درگفت و گو با رئیس سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت تشریح شد
نفت الگویی برای بیمه ها
سمیه راهپیما پزشکی خانواده در صنعت نفت، افزون برکارکنان، مسؤولیت درمان خانواده آنها را نیز در مناطق 16گانه تحت پوشش خود به عهده دارد و برای هر منطقه، 32 برنامه عملیاتی بر اساس توانایی های آنها در نظر گرفته است. از ابتدای امسال تاکنون، مجموع برنامه های عملیاتی مناطق 16 گانه سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، مشتمل بر 670 صفحه بوده که برای اجرای آنها با مسؤولان بهداشت و درمان هر منطقه، نشست های جداگانه ای برگزار شده است. خبرنگار هفته نامه « مشعل» به منظور جویا شدن از اقدام های اجرایی و برنامه های واحد پزشکی خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت با کوروش هاشمی اصل، متخصص پزشکی خانواده و رئیس سلامت خانواده این سازمان گفت و گویی انجام داده که مشروح آن را در ادامه می خوانید.
لطفا بفرمایید از ابتدای امسال تا کنون، چه اقدام هایی درحوزه پزشکی خانواده مناطق 16 گانه صنعت نفت انجام شده و چه برنامه هایی تا پایان سال اجرایی خواهد شد؟
از ابتدای امسال، هر یک از مناطق 16گانه براساس توانایی و ظرفیت خود 32 برنامه مشتمل بر 670 صفحه را تهیه و تدوین کرده و بر همین مبنا، واحد پزشکی خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت نیز برای اجرایی شدن این برنامه ها، نشست های مستقلی را با هریک از مناطق برگزار کرده است. در این برنامه های عملیاتی، برخی بسته های خدمتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور در نظر گرفته شده که کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان و سالمندان را در بر می گیرد. ضمن آنکه بسته های خدمتی بهداشت خانواده برای دختران و بانوان در سنین باروری، پیش از بارداری، زمان بارداری، همچنین پس از بارداری و زمان یائسگی در قالب خدمات مامایی ارائه شده است. برای کنترل بیماری های مزمن غیرواگیر مثل دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا و چاقی نیز برنامه هایی در نظر گرفته شده که ازسوی واحد پزشکی خانواده در سطح مناطق 16 گانه صنعت نفت پیگیری می شود. تا پایان امسال می توان بر اساس دریافت بسته های خدمتی، آمار دقیق تری از جمعیت زیر پوشش در سطح صنعت نفت ارائه کرد.
ارزیابی واحد سلامت خانواده از اجرای برنامه های عملیاتی در مناطق 16 گانه طی 6 ماه نخست امسال چیست؟
اواخرشهریور امسال، گزارش 6 ماهه برنامه عملیاتی مناطق 16 گانه به واحد سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت ارسال شد که در آن، هر یک از مناطق اهدافی را براساس وضع منطقه خود مشخص کرده بودند. این برنامه ها و اهداف در ستاد سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت پایش شده است. طبق این پایش ها، سعی شد اگر امتیاز منطقه ای کمتر از میانگین مورد انتظار سازمان بود، با بررسی موانع و ارائه راهکار، اهداف آن منطقه را به میانگین اهداف کلان واحد پزشکی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت نزدیک کرد. این ارزیابی و پایش ها با هدف برطرف کردن نواقص، طی 6 ماه نخست امسال انجام شد تا در 6 ماهه دوم سال، گزارش کامل تری از مناطق دریافت کنیم.
ارزیابی اولیه ارائه بسته های خدمتی مناطق طی 6 ماه نخست امسال چگونه بوده است؟
بنابر ارزیابی های انجام شده درخصوص برنامه های عملیاتی6 ماه نخست امسال می توان گفت که اجرای بسته های خدمت تعیین شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور بیش از حد انتظار بوده است. با توجه به تاکیدهای صورت گرفته، امسال نسبت به سال های قبل، مناطق اقدام های خوبی در زمینه نوجوانان و جوانان انجام داده اند. این گروه نسبت به دیگر گروه های سنی، کمتر به مراکز درمانی مراجعه می کنند و ارائه فراخوان آنها و تاکید بر حضورشان، تنها راه دستیابی به آنها در مراکز درمانی برای پایش سلامتشان است. در فصل تابستان با توجه به تعطیلی مدارس، فرصت مناسبی برای دسترسی به جوانان و نوجوانان است، به همین دلیل قبل از ورود به این فصل، با هماهنگی مراکز سلامت خانواده مناطق و ارسال نامه به شرکت های اصلی، برای این گروه های سنی و به منظور پایش سلامت، فراخوان هایی داده می شود که تا کنون همکاری های خوبی هم انجام شده است. افزون براین، با توجه به سیاست های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور در زمینه فرزندآوری، فعالیت های خود را در زمینه های سلامت باروری وسلامت کودکان افزایش داده ایم و پایان امسال گزارش کامل تری از ارائه خدمات دراین حوزه ها خواهیم داشت.
