اقماري بودن، اقماري زندگي کردن
آزاد کويک ذخايري همچون نفت وگاز، همچنين معادن غني نهفته دردل کوه ها، منابع درآمدي مهمي به شمارمي آيند که رشد وشکوفايي اقتصاد کشورها را رقم زده؛ ثروتي ملي که پويايي جوامع به آنها گره خورده است. درکشورما نيز ذخايرغني مانند نفت وگاز وجود دارد و ايران را درميان کشورهاي منطقه خاورميانه از موقعيتي خاص برخوردار کرده است. نکته مهم، افزون بر بهره مندي ازچنين ذخايري بالقوه و ارزشمند، نيروي انساني است؛ آنها که روز و شب را به هم مي دوزند تا جاده آباداني کشورهميشه صاف و هموار بماند. نفت يکي ازصنابع راهبردي ومهم کشوراست که بخش هاي مختلف آن از جمله خطوط لوله ومخابرات از وجود چنين نيروهاي ارزنده اي بي بهره نيست؛ انسان هايي که گاه صدها کيلومتر دوراز خانه و خانواده، درميان خطوط لوله اي که انتقال دهنده حجم زيادي سيال نفتي و فرآورده هاي آن است، با تعصب کارمي کنند تاچرخ هاي سنگين وعظيم اقتصاد کشور، خوب و روان بچرخد. بدون ترديد، درپس اين گردش خوب وروان، نيروي انساني با مشکلاتي هم روبه روست، مشکلاتي از جنس «اقماري بودن» و «اقماري زندگي کردن» اين گزارش نگاهي دارد به مشکلات کارکنان اقماري مرکزانتقال نفت مهرآران شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه خليج فارس به مرکزيت بندرعباس؛ گزارشي در قالب گفت وگو با رئيس اين مرکز انتقال نفت و چند نفر از همکاران او دربخش هاي مختلف.
مهدي کيوان مهر، رئيس مرکزانتقال نفت مهرآران با50 سال سن که 27 سال آن را درصنعت نفت سپري کرده است. لباس فرم سفيد برتن دارد باظاهري آراسته؛ پيداست نظم، برايش اهميت دارد. اومي گويد: شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه خليج فارس سه مرکز انتقال نفت دارد که «مهرآران» يکي ازآنهاست و درکنار مراکز انتقال نفت بندرعباس و قطب آباد، در انتقال نفت و فرآورده هاي نفتي به استان هاي مجاوراين استان(هرمزگان) نقش آفريني مي کند. وي بابيان اين که «مهرآران» درکيلومتر236 جاده بندرعباس- رفسنجان، در دل بياباني گرم وخشک واقع شده است، درباره تاثير وتفاوت آب و هوا بر روند کار اظهار مي کند: گرما وسرماي محيط، يکي از مؤلفه هاي مهم در بهره وري وبازدهي کاراست؛ تابستان اين مرکزانتقال نفت به ويژه در فصل خرما پزان، بسيارطاقت فرساست. نقشه هاي مسيرخطوط لوله و تلمبه خانه ها برديواراتاق کيوان مهر، خود نمايي مي کنند وکيوان مهرازآنجا که به نوعي با اين تاسيسات زندگي مي کند، نقطه نقطه اين نقشه ها را از بر است.
