گزارش «مشعل» از کارکنان بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران
درمان در بام نفت ايران
مشعل سميه راهپيما شهرستان گچساران در دو کوه «شهرو» و «خامي» واقع شده است. کوه شهرو در جنوب شهر دو گنبدان، مرکز شهرستان گچساران و در استان کهگيلويه و بويراحمد قرار دارد. اين کوه در نزديکي روستايي به نام «پشه کان» است، ارتفاع چنداني ندارد؛ ولي قلل متعددي دارد که ارتفاع بلندترين آنها 1300 متر از سطح درياست. کوه خامي نيز مجموعه قللي در زاگرس جنوبي ايران است، بين شهرستان گچساران و شهرستان باشت در استان کهگيلويه و بويراحمد. اين کوه از درختان بلوط به شکل جنگل هاي تنک پوشيده شده و رودخانه نازمکان از کوه خامي سرچشمه مي گيرد. شهرستان گچساران علاوه بر طبيعت زيبايي که دارد، لقب بام نفت ايران را به خود اختصاص داده است. اين ميدان نفتي در محدوده شهرستان گچساران، استان کهگيلويه و بويراحمد و در فاصله 220 کيلومتري از جنوب شرقي اهواز قرار دارد. بهداشت و درمان صنعت نفت از همان ابتدا در کنار ميدان نفتي گچساران به عنوان پشتيبان در ارائه خدمات درماني به ايفاي نقش پرداخته است. به اين شهر سفر کرديم و براي در جريان قرار گرفتن چگونگي ارائه خدمات آن، پاي صحبت پزشکان، کارکنان و مراجعه کنندگان نشستيم. مشروح اين گفت و گوها را در ادامه مي خوانيد.
قدمت برخي ساختمان هاي بيمارستان صنعت نفت گچساران به بيش از 50 سال مي رسد. بخشي از بيمارستان، در منازل مسکوني سازماني قرار دارد که از 25 سال پيش با تغيير کاربري به واحدهاي بيمارستاني تبديل شده است. امور اداري، پرستار خانواده، کلينيک هاي تخصصي يادگار منازل مسکوني هستند. همچنين واحدهايي مانند آزمايشگاه، امور اعزام، تجهيزات پزشک و... در پوشش بخش ها قرار نگرفته اند و به صورت مستقل خدمات ارائه مي دهند. از محمد بخشايي، جانشين رئيس بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران، از قدمت ساختمان هاي اين بيمارستان سوال مي کنم و اينکه آيا برنامه اي براي تغيير و نقل مکان به بيمارستاني نوساز دارند يا خير که مي گويد: «466 نيرو در بهداشت و درمان صنعت نفت شاغل هستند و 10 کلينيک تخصصي داريم. کارکنان و بازنشستگان نفت از خدمات اين بيمارستان استفاده مي کنند. بر اساس آماري که داريم، در سال گذشته هزار و 385 نفر در بخش ها، بستري و 3 هزار و 219 نفر در اورژانس پذيرش داشته ايم. اکنون با کمبود فضاي فيزيکي روبه رو هستيم که با انتقال به بيمارستان جديد، اين مشکلات برطرف خواهد شد. بيمارستان جديد 10 سال پيش کلنگ زده شد، اما به دلايلي تحويل داده نشده است.» به گفته او «بر هرکدام از لباس هاي کارکنان خود نشانه تشخيصي گذاشته ايم تا پزشک و پرستار مشخص شوند، همچنين تمام امور اداري موظف به پوشيدن اين لباس ها هستند. با اين کار ظاهر بيمارستان آراسته تر خواهد شد.»
حضور 3 پزشک متخصص در هر کلينيک
زينب مهدي زاده، سرپرستار بيمارستان صنعت نفت گچساران ميان صحبت مي آيد و مي گويد: «در اين بيمارستان 10 کلينيک تخصصي داريم. ممکن است در برخي کلينيک ها سه پزشک و در برخي ديگر دو پزشک داشته باشيم. روزانه در هر کلينيک 70 تا 75 بيمار پذيرش مي شوند. اکنون تمهيداتي در نظر گرفته شده تا 5 روز در هفته، پزشک ارتوپد در بيمارستان حضور داشته باشد.»
ارائه خدمات همسو با اهداف مسئوليت اجتماعي
محمد مرادي، رئيس خدمات پشتيباني بهداشت و درمان صنعت نفت، بيش از 30 سال سابقه کار دارد و متولد گچساران است. مي گويد: «همسو با اهداف مسئوليت اجتماعي، شرايطي فراهم شده تا روستاييان و عشاير بتوانند از خدمات درماني اين بيمارستان استفاده کنند. همچنين حوادث جاده اي و تاسيسات نفتي را نيز پوشش مي دهيم. اما با توجه به خدماتي که ارائه شده، با کمبودهايي در ناوگان آمبولانس روبه رو هستيم. عمر اين آمبولانس ها به بيش از 15 سال رسيده و براي دريافت پروانه بيمارستاني مشکل داريم، يکي از شرايط ايده آل شدن بيمارستان، داشتن آمبولانس هاي زير 10 سال است.»
