صنعت پتروشیمی در میانه تحریم ها به دنبال توسعه صادرات است
شناسایی بازارهای هدف با دیپلماسی انرژی
مشعل صنعت پتروشیمی ایران در مسیر جهش های فرامنطقه ای و جهانی قرار گرفته است و در میانه تلاش های خود در پروژه های توسعه ای، نگاهی بلندمدت و اثرگذار برای حضوری همه جانبه در بازارهای خارجی دارد. آنطور که پیش بینی می شود و مسیر رشد و توسعه صنعت پتروشیمی نشان می دهد، درآمد صنعت پتروشیمی در حدود چهار سال آینده (1406) از محل فروش محصولات خود به 50 میلیارد دلار خواهد رسید.
صنعت پتروشیمی در رقابتی نزدیک با کشورهای دارنده بزرگ ترین صنایع در منطقه و جهان قرار گرفته است؛ رقابتی که از نظر تجهیزات، دانش فنی و امکانات مختلف برابر نیست، اما این صنعت و نخبگان فنی و مدیریتی آن توانسته اند بسیاری از خلأها و نیازها را جبران و تامین کنند.
شناسایی بازارهای جدید صادراتی
در حال حاضر نه تنها در حوزه تعداد و تنوع محصولات تولیدی در داخل و خارج به نقطه مطلوبی رسیده ایم؛ بلکه همزمان در حوزه کاتالیست های مورد نیاز خود نیز به توانمندی بومی و داخلی دست یافته ایم و در بسیاری موارد دیگر هم به شرکت های خارجی و واردات این محصولات بی نیاز شده ایم.
بر اساس پیش بینی هایی که از سوی مسئولان صنعت پتروشیمی ایران اعلام شده است، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی تا چهار سال آینده به ۱۴۰ میلیون تن می رسد که نشان دهنده رشدی ۵۴ درصدی است. بدون شک بخش قابل توجهی از این رشد به حوزه صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده ها و دانش فنی و فناوری ها مرتبط است. جواد اوجی، وزیر نفت، چندی قبل در جمع اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به دیپلماسی قوی انرژی که در دولت سیزدهم اجرایی شده و نتایجی که به همراه داشته است، گفت: توانسته ایم بازارهای مختلفی را در بخش فروش نفت، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی شناسایی کنیم.
اشاره وزیر نفت به بازارهای جدید صادراتی برای محصولات پتروشیمی، حوزه گسترده ای از کشورها را دربر می گیرد. به جز کشورهای همسایه و تعدادی از کشورهایCIS، روسیه و شماری از همسایگان شمالی، صنعت پتروشیمی، دامنه صادرات محصولات خود را به قاره های دیگر نیز برده و به کشورهای آمریکای جنوبی هم رسیده است.
مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی چندی قبل از راهبرد یکپارچه سازی صادرات محصولات پتروشیمی در بازارهای هدف خبر داد و گفت: یکپارچگی و همکاری صادرکنندگان محصولات پتروشیمی می تواند زمینه ساز حضور موفق تر و پایدار ایران در بازارهای بین المللی باشد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر محصولات مختلف تولیدی مجتمع های پتروشیمی ایران با بالاترین کیفیت در کشورهای مختلف جهان عرضه می شود و در این مسیر، همگرایی میان صادرکنندگان ضروری است، افزود: شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با اتخاذ سیاست های منسجم و راهبردی، به دنبال فراهم کردن حضور یکپارچه صادرکنندگان محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای هدف است.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی افزود: کشور چین در حالی یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان متانول در جهان است که به عنوان یکی از بزرگ ترین واردکنندگان محصولات پتروشیمی نیز محسوب می شود، بنابراین با توجه به میزان ظرفیت تولید متانول در صنعت پتروشیمی ایران، عمده بازار تولیدکنندگان ایران، این کشور است.
نتایج تعاملات در توسعه بازارها
پس از تحریم هایی که علیه روسیه صورت گرفت، این کشور در صادرات برخی محصولات پتروشیمی و خدمات فنی و تجهیزات با مشکل مواجه شد و تعدادی از بازارهای خود را از دست داد. به این شکل بود که برخی کشورهای منطقه برای تامین نیاز خود به سراغ ایران آمدند.
از جمله تعدادی از کشورهایCIS ، قزاقستان و عراق و... در زمره مشتریان ایران قرار گرفته اند. در جریان نمایشگاه ایران پلاست هفدهم که شهریورماه امسال برگزار شد و شاهد تحولات قابل توجه کشورهای مختلف برای پیدا کردن مسیرهای تامین محصولات و تجهیزات از داخل ایران بودیم، بسیاری از شرکت های متقاضی از کشورهای دور و نزدیک در تعامل با شرکت های بزرگ پتروشیمی و هلدینگ های پتروشیمی ایران به دنبال تامین نیاز خود بودند.