دوری از خانواده
کيوان مهربا بيان اين که مرکزانتقال نفت مهرآران درکيلومتر236 جاده بندرعباس–رفسنجان، دردل بياباني گرم وخشک واقع شده است، مي گويد: به کار و محيط آن عشق مي ورزم و با وجود757 کيلومتر فاصله از خانواده، اين دوري را با جان و دل تحمل مي کنم؛ چون در پس آن هدفي بزرگ تر نهفته و آن پيشرفت و آباداني کشوراست. رئيس مرکزانتقال نفت مهرآران درباره اقماري کار کردن و اين که از چنين وضعيتي رضايت دارد ياخير، نيزگفت: با کار اقماري مشکلي ندارم چون از هنگام ورود به صنعت نفت با اين شيوه کارکرده ام، چيدمان زندگي ام نيز برهمين مبنا شکل گرفته است و به آن خو کرده ام. کيوان مهر با کمي تامل ادامه مي دهد: البته رضايت من از شغل يک مقوله و رضايت خانواده ازشغل من نيز، مقوله اي ديگراست. خانواده با درک نوع کاري که من انجام مي دهم، با آن کنار آمده است و من نيزسعي کرده ام درکنارشان باشم، اما با بعد مسافتي که تا خرم آباد وجود دارد، گاه اين توفيق حاصل نمي شود که حتي درمواقع خاص و ضرور کنار خانواده خود باشم. او مي گويد: بارها مشکلاتي نظير بيماري براي همسر يا فرزندانم پيش آمده است که به دليل ماهيت شغلي و اقماري بودنم نتوانسته ام درکنارشان باشم؛ حتي در برخي موارد اين امکان وجود نداشته که درمراسم جشن يا عزاي اقوام حضور داشته باشم و اين موضوع موجب کدورت وناراحتي شده است. مشکلاتي اينچنين تاثير زيادي در روحيه اقماري ها وخانواده آنها مي گذارد؛ يادم مي آيد فرزند 6 ماهه ام زماني که از منطقه به خانه مي آمدم، ازمن مي ترسيد و وقتي او را در آغوش مي گرفتم، گريه مي کرد، اين واکنش ها به واسطه فاصله هاي ديداري زياد است و آثارباقي مانده از آن دوران چندان خوب نيست؛ اگرچه پس از26سال کاراقماري، خانواده به آن خو کرده و با اين شيوه کار من، کنار آمده، اما آثار به جا مانده از آن دوران را نمي توان ناديده گرفت. هر شغل ويژگي هاي خود را دارد کيوان مهرحرف هاي زيادي دارد و دلش مي خواهد همه را بگويد؛ شايد فکر مي کند حالا که اين فرصت گفت وگو ايجاد شده است، زبان دل اقماري ها باشد و مشکلات آنها را که مشکل خود او نيز هست، بيان کند. رئيس مرکزانتقال نفت مهرآران براين نکته تاکيد دارد که هرکاري محاسن ومعايب خاص خودش را دارد و 14روز ماندن در کنار خانواده را يک مزيت ارزشمند مي داند، اما دوري از خانواده، دوري ازاجتماع شهري، محروم شدن خانواده ازحضور در برخي جمع هاي فاميلي و مواردي ازاين دست را نقطه مقابل محاسن اقماري بودن بر مي شمارد. وي به اين پرسش که به منظور کاهش دغدغه اقماري ها چه کار يا کارهايي مي توان انجام داد، پاسخ مي دهد: شايد بتوان گفت بهترين وعملي ترين راهکار براي کاهش دغدغه اين دسته ازافراد (اقماري ها) حس همکاري و درک متقابل کارکنان ومسئولان است.
آشنایی خانواده ها با تورهای خانوادگی
کيوان مهر اهل پيشنهاد دادن هم هست و برگزاري تورهاي خانوادگي در بازه هاي سه ماهه براي آشنايي خانواده اقماري ها با يکديگر و محيط کار آنها را نکته اي مثبت مي داند و اضافه مي کند: برگزاري چنين جمع هايي مي تواند روحيه کارکنان اقماري را تا حد زيادي افزايش دهد و خانواده هاي آنها را با هم آشناتر و نزديک تر سازد. گذران اوقات فراغت درچنين مناطقي که دور ازمرکزاست و همه شبانه روزت مي شود، خود داستاني ديگراست که رئيس مرکزانتقال نفت مهر آران درباره آن نيزحرف هايي دارد و پيشنهادي. کيوان مهر مي گويد: دراين گونه مناطق گذران اوقات فراغت اهميت دارد و ورزش مي تواند بخشي از آن را پر کند که البته خيلي هم خوب است چون فعاليت هاي سنگيني مانند انتقال فرآورده هاي نفتي نيازمند بدن سالم است و ورزش مي تواند اين سلامت را تامين کند. درمناطقي مانند مرکزانتقال مهرآران که کمترين فاصله تانخستين شهر نزديک به آن 40کيلومتر است، بايد براي کارکنان سرگرمي هاي متنوعي ايجاد کرد تا به يکنواختي دچار نشوند. وي ادامه مي دهد: برگزاري مسابقات اينترنتي يا کلاس هاي آموزشي با موضوع هايي مانند مهارت هاي زندگي، انتخاب همسر خوب وشايسته، همسيريابي، تغذيه وسلامت، همچنين تکريم ارباب رجوع و انجام کمک هاي اوليه درمواقع سيل و زلزله مي تواند علاوه برافزايش بارعلمي و آگاهي کارکنان، تا حد زيادي نيز اوقات فراغت آنها را پرکند. عالي فرد، مسئول عمليات مرکز انتقال مهرآران نيز وارد گفت وگوي ما مي شود و تصويري تقريبا مشابه با رئيس خود از فعاليت کارکنان اقماري و مشکلات آن ارائه مي دهد.
