توصيه هاي مقام معظم رهبري در ماه مبارک رمضان
آغاز ماه مبارک رمضان، در حقيقت عيد بزرگي براي مسلمانان است و جا دارد که مَؤمنين، ورود اين ماه را به هم تبريک بگويند و يکديگر را به استفاده هر چه بيشتر از اين ماه توصيه کنند.
چون ماه ضيافت الهي است. در اين ماه فقط مؤمنين و کساني که اهل ورود در اين ضيافتند، بر سر سفره پروردگار منّان و کريم مي نشينند. اين، غير از سفره عام کرم الهي است که همه انسان ها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهره مندند؛ اين سفره خواص و ضيافت خاصان پروردگار است.
در روايت داريم که درهاي آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ يعني رابطه قلبي انسان با خدا در اين ماه آسان تر از هميشه است. در روايت داريم که درهاي بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ يعني به برکت روزه و توجه و خشوعي که لازمه روزه است، فرصت و توفيق کار نيک براي انسان وجود دارد. البته فرصت به معناي تحقق آنچه انسان از آن فرصت جست وجو مي کند، نيست؛ اراده و دنبال گيري و خواست و حرکت ما را لازم دارد.
در هر حال اين فرصت وجود دارد و ما مي توانيم از آن بهره ببريم و استفاده کنيم.
معرفي کتاب و نرم افزار
کتاب «راهنماي جامع روزه داري، از ديدگاه دين و پزشکي»
اين کتاب شامل ده فصل است. در فصل اول، فلسفه روزه داري از ديدگاه قرآن، پيامبر اسلام (ص) و برخي ائمه معصومين (علهيم السلام) با استخراج از متون اسلامي و مذهبي بررسي شده است. فصل دوم مجموعه اي از سخنان گوهربار پيشوايان ما درباره روزه است. در فصل سوم، ماه رمضان، در آيين و فرهنگ هاي ديگر بررسي شده است. در فصل چهارم، روزه داران با تغذيه صحيح در ماه مبارک رمضان آشنا خواهند شد و در ادامه با تقسيم گروه ها و افراد مختلف براي روزه داري، روش و راه صحيح روزه گرفتن به خوانندگان ارائه مي شود. «روزه داري بيماران»، «رمضان و رژيم لاغري»، «ورزش روزه داران»، «توصيه هاي رمضاني» و «پرسش و پاسخ هاي رايج درباره روزه داري»، عناوين فصل هاي بعدي اين کتاب است.
ميهماني ملکوتي
ماه رمضان فرا رسيد؛ ماه خدا، ماه رحمت و آمرزش، ماه خودسازى، ماه قرآن، ماه عبادت و ماه رستگارى، ما بايد خود را براى ورود به ماه مبارك آماده سازيم و در اين ماه خدا به پرورش هر چه بهتر روحمان بپردازيم و آن را از آلودگى ها، ناپاكى ها، كژى ها و گناهانى كه طى يازده ماه مرتكب شده ايم، پاك سازى و تطهير کنيم. در ماه رمضان است كه روزى ها تقسيم و اجل ها ثبت و نوشته مى شود و زائران خانه خدا و ملاقات كنندگان با پروردگار، مشخص و معنا مي شوند و در آن شبى قراردارد كه برتر از هزار ماه است. امام صادق (ع) مي فرمايد: شب نوزدهم ماه رمضان، شب تقدير و شب بيست و يكم، شب قضا و شب بيست و سوم، شب تصويب امورى است كه در سال تحقق خواهد يافت و خداوند هر چه خواهد براى خلقش آن كند. پس بايد خود را كاملا آماده كنيم و خداى را سپاس بيکران گوييم كه عمرى دوباره به ما داد تا اين ماه پرفضيلت و شب قدر را درك كنيم و به فكر چاره اى براى خويشتن باشيم. با ورود به ماه مبارک رمضان، باران رحمت الهى همچون سيل بر سر ما فرود خواهد آمد؛ به شرط اينكه ما خويشتن را براى فراگيرى رحمت آماده سازيم و با نيايش كردن و دعا خواندن و استغفار کردن و بر فقرا و بيچارگان انفاق و به مؤمنان افطار دادن و خيرات و قرآن تلاوت كردن، خود را بسازيم و مورد قبول پروردگار قرار گيريم و رضايت ذات مقدسش را كسب كنيم و قلب امام زمان(عج) را از خود راضى و خشنود نگه داريم و منتظر فرجش باشيم.
