تقدیر از وزارت نفت برای حمایت از دانش بنیان ها و تولید بار اول اقلام راهبردی
شاگرد اولی در دو سال پیاپی
مشعل صنعت نفت همواره در مسیر روزآمدی دانش های جدید و به روزرسانی تجهیزات و دستاوردهای صنعتی قرار داشته و این مهم، الزامی جدایی ناپذیر در این صنعت به شمار می آید. دست کم در دو دهه اخیر که صنعت نفت با تحریم های همه جانبه و مستقیم مواجه بوده، این تلاش برای دستیابی به دانش و فناوری و به روزرسانی، از اهمیت بیشتری برخوردار شده است.
شروع برنامه ساخت داخل، ساخت بار اول و حمایت از سازندگان داخلی درصنعت نفت، از دو دهه قبل با مهندسی معکوس و ارتقای دانش فنی ازسوی کارفرمایان نفتی و پیمانکاران شروع شد و امروز به یکی از اصلی ترین برنامه های صنعت نفت تبدیل شده و دستاوردهایی بی نظیر برای آن به همراه داشته است.
با شروع به کار دولت سیزدهم، وزارت نفت جهشی قابل توجه درحوزه ساخت داخل داشته و به نوعی در میان دستگاه های متولی در کشور پیشتاز بوده است. شرکت های مرتبط با ساخت بار اول صنعت نفت، با حمایت هایی که از سوی وزارت نفت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهوری، انجمن های تخصصی و ارگان های مرتبط داشته اند، رکوردی قابل توجه را در ساخت بار اول تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت رقم زده اند؛ به نحوی که تعداد قراردادهای ساخت بار اول وزارت نفت در دو سال گذشته به ۵۱ مورد به ارزش ۶۲ میلیون دلار رسیده است.
موثرترین راهبرد حفظ عزت و استقلال ملی
سال گذشته که معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری از وزارت نفت بابت حمایت از دانش بنیان ها و کسب رتبه نخست تولید اقلام راهبردی و ساخت بار اول قدردانی و این مجموعه را شاگرد اول در میان سازمان های دولتی اعلام کرد، تازه یک سال از عمر دولت سیزدهم گذشته بود، اما این تایید و تشویق به واسطه عملکرد وزارت نفت در سال دوم هم ادامه داشت و تکرار شد. روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهوری اخیرا در نامه ای به جواد اوجی، وزیر نفت، از وزارت نفت برای همکاری در اجرای قانون تولید بار اول موضوع بند الف ماده ۱۰ قانون جهش تولید دانش بنیان قدردانی کرد. در این نامه، دهقانی فیروزآبادی با اشاره به اینکه تکیه بر توان شرکت های دانش بنیان برای تأمین خدمات تجهیزات و فناوری های کلیدی مورد نیاز صنایع کشور، یکی از اصلی ترین و مؤثرترین راهبردهای تحقق اقتصاد مقاومتی مقابله با تحریم ها، رفع وابستگی و حفظ عزت و استقلال ملی است، تاکید کرده است که در این زمینه اقدام های ارزشمندی در وزارت نفت انجام گرفته است. وی در ادامه این نامه از همکاری وزیر نفت، اعضای کارگروه تولید بار اول وزارت نفت و مدیران شرکت های تابعه با این معاونت در مسیر اجرایی سازی قانون تولید بار اول و کسب رتبه نخست در میان کلیه وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی کشور طی دوره چهارم اجرای این برنامه (شهریور ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲) تشکر و قدردانی کرده است. وزارت نفت در این دوره موفق به دریافت ۱۷ ابلاغیه ترک تشریفات به ارزش ۱۰۱ میلیون دلار و عقد ۳۴ میلیون دلار قرارداد قطعی تولید بار اول با شرکت های دانش بنیان شده که در این رابطه شرکت ملی نفت ایران با عقد ۶ قرارداد تولید بار اول شرکت پیشرو ذیل آن وزارتخانه در بهره مندی مؤثر از این قانون بوده است. همچنین در طول چهار سال اجرای برنامه تولید بار اول، شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی به واسطه دریافت بیشترین تعداد ابلاغیه های تولید بار اول انعقاد بیشترین تعداد قراردادهای تولید باراول و نیز بیش ترین تعداد طرح های تولید بار اول خاتمه یافته، جایگاه برترین کارفرما را به خود اختصاص داده است.
