در کنار آهن گداخته و زير نور آفتاب سوزان
اينجا گاز يعني همـه چيـز!
مشعل نام نفت، نخستين بار در ايران از اين منطقه بر سر زبان ها افتاد و فوران چاه شماره يک؛ مسجد سليمان را به شهر نخستين هاي خاورميانه تبديل کرد. فوران اين منبع انرژي راهبردي در مسجد سليمان که هفته گذشته (پنجم خرداد) سالروز 110 سالگي خود را پشت سر گذاشت، زندگي اهالي اين منطقه را با نفت آميخته کرد و اين مردم، نخستين ايرانياني بودند که از نعمت و نقمت طلاي سياه بهره مند شدند. با بهره برداري از اين چاه نفت در جنوب کشور، زمينه توسعه بيش از پيش اقتصادي و اجتماعي مردم اين منطقه فراهم شد و آنها به شکل هاي مختلف از اين مزايا بهره مند شدند. ارائه خدمات به اهالي اين مناطق از ابتداي فعاليت صنعت نفت در جنوب در دستور کار بود و با گذر زمان، انتظار اجراي مسئوليت هاي اجتماعي در اين منطقه همچنان به قوت خود باقي مانده است. پس از سال ها، اين منطقه که روزي تنها توليد کننده نفت و گاز کشور بود، با توسعه زيرساخت هاي صنعتي، هم اکنون به يکي از مصرف کنندگان انواع منابع انرژي تبديل شده است. منطقه يک عمليات انتقال گاز، به عنوان يکي از مناطقي که مرکز آن در ميانکوه شهرستان اميديه استان خوزستان قرار دارد، افزون بر مسئوليت سازماني، وظيفه اجراي بخشي از تعهدات سازمان هاي ديگر را نيز به عهده دارد. افزون بر وظيفه ذاتي اين منطقه که نگهداري و بهره برداري از خطوط انتقال و ايستگاه هاي تقويت فشار گاز است، يکي از چالش هاي مهمي که در منطقه يک عمليات انتقال گاز وجود دارد، انجام وظايفي است که براساس نظام برنامه ريزي کشور به عهده ساير وزارتخانه هاست.
منطقه مسکوني ميانکوه در مجموع 13 هزار نفر جمعيت دارد که از اين تعداد، تنها سه هزار نفر شرکتي هستند، بااين حال، تامين آب، دفن زباله، فاضلاب، مديريت پسماند، تعمير، نگهداري و سرويس مدارس،نگهداري و مديريت جاده ها و فضاي سبز، فعاليت هاي خدماتي و... به عهده اين منطقه و پالايشگاه گاز بيدبلند قرار دارد.
سال گذشته در مجموع 150 ميليارد ريال اعتبار، براي ارائه خدمات يادشده از سوي منطقه يک عمليات انتقال گاز و شرکت پالايش گاز بيدبلند، هزينه شده است. تخصيص اين ميزان اعتبار در حالي است که خدمات ارائه شده ارتباطي با ساختار سازماني و وظايف اين منطقه ندارد و براي آن سازمان هايي مختلف تعريف شده است. اين وظايف درحالي به عهده منطقه قرار گرفته که هيچ گونه ساختار سازماني در اين زمينه وجود ندارد. خوشبختانه با همراهي و همکاري فرمانداري شهرستان اميديه و استانداري خوزستان، اخيرا اقدام هايي انجام داده ايم و زمينه هاي مناسبي براي تبديل ميانکوه به شهر انجام شده است. در اين زمينه، مکاتبات لازم و فعاليت هاي کارشناسي در وزارت کشور انجام شده است. اگر هرچه زودتر شهرداري افتتاح نشود، معضلات پيچيده تر و سخت تر از گذشته خواهد شد. منطقه يک عمليات انتقال گاز که زمان آغاز به کار آن به نخستين سال هاي شکل گيري صنعت گاز بازمي گردد، در طول سال هاي گذشته با توجه به توسعه صنايع فولاد، پتروشيمي و تزريق گاز به ميدان هاي نفتي براي افزايش برداشت نفت، در استان خوزستان، حساسيت فعاليت اين منطقه را دو چندان کرده است. پيش از اين، توليد اين مناطق به سوي ديگر استان ها هدايت مي شد و اين درحالي است که در سال هاي گذشته با راه اندازي صنايع عمده پتروشيمي، نيروگاه ها، کشت و صنعت و فولاد در خوزستان، اين استان به يکي از بزرگ ترين مصرف کنندگان گاز بدل شده است.