کوچکي فضاي کار
به دليل کوچکي جا دو واحد «امور بيمه گري» و «امور اعزام» در کنار هم هستند و اين فضاي کوچک، باعث ايجاد نوعي شلوغي در کار شده است. فاطمه احساني، يکي از کارکنان «امور بيمه گري» است که 23 سال سابقه کار دارد و از اين ميزان 12 سال را در خدمات بيمه گري بوده است. او مي گويد:« با وجود اينکه فضاي کارمان کم است؛ اما سعي مي کنيم خدمات بهتري به مراجعه کنندگان ارائه کنيم.»
حذف مکتوب نسخه ها
مراجعه کنندگان زيادي پشت در اتاق پزشک داخلي به انتظار نشسته اند. تعداد آنها شايد به بيش از 30 نفر برسد. وارد اتاق روح اله غضنفري، متخصص داخلي بيمارستان صنعت نفت گچساران مي شوم و از او در مورد شرايط کارش مي پرسم. مي گويد: «سيستم مرکزي طراحي شده تا داروهاي تجويزي در دفترچه بيمه نوشته نشود؛ بلکه در سيستم رايانه اي ثبت مي شود و با همين ثبت، بيمار به بخش داروخانه و آزمايشگاه مراجعه مي کند.»
پزشک هاي بدون روپوش
زهره کرمي، پزشک اطفال مي گويد:« اين بيمارستان معتقد است که براي جذب کودکان و همکاري آنها با پزشک، پزشکان اين بيمارستان روپوش سفيد نمي پوشند». به گفته او «علاوه بر بيماري هاي شايع فصلي، افراد مبتلا به بيماري هاي غدد، اختلال هاي رشدي، تشنج، عفوني و... نيز به ما مراجعه مي کنند. به طور متوسط روزانه 30 نفر پذيرش داريم که در فصل زمستان اين تعداد افزايش مي يابد. »
سرويس دهي مناسب با بيمارستان جديد
اله داد تندر، بازنشسته اداره گاز مايع شرکت نفت گچساران است که براي بيماري پروستات به اين بيمارستان مراجعه کرده است. او هر سه ماه براي تمديد دارو به اين بيمارستان مي آيد. اين بيمار نيز مانند مسئولان و پزشکان اين بيمارستان، کمبودها و کوچکي محيط درماني را از مهمترين مشکلات مي داند. او مي گويد: «اگر بيمارستان جديد زودتر افتتاح شود، با سرويس دهي خوب پزشکان، خدمات بهتري به بيماران داده خواهد شد.»
پذيرش روزانه 500 نفر
وقتي با شجاعت سيدپور، مسئول پذيرش تخصصي و عمومي اين بيمارستان صحبت مي کنم، افراد زيادي به آنجا مراجعه دارند که براي ارائه خدمات، صحبت مان را قطع مي کند و جواب ارباب رجوع را مي دهد. او مي گويد: « روزانه نزديک به 450 تا 500 نفر مراجعه کننده تخصصي داريم. در اين ميان روزانه با سختي هايي روبه رو هستيم که مهم ترين آن، توقع مراجعه سريع بيماران به پزشک است؛ اما به دليل کمبود فوق تخصص در اين منطقه، نوبت هاي يک هفته تا دو ماهه مي دهيم.»
نيروهاي جايگزين نداريم
عبدالرسول صالح زاده، مسئول دارو و درمان بيمارستان گچساران مي گويد: « در تامين برخي داروها کمبود داريم، همچنين برخي پزشکان داروهاي خارجي تجويز مي کنند؛ اما به لحاظ قانوني نمي توانيم داروي خارجي به بيمار بدهيم، از اين رو داروهاي ايراني در اختيارشان قرار مي دهيم. اکنون به دليل اينکه بيشتر نيروهاي ما بازنشسته شده اند، کمبود نيروي کار آزموده داريم.»
سيستم هدايت
هاجر آقاجاري از کارشناسان بخش مراقبت هاي ويژه بيمارستان مي گويد: « در اين بخش 4 تخت فعال سي سي يو و يک تخت آي سي يو داريم. از زماني که سيستم هدايت براي اعزام بيماران آمده است، مدت زمان زيادي منتظر پذيرش بيمار از بيمارستان هاي ديگر مي مانيم؛ زيرا بيشتر پزشکان ما بومي گچساران نيستند.»