ماه رمضان، ماه رحمت و مغفرت
در اين ماه پربركت، درهاى آسمان و بهشت به روى مؤمنان گشوده مي شود. درهاى رحمت و مغفرت را به روى توبه كنندگان و استغفاركنندگان مي گشايند. پس اگر مؤمنان به استقبال آن بشتابند و خود را آماده رحمت و مغفرت الهى بكنند و با خواندن قرآن و انفاق و كارهاى خير و پرهيز از گناهان به سوى آن روىآورند، بى گمان خداوند مغفرتش را از آنان دريغ نكند و دعاهايشان را مستجاب مي فرمايد. پيامبر اسلام (ص) مى فرمايند: اى مردم، ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به شما روى آورده است؛ ماهى كه نزد خدا بهترين ماه ها، روزهايش بهترين روزها، شبهايش بهترين شب ها و اوقاتش بهترين اوقات است. پيامبر رحمت و مغفرت در سخنى ديگر مي فرمايند: اين ماه همانند ديگر ماه ها نيست زيرا هرگاه به شما رو آورد، همراه با بركت و رحمت است و آنگاه كه به شما پشت كند، آمرزش گناهان را در بردارد. خداوند اين ماه را بر ساير ماه ها برترى بخشيد و ويژگى هايى به آن عطا فرمود و حرمت هاى بسيار و فضيلت هاى روشنى برايش قرار داد. آنچه در غير اين ماه حلال است، به احترام اين ماه، حرام و خوردن و آشاميدن را در آن منع كرد. وقت و زمان خاصى براى آن و يک شب آن را برتر از هزار ماه قرار داد و آن شب را شب قدر ناميد، شبى كه فرشتگان الهى و روح به اذن پروردگار در آن فرود مي آيند.
آثار روزه
يكى از ويژگى هاى ماه مبارك رمضان، روزه است. انسان روزه دار چون از خوردن و آشاميدن در طول روزامتناع مي كند، بى گمان احساس گرسنگى و تشنگى به او دست مي دهد و به فكر گرسنگان و فقيران مي افتد و شايد از اين راه توفيقى بيابد كه بر تهى دستان بيشتر ترحم كند و از اموال خدا داديش بر آنان انفاق کند كه اگر روزه نباشد، چنين احساسى به افراد مرفه دست نخواهد داد. امام صادق (ع) مي فرمايد: خداوندروزه را واجب كرد تا غنى و فقير با هم مساوى باشند، زيرا غنى رنج گرسنگى را لمس نكرده است تا به فقير رحم كند و ثروتمند، هر وقت چيزى را اراده كرده، قدرت به دست آوردن آن را داشته است. خدا خواسته است ميان بندگانش يكنواختى به وجود آورد و ثروتمند، طعم گرسنگى را بچشد و اگر جز اين بود، ثروتمند بر مستمند و گرسنه ترحم نمى كرد.
وانگهى روزه انسان را به گونه اى مي سازد كه بيشتر به هدف آفرينش پى ببرد و بداند كه آفريده نشده است تا غذاهاى نيكو او را از مسئوليت هاى بزرگش باز دارد، بلكه خداوند مي خواهد او خود را چنان پرورش دهد كه قدرت مقابله با هرگونه مشكلى را در زندگى داشته باشد و از عهده مسئوليت هاى سنگينى كه رفاه طلبان و متنعمان از انجام آن عاجزند، به سادگى برآيد. آدمى با روزه دارى كه امساك از خوردن و آشاميدن و خوددارى از برخى چيزهاي ديگراست، در واقع با خواهش هاى نفسانى مي جنگد و در برابر غريزه هاى كم ارزش خود مقاومت مي كند و جان را از قيد حكومت و سلطه هوس ها و خواهش ها مي رهاند. پيشوايان اسلام فرموده اند: بهترين مردم كسى است كه با هواى نفس مبارزه كند و نيرومندترين آنان كسى است كه بر آن پيروز شود.
