روايت مشعل از تعويض پوشش خط 20 اينچ سبزوار – مشهد
پوشش ایمن در سرزمین خورشید
مشعل- روزانه ميليون ها ليترسيال نفتي اعم بنزين، نفت سفيد، نفت کوره (مازوت) ونفت گاز(گازوئيل)مسافت هايي طولاني را دردل کوه ها و دشت ها مي پيمايند تا انرژي مورد نيازبخش هاي مختلف مصرف کننده تامين شود.
بدون ترديد انتقال 350ميليون ليترسيال نفتي درمسافتي به طول 14 هزار کيلومترخط لوله و تاسيسات جانبي آن چندان آسان نمي نمايد؛به اين معنا که مي بايست فعاليت هاي گوناگوني انجام شود تاچنين حجمي از سيالات ،انتقالي ايمن داشته باشد.
تعويض پوشش خط لوله يکي ازچند فعاليتي است که باراهبري شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران درمناطق دوازده گانه آن از جمله شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه شمال شرق انجام مي شود؛منطقه اي درسرزمين خورشيد ودرجوارصحن و سراي حضرت ثامن الحجج،حضرت علي ابن موسي الرضا(ع).
اين گزارش نگاهي اجمالي دارد به عمليات تعويض پوشش خط 20 اينچ انتقال فرآورده نفتي سبزوار–مشهد،اهميت آن،همچنين سختي و رنج افرادي که درپس اين عمليات مهم،ايفاي نقش مي کنند تا فرآورده هاي نفتي مسيري ايمن را بپيمايند.
تابلوي پليس راه مشهد– نيشابور در سمت راست جاده خودنمايي مي کند و57 کيلومتردورترنيز،درسمت چپ اين جاده ترانزيت،جايي دردل بيابان "ديزباد"،سايت عملياتي تعويض پوشش خط.
آفتاب تيرماه سوزان است به خصوص درمناطق بياباني همچون «ديزباد» که روستايي است ايستاده بردامنه جنوبي رشته کوه هاي بينالود در استان خراسان رضوي.
وزش باد وبرخاستن خاک سرخ،ازويژگي هاي اين منطقه است تا آنجا که با بالا آمدن خورشيد و بيشتر شدن سرعت باد،ادامه عمليات تعويض پوشش خط لوله ناممکن وکارتعطيل مي شود؛ به همين دليل عملياتي اين گونه حساس بايدخنکاي اول صبح که هنوز باد وزيدن نگرفته است،انجام شود.
ساعت از11صبح گذشته و رقص باد که ازساعت ها پيش شروع شده است. خاک سرخ منطقه رابه سر وصورتت مي پاشد؛اين حال وهواي هر روزه منطقه «ديزباد» همراه باگرماي هواي آن درتابستان داغ است.
سايت عمليات ديدني است،تلفيقي از انسان وفولاد؛ چند دستگاه بيل مکانيکي که راننده هاي حاذق آنها تلاش مي کنند خاکبرداري اطراف لوله حاوي سيال نفتي را بي هيچ عيب ونقصي انجام دهند تا عمليات تعويض پوشش به بهترين نحو انجام شود.
بابرخي عوامل اجراي طرح تعويض پوشش خط ازجمله عليرضا کاظمي، رئيس واحد مهندسي خوردگي خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه شمال شرق درباره چگونگي اجراي تعويض پوشش خط لوله 20 اينچ سبزوار– مشهد گفت وگو مي کنم، اماصداي وزش باد وگرد وخاک برخاسته به هوا،مجال گفت وگودر هواي بازرا نمي دهد؛ به همين خاطر يک دستگاه وانت پيکاب دوکابين حاضر درسايت، اتاق گفت وگويمان مي شود.
کاظمي مي گويد: هرفعاليتي که در زمينه ايمن سازي خطوط لوله انتقال نفت وفرآورده هاي نفتي انجام مي شود،مهم است وتعويض پوشش خطوط لوله در زمره اين گونه فعاليت ها قراردارد.
وي که سابقه اي 16ساله دراجراي پروژه هاي تعميراتي–ترميمي خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه شمال شرق دارد، پروژه تعويض پوشش خط 20 اينچ سبزوار–مشهد را فعاليتي مهم دراين منطقه برمي شمارد ومي افزايد:خط لوله 20 اينچ سبزوار–مشهد،ادامه خط 22 اينچ ري – تهران است وتعويض پوشش آن به طول 13کيلومترازکيلومتر 794 تا 807 رو به پايان و تنها دو کيلومترآن باقي مانده است.
کاظمي مي گويد:وجود سيالات نفتي درخطوط لوله،همچنين دريافت و ارسال آنها،شرايط ايمني را طلب مي کند واين شرايط به مدد پيشرفت در فناوري ها،همچنين روش هاي نوين مبارزه با خوردگي لوله ازجمله استفاده از پوشش هاي پلي اورتان ايجاد شده است.
رئيس واحد مهندسي خوردگي خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه شمال شرق ادامه مي دهد: استفاده ازپوشش هاي پلي اورتان،روشي جديد براي عايق بندي خطوط لوله انتقال نفت است که مقاومت لوله را دربرابرخوردگي بالا مي برد.
مراحل تعویض پوشش خط
کاظمي با گريزي به فرآيند عمليات پوشش خط و تعويض آن مي گويد: حفاري ونمايان کردن لوله با استفاده از بيل مکانيکي نخستين مرحله در تعويض پوشش خطوط لوله است.
