مخابرات؛ سلسله اعصاب شریان انتقال نفت
زهره ربيعي: درعصر کنوني، بهره گيري از فناوري روز ارتباطات و مخابرات صنعتي براي دستيابي به اهداف هر سازمان، يكي از مهم ترين عوامل ارتقا و بهره وري به شمار مي آيد. مديريت مخابرات شركت خطوط و لوله مخابرات نفت ايران به عنوان متولي شبكه زيرساخت مخابرات صنعتي نفت در كشور، با ارائه كارآمدترين خدمات مخابرات صنعتي و برخورداري از ضريب اطمينان 99/99 درصد، افزون بر برقراري ارتباط مستمر صنعتي صوتي، راه دور، تصويري و ارتباطات شبكه هاي تأسيسات و خطوط لوله، ويدئو كنفرانس، پزشكي از راه دور درمناطق محروم، مسئوليت سنگين و حساس برقراري ارتباط ميان ساختمان هاي ستادي وزارت نفت، تأمين ارتباطات پالايشگاه ها نفت، همچنين مراكزستادي شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ، تأمين ارتباط مراكزانتقال نفت و فرآورده در كشور را به عهده دارد. شبكه گسترده فيبرنوري و راديويي ديجيتال درسراسر كشور، رينگ فيبر نوري درتهران، مراكز تلفن IP-PBX وشبكه ارتباطات سياردرقالب WAN صنعت نفت براي برقراري ارتباطي ايمن، پايدار و سريع، از ديگر زيرساخت هاي مخابراتي است که شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت براي خدمت رساني به صنعت نفت و حتي بيرون از آن بهره مي برد. براي آگاهي بيشتر از حوزه مخابرات، همچنين فعاليت هاي انجام شده درشرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران با احمد بهفرد، مدير مخابرات اين شرکت که 28 سال سابقه فعاليت در صنعت نفت را درکارنامه کاري خود دارد، گفت وگو کرده ايم که مشروح آن را مي خوانيد.
لطفا از مخابرات و اهميت آن برايمان بگوييد.
دنياي امروز، دنياي ارتباطات است و دهکده جهاني مک لوهان، مصداق عيني پيدا کرده است؛ به خصوص درعصرکنوني که فناوري هاي نوين و پيشرفته تري دراين حوزه به کار گرفته شده است. مجهزبودن سازمان ها به فناوري هاي روز ارتباطي ومخابراتي به ويژه درحوزه صنعت، يکي ازاهداف مهم هرسازمان است. بابهره مندي از تجهيزات مخابراتي وارتباطي، همچنين تسلط برفناوري هاي روزاين حوزه مي توان برنامه ريزي ومديريتي بهتر داشت و همسو با قافله پيشرفت حرکت کرد. مخابرات دربحث ارتباطات وفناوري اطلاعات، نقش پشتيبان ومهيا كننده زيرساخت مطمئن وايمن را دارد و بايد اين را گفت که تحقق اهداف صنعتي مانند نفت، درگرو ارتباطات ومخابرات صنعتي است واين اهميت و جايگاه آن را به ما يادآور مي شود. اگرخط لوله انتقال نفت وفرآورده هاي نفتي، رگ هاي حياتي اين صنعت در نظر گرفته شود، مخابرات درصنعت نفت سلسله اعصاب اين شريان است وعمليات موفق وبي وقفه انتقال وپالايش درصنعت نفت، بدون برخورداري ازاين شبكه كارآمد(مخابرات) امكان پذير نخواهد بود.
با توجه به اين توضيحات، هم اکنون چه طرح هايي در حوزه مخابرات در دست اجرا داريد؟
درمجموعه مديريت مخابرات پروژه هاي متعددي در دست اجراست که اسکادا يکي ازمهم ترين آنها و قراراست دوسال آينده با صرف بودجه افزون بر يکصد ميليارد ريال اجرا شود. همچنين پروژه هايي با عنوان «سي سي تي وي» که در مراکز انتقال نفت اجرا مي شود. پرو ژه هايي مانند اجراي طرح فيبرنوري تهران- زنجان، همچنين نشت يابي مسيرخطوط لوله (باتوجه به اهميت محيط زيست) که در مسيرخط انتقال اروميه- تبريز اجرا شده است. پروژه فاز 2 مخابرات، يکي ديگر از طرح هاي مهم شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت است که در بيشتر مناطق دوازده گانه اين شرکت انجام شده است.