چند جوان و نوجوان را زیر پوشش دارید وچه خدماتی در قالب بسته های درمانی به آنها ارائه می شود؟
براساس آمار 6 ماهه نخست امسال، نزدیک به 70 هزارنفر نوجوان وجوان را زیر پوشش داریم. بسته های خدمتی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور برای آنها تعریف شده که پایش سلامت روان، انداز ه گیری مصرف دخانیات، فعالیت بدنی و تغذیه آنها را شامل می شود. ناگفته نماند که درصورت نیاز و ارائه خدمات بیشتر به کلینک های سلامت روان، تغذیه و ترک اعتیاد ارجاع داده می شوند.
برخی نوجوانان و جوانان که با خانواده های خود در مناطق عملیاتی زندگی می کنند، ممکن است در فصل تابستان به شهرهای خود بروند. در این ایام، چگونه به این افراد دسترسی پیدا می کنید؟
تنها راه دسترسی به این گروه های سنی، فصل تابستان است. بیشتر مراکز بهداشت و درمان صنعت نفت در جنوب کشور مستقر هستند و به همراه خانواده هایشان در این فصل به مناطق دیگر می روند. با این رویکرد دسترسی به نوجوانان و جوانان در برخی مناطق مثل تهران، اصفهان و شیراز راحت تر است؛ اما در مناطقی مثل مسجد سلیمان، عسلویه، ماهشهر و... این راه دسترسی محدودتر می شود، از این رو، پایش سلامت جوانان و نوجوانان به فصول دیگر سال انتقال می یابد.
آمار ارائه خدمات و غربالگری جمعیت زیر پوشش در واحد خانواده صنعت نفت، چگونه ثبت و نگهداری می شود؟
آمارخدمات ارائه شده مراکز خانواده صنعت نفت، هم اکنون درسامانه سینا که زیر پوشش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور است، ثبت می شود. سال گذشته سامانه ای در سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت با نام «سلامت نگار» بومی سازی و راه اندازی شد.
این سامانه نسبت به نسخه وزارت بهداشت و آموزش پزشکی کشور تغییراتی داشته که طی 6 ماه نخست امسال در مناطق ساری، اراک و ماهشهر به صورت پایلوت تست و مشکلات آن شناسایی شده و بعد از رفع نواقص کلی درسطح مناطق 16 گانه قابل استفاده خواهد بود.
تغییرات سامانه سلامت نگار نسبت به نسخه اصلی خود (سامانه سینا) چه بوده است؟
سامانه سینا بر اساس سیاست های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور ایجاد شده که برخی محورهای آن مانند رابط سلامت، بهورز، پزشک خانواده روستایی و.... با سیاست های وزارت نفت همخوانی نداشت. بر اساس سیاست های سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در سامانه سلامت نگار، مراقب سلامت و مراقب سلامت ماما به دیگر خدمات افزوده شد. همچنین بخش های نسخه نویسی و آزمایشگاه در سامانه سلامت نگار بر اساس رویکرد صنعت نفت و بخش داروخانه هم با توجه به فارماکوپه وزارت نفت تقویت شد و اکنون پرونده الکترونیک سلامت برای هر فرد در سامانه سلامت نگار وجود دارد. در صورت عملیاتی شدن این سامانه در تمام مناطق، پرونده پزشکی کارکنان در دسترس خواهد بود. افزون براین، می توان آمارها را به روز رسانی و اطلاعات را نیز تکمیل کرد.
ارزیابی سطح سواد سلامت کارکنان، یکی دیگر از کارهای مهم واحد سلامت خانواده برای جمعیت تحت پوشش است. این ارزیابی چگونه انجام می شود؟
سواد سلامت، یعنی هر فرد چه میزان از وضع بهداشت خود آگاهی دارد و می تواند از این آگاهی استفاده کند. اکنون وضع درمان، از نوع نسخه نویسی پزشک برای مصرف دارویی به بیمار خارج شده و پزشک برای ادامه درمان بیمار خود، باید با او به تعامل برسد. به این معنا که روش درمان را با مشورت با خود بیمار طراحی می کند و این اهمیت، سطح سواد سلامت جمعیت تحت پوشش را نشان می دهد. هرچه سطح سواد سلامت بالاتر باشد، تعامل در درمان بهتر صورت می گیرد. به عنوان مثال اگر برای کنترل سطح دیابت خود باید لاغر شود، با توجه به سطح سواد سلامتی که دارد، می تواند یک رژیم را بهتر رعایت کند.
آیا آماری از آگاهی سطح سواد سلامت جمعیت زیر پوشش خود دارید؟
در حال حاضر، سطح سواد سلامت جمعیت زیر پوشش خود را نمی دانیم و برای آگاهی از این موضوع، پرسشنامه ای بر اساس استانداردهای کشوری تدوین کرده ایم که به صورت لینک پیامکی در قالب 32 سوال از سوی روابط عمومی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ارسال می شود. برای این منظور 4 هزار نفر را ازسطح مناطق 16 گانه به صورت رندم انتخاب کرده ایم که ارسال پیامک ها به آنها از مهر امسال آغاز شد. بعد از تکمیل پرسشنامه و ارجاع آنها به سازمان، پاسخ ها تجزیه و تحلیل و سطح سلامت جامعه صنعت نفت مشخص می شود.