وي برداشتن پوشش قبلي به وسيله دست يا در صورت سخت بودن با استفاده از حلال هاي شيميايي، تميز کاري و آماده سازي سطح لوله با مسماره، پوشش رنگ پلي اورتان به ضخامت هزار ميکرون با استفاده از دستگاه، خاک ريزي وماسه بندي اطراف لوله راازديگر مراحل عمليات تعويض پوشش بر مي شمرد.
کاظمي به اين نکته نيزاشاره دارد که تعويض پوشش خط، عمليات حساسي است وبايد با ظرافت خاص انجام شود؛به همين روي، گاه به دليل جغرافياي منطقه وسختي جنس خاک،اين عمليات ماه ها زمان مي برد.
باد عامل کندی و بازدارندگی عملیات
بوي خاک،کم وبيش درداخل کابين به مشام مي رسد.به نظر رسد خاک با وجود کلاه،عينک و ماسک،در تن و بدن افراد به خصوص آنها که نزديک تر به عمليات هستند، نفوذ کند و درآنها ته نشين شود.
رئيس واحد مهندسي خوردگي شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه شمال شرق مي گويد: تعويض پوشش خطوط لوله کار خيلي سختي است به خصوص درچنين محيط هايي که باد به عنوان يک عامل کند کننده وگاه بازدارنده عمل مي کند.
وي ادامه مي دهد: تعويض پوشش روي خطوط لوله گرم انجام مي شود به اين معنا که درون خط تخليه نمي شود واين عمليات همزمان با انتقال فرآورده انجام مي شود بنابراين،همه مراحل آن به ويژه حفاري بايد با ايمني بالايي انجام شود تا آسيبي متوجه خط لوله نشود وهمين موضوع خالي از استرس نيست، زيرا کوچک ترين بي توجهي مي تواند به حادثه اي بزرگ بينجامد.
کاظمي با تاکيد بر اين که همه موارد ايمني(استفاده ازکفش ايمني، کلاه ايمني، عينک و لباس کار) براي انجام يک فعاليت ايمن، الزامي اما موارد طبيعي و محيطي مانند گرماي 40 درجه سانتي گراد درتابستان و گرما زدگي و آفتاب سوختگي ناشي از آن، گرد وخاک حاصل از وزش باد، تنفس بوي رنگ (حتي باوجود استفاده ازماسک) در زمان رنگ آميزي خط وآسيب هاي تنفسي– پوستي که در درازمدت متوجه افراد مي شود، مسائلي است که سختي کار افراد فعال دراين حوزه(تعويض پوشش خط) را نمايان ترمي کند.
سخت گیری برای سلامت پروژه
با آنکه شيشه بالاست، صداي چکش بيل مکانيکي به گوش مي رسد؛ چکشي که هدايت گرآن تلاش مي کند بي هيچ آسيبي به لوله، دور آن را براي انجام عمليات تعويض پوشش آماده کند.
اکنون خورشيد به وسط آسمان رسيده و شدت گرما نيز بيشترشده است؛ کولر پيکاب دو کابين هم ديگر خنکمان نمي کند.
رئيس واحد مهندسي خوردگي شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه شمال شرق با بيان اين که درهمه مراحل تعويض پوشش خط، افزون بر ناظر پروژه،واحد ايمني نيز برانجام مطلوب کار نظارت دارد، مي گويد: همه اين نظارت ها وسخت گيري ها براي اين است که کاري بدون نقص انجام شود؛هيچ کم توجهي يا بي توجهي نبايد اتفاق بيفتد چون اين يعني حادثه.
کاظمي به عنوان عضوي ازخانواده خطوط لوله و مخابرات نفت شمال شرق اظهار مي کند: پروژه هاي تعويض خط با استناد به نتايج پيگ راني هوشمند انجام مي شود و اين کاردرانتقال ايمن و پايدار فرآورده هاي نفتي به استان کشورازجمله خراسان شمالي،خراسان جنوبي، خراسان رضوي و گلستان، نقش مهم و اساسي دارد.
وي جلوگيري از نشت مواد نفتي حاصل از ايجاد خوردگي درخطوط لوله، پيشگيري ازآسيب رساني به محيط زيست انساني و حفظ و صيانت ازسرمايه هاي ملي را ازمزيت هاي مهم تعويض پوشش برمي شمرد و اضافه مي کند:درحوزه عملياتي خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال شرق، بيش ازيک هزارکيلومترخط لوله، عمليات انتقال فرآورده هاي نفتي را انجام مي دهند که 600 کيلومتر آن تعويض پوشش و بهسازي شده اند.
پلی اورتال، پوششی ماندگار با مزیت های فراوان
کاظمي درباره مزيت هاي پوشش پلي اورتان که روشي بهتر و مطمئن تر از روش پوشش نواري است نيز، مي گويد: پوشش پلي اورتان نسبت به پوشش نواري قابليت اجراي آسان تري دارد، چسبندگي آن به سطح لوله بيشتراست، مقاومت بيشتري در مقايسه باپوشش هاي نواري دارد وبا حفاظت کاتدي که روي لوله انجام مي شود،مقاومت و عمر لوله را افزايش مي دهد. او ادامه مي دهد: عمرخطوط لوله با توجه به حفاظت هايي که درباره آنها اعمال مي شود، بالا و نزديک به 40 سال است؛ هرچند که همين خط لوله ( 20 اينچ سبزوار– مشهد) باهمان پوشش قبلي(نواري)همين مقدار عمرکرده است. با مزيت هايي که براي پوشش پلي اورتان گفته شد، انتظار مي رود اين ميزان عمر بالاتر برود.