پروژه «اسکادا» درحوزه مخابرات چه اهميتي دارد؟
اسکادا نام سامانه اي است که امكان پايش كليه مؤلفه هاي انتقال اعم از ظرفيت انتقال، نوع فرآورده، زمان رسيد وارسال، همچنين حجم مخازن، پارامترهاي فشار، دما و فلو را فراهم مي كند. تا بتوان داده ها را به دو صورت آماري و گرافيكي مشاهده كرد. اين پروژه به منظور استقرارسيستم مانيتورينگ در دوازده منطقه شركت و دو نقطه ستادي (يكي به عنوان مانيتورينگ اصلي درمنطقه تهران و ديگري به عنوان پشتيبان درمنطقه مركزي) ايجاد شده و اكنون به عنوان پايلوت در منطقه شمالشرق در دست اجراست.
اکنون اين طرح مخابراتي در چه وضعيتي است؟
بخش مطالعاتي پروژه اسکادا، درسال 95 آغاز شد و عمليات اجرايي آن ارد يبهشت 96 كليد خورده است.
يکي از موضوع هاي مهمي که مقام معظم رهبري نيز بر آن تاکيد دارند، «حمايت از کالاي داخلي» است. برنامه هاي حوزه مديريتي شما در خصوص محقق سازي اين هدف چه بوده است؟
از آنجا که سازنده و توليد کننده ايراني، از توانمندي و قابليت هاي بالايي برخوردار است، شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران نيز بر اين باور است که درطرح ها و پروژه هاي خود ازکالاي ايراني استفاده و از اقلام خارجي که مشابه آن در داخل کشور توليد مي شود، پرهيز کند. موضوع حمايت از کالاي داخلي که به دست توانمند سازنده ايراني توليد مي شود، اهميت بسزايي دارد و اميدوارم روز به روز كيفيت محصولات داخلي آنقدر بالا برود که بتوانيم نيازهاي خود را از داخل تامين کنيم وصنايع کشور درهمه بخش هاي ازجمله نفت با شتابي بيش از پيش، حرکتي رو به جلو داشته باشند.
از سوي ديگر، افراد خلاق و مبتکري در کشور هستند که مي توانند نقش مهم و موثري در رشد وشکوفايي کشور داشته باشند که بدون ترديد شناسايي و حمايت آنان مي تواند حرکت در مسير شکوفايي را شتاب بخشد.
باتوجه به شرايط حساس کنوني واهميت اقتصاد مقاومتي دراجراي طرح ها(با در نظر گرفتن همه جوانب ايمني آن) چقدر توانسته ايد درحوزه مديريتي خود صرفه جويي ايجاد کنيد؟
هرپروژه اي كه درشركت انجام مي شود، افزون بر بخش هاي فني، در بخش هاي زيست محيطي و اقتصادي نيز مي تواند صرفه جويي هايي به همراه داشته باشد. براي مثال درپروژ ه اي مانند نشت يابي باجلوگيري ازهدررفت مواد نفتي، مي توان از آلوده شدن محيط زيست که هزينه هاي سنگيني مي بايد صرف پاک سازي آن شود، جلوگيري کرد. اين خود نوعي صرفه جويي است به اين دليل که با اجراي چنين پروژه هايي (نشت يابي) دسترسي به مکاني که نشتي در آن رخ داده است، سريع تر انجام وازتحميل هزينه جلوگيري مي شود. طرح هاي بازدارنده اي نيز درجهت پيشگيري ازسرقت مواد نفتي در مسير خطوط لوله اجرامي شود که به ثمر رسيدن آن حفظ سرمايه و صرفه جويي محسوب مي شود؛ بنابراين هرطرحي که اجرا مي شود، صرفه جويي را در ذات خود دارد.
به نشت يابي اشاره کرديد. آيا روش هاي مختلفي براي اجراي آن وجود دارد؟
پروژه هاي نشت يابي به دو صورت اجرا مي شود. يکي نشت يابي با استفاده از فيبرنوري وديگري نشت يابي به روش خودکار. در روش نخست، نشت يابي باتوجه به فشارسيال درون لوله ازطريق فيبرنوري كه دركنارخطوط لوله قرارگرفته، انجام مي شود. اين روش براي پايش تردد خودرو درمسيرخطوط لوله نيزمورد استفاده قرار مي گيرد. در روش دوم ( خودکار) با استفاده از ديتاهاي مربوط به فلو و درجه حرارت و فشار درون خط، اطلاعات، مانيتور و در صورت بروز نشتي درمسير انتقال مواد نفتي مي توان خيلي سريع گزارش آن را دريافت كرد.