روزه و بازدارندگى از گناه
روزه گرفتن، تنها امساك از خوردن و آشاميدن نيست بلكه خوددارى از گناه است. پيامبر گرامى اسلام (ص) در خطبه اش براى ورود در اين ماه فرمود: بهترين اعمال، پرهيز از گناهان و محرمات الهى است. پس انسان روزه دار همان گونه كه از مباحات، امساك و امتناع مي كند، به طريق اولى بايد از هرگونه حرام و حتى موارد شبهه اى پرهيز كند. تقوا و پرهيزگارى در تربيت و سازندگى و شخصيت يك مسلمان نقش بسيار مهمى دارد؛ از اين روست كه قرآن مجيد روزه گرفتن را عاملى براى پرهيزكارى مي داند و با جمله لعلكم تتَّقوُن يادآور مي شود كه روزه نقش فراوانى در ايجاد و تقويت روحيه تقوا و پرهيزكارى دارد. پيامبر بزرگوار اسلام (ص) در خطابه اى كه فضيلت هاى ماه رمضان را براى مسلمانان بيان فرمود، در پاسخ به سوال امام على (ع) كه پرسيدند: بهترين اعمال در اين ماه چيست؟ فرمودند: الوَرَعُ عَنْ مَحارِمِ اللَّه: اجتناب و پرهيز از گناهان. روزه دار با به كار بستن دستورهاي الهى كه شرط كمال است، روح تقوا را در خود زنده مي كند و اين مراقبت ثمربخش، در ماه مبارك رمضان بسيار آسان تر است چرا كه گرسنگى و تشنگى و ديگر محدوديت هاى روزه، شعله هاى سركش غرايز حيوانى و هوس ها را تا حد چشم گيرى خاموش مي سازد و با مراقبت و تمرين پياپى در يك ماه، نيروى بازدارنده از گناه در انسان به وجود مي آيد و خصلت خوددارى در او ريشه مى گيرد و رشد مى كند و او با گذراندن اين برنامه يك ماهه، توفيق مي يابد كه پس از ماه روزه نيز، پرهيزكار باقى بماند. بر اين اساس است كه در دعاى روز ششم از خداوند مي خواهيم: پروردگارا، مرا با ارتكاب نافرمانى ات، خوار مگردان و به ضرب تازيانه انتقامت كيفر مكن و مرا از موجبات خشم خود، دور گردان، به حق احسان و نعمت هايت اى منتهاى خواسته و آرزوى خواستاران.
تقويم رمضان
دهم ماه رمضان
1- در سال 60 هـ جمعى از كوفيان نامه هاى مردم كوفه را براى حضرت امام حسين(ع) آوردند.
2-وفات حضرت خديجه(عليها السلام)
آن حضرت نخستين همسر پيامبر(ص) بود، و تا خديجه(عليها السلام) زنده بود نبى گرامى اسلام(ص) همسرى اختيار نفرمود. سبقت به اسلام و خدمات آن حضرت به پيامبر(ص) زيادتر از آن است كه ذكر شود. در فضيلت آن حضرت همين بس كه والده مكرمه حضرت صديقه طاهره(عليها السلام) است و همه ذرارى پيامبر(ص) به ايشان منتهى مى شوند. آن حضرت اولين بانويي است كه پيامبر(ص) را تصديق کرد، و اول بانويي است كه در مكه با رسول خدا(ص) نماز جماعت خواند، و اول بانويي است كه ايمان خود را در مكه در ميان مشركين اظهار نمود، و اول بانويي است كه در مقابل دشمن از رسول خدا(ص) دفاع کرد و تمام اموال خود را به پيامبر(ص) بخشيد و اول بانويي است كه ايمانش با قبول ولايت اميرالمؤمنين(ع) به درجه كمال رسيد. روزى پيامبر(ص) حضرت خديجه (عليها السلام) را خواست و در كنار خود نشانيد و فرمود: اين جبرئيل است و مى گويد: براى اسلام شروطى است كه عبارتند از: اقرار به يگانگى خداوند متعال، اقرار به رسالت رسولان، اقرار به معاد و اصول اين شريعت و احكام آن، اطاعت از اولى الامر و ائمه طاهرين از فرزندان او يكى بعد از ديگرى با برائت از دشمنان ايشان. خديجه (عليها السلام) به همه آنها اقرار کرد و ائمه طاهرين به خصوص اميرالمؤمنين(ع) را تصديق كرد. پيامبر(ص) فرمود: «هو مولاك و مولى المؤمنين و امامهم بعدى» : يعنى «على مولاى تو و مولاى مؤمنان بعد از من و امام ايشان است». آنگاه از خديجه(عليها السلام) در قبول ولايت اميرالمؤمنين(عليه السلام) عهد مؤكد گرفت. سپس رسول خدا(ص) يكي از اصول و فروع دين حتى آداب وضو و نماز و روزه و حج و جهاد و صله رحم و واجبات و محرمات را بيان فرمود.سپس پيامبر(ص) دست خود را بالاى دست اميرالمؤمنين(ع) و خديجه(عليها السلام) دست خود را بالاى دست رسول خدا(ص) نهاد و به اين ترتيب با اميرالمؤمنين(ع) بيعت کرد.
دوازدهم ماه رمضان
در اين روز در سال اول هجرت رسول گرامى اسلام(ص) بين اصحاب خويش عقد اخوت بست، و اميرالمؤمنين(ع) را برادر خود معرفي کرد.
سيزدهم ماه رمضان
در سال 95 هـ در چنين روزى، ظالم سفاك پليد، حجاج بن يوسف ثقفى به هلاكت رسيد.
چهاردهم ماه رمضان
در سال 67 هـ در چنين روزى مختار بن ابى عبيده ثقفى به شهادت رسيد، مزار او كنار مرقد حضرت مسلم(ع) در انتهاى مسجد كوفه است.
پانزدهم ماه رمضان
شب نيمه ماه رمضان سال سوم هـ دومين امام شيعيان حضرت ابومحمد حسن بن على بن ابى طالب(ع) در شهر مدينه به دنيا آمد.