۱۶۰ میلیون دلار قرارداد
آنچه در ساخت بار اول در صنعت نفت به عنوان صنعتی دانش محور و پیشرو اهمیت دارد این است که زمینه های این حرکت پیشبرانه به شکلی زمینه ای در بدنهاین صنعت وجود دارد و به عبارتی همه آنچه برای این تحول مورد نیاز است، در درون آن موجود است. زیرساخت های اجرایی، بدنه متخصص و اعتباراتی که از بالادست یعنی دولت تامین می شود و از همه مهم تر، اعتماد به نیروهای داخلی؛ همه و همه در این سال ها در صنعت نفت وجود داشته است، اما یک جریان و اهتمامی همه جانبه برای شروع این حرکت وجود نداشت. خوشبختانه در دولت سیزدهم این فضا فراهم شد و به همین دلیل بودکه در دو سال اخیر از ظرفیت شرکت های دانش بنیان بیش از سایر بخش ها استفاده شد.
رضا اسدی فرد، معاون توسعه شرکت های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری با اشاره به این زیرساخت و سابقه در وزارت نفت گفته است: وزارت نفت دولت سیزدهم در این زمینه پروژه هایی را که سال ها روی زمین مانده بود و عدم النفع آنها به چندین میلیون بشکه نفت خام می رسید، فعال و در عین حال و به فعال شدن شرکت های دانش بنیان کمک کرده است.
معاون توسعه شرکت های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری با اشاره به تولید بار اول در کشور نیز اظهار کرده است: در این زمینه همواره وزارت نفت رتبه نخست را داشته و از شهریورماه ۱۴۰۱ تا پایان شهریورماه ۱۴۰۲ شرکت ملی نفت ایران فعال ترین زیر مجموعه وزارت نفت در استفاده از ظرفیت تولید بار اول بوده است. اسدی فرد با اشاره به اینکه ۳۸۰ پروژه به ارزش ۲۴۳ میلیون دلار برای ساخت بار اول وجود داشته که بررسی، تصویب و ابلاغ شده است، تصریح کرده است: از این تعداد ۱۳۶ میلیون دلار در قالب ۹۲ پروژه اجرایی، ۲۰ قرارداد تکمیل و بهره برداری از آن آغاز شده است. وی با تأکید بر اینکه در ساخت بار اول طی چهار دوره گذشته رشدی مطلوب داشته ایم، افزوده است: از ۲۴۳ میلیون دلار قرارداد حدود ۱۸۰ میلیون دلار در دولت سیزدهم بوده و ۱۶۰ میلیون دلار آن طی یک سال گذشته انجام شده است. معاون توسعه شرکت های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفته است: در صنعت نفت شاهد رشد هستیم؛ به طوری که در دوره چهارم ۱۳۰ قرارداد مربوط به وزارت نفت بوده است که از افزایش 2.5 برابری در مقایسه با دوره سوم آن حکایت دارد.
رمز موفقیت در ساخت بار اول
صنعت نفت در چند سال اخیر و همزمان با تحریم های همه جانبه ای که هدفی جز خم کردن کمر این صنعت نداشت، تلاش کرد تا نیازهای فناورانه را در درون بدنه خود تامین کند و به همین دلیل پیش از هر گونه ابلاغیه و دستور عملی به شکلی خودکار به سمت بومی سازی دانش فنی و تجهیزات مورد نیاز و ساخت بار اول قطعات مورد نیاز حرکت کرده است. به همین دلیل بسیاری از موضوع ها و دستورعمل هایی که دولت سیزدهم در دو سال گذشته ابلاغ کرده و مورد تاکید قرار داده است، در وزارت نفت با سرعتی بیشتر پیش می رود. وزارت نفت از چند سال قبل تاکنون همه زمینه های حقوقی و اداری را که مانع حرکت مجموعه های دانش بنیان و فناور می شد، تا حد زیادی حذف کرد و بنا بر اعلام معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، بیش از ۷۰ درصد مجوزهای مرتبط با ساخت باراول تجهیزات، مربوط به صنعت نفت بوده است. از سوی دیگر یکی از ویژگی های مهم بدنه صنعت نفت، یعنی جوان گرایی و باز گذاشتن فضا برای نیروهای نخبه و جوان این است که در حرکت به سمت تولید ساخت بار اول و بومی سازی تجهیزات، سهم قابل توجهی داشته است. بخش زیادی از اقدام هایی که از سوی شرکت های فناور و نوآور و دانش بنیان صورت می گیرد، با مشارکت جوانان نخبه ای است که به نحوی با صنعت نفت ارتباط دارند. جوان گرایی یکی دیگر از امتیازهای صنعت نفت به شمار می رود که در حوزه ساخت داخل و بومی سازی انواع تجهیزات و دانش فنی به کار این صنعت آمده است. می توان گفت که حرکت در مسیری نو و تجربه نشده با احتمال خطر و خسارت، آن هم در پروژه هایی که یک سر آن با اعتبارات دولتی سروکار دارد، نیاز به مدیرانی جسور و شجاع دارد و این ویژگی را معمولا در میان مدیران جوان می توان یافت که صنعت نفت از آنها کم ندارد.