استرس در کار همیشگی است
عالي فرد، مسئول عمليات مرکز انتقال مهرآران نيز وارد گفت وگوي ما مي شود و تصويري تقريبا مشابه با رئيس خود از فعاليت کارکنان اقماري و مشکلات آن ارائه مي دهد. عالي فرد اهل فيروزآباد استان فارس است و لباس يک دست طوسي رنگ بر تن دارد و در قلب مرکز انتقال نفت مهرآران، عمليات دريافت و ارسال فرآورده هاي نفتي را کنترل مي کند. او که گرمي جنوب نشين ها در کلامش موج مي زند، مثل کيوان مهر، دور بودن از خانواده را مهم ترين مشکل اقماري ها مي داند و مي گويد: دور بودن از خانه و کاشانه هميشه با نگراني توام است و تمرکز در کار را کاهش مي دهد. مسئول عمليات مرکز انتقال نفت مهرآران با بيان اين که خانواده اش در استان فارس ساکن است و550 کيلومترازآنها فاصله دارد، ادامه مي دهد: کاردرچنين مناطقي في النفسه با استرس همراه است و دوري از خانواده برآن مي افزايد؛ ازاين رو، انجام برخي کارها مثل افزايش راه هاي ارتباطي نظير تلفن واينترنت مي تواند تاحدودزيادي اين بار رواني را کاهش و فرد با آرامش روحي بيشتري ادامه فعاليت دهد.
با همه سختی ها کارم را دوست دارم
وي ادامه مي دهد: اختصاص تعدادي پرواز رايگان براي سفر خانواده کارکنان اقماري به منطقه نيزمي تواند، راهکار ديگري باشد براي کاهش مشکلات اقماري ها و افزايش راندمان کاري آنها. او بر اين نکته تاکيد دارد که وقتي فکرآرام وخيال از جانب خانواده آسوده باشد، اين راندمان بيشترهم خواهد شد. عالي فرد با ورزش ومطالعه سعي مي کند اوقات فراغت خود را پر کند اما با همه اين احوال درچنين مناطقي «کار» حرف اول و آخر را مي زند. دراينجا کار يعني انتقال ايمن و پايدارسيال نفت خام و فرآورده هاي نفتي. وي معتقد است تفاوت آب وهوا موجب ناسازگاري شخص با محيط کار و با کاهش راندمان کاري او مي شود. توضيح روشني دراين باره نداداما فکر مي کنم منظوراو اين بود که تا حد امکان از افراد درمحيط هاي بومي (استان خود) استفاده شود. عالي فرد ازتعديل مدرک وکمبود نيروهم به عنوان يکي از دغدغه هاي شغلي نام مي برد عالي پوربا وجود همه سختي ها و فشارهايي که از آن ياد کرد، مي گويد: کار و محيط کارش را دوست دارد.