منطقه يک، تنها منطقه اي است که در مرکز استان شعبه ندارد، اين منطقه با بيش از سه هزار کيلومتر خط لوله در سايزهاي مختلف از دو تا 56 اينچ وظيفه انتقال پايدار گاز در استان خوزستان و بخش هايي از استان هاي کهگيلويه و بويراحمد و ايلام را به عهده دارد. افزون بر خطوط انتقال گاز، وظيفه تعميرات و بهره برداري از هشت ايستگاه تقويت فشار گاز، 197 شيرخانه بين راهي، 119 ايستگاه حفاظت کاتديک و هفت ايستگاه تقليل فشار گاز را به عهده داريم.
تزريق 2 ميليارد مترمکعب گاز به ميدان هاي نفتي
مدير منطقه يک عمليات انتقال گاز درباره حجم انتقال گاز از سوي اين منطقه مي گويد: در دوماه امسال، 6 ميليارد مترمکعب گاز از سوي اين منطقه منتقل و به مراکز هدف تحويل شده است. در بازه زماني يادشده، دو ميليارد مترمکعب گاز نيز به ميدان هاي نفتي منطقه تزريق شده است. پيمان خضرائي، درباره پيشرفت اجراي طرح جامع خوزستان مي گويد: در گذشته سمت جريان گاز از خوزستان به مرکز کشور بود. هم اکنون درعين حال که مقداري از گاز به ديگر استان ها ارسال مي شود، در آينده با توجه به اجراي خط ششم سراسري و برنامه ريزي براي احداث خط نهم سراسري، خوزستان به کريدور عبور گازهاي توليدي در عسلويه بدل مي شود. به گفته وي، همراه با اين تحول ها، طرح جامع خوزستان مطرح و در هيئت مديره شرکت ملي گاز ايران تصويب شده است. براساس اين طرح، خطوط قديمي و فرسوده جمع آوري و خطوط اصلي جايگزين آنها مي شود. به تناسب اين برنامه ها، تغيير ساختار نيز خواهيم داشت و در ساختار سازماني خود نياز به بازآرايي وجود دارد. از سيستم هاي نوين همچون BOT که نوعي از ساخت و بهره برداري است نيز، در برخي خطوط و ايستگاه هاي در حال احداث بهره گرفته شده است. هم اکنون سه ايستگاه بسيار مهم در استان خوزستان در حال احداث داريم و اميدواريم سال آينده همه اين ايستگاه ها به بهره برداري برسد. ايستگاه هاي ديگر از جمله شوشتر نيز در برنامه قرار دارد و با احداث خط نهم سراسري نيز چهار ايستگاه تقويت فشار احداث خواهد شد.