حسین علیمراد، رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با تاکید بر اینکه سطح همکاری های مشترک شرکت های ایرانی و با شرکت های خارجی افزایش یافته و شاهد تعامل و همکاری های جدید میان شرکت های توانمند ایرانی و شرکت های خارجی هستیم، گفت: رشد صادرات غیرنفتی و شناسایی بازارهای جدید برای محصولات پتروشیمی منجر به گسترش بازارهای هدف شده و ارزآوری مطلوبی برای صنعت پتروشیمی و کشور داشته است.
دستاوردهای مثبت دیپلماسی انرژی
در چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران و در مقایسه محصولات مختلف تولیدی در سال ۲۰۲۴ اعلام شده است که ایران در مقام دوم پس از عربستان قرار می گیرد. با این حال یک اما و اگر برای آن قرار داده شده و آن هم توانایی های ایران در توسعه حوزه های پایین دست پتروشیمی، کاتالیست ها، دانش فنی و تجهیزات مبتنی بر فناوری های جدید است. در این پیش بینی تاکید شده است که صنعت پتروشیمی ایران با وجود تحریم های گسترده توانسته است بازارهای جدید صادراتی را جذب کند و با این روند می تواند رتبه دومی را به رتبه اولی ارتقا دهد.
تعامل ایران با هند و چین و روسیه به عنوان کشورهایی تاثیرگذار و پرمصرف در حوزه نفت و گاز و تعاملات اقتصادی دیگر، صنعت پتروشیمی را هم به جلو می برد و توانسته است نقشی مهم در افزایش درآمد بازارهای صادراتی داشته باشد. در عین حال صنعت پتروشیمی ایران پا در بازاری جدید گذاشته و تلاش می کند تجربه و تخصص خود در توسعه مجموعه های پتروشیمی و پتروپالایشگاهی را در کشورهای آمریکای لاتین هم پیاده کند و از این محل درآمد قابل توجهی را در بلندمدت برای خود و کشور به دست بیاورد.
بازارهای هدفی که در این دو سال اخیر در نتیجه دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم شاهد هستیم، به خوبی نشان می دهد که صنعت پتروشیمی ایران به دنبال بازارهای بالقوه برای حضور در بازارهای آینده است. تغییر در سیاست های بازاریابی به عنوان استراتژی مدون و اصولی در دستور کار قرار گرفته و دولت و دستگاه دیپلماسی در همکاری نزدیک با وزارت نفت و صنعت پتروشیمی قرار گرفته اند. این رویکرد باعث شده است سرمایه گذاران و شرکت های مختلف پتروشیمی با اتکا به این همراهی دولت و ایجاد زمینه برای تعاملات اقتصادی با اعتماد و اطمینان بیشتری وارد این بازارهای صادراتی در کشورهای دور و نزدیک شوند.
نمونه این رویکرد را به خوبی می توان در برنامه ریزی حضور مجموعه های دانش بنیان در ساخت کاتالیست و هلدینگ های بزرگ پتروشیمی کشور برای حضور در پروژه های مشترک در ونزوئلا و سایر کشورهای آمریکای لاتین دید. همچنین تعاملی که با روسیه در انتقال تجربیات و خرید کاتالیست صورت گرفته، نمونه موفق دیگر همکاری دولت با صنعت پتروشیمی بوده است.
متنوع تر شدن سبد محصولات صادراتی
نکته قابل توجه در مورد حضور صنعت پتروشیمی ایران در بازارهای جدید صادراتی این است که دیگر محدود به صادرات تعدادی از محصولات پایه نمی شود و تعداد متنوعی از سبد صادراتی محصولات پتروشیمی عرضه می شوند. همچنین شاهد صادرات انواع کاتالیست موردنیاز صنعت پتروشیمی و صدور دانش فنی و تجهیزات پرکاربرد هم هستیم.
ورود صنعت پتروشیمی ایران به صنایع پایین دستی و شروع پروژه پارک های پتروشیمی نوید تنوع بیشتر محصولات پتروشیمی و افزایش درآمدها از این محل را می دهد.آنچه در توسعه بیشتر بازارهای صادراتی برای صنعت پتروشیمی و اقتصاد ایران تامین می شود، افزایش اقتدار در میان کشورهای منطقه از یک سو و ایجاد اشتغال گسترده و توسعه پایدار در بخش های مختلف کشور و به خصوص نگه داشتن نیروی متخصص و جلوگیری از مهاجرت نخبگان از سوی دیگر است.