ارتقاي سلامت و کيفيت خدمات
فاطمه طالبي، مسئول پرستار خانواده مي گويد: «تيم سلامت خانواده بيمارستان گچساران، شامل پزشکان و پرستاران در 2 درمانگاه مرکزي و رجايي مي شود. هدف اين تيم، ارتقاي سلامت و کيفيت خدمات سلامت در خانواده بزرگ نفت است. در اين واحد، معاينه هاي دوره اي و پيگيري بيماري هاي خاص شامل ديابت، فشارخون، چربي خون، مشکلات قلبي، اضافه وزن و چاقي به شکل گسترده انجام مي شود.»
تعداد متفاوت مراجعه کنندگان در هر فصل
مهرداد گرجي پور، مسئول داروخانه عمومي معتقد است: «براي اينکه بيشتر با محيط و شرايط سخت کار در گچساران آشنا شوم، بايد يک نيم روز را با ماشين بدون کولر به مناطق عملياتي بروم.» به گفته او اين منطقه، تابستان هاي بسيار گرمي دارد که در نيمه هاي آن، اين دما به بيش از 55 درجه مي رسد.
او مي گويد: « اين داروخانه در دو نوبت کار مي کند و در هر فصل، تعداد مراجعه کنندگان متفاوت است. با کمبود نيرو مواجه هستيم و به دليل اينکه دارو رايگان است، متقاضي زيادي داريم که بهتر است در اين زمينه، تمهيداتي در نظر گرفته شود.»
آموزش بيماري هاي فصلي
پروانه گرداب، مسئول درمانگاه مرکزي 25 سال سابقه کار دارد. از او در مورد خدمات ارائه شده براي مراجعه کنندگان به اين درمانگاه مي پرسم که مي گويد: « پانسمان، تزريق، هموويژلانس (مراقبت ازخون) در اين درمانگاه انجام مي شود و بيماران تالاسمي نيز براي خون گيري به ما مراجعه مي کنند، همچنين درمانگاه، براي بيماران، کارگاه هاي مختلف آموزش چهره به چهره و مجازي برگزار مي کند.»
خون گيري ماهانه
زهرا دژبر، يکي از بيماران درمانگاه مرکزي است که به دليل بيماري تالاسمي از کودکي براي خونگيري به اينجا مراجعه مي کند. او از خدمات ارائه شده از سوي اين بيمارستان بسيار راضي است. بزرگترين آرزوي او اين است که علم پزشکي به قدري پيشرفت کند که تالاسمي درمان شود.
ايجاد فضايي براي پياده روي
محبوبه افرا، مسئول پزشک خانواده نيز مي گويد: «بيشترين خدماتي که مي دهيم، براي بيماري هاي شايعي چون افزايش فشارخون، ديابت و قلب و عروق است، همچنين معاينات دوره اي سالانه را نيز مد نظر قرار مي دهيم. بهتر است براي پيشگيري از درمان، غذاهاي سالم مصرف شود و ورزش نيز در برنامه روزانه قرار گيرد. همچنين مکاني براي پياده روي در شهر در نظر گرفته شده است.»
پذيرش بيماران شرکتي و غير شرکتي
تابان حکمتي، سرپرستار اورژانس است که از سال 73 در بيمارستان گچساران مشغول به کار شده است. مي گويد: « بيماران شرکتي و غير شرکتي در اين بخش پذيرش مي شوند، بيماران غير شرکتي بعد از انجام کارهاي اوليه به بيمارستان رجايي و... فرستاده مي شوند. به دليل اينکه از اورژانس تا درمانگاه فاصله زياد است، معمولا بيماران سطح 4 و 5 را که سرپايي هستند، ويزيت مي کنيم. به دليل اينکه حادثه هيچگاه خبر نمي کند، هر لحظه بايد آمادگي ورود به شرايط اضطراري را داشته باشيم که اين روند برايمان استرس ايجاد مي کند.»
اضطراب شديد کودکان گچساران
مقدسي، همسر جانباز 50 درصدي است. اين جانباز کارمند صنعت نفت است. او علت مراجعه اش به اين بيمارستان را سنگ کيسه صفرا مي داند و مي گويد: «عموم مردم اين منطقه از مراجعه به مشاور و روانشناس احساس خوشايندي ندارند. به همين دليل براي آگاهي بيشتر بايد اطلاع رساني شود تا بيماران مبتلا به مشکلات روحي و رواني، از همان ابتدا به روانشناس مراجعه کنند. يک آزمون براي سنجش سطح اضطراب کودکان پيش دبستاني مشخص شد که بيش از نيمي از کودکان، اضطراب شديد داشتند؛ اما به علت آگاه نبودن خانواده ها، براي رفع درمان آن کاري انجام نشده است.»