9 پروژه پژوهشي در مناطق نفتخيز به گام هاي نهايي رسيده اند
آمادگي تحقيقاتي براي تجاري سازي
مشعل توسعه دانايي محور از ارکان چشم انداز بيست ساله کشور به شمار مي رود و نقش پژوهش در اين مسير انکارناپذير است، يکي از محورهاي مهم و تاثير گذار در پيشرفت و توسعه پايدار هر کشور محسوب مي شود که افزون بر توسعه اقتصادي، رفاه اجتماعي را نيز به همراه دارد. يافته هاي پژوهشي در ارتقاي کيفيت زندگي بشر و توسعه رفاه جامعه و تحولات اقتصادي و اجتماعي بين المللي نقش بسزايي ايفا مي کنند. نقش پژوهش در توسعه همه جانبه پايدار چنان برجسته و انکارناپذير است که مي توان آن را نيروي محرک توسعه در تمام حوزه ها از جمله فرهنگ، اقتصاد، سياست و جامعه دانست. به منظور ايجاد توانمندي داخلي، رفع موانع صنعتي، جلوگيري از خروج ارز از کشور و سودآوري، گا م هاي موثري در وزارتخانه ها و سازمان هاي مختلف برداشته شده که يکي از آنها شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب است که توانسته 9 پروژه مهم تحقيقاتي صنعت نفت را آماده تجاري سازي کند.
باقر پورقاسم، رئيس پژوهش و فناوري شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب، گفت: تاكنون 4 پروژه پژوهشي و تحقيقاتي اين شركت به مرحله تجاري سازي رسيده است كه شامل ساخت توربين گازي سولار سنتار مدل 4502T ، ساخت مته حفاري دندانه اي با انجام مطالعات راهبردي و به كارگيري فناوري هاي نوين، توليد پنج قلم افزايه هاي سيمان حفاري و توليد دوغاب سيمان سبک و فوق سبک براي سيمانکاري پشت آستري 7 اينچ 10 حلقه چاه مارون است.
آماده تجاري سازي
پور قاسم با اشاره به 9 پروژه پژوهشي در اين شرکت که آماده تجاري سازي است گفت: افزون بر پروژه هاي ياد شده، هم اكنون پروژه هاي پژوهشي جاري و پايان يافته اين شركت، آماده تجاري سازي است. وي افزود: اين پروژه ها شامل توسعه تله متري در حفاظت خطوط لوله زيرزميني، توليد نانوسيالات به منظور به کارگيري در مبدل هاي حرارتي و برج هاي خنک کننده با هدف افزايش راندمان انتقال حرارت، توليد نيمه صنعتي نانوعايق حرارتي، توليد نمونه آزمايشگاهي و ميداني مواد كندكننده خوردگي از نوع محلول در هيدروكربور براي تزريق مستمر سطحي در خطوط لوله (دوفازي) و ايستگاه تقويت فشار (سه فازي) و توسعه و برنامه نويسي نرم افزار تحليل داده هاي نمودار توليد (PLT) است. پورقاسم، تهيه نرم افزار شبيه سازي، تدوين دانش فني و ساخت يك پايلوت سيار نمكزداي الكترواستاتيك به منظور ارزيابي و بهينه سازي واحدهاي نمكزدايي موجود و ارزيابي اوليه مواد تعليق شكن، توسعه فيلتراسيون غشايي در تصفيه پساب واحد نمكزدايي با قابليت تزريق در چاه، استفاده از روش هاي جديد براي پاكسازي زمينهاي آلوده به مواد نفتي اطراف تاسيسات نفت و گاز (با تاكيد بر استفاده از پوشش هاي گياهي) و ارزيابي آزمايشگاهي و صحرايي طعمه هاي سمي به عنوان يك روش سازگار با محيط زيست و به كارگيري مواد حفاظت كننده در مديريت مبارزه با موريانه ها را از ديگر پروژه هاي آماده تجاري سازي برشمرد.وي گفت: اين شركت آمادگي دارد توسعه محصولات اين پروژه ها را كه داراي سودآوري بالايي هستند، به شركت هاي داخلي مرتبط با صنعت نفت واگذار کند. اجراي پروژه هاي تحقيقاتي اولويت پژوهش و فناوري شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب است تا با تجاري سازي آنها بتوان چالش هاي عمده بخش بالادستي صنعت نفت را برطرف کرد. فعاليت هاي پژوهشي اين شركت در قالب 8 حوزه پژوهشي شامل: «ازدياد برداشت از مخازن نفتي (EOR)»، «بهبود توليد از مخزن (IOR)»، «تدوين دانش فني و تهيه مواد مصرفي صنعت براساس روش هاي فناورانه»، «تدوين دانش فني و ساخت تجهيزات و ماشين آلات فرآيندي»، «حفاظت صنعتي و تاسيسات سطح الارضي»، «حوزه بهينه سازي مصرف انرژي»، «بهداشت و محيط زيست (اچ اس اي)» و «منابع انساني» تقسيم بندي و اجرا شده كه همه آنها اهميت بالايي دارند.