توسعه شبکه انتقال گاز غرب کشور
در ادامه مدير پيشين منطقه يک عمليات انتقال گاز مي گويد: مي افزايد: در سال هاي اخير، خطوط 56 اينچ پنجم و ششم سراسري از اين منطقه عبور کرده و گازهاي منطقه عسلويه را براي مصرف استان هاي خوزستان و غرب کشور انتقال مي دهد. نجف بلالي با اشاره به ويژگي هاي عملياتي منطقه يک تاکيد مي کند: کار با فشارهاي متفاوت و مختلف از جمله ويژگي هاي اين منطقه به شمار مي آيد. بخشي از منابع گاز اين منطقه از عسلويه، بخشي از شرکت پالايش گاز بيدبلند، مسجد سليمان و مقداري نيز از ان جي ال هاي مناطق نفت خيز تامين مي شود که فشار و مشخصات فيزيکي اين گازها با يکديگر متفاوت است. با توجه به توسعه زيرساخت هاي گازرساني، گستره اهواز تا دزفول و دزفول تا کوهدشت خط 56 اينچ ششم سراسري به طول 282 کيلومتر از سوي اين منطقه تزريق گاز شده و به بهره برداري رسيده است. افزون بر اين گستره ها، سال 96، خط لوله گاز صادراتي به عراق به طول 148 کيلومتر از اهواز تا مرز شلمچه را گازدار کرده ايم و آماده ارسال گاز هستيم. 20 کيلومتر از خط لوله 42 اينچ انتقال گاز ترش ايستگاه موندني زاده به پالايشگاه بيدبلند نيز امسال گازدار شد و به بهره برداري رسيد.
بي توجهي به حريم خطوط و ايجاد خسارت کلان
بلالي در ادامه با اشاره به چالش هاي حريم خطوط لوله انتقال گاز تاکيد مي کند: در سال هاي گذشته به دليل توسعه شهرها و روستاها و انجام فعاليت هاي عمراني، به مقوله حريم بي مهري شده و در صورتي که به اين موضوع توجه نشود، سبب ايجاد خسارت مي شود؛ از اين رو انتظار داريم که بيش از پيش همه ارگان ها به ويژه مردم در روستاها در کنار خطوط لوله از کشت و احداث ساختمان پرهيز کنند. افزون بر گشت هاي حراست و پيگيري از سوي واحد حراست، از سيستم GIS نيز براي کنترل حريم استفاده مي کنيم. از طرفي، پاسخ استعلام ها حداکثر يک ساعته حاضر مي شود که اين موضوع در زمينه حفظ حريم، کمک شاياني در جلوگيري از ساخت ابنيه داشته است. از سوي ديگر، اداره مجموعه اي با سه نظام استخدامي و پرداختي نيز يکي از چالش هاي منطقه در حوزه منابع انساني است که اين موضوع، کار را بر مديران دشوار مي کند. وي درباره اينکه شرکت انتقال گاز ايران براي دستيابي به جايگاه واقعي خود بايد چه فعاليتي انجام دهد، مي گويد: از لحاظ ساختار سازماني، توجه خوبي به پالايشگاه و گاز استاني شده است. در قالب شرکت اداره شدن داراي اختيارات خاص خود است، درعين حال که چالش خاص خود را دارد ، اما به مراتب از مديريت پراکنده که خطوط انتقال گاز دچار آن هستند، راحت تر است. محدوده تحت پوشش منطقه شامل چند استان مي شود و با مقام هاي اين استان ها بايد هماهنگي هاي لازم انجام شود، اما جايگاه و توجه سازماني و اختيارهايي که لازمه اين کار است، در مناطق وجود ندارد و به صورت جدي بايد توجه ويژه به تغيير ساختار در اين مناطق شود. از لحاظ اختيارات مالي و بودجه بندي نيز، بايد تدابيري انديشيده شود. بلالي با اشاره به فعاليت هاي اين منطقه در حوزه اقتصاد مقاومتي تاکيد مي کند: براساس برنامه هايي که ابلاغ شده، وزارت نفت يکي از پيشرو ترين وزارتخانه ها در حوزه اقتصاد مقاومتي بوده و به ويژه سال گذشته فعاليت هاي خوبي انجام داده است.
مدير پيشين منطقه يک عمليات انتقال گاز در پايان با قدرداني از همکاران اين منطقه مي گويد: از همکاران بسيار خوب خود در منطقه عملياتي به صورت ويژه قدرداني مي کنم. اين کارکنان، در دماي 54 درجه بالاي صفر و در ماه مبارک رمضان در کنار آهن گداخته و زير نور آفتاب سوزان، براي تامين پايدار گاز مشترکان، همه سختي ها را تحمل مي کنند.