صادرات نفت خام ايران در سال 94 با رشد همراه شود. ايران در سال هاي 95 و 96 نيز به ترتيب 2 ميليون و 90 هزار و 2 ميليون و 115 هزار بشکه نفت خام صادر کرده است.
حذف ايران از بازار انرژي امکان پذير نيست
حذف ايران از بازار انرژي امکان پذير نيست؛ چرا که فروش نفت، تابعي از مسائل داخلي و بين المللي است و بازار نفت جاي دورانديشي، تدبير و البته ديپلماسي است. اين امر تنها زماني محقق خواهد شد که تمامي مشتريان نفت ايران، با همراهي تمامي کشورهاي عضو برجام از تصميم هاي آمريکا تبعيت کنند، اما اين بار قطعا نوع و تاثيرگذاري تحريم ها با پيش از برجام متفاوت خواهد بود؛ چرا که کشورهاي اروپايي، اقدامات آمريکا را مورد نقد قرار داده اند و به دنبال مسير تازه اي براي برقراري ارتباط با ايران هستند و در کنار تمامي اين مسائل، تدبير و تلاش وزارت نفت پس از اجراي برجام، براي بازپس گيري سهم ايران از بازار نفت نيز قابل تقدير است که همچنان در بر همان پاشنه مي چرخد و مسئولان به هر قيمتي حاضر نيستند جايگاه ايران در بازار نفت، تضعيف و سهم کشورمان از دست برود.
با امضاي موافقت نامه همکاري در ميدان کرنج
انگليس بر حضورش در ايران مهر تاييد زد
مشعل ايران و يک شرکت انگليسي روز چهارشنبه ( 26 ارديبهشت ماه ) موافقت نامه همکاري (HOA) امضا کردند که هدف از آن، توسعه و پشتيباني بهرهبرداري ميدان نفتي کرنج در قالب الگوي قراردادي مناطق نفت خيز جنوب است. اين موافقت نامه همکاري ميان شرکت پرگس انگليس و شرکت مناطق نفت خيز جنوب امضا شد تا امکان دستيابي به توليد روزانه حداکثر 200 هزار بشکه نفت طي 10 سال آينده از ميدان کرنج فراهم شود. در صورت به قرارداد رسيدن اين موافقت نامه ، امکان دستيابي به توليد روزانه حداکثر 200 هزار بشکه و توليد تجمعي حدود 655 ميليون بشکه با هزينه هاي سرمايهاي مستقيم 1167 ميليون دلار و هزينههاي غيرمستقيم معادل 187 ميليون دلار فراهم خواهد شد. با اجراي کامل اين طرح، ضمن افزايش ظرفيت توليد نفت خام کشور، زمينه هاي اشتغال گسترده نيز در استان خوزستان ايجاد مي شود و بازار کار مناسبي به وجود خواهد آمد.
مهم ترين بخش هاي اين قرارداد کاري ، فشارافزايي مخزن تا فشار اوليه با افزايش حدود 3 برابري تزريق گاز نسبت به وضع کنوني، احداث ايستگاههاي تراکم و تزريق گاز با ظرفيت 800 ميليون فوت مکعب در روز، ساخت تاسيسات جمع آوري و انتقال گاز همراه با ظرفيت روزانه 280 ميليون فوت مکعب، ساخت کارخانه نمکزدايي با ظرفيت 110 هزار بشکه در روز، حفاري 35 حلقه چاه در مخازن آسماري و پابده (شامل چاههاي توليدي عمودي، انحرافي و افقي، مشاهده اي، تزريق گاز و تزريق پساب)، حفاري 2 حلقه چاه توصيفي در مخزن پرفشار گازي خامي با هدف ظرفيت سنجي توليد گاز از اين مخزن، تعمير 15 حلقه چاه با دکل و بهينه سازي چاهها و تاسيسات موجود است.
همچنين به منظور تهيه برنامه جامع ازدياد برداشت (EOR)، شبيه سازي و اجراي پايلوت در اين ميدان به مدت پنج سال صورت مي گيرد که در نتيجه اين مطالعات، اجراي پروژه جامع ازدياد برداشت، در صورت توافق طرفين انجام خواهد شد.
دستاورد اين موافقت نامه کم ارزش تر از امضاي قرارداد نيست
بيژن زنگنه، وزير نفت در جريان امضاي اين موافقت نامه ، ايران را کشوري صلح جو دانست و گفت: اصل ما همکاري با جهان و استفاده از فناوري روزآمد دنياست، انتظار داريم اتحاديه اروپا، عهدشکني آمريکا را جبران کند. وي با بيان اين که مذاکراتي طولاني در شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب براي امضاي اين موافقت نامه انجام شده است، افزود: دستاورد اين موافقت نامه را کم ارزش تر از امضاي قرارداد نمي دانم؛ زيرا راهي براي آينده باز شده است و ما مي توانيم براي توسعه ميدان کرنج، از سرمايه و فناوري خارجي استفاده کنيم. زنگنه با تاکيد بر اهميت توجه به مديريت پروژه در توسعه ميدان کرنج، در حال بهره برداري بودن اين ميدان را از جمله حساسيت هاي امضاي اين موافقت نامه برشمرد و افزود: قرار گرفتن تجهيزات و در حال توليد بودن اين ميدان، بحث توسعه آن را از ميدان هايي که هنوز توسعه نيافته اند، پيچيده تر کرده است.