ساخت توربين گازي سولار سنتار مدل 4502T
رئيس پژوهش و فناوري شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب گفت: باتوجه به نياز صنايع نفت وگاز و نيز افزايش توليد و بهره برداري از مخازن، ساخت توربين هاي گازي براي رانش پمپ ها وكمپرسورهاي صنايع نفت و گاز با پشتيباني توانمندي هاي داخلي، از مهم ترين رويكردها و از سرفصل هاي توسعه كشور است. پورقاسم افزود: به اين منظور پروژه بومي سازي دانش فني طراحي و ساخت يك عدد توربين گازي سولارسنتار مدل T-4502 كه در زمينه هاي طراحي آيروديناميكي، راندمان و عملكرد نسبت به توربين گازي مدل T-4002 برتري دارد، در دستور كار قرار گرفت و يك دستگاه نيز، ساخته و در يكي از واحدهاي عملياتي استفاده شد. وي ادامه داد: با توجه به موفقيت آميز بودن اين پروژه، ساخت و خريد دو دستگاه ديگر از اين توربين آغاز شده است.
پورقاسم درباره تحليل اقتصادي طرح براي تجاري سازي پروژه توضيح داد: باتوجه به اينكه توربين مورد نظر ساخت كشور امريكا وتعداد زيادي از اين نوع در صنايع مختلف نفت وگاز در حال استفاده است، داخلي کردن توليد آن سبب كاهش قيمت مي شود و تامين قطعات مربوطه را با اطمينان بيشتر، ريسك و قيمت كمتر در اختيار صنايع مربوطه قرار مي دهد.
ساخت مته حفاري دندانه اي
رئيس پژوهش و فناوري شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب به ساخت مته حفاري دندانه اي اشاره كرد و گفت: در حال حاضر مته هاي مورد استفاده در صنعت حفاري از خارج تهيه مي شود كه تدوين دانش فني ساخت و تامين مته هاي حفاري كاجدار دندانه فولادي در داخل كشور مي تواند گامي در مسير بومي سازي قطعات و تجهيزات مورد استفاده در صنعت حفاري باشد؛ اين مهم به همت شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب و پژوهشكده تكنولوژي توليد جهاد دانشگاهي به ثمر نشست و وارد مسير تجاري سازي شد. وي افزود: سرمايه گذاري در جهت تجاري سازي ساخت داخل مته هاي حفاري كاجدار دندانه فولادي افزون بر توسعه صنايع و اشتغال زايي، سبب خودكفايي در ساخت و تهيه اين محصول و صرفه جويي اقتصادي چشمگير خواهد شد؛ با توجه به كاهش چشمگير قيمت توليد اين محصول در داخل كشور نسبت به خريد از خارج كشور، توليد انبوه آن موجب صرفه جويي اقتصادي خواهد شد.پورقاسم گفت: پيشنهاد مي شود توسعه محصول به چند شركت مرتبط با صنعت ساخت مته واگذار شود، زيرا اين موضوع، سبب ايجاد رقابت و در نتيجه افزايش كيفيت و كاهش قيمت مي شود.