درصورت پایین بودن سطح آگاهی، آموزشی هایی به افراد ارائه می شود و پس از آن، سواد سلامت آنها دوباره پایش خواهد شد.
یکی دیگر از بخش های واحد پزشکی خانواده، به مراقبان سلامت اختصاص دارد. در این زمینه چه برنامه هایی دارید؟
اکنون افزون بر 500 هزار نفر را تحت پوشش داریم که در مناطق عملیاتی، از مراقبان سلامت خدمات دریافت می کنند. این خدمات شامل ویزیت، معاینات، خدمات درمانی، غربالگری، ارجاع، مامایی، بهداشت خانواده و دهان و دندان می شود. مراقبان سلامت، برای پایش بیشتر جمعیت تحت پوشش خود فراخوان می دهند و ارزیابی اولیه مانند کنترل فشار خون، قد و وزن و BMI انجام و بعد از تکمیل پرسشنامه ها بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور تجزیه و تحلیل می شوند. از آنجا که آموزش خود مراقبتی و تعیین و پیشگیری نیز برای جمعیت زیرپوشش خود داریم، می توان گفت که مراقبان سلامت، اشراف کاملی به این بخش دارند، به طوری که در شهرستان ها و مناطق کوچک تر، مراجعه کنندگان خود را با نام کوچک می شناسند. این بسته های خدمتی با توجه به دستورالعمل های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور و براساس سن و جنس ارائه می شود و مراقبان سلامت به طور مرتب بازآموزی دارند.
همانطور که می دانید، پیشگیری بهتر از درمان است و با رعایت آن می توان از بروز بیماری های جدی جلوگیری کرد. در این زمینه چه گام هایی از سوی واحد سلامت خانواده سازمان بهداشت ودرمان صنعت نفت برداشته شده است؟
طی 6 ماه گذشته با استفاده از غربالگری های انجام شده، شمار زیادی ازسرطان ها، در مراحل اولیه، تشخیص داده و درمان شده اند. به عنوان نمونه در منطقه اهواز با 300 معاینه زنان بدون علایم، چهار بیمار سرطان سینه شناسایی و با برداشتن توده اولیه، درمان شدند. این اتفاق در همه مناطق افتاده و در آقایان، سرطان روده و ریه در مراحل اولیه، شناسایی و از پیشرفت آن جلوگیری شده که به این ترتیب، هزینه های درمان نیز کاهش یافته است.
آیا برنامه ای برای استفاده پیمانکاران صنعت نفت از خدمات واحد سلامت خانواده دارید؟
کارکنان پیمانکار، بیمه تامین اجتماعی هستند و در صورت قید شدن ارائه خدمات درمانی در پیمانشان می توانند از مناطق خدمات دریافت کنند. این دسته از افراد در موارد اورژانسی می توانند از خدمات نفت استفاده کنند؛ اما برای دریافت خدمات از بخش های سرپایی، حتما باید این موضوع در بیمه آنها ذکر شده باشد.
با چه کمبودهایی مواجه هستید؟
نیروی انسانی، طی زمان، بازنشسته یا فوت می شود که برای جایگزینی آنها باید مجوزهای لازم از سوی وزارت نفت گرفته شود. اکنون با مشکل جایگزینی نیروی انسانی مواجهه هستیم؛ اما از نظر استاندارد ارائه خدمات در واحد سلامت خانواده مشکلی نداریم.
یکی از اتفاقات خوبی که برای سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت افتاده، استفاده از الگوی آن برای دیگر بیمه ها بوده است. برای دستیابی به این امر چه گام هایی از سوی مدیریت شما برداشته شده است؟
یکی از اقدام های ارزنده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور برای سازمان بهداشت و درمان، معرفی بیمه صنعت نفت به عنوان الگو برای دیگر بیمه های موجود در سطح کشور بود که مهر امسال، با بیمه صدا و سیما برای استفاده از این الگو جلساتی برگزار شد.
به عنوان پرسش پایانی بفرمایید که برای رفع دغدغه پزشکان در زمینه کارانه چه اقدام هایی از سوی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت صورت گرفته است؟
برای کارانه پزشکان، سیستمی طراحی کردیم که کیفیت ارائه خدمات پزشکان، به صورت مستقیم پایش می شود. این کارانه تا حدود زیادی طبق استانداردهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور است و مطابق با قوانین وزارت نفت تغییراتی در آن ایجاد شده که بر اساس کیفیت خدمات پزشکان، میزان دریافت کارانه آنها افزایش یا کاهش می یابد. با تمهیداتی که در نظر گرفته شده، در آینده نزدیک محاسبه کارانه به صورت خودکار از سوی سامانه سلامت نگار انجام خواهد شد که در این زمینه اطلاع رسانی لازم صورت می گیرد.