بررسی سهم پتروشیمی ها در کاهش گازسوزی و خاموشی مشعل ها
همکاری برد - برد
مشعل یکی از موضوعات مهم در دستور کار دولت سیزدهم طی دو سال و اندی فعالیت، موضوع جلوگیری از گازسوزی در مشعل ها و به کارگیری گازهای مشعل به عنوان خوراک پتروشیمی ها و کمک به ناترازی گاز در شبکه سراسری بوده است. برپایه گزارش ها، آن طور که دولت سیزدهم اعلام کرده، برنامه خاموشی فلرها، با شیب تندی درحال انجام است و بنابر برآورد ها، تا پایان سال1404، تکلیف بیشتر مشعل ها روشن می شود و تعداد قابل توجهی از آنها خاموش خواهند شد؛ اما دلیل این تسریع در برنامه های کاهش و به صفر رساندن گازسوزی ها در صنعت نفت چه بود؟ دولت سیزدهم این توفیق را داشت که برخی موانع حقوقی و مالی در مسیر تبدیل گازهای مشعل به انواع دیگری از فراورده های نفتی را حل و فصل و در عین حال سازوکاری را برای سرمایه گذاری در این عرصه با همکاری بخش خصوصی و با میدان داری اصلی پتروشیمی ها ایجاد کند که هم اکنون این برنامه ریزی با یک الگوی موثر بخوبی پیش می رود.
جلوگیری از خام سوزی و تبدیل گازهای همراه نفت به خوراک مورد نیاز برای مجتمع های پتروشیمی و پالایشگاهی و سایر صنایع، همواره مورد تاکید مسؤولان صنعت نفت بوده و از سوی رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) هم بارها بر آن تاکید شده است؛ اما چون در اولویت برنامه های وزارت نفت نبود، سازوکار اجرایی هم برای آن اتخاذ نمی شد. با این وجود از ابتدای دولت سیزدهم، موضوع جمع آوری گازهای همراه نفت و جلوگیری از گازسوزی، به عنوان یک برنامه اصلی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت.
پتروشیمی ها پیشتاز درخاموشی مشعل ها
برنامه ریزی برای جمع آوری گازهای همراه شرق و غرب کارون در دولت سیزدهم به طور زود هنگام آغاز شد و تا امروز که بیش از دو سال از این زمان گذشته، بنابر گفته محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، نزدیک به 70 درصد پروژه های جمع آوری گازهای همراه نفت منطقه کارون انجام شده و هم اکنون، چند مجموعه بزرگ و کوچک در مناطق عملیاتی در ارتباط با پروژه جمع آوری گازهای همراه نفت و انتقال آنها به واحدهای پتروشیمیایی و پالایشگاهی فعال هستند که از جمله آن می توان به مجموعه های پالایشگاه گاز هویزه خلیج فارس، پالایشگاه بید بلند خلیج فارس، یادآوران خلیج فارس و کارخانه گاز و گاز مایع 3100 و 3200 و ... اشاره کرد که یا تکمیل و شروع به کار کرده اند و یا در حال تکمیل هستند.
در واقع صنعت پتروشیمی به عنوان صنعتی پیشرو که با توان و سرمایه گذاری داخلی خود اداره می شود، برای تامین خوراک پایدار خود در سال های آینده به عنوان سرمایه گذار و پیگیری کننده اصلی پروژه های جمع آوری گازهای همراه نفت ورود کرده است؛ اگرچه این تعامل و ارائه مجوز برای ورود به بالادستی صنعت نفت را وزارت نفت صادر کرده؛ اما این اعتماد و همکاری، ناشی از توانمندی های پتروشیمی ها در سال های اخیر بوده است. آن طور که وزارت نفت اعلام کرده است، در مجموع ۵ میلیارد دلار پروژه برای جمع آوری گازهای همراه تعریف شده و تا پایان سال ۱۴۰۴ همه گازهای مشعل جمع آوری خواهند شد. بخش قابل توجهی از این پروژه های جمع آوری در قالب پروژه جمع آوری گازهای غرب و شرق کارون است، به طوری که تنها دریک مورد، پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس بنابر تعهد باید 56 مشعل روشن را خاموش کند.
محمود امین نژاد، مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس پیشتر در گفت وگو با خبرنگار «مشعل» درباره تعهدات این مجموعه برای خاموشی مشعل ها گفته بود: طبق قرارداد مشترک بید بلند خلیج فارس و مناطق نفت خیز جنوب که با هدف خاموشی مشعل ها و رفع کمبود خوراک بید بلند انجام می شود، روزانه تا 600 میلیون فوت مکعب گاز از مشعل های شرق کارون جمع آوری می شود.
امین نژاد با اعلام اینکه تاکنون چهار پروژه از مجموعه این پروژه ها تکمیل شده و دو تا سه پروژه دیگر نیز طی دو تا سه ماه آینده تکمیل می شود، اظهار امیدواری کرده که تا پایان سال 1404 کل گازهای مشعل که در دستور کار این شرکت است، خاموش شود.