اشاره اي به پروژه فاز 2 مخابرات و افزايش پهناي باند داشتيد، درباره اين طرح توضيح مي دهيد؟
وظيفه اصلي مديريت مخابرات، سرويس دهي به شركت خطوط لوله و ايجاد ارتباط مستمر براي پايدار کردن انتقال مواد نفتي است.
با توجه به گستردگي جغرافيايي مراكز انتقال نفت و دورازدسترس بودن آنها از نقاط شهري، همچنين نبود ارتباط مخابراتي، ضرورت شکل گيري مديريت مخابرات در مسيرخطوط لوله ومراكز انتقال نفت ايجاد شد با فراهم شدن بسترارتباطي گسترده در سراسركشور، تصميم به ارائه خدمات مخابراتي به ديگرشركت هاي نفتي از جمله شركت هاي نفتي مستقر درمناطق جنوب، پالايشگاه ها، پتروشيمي ها، شركت گاز، شركت ملي حفاري و ... گرفته شد. اين مديريت پيرو مصوبات هيئت مديره شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، هم اکنون افزون برشركت هاي نفتي به برخي شركت هاي غيرنفتي مانند شركت توانير، صدا وسيما، اداره منابع طبيعي، شركت مخابرات زيرساخت، نيروي انتظامي و. . . نيزخدمات مخابراتي ارائه مي کند و اين خدمات رساني درقالب طرحي با عنوان فاز 2 مخابرات و افزايش پهناي باند انجام مي شود. پيش از اجراي پروژه فاز2مخابرات، زماني كه سيستم ها به صورت آنالوگ بود، ظرفيت پهناي باند بسيارمحدود بود، اما با اجراي اين پروژه، تمام تجهيزات به ديجيتال تبديل شده و پهناي باند افزايش حداقل يك STM1 و دربسياري ازمسيرها دو STM1 ودربرخي ازمسيرها سه STM1 داشته است.
اين نکته نيز از نظر دور نماند که با اجراي فاز يك، پروژه فيبرنوري كليد خورد و ظرفيت پهناي باند به حداقل چهار STM1 افزايش يـافـت. الـبـته در مسـيـرهاي اصلي، شانزده STM1 روي بسترفيبرنوري هم وجود دارد واين به معناي آن است که مسير فيبرنوري، هم مسيري مطمئن تر وهم داراي ظرفيت بالاتري است.
طول خطوط فيبرنوري درشركت چقدراست وآيا امكان افزايش آن وجود دارد؟
هم اکنون 4 هزار كيلومتر فيبرنوري درسراسر كشور وجود دارد. اجراي پروژه هاي فيبرنوري بسيار زمان بر و پرهزينه است؛ به همين دليل رايزني ومذاكره با ديگر شركت هاي نفتي درحال انجام است تا بتوان با بهره گيري از توانمندي وامكانات يکديگر، هم در هزينه و هم در زمان صرفه جويي کرد.
درباره پژوهش و اهميت آن در حوزه مخابرات بفرماييد؟
همه علوم موجود درجهان، هم اكنون باسرعت بالايي درحال پيشرفت هستند و از آنجا که علم مخابرات نيز، زيربناي بسياري ازعلوم ديگر به شمارمي آيد، باسرعت زيادي درحال پيشرفت است؛ بنابراين، افزون بر انجام فعاليت هاي روزمره و يادگيري دانش مربوط به تجهيزات موجود، دانش تئوري مربوط به مباحث جديد و تخصصي دراين حوزه نيزبايد افزايش يابد.
پيرو مذاکره با بخش آموزش شركت، دوره هاي آموزشي تجهيزات موجود و مواردي كه درآينده با آنها سروكارخواهيم داشت، در اولويت برنامه هاي آموزشي قرار گرفته است. درعصر کنوني، همه افراد بايد تكنيك وتئوري هاي جديد را فرابگيرند تا از علم روز دنيا عقب نمانند.
درباره سند چشم انداز مديريت مخابرات شركت توضيح دهيد؟
يكي ازبخش هاي EFQM، نقشه راه يا همان راهبرد سازماني است. در اين بخش براي سازمان يک چشم انداز تعريف مي شود كه مثلاً در پنج سال يا ده سال آينده با چه هدفي و به كدام سمت حركت مي كنيم. اين راهبرد سال به سال و باتوجه به پيشرفت ها مي تواند متغيرباشد. هدف مجموعه مديريت مخابرات، رسيدن به نقطه سرآمدي عالي درمخابرات صنعتي است. يكي از مزيت هاي شركت خطوط لوله و مخابرات نفت نسبت به مخابرات شهري داشتن يك شبكه گسترده از مخابرات صنعتي است. هدف و راهