توليد روزانه 700 ميليون مترمکعب گاز
پارس جنوبي امسال رکورد مي زند
مشعل - ميدان مشترک پارس جنوبي، بزرگ ترين ميدان گازي جهان است كه در مرز دريايي ايران و قطر و در 100 كيلومتري از سواحل ايران قرار گرفته است. اين ميدان، يکي از بزرگ ترين منابع گازي مستقل جهان به شمار مي رود که با دارا بودن حدود 14 هزار ميليارد مترمكعب گاز درجا (8 درصد كل ذخاير گاز جهان و 47 درصد ذخاير گاز شناخته شده كشور) و بيش از 18 ميليارد بشكه ميعانات گازي و وجود بزرگ ترين منبع هليوم، از نظر ارزش اقتصادي، جايگاهي بي نظير و منحصر به فرد در مسئله انرژي و اقتصاد کشور دارد.
مساحت ميدان گازي پارس جنوبي9700 کيلومتر مربع است که 3700 کيلومتر مربع آن در آب هاي سرزمين ايران و 6000 کيلومتر مربع آن در آب هاي سرزمين قطر قرار دارد. بازه هاي مخزني در اين ميدان، علاوه بر گروه بنگستان، توالي کربناته کنگان و دالان است که مقادير قابل توجهي گاز دارد. با توجه به وسعت ميدان، بلوک هاي مختلف مخزني در 24 فاز و تحت نظر طرح هاي توسعه و مگاپروژه هاي مختلف، مورد توسعه قرار گرفتند.
در حال حاضر 252 حلقه چاه در مخزن مشترك پارس جنوبي، در مدار بهره برداري قرار دارد كه 62 درصد از مجموع چاه هاي پيش بيني شده را تشكيل مي دهد و 116 حلقه چاه مراحل پاياني و تكميلي خود را طي مي كنند. همچنين نصب و بهره برداري از 40 سکوي گازي توليدي در بخش فراساحل پيش بيني شده که از اين تعداد 26 سكو در مدار بهره برداري قرار گرفته است. افزون بر اين تاكنون 72 ميليارد دلار سرمايه گذاري در مخزن پارس جنوبي محقق شده و پيش بيني مي شود اين رقم به 87 ميليارد دلار برسد. ارزش محصولات توليدي پارس جنوبي با محاسبه رقم 18 سنت در هر مترمكعب گاز غني، نزديک به 200 ميليارد دلار است.
فاز يک
عمليات توسعه فاز يك در بهمن 1376 به شركت پتروپارس در قالب قراردادهاي بيع متقابل واگذار شد. هدف از اين طرح، رسيدن به توليد روزانه 3/28 ميليون مترمكعب گاز طبيعي، توليد روزانه 40 هزار بشكه ميعانات گازي براي صادرات و توليد روزانه 200 تن گوگرد به منظور صادرات بوده است. بهره برداري از پالايشگاه فاز يک در آبان 1383 آغاز شد.
اين فاز در بخش تاسيسات بالادستي فراساحلي در ابتدا، شامل دو سكوي توليدي با 12 حلقه چاه (هر سکو 6 حلقه چاه)، يك سكوي فرآورش و يك سكوي مسكوني براي اسكان 92 نفر بود که در ادامه، يکي از سکوهاي توليدي شامل 6 حلقه چاه، به فاز 19 الحاق و 4 حلقه چاه نيز به صورت Infill Drilling به سکوي فاز يک اضافه شد و هم اکنون اين فاز داراي 10 حلقه چاه توليدي است.
اين فاز براي رسيدن به ظرفيت توليد 3/28 ميليون مترمکعب گاز در روز، از نظر فرآورش با چالش هايي روبه رو بود که طي چند مرحله پروژه Revamping اين مشکل برطرف شده و هم اکنون سکو با ظرفيت روزانه 3/28 ميليون متر مکعب در حال توليد است.
فازهاي 2 و3
عمليات توسعه فازهاي 2 و 3 پارس جنوبي در مهر 1376 به گروه توتال، به عنوان متصدي اصلي توسعه با سهم 40 درصد و شركت هاي گاز پروم روسيه و پتروناس مالزي هر يك با 30 درصد سهم واگذار شد و در بهمن 1381 بهره برداري از پالايشگاه آن آغاز شد. اهداف اين طرح، شامل 6/56 ميليون متر مكعب گاز طبيعي، 80 هزار بشكه ميعانات گازي و توليد روزانه 400 تن گوگرد است. فازهاي 2 و 3 داراي دو سكوي توليدي از 20 حلقه چاه (هر سکو 10 حلقه چاه) است.
فازهاي 4 و 5
عمليات توسعه فازهاي 4 و 5 در مرداد 1379 به کنسرسيومي متشکل از شرکت هاي اني(ENI) ايتاليا به ميزان 60 درصد، پتروپارس به مقدار 20 درصد و نيکو به ميزان 20 درصد، در قالب قراردادهاي بيع متقابل با هدف توليد روزانه 6/56 ميليون مترمکعب گاز طبيعي و 80 هزار بشکه ميعانات گازي، توليد سالانه يک ميليون تن اتان (به عنوان خوراک پتروشيمي)، توليد سالانه 05/1 ميليون تن گاز مايع (پروپان و بوتان) «LPG» براي صادرات و توليد روزانه 400 تن گوگرد واگذار شد. اين فازها در بخش تاسيسات دريايي، شامل دو سکوي توليد در فاصله حدود 100 کيلومتري از ساحل، هر يک داراي 12 حلقه چاه و در مجموع 24 حلقه چاه هستند. بهره برداري از پالايشگاه فازهاي 4 و 5 در سال 1384 آغاز شد.
فازهاي 6 ، 7 و 8
عمليات توسعه فازهاي 6 ،7و8 ميدان گازي پارس جنوبي در تير 1379 به شرکت پتروپارس واگذار و بهره برداري از آن در مهر 1387 آغاز شد. هدف از اجراي اين پروژه، ايجاد ظرفيت پالايش براي توليد روزانه 104ميليون متر مکعب گاز ترش و خشک در پالايشگاه خشکي و توليد روزانه 120هزار بشکه ميعانات گازي و توليد سالانه 2/1 ميليون تن گاز مايع(LPG) براي صادرات است.
گاز ترش توليدي از اين فازها، از طريق خط پنجم لوله سراسري به طول 512 کيلومتر به ميدان نفتي آغاجاري در خوزستان منتقل و به منظور ازدياد ضريب برداشت نفت از مخزن به اين ميادين تزريق مي شود. تاسيسات دريايي اين فازها در بخش بالادستي، شامل سه سکوي توليد سرچاهي براي بهره برداري از 30 حلقه چاه (هر فاز 10 حلقه چاه) است.
فازهاي 9 و10
عمليات توسعه اين فازها در شهريور 1381 به مشاركت شركت هاي GS كره جنوبي، شركت مهندسي و ساختمان صنايع نفت (OIEC) و شركت مهندسي و ساخت تاسيسات دريايي ايران (IOEC) با هدف توليد روزانه 6/56 ميليون متر مكعب گاز طبيعي، توليد روزانه 80 هزار بشكه ميعانات گازي، توليد روزانه 400 تن گوگرد، تولد سالانه يک ميليون تن اتان( به عنوان خوراک پتروشيمي)، توليد سالانه 05/1 ميليون تن گاز مايع (LPG) به منظور صادرات واگذار شد. تاسيسات بالادستي بخش فراساحل اين فازها، در برگيرنده دو سكوي دريايي توليد گاز در فاصله 105 كيلومتري از ساحل به منظور بهره برداري از 24 حلقه چاه (هر فاز 12 حلقه) است. بهره برداري از پالايشگاه طرح توسعه فازهاي 9و10 در اسفند 1387 آغاز شد.
فاز 11
توسعه فاز 11 با توجه به شرايط به وجود آمده براي قراردادهاي قبلي آن و شرايط خاص و محدوديت هاي بين المللي به تاخير افتاده است. هدف از اين طرح، توليد روزانه 6/56 ميليون متر مکعب گاز غني از دو سکوي توليدي شامل 24 حلقه چاه است. برابر با آخرين تصميم شركت ملي نفت ايران، گاز توليدي هر دو سكوي گفته شده به پالايشگاه هاي خشكي فازهاي 6 تا 8 و فاز 12 پارس جنوبي منتقل خواهد شد.
بر اساس ضرورت و فوريت توسعه ميادين مشترک و به دنبال آن طرح توسعه اين فاز، مذاکرات با شرکت توتال براي تهيه رئوس (HOA) به منظور توسعه و بهره برداري فاز 11 پارس جنوبي در قالب قراردادهاي جديد نفتي ايران از اوايل ارديبهشت 1395 آغاز شد و رئوس توافق در 18 آبان 1395 ميان شرکت ملي نفت ايران و مشارکت توتال شاخه بين المللي شرکت ملي نفت چين (CNPCI ) و پتروپارس به عنوان شريک ايراني مشارکت به ترتيب به نسبت 1/50، 30 و 9/19 درصد به امضا رسيد.
بخش اول اين طرح، شامل حفاري 30 حلقه چاه (2 حلقه توصيفي و 28 حلقه توسعه اي) 2 سکوي توليدي هر يک با 15 حلقه چاه براي توليد 2 ميليارد فوت مکعب گاز (حدود 56 ميليون مترمکعب) در روز و تاسيسات مربوط و دو رشته خط لوله 32 اينچ در مجموع به طول 270 کيلومتر است. بخش دوم طرح شامل طراحي، ساخت و بهره برداري از سکوي فشارافزايي براي حفظ توليد از اين ميدان است که ضمن آنکه جزو فناوريهاي پيچيده و منحصر به فرد در منطقه به شمار مي رود، داراي اهميت اقتصادي بسيار زيادي است و تقريبا انتظار مي رود نيمي از توليدات بيان شده در بند قبل، از عملکرد اين فناوري حاصل شود.
عمليات فاز دوم که کليدي ترين بخش اين پروژه است و براي اولين بار در منطقه خاورميانه انجام خواهد شد، شامل يک يا دو سکوي (حسب نتايج مطالعات آتي) فشارافزايي با ظرفيت 2 ميليارد فوت مکعب استاندارد در روز براي تقويت فشار سيال توليدي از سکوهاي فاز 11 پس از افت فشار مخزن در سال هاي آتي است که در صورت خروج شركت فرانسوي توتال از اين ميدان، شركت ملي نفت چين ( CNPC ) و شركت ايراني پتروپارس، كار توسعه اين فاز را ادامه مي دهند.
فاز 12
طرح توسعه فاز 12 به منظور برداشت روزانه معادل سه فاز استاندارد از مخزن پارس جنوبي، طراحي و در سال 1384به روش بيع متقابل به شركت پتروپارس واگذار شد. اهداف اصلي اين طرح، شامل توليد روزانه 75 ميليون متر مكعب