اهداف ثانویه مهم
اگرچه تلاش وزارت نفت و پتروشیمی ها برای خاموشی فلرها و کاهش گازسوزی، اهداف مهمی همچون تامین خوراک و کمک به ناترازی گاز در کشور را در بردارد؛ اما اهداف ثانویه ای هم در این روند دیده شده که یکی از آنها،کاهش آلایندگی و برنامه های کلان وزارت نفت در مسیر مدیریت کربن است. داوود عمادی، مدیراچ اس ای شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران چندی قبل به خبرنگار « مشعل» گفت: طی دو سال اخیر،گازهای همراه نفت منطقه گچساران، دهلران و غرب کارون از سوی پتروپالایشگاه ها جمع آوری شده و این روند با سرعت ادامه دارد.
وی با بیان اینکه تعداد محدودی از شرکت های پتروشیمی در فهرست صنایع آلاینده قرار دارند، افزود: با این حال، شرکت های پتروشیمی درچند سال اخیر تلاش کرده اند خروجی صنعتی آنها به محیط زیست اطرافشان کمترین خسارت را وارد آورد و عملکردشان با استانداردهای ملی و بین المللی مطابقت داشته باشد.
عمادی با اشاره به سرمایه گذاری که شرکت های پتروشیمی در حوزه جمع آوری گازهای همراه دارند، گفت: تنها هلدینگ خلیج فارس، رقمی حدود 8 میلیارد دلار را در حوزه کاهش گازسوزی و جمع آوری گازهای مشعل، سرمایه گذاری کرده و این نشان از توجه مجموعه پتروشیمی به آلودگی هوا و کاهش آلایندگی مجتمع های پتروشیمی دارد.
البته این تلاش پتروشیمی ها در مسیر کاهش گازسوزی تنها از سوی هلدینگ خلیج فارس بوده و سایر شرکت های پتروشیمی و هلدینگ های فعال در صنعت پتروشیمی در این مسیر قدم گذاشته اند. بابک افقهی، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تأمین( تاپیکو) در جریان بازدید از شرکت های پتروشیمی غدیر و فن آوران با اشاره به اجرای پروژه به صفر رساندن سوزاندن گازهای مشعل در مجموعه های تاپیکو از به صفر رسیدن گازسوزی در مشعل های مجتمع های پتروشیمی غدیر و فن آوران خبر داد.
نگاه نتیجه بخش
نگاه برد- بردی که در مورد جمع آوری گازهای همراه نفت و کاهش گازسوزی، در شرکت های پتروشیمی و زیرمجموعه های صنعت نفت آغاز شده، تاکنون نتیجه بخش بوده و این برنامه ریزی طبق آنچه اعلام شده تا پایان فعالیت دولت سیزدهم در سال 1404، به مرحله ای قابل قبول خواهد رسید.
جواد اوجی، وزیر نفت، اردیبهشت ماه 1402 و در مراسم بهره برداری از طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس که به منظور جمع آوری گازهای همراه نفت میدان های مشترک اجرا می شود، به این حرکت پتروشیمی ها اشاره و تصریح کرد: هفت بسته سرمایه گذاری از شهریور ۱۴۰۰ برای جمع آوری ۳۰ تا ۴۰ میلیون مترمکعبی گازهای همراه نفت که سوزانده می شوند، مشخص شده که تعدادی از آنها به نتیجه رسیده است.
وی تصریح کرد: پالایشگاه هویزه خلیج فارس، ان جی ال۳۱۰۰، جمع آوری گازهای همراه نفت غرب کارون، جمع آوری گازهای مشعل شرق کارون و ... پروژه هایی هستند که یا انجام شده و یا در حال انجام از سوی هلدینگ خلیج فارس هستند.
وزیر نفت تاکید کرد که تا پایان دولت سیزدهم، همه گازهای همراه میدان های نفتی مشترک و مستقل و مشعل پالایشگاه ها را تعیین تکلیف و جمع آوری می کنیم. بر اساس اعلام شرکت ملی نفت ایران، تعداد مشعل های موجود در سطح مناطق عملیاتی از ۱۷۰۰ مورد به حدود ۶۷۵ مورد رسیده و روند رو به کاهش این مشعل های روشن در ماه های پیش رو، ادامه دارد. نکته قابل توجه در مورد همراهی و مشارکت پتروشیمی ها در کاهش خام سوزی مشعل ها، اهمیت تامین خوراک پایدار برای پتروشیمی ها و کمک به حرکت آنها در مسیر تکمیل زنجیره ارزش محصولات است. گاز حاصل از خاموشی مشعل های روشن در بلند مدت نه تنها جلوی از بین رفتن سرمایه ها را می گیرد؛ بلکه به پتروشیمی ها در تولید پایدار و ارزآوری شان برای کشور کمک می کند.