توليد پنج قلم افزايه هاي سيمان حفاري
وي درباره پروژه توليد 5 قلم افزايه سيمان حفاري گفت: در اين پروژه 4 قلم از 5 افزايه در نظر گرفته با موفقيت بومي سازي شد كه شامل افزايه ممانعت كننده مهاجرت گاز، افزايه كنترل كننده افت صافاب دوغاب سيمان براي آب شيرين، افزايه كنترل كننده افت صافاب دوغاب سيمان در دماي بالا و افزايه سبك كننده دوغاب سيمان است. پورقاسم در باره دلايل فني توجيهي براي تجاري سازي پروژه گفت: با توجه به اينكه افزايه هاي ياد شده، از خارج از كشور تامين مي شوند، تجاري سازي و توليد انبوه آنها در داخل كشور سبب افزايش خودكفايي و توان متخصصان داخلي در زمينه ساخت مواد شيميايي مورد استفاده در صنعت نفت شد. وي افزود: با توجه به كاهش قيمت چشمگير توليد اين محصول در داخل كشور نسبت به خريد از خارج كشور، توليد انبوه آن موجب صرفه جويي اقتصادي چشمگيري شده است.
توليد دوغاب سيمان سبک و فوق سبک
پورقاسم درباره پروژه توليد دوغاب سيمان سبک و فوق سبک براي سيمانکاري پشت آستري 7 اينچ 10 حلقه چاه مارون گفت: ميدان مارون، يكي از ميدان هاي عظيم و پر اهميت در ايران است كه سازند آسماري آن از چند لايه با فشار و نرخ شكست متفاوت تشكيل شده؛ اين پديده، شرايط عمليات بهره برداري و حفاري را در اين ميدان دشوارتر کرده است. وي افزود: براي كاهش بخشي از هزينه هاي عملياتي به خصوص در زمان بهره برداري، راه حل مناسب استفاده از سيمان سبك است كه براي اولين بار به صورت يك پروژه پژوهشي به وسيله شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب و پژوهشگاه در چاه شماره 341 ميدان نفتي مارون با موفقيت انجام شده است. پورقاسم تصريح كرد: به ثمر رسيدن اين پروژه تحقيقاتي و آزمايش ميداني موفقيت آميز آن، صنعت حفاري را از خدمات شركت هاي خارجي در زمينه سيمان هاي سبك (زير وزن چگالي آب) بي نياز کرده و در حال حاضر به منظور بهينه کردن فرمولاسيون به دست آمده، عمليات سيمانكاري سيزده حلقه چاه از ميدان نفتي مارون با استفاده از اين فناوري انجام شده، پس از احراز نتايج موفقيت آميز اين پروژه پژوهشي، افزون بر شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب، شرکت هاي نفت مرکزي ايران و شرکت فلات قاره ايران نيز، از مزاياي اين طرح نيز، بهره مند شده اند.
وي درباره دلايل فني توجيهي براي تجاري سازي پروژه گفت: با توجه به حجم بسيار زياد سيمان مصرفي در عمليات حفاري و بهره برداري و افزايش روز افزون اين نياز، شرايط تامين داخل آن، فراهم شده هم از بابت صرفه اقتصادي و هم از نظر حذف ريسك هاي تامين با كيفيت مورد نياز در شرايط فعلي، تجاري سازي اين ماده ضروري است.
رئيس پژوهش و فناوري شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب افزود: از آنجا كه تامين و توليد سيمان مورد نظر با مواد اوليه و شرايط داخلي فراهم شده، در مقايسه با تامين مشابه از خارج از كشور، مقرون به صرفه بوده و داراي توجيه اقتصادي است، زيرا تامين و توليد داخل اين ماده، حساسيتي به تغيير نرخ هاي ارزي ندارد.