جبران کمبود نیرو با مرخصی نرفتن
علي صمدي يکي ديگرازاقماري هاي مرکز انتقال نفت مهرآران است که به گفت وگوي ما مي پيوندد. او کارمند عمليات اين مرکزاست ومي گويد: 29 سال است درصنعت نفت مشغول به کارهستم که سه سال آن به کار در پالايشگاه آبادان مربوط مي شود. صمدي اهل نجف اشرف است و از خانواده اش بيش ازهزارو200 کيلومترفاصله دارد. اوسه فرزند دارد که نگران آينده شان است و با تلاش خود سعي در کاهش اين نگراني دارد. وي نيز ازکمبود نيرو نالان است وادامه مي دهد: کمبود نيرو موجب مي شود در زمان هايي که به مرخصي نياز است، نتواني از آن استفاده کني. اين کارمند عمليات درمرکز انتقال نفت مهراران مي گويد: از مشکلات خانوادگي که بگذريم، گرماي منطقه طاقت فرساست؛ به خصوص وقتي که شير( ولو) بايد تعمير شود. صمدي با بيان اين که برخي شير(ولو)ها برقي نيستند ودستي کارمي کنند، تعمير آنها را به ويژه در زمان هايي که گرما به اوج خود مي رسد، سخت توصيف مي کند و ادامه مي دهد: گاه شدت گرما آنقدربالاست که دست مي سوزد؛ اما کار بايد انجام شود و مي شود. کمبودآشپز مجرب، طبخ غذاي چرب، نبود مشاوره مستمر روحي – رواني براي پرسش وپاسخ، ديگرمواردي است که صمدي ازآنها به عنوان مشکل ياد مي کند. وي نيزهمانند همکاران خود، کارومحيط کارش را دوست دارد ودليل اين دوست داشتن را دور بودن ازهياهوي محيط شهري بيان مي کند. فضاي گفت وگو آنقدر گرم وصميمي شده است که کيانوش صادقي، کارمند عمليات، مرتضي جمالي کارمندارشدعمليات وعلي رحمانيان، کارمند ابزاردقيق نيز، به عنوان ديگر حاضران درجمع، تمايل پيدا مي کنند به اين بخش وارد شوند.
استهلاک زود هنگام بدن
صادقي 28 ساله آذري زبان اهل مراغه، 14 روز کار درمحيطي گرم و 14روز رست (استراحت) درمحيطي سرد رابه اين تشبيه مي کند که پس ازنوشيدن يک فنجان چاي داغ، ليواني آب سرد ميل کني، در اين صورت ديگر دنداني برايت باقي نمي ماند و اضافه مي کند: بدن انسان هم با اين گرم و سرد شدن محيط در مدت زماني کوتاه به واسطه اين تغيير آب و هوا خيلي زود مستهلک مي شود. دريک کلام دور بودن ازخانواده، دنياي استرس است و درخلق و خوي افراد تاثير فراواني دارد.
به مشکلات می خندم
صادقي که تنها راه برون رفت ازمشکلات را به خصوص درچنين محيط هاي کاري، «خنديدن» مي داند و به مزاح مي گويد: خدا کسي راکه گوشي هاي اندرويد را ساخت، خيربدهد چون هم معضل بيکاري را حل کرده است وهم اين که من الان شغل دومي دارم و مدير گروه شدم.
مرتضي جمالي با همکارش (صادقي)هم صداست وحرف هاي او را تاييد مي کند و ادامه مي دهد: سابقه کارمن درمرکز انتقال نفت مهرآران هفت سال است و در مرکز انتقال نفت رفسنجان هم بوده ام. کار درمحيط هاي بياباني، گرمسير و سردسير، ويژگي هايي دارد که شايد براي همه قابل درک نباشد؛ اما آنها که چنين محيط هايي را تجربه کرده اند، خوب مي دانند که کار دراين گونه مناطق سخت است و سخت تر از همه دور بودن از خانواده است که بي تاثير بر روند کار نيست. جمالي ادامه مي دهد: اقماري بودن يعني 14روز کارو14روزاستراحت. اما واقعا در14روزحضوردرمنطقه، فشار زيادي رابايد تحمل کرد تا همه چيزخوب انجام شود؛ البته بايد هم خوب وبدون نقص انجام شود چون خطوط لوله و سيالات آن شوخي بردارنيست وبايد بدون وقفه و ايمن به دست مصرف کنندگان برسد. اوبي نظمي درپرواز هواپيماها، توجه و مساعدت ناکافي براي تهيه بليت هواپيما، اطلاع رساني نکردن براي استفاده ازامکانات رفاهي و تفريحي محمودآباد در فصول خوب سال و بدون استفاده بودن سالن هاي ورزشي را به دليل مجهز نبودن، همچنين نبود سيستم هاي سرمايش و گرمايش را از جمله مشکلات برشمرد.