القاب آن حضرت: سيد، سبط، امين، حجت، برّ، نقى، زكى، مجتبى، زاهد.
در روز هفتم ولادت آن حضرت، مادرش فاطمه زهرا(عليها السلام) آن مولود مبارك را در پارچه حريرى كه جبرئيل(عليه السلام) آن را براى پيامبر(ص) از بهشت آورده بود، پيچيد و خدمت رسول گرامى اسلام(ص) آورد و آن حضرت نام مباركش را حسن نهاد و گوسفندى براى حضرتش عقيقه کرد.
بهار قرآن
با فرا رسيدن ماه مبارک رمضان، جامعه اسلامي ما توجهي ويژه به قرآن مبذول مي دارد. «لکل شيء ربيع و ربيع القرآن شهر رمضان» اما نکته اي که گاهي از آن غفلت مي شود، اين است که قرآن مي خوانيم، اما آداب تلاوت را رعايت نمي کنيم. مقصوداز آداب، تجويد و صوت و لحن نيست که آن نيز در جاي خود ارزشمند است، بلکه منظورآدابي است که رعايت آنها باعث نتيجه بخش شدن تلاوت قرآن مي شود. يکي از مهمترين آداب تلاوت، تدبر در آيات الهي است . قرآن کريم مي فرمايد: «كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ »؛ [اين] کتابى مبارک است که آن را به سوى تو نازل کردهايم تا در [باره] آيات آن بينديشند و خردمندان پند گيرند. نيز مي فرمايد: « أَفَلَا يَتدبّرونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا » آيا به آيات قرآن نمىانديشند؟ يا [مگر] بر دلهايشان قفل هايى نهاده شده است؟ از امام اميرالمومنين (ع) روايت داريم که مي فرمايند: «الا لا خير في قرائة ليس فيها تدبّر، الا لا خير في عبادة ليس فيها تفقه»؛ آگاه باشيد که هيچ خيري در تلاوتي که در آن تدبّر نباشد، نيست؛ آگاه باشيد که هيچ خيري در عبادتي که در آن معرفت اندوزي نباشد، نيست.
زلال احکام
استفتائات روزه
پرسش: دخترانى که تازه به سن تکليف رسيده اند و روزه گرفتن بر آنها اندکي دشوار است، چه حکمى دارند؟ آيا سن بلوغ شرعى دختران اکمال سال قمرى است؟
پاسخ: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تکميل سال قمرى است که در اين هنگام روزه بر آنها واجب است و ترک آن به مجرد بعضى از عذرها جايز نيست، ولى اگر روزه گرفتن براى ايشان ضرر داشته باشد يا تحمل آن برايشان همراه با مشقت زياد باشد، افطار براى آنها جايز است.
با فرزانگان
سيره عملي امام خميني(ره)
در ماه رمضان
حضرت امام (ره) توجهي ويژه به ماه رمضان داشته و ملاقاتهايشان را در ماه رمضان تعطيل مىكردند و به دعا و تلاوت قرآن و... مىپرداختند و خودشان مىگفتند: «خود ماه مبارك رمضان، كارى است»
يكى از ياران امام، در اين باره گفته است: در اين ماه، ايشان شعر نمىخواندند و نمىسرودند و گوش به شعر هم نمىدانند. خلاصه، دگرگونى خاصى متناسب با اين ماه در زندگى خود ايجاد مىكردند، به گونهاى كه اين ماه را سراسر، به تلاوت قرآن مجيد و دعا كردن و انجام دادن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپرى مىكردند. ايشان، هنگام سحر وافطار، بسيار كم مىخوردند، به گونهاى كه خادمشان فكر مىكرد كه امام(ره) چيزى نخورده اند!
عبادت و تهجد
از جمله برنامههاى ويژه حضرت امام (ره) در ماه مبارك رمضان، عبادت و تهجد بود. امام (ره) عبادت را ابزار رسيدن به عشق الهى مىدانستند و به صراحت بيان مىكردند كه در وادى عشق، نبايد به عبادت به چشم وسيلهاى براى رسيدن به بهشت نگريست.
بيشتر آشنايان امام(ره) نقل مىكنند كه ايشان از جوانى، نماز شب و تهجد، جزء برنامههايشان بود. برخي نزديكان ايشان مىگفتند وقتى در ظلمت و تاريكى نيمه شب، آهسته وارد اتاق امام مىشدم، معاشقه ايشان را با ايزد احساس مىكردم و مىديدم كه با خضوع و خشوعى خاص، نماز مىخواندند و قيام و ركوع و سجود را بجا مىآوردند كه وصف ناپذير بود. با خودم فكر مىكردم كه شب امام، حقيقتا ليلة القدر است.