وي اعلام کرد: هرگز خودمان را براي توسعه يک ميدان به يک شکل قرارداد محدود نمي کنيم، ضمن اين که توافقنامه امروز هم يک شاخه از قراردادهاي IPC بوده و بازپرداخت منوط به عملکرد ميدان است. زنگنه با بيان اين که امضاي اين نوع قرارداد (الگوي قراردادي شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب) يکي از نقاط قوت ماست، افزود: اين موضوع سبب انعطاف و توانمندي ما براي مذاکره مي شود، ضمن اين که اين قراردادها عليه يکديگر نيستند، بلکه مکمل هم هستند. وي افزود: البته امضاي قراردادهاي نفتي، تنها به اين روش ها محدود نيست و ما قرارداد بيع متقابل نيز امضا مي کنيم. وزير نفت با بيان اين که کنسرسيوم پرگس، در اين مدت عملکرد خوبي از خود نشان داده است، افزود: طي صحبتي که با مديران پرگس داشتم، به آنها گفتم که با توجه به شرايط کنوني ايران، آيا مي توانند توسعه اين ميدان را عملياتي و منابع مالي و تجهيزات را تامين کنند و آنها قول دادند که اين کار را انجام دهند. زنگنه همچنين از سفير انگليس در تهران که در آيين امضاي موافقت نامه توسعه ميدان کرنج حضور داشت، تشکر کرد و گفت: از دولت انگليس و کشورهاي اروپايي انتظار داريم از شرکت هاي اروپايي که قصد دارند قراردادهاي خود را به سرانجام برسانند، حمايت کنند.
انگليس، حامي شرکت هاي سرمايه گذار در ايران است
راب مک اير، سفير انگليس در مراسم امضاي اين موافقت نامه اعلام کرد که دولت اين کشور، کاملا حامي شرکت هاي انگليسي مايل و توانا براي تجارت و همکاري با ايران است.
وي درباره مواضع اخير دولت آمريکا درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت: ميان ما و شريکان اروپايي ما با آمريکا، اختلاف هايي وجود دارد.
سفير انگليس در تهران همچنين اعلام کرد: با توجه به ظرفيت بالاي بازار ايران، شرکت هاي خصوصي انگليسي براي سرمايه گذاري در ايران برنامه دارند.
به گفته مک اير، مذاکراتي براي حضور ديگر شرکت هاي انگليسي در ايران در جريان است؛ اما مجاز نيستم پيش از امضاي قرارداد نام اين شرکت ها را اعلام کنم.
توسعه کرنج محقق مي شود
بيژن عالي پور، مديرعامل شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب در مراسم امضاي اين موافقت نامه گفت: با امضا و اجراي قرارداد توسعه اي ميدان کرنج در قالب الگوي قراردادي اين شرکت، در مجموع 655 ميليون بشکه نفت طي 10 سال آينده در اين ميدان توليد مي شود.
وي افزود: در صورتي که توسعه اين ميدان در دستور کار قرار نگيرد، توليد تجمعي ميدان کرنج در 10 سال آينده 353 ميليون بشکه خواهد بود که در مقايسه با 655 ميليون بشکه مدنظر با فرآيند توسعه، بالغ بر 18 ميليارد دلار ارزآوري کمتري به همراه خواهد داشت. عالي پور، توليد تجمعي کرنج طي 40 سال آينده را با اجراي قرارداد توسعه اي، حدود 2 ميليارد بشکه اعلام کرد و گفت: دو شرکت درباره ميزان سرمايه گذاري، اجزاي طرح توسعه، ميزان تزريق گاز و توليد نفت براي دوره 10 ساله به توافق رسيدهاند و موافقت نامه حداکثر ظرف 2 ماه آينده به قرارداد منتهي مي شود. وي اعتبار برآورد شده براي اين پروژه را حدود 2/1 ميليارد دلار عنوان کرد.
عزم جدي پرگس براي امضاي قرارداد توسعه کرنج
کالين رولي، مديرعامل کنسرسيوم پرگس معتقد است که امضاي موافقت نامه اصولي (HOA) توسعه ميدان نفتي کرنج، بدون عزم جدي شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب و اين کنسرسيوم محقق نمي شد. وي اعلام کرد: براي موفقيت اين کنسرسيوم و رسيدن به موقعيت کنوني، عوامل زيادي دخيل بوده اند؛ اما همه اين عوامل بدون عزم جدي دو طرف به نتيجه مطلوبي نمي رسيد و امضاي رئوس توافق (HOA) توسعه و پشتيباني بهره برداري ميدان نفتي کرنج، بين شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب و کنسرسيوم پرگس، نتيجه عزم جدي دو طرف است.
مديرعامل کنسرسيوم پرگس تاکيد کرد که اين کنسرسيوم سرمايه گذاران، مديران و کارشناسان بسياري را گرد آورد تا بتواند موافقت نامه ياد شده براي توسعه ميدان کرنج را آماده کند. رولي يادآور شد: حضور وزير نفت، نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و مديران ارشد نفتي ايران در آيين امضاي موافقت نامه توسعه ميدان کرنج، نشانه تعهد طرف ايراني است.
وي همچنين به شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب، به دليل بهره مندي از کارشناسان سطح بالا که در مذاکرات مربوط به اين موافقت نامه مشارکت داشته اند، تبريک گفت.
ميدان کرنج که اثبات وجود نفت در آن به سال 1342 بازميگردد، داراي 11 ميليارد بشکه ذخيره نفت درجا در مخازن آسماري و پابده است. توليد از اين ميدان در سال 1343 آغاز شده و هماکنون روزانه بيش از 120 هزار بشکه نفت از آن برداشت ميشود. اين ميدان که در فاصله 110 کيلومتري جنوب شرق اهواز واقع شده، جزو ميدان هايي است که عمليات تزريق گاز با هدف ازدياد برداشت در آن، از سال 1371 آغاز شده و کماکان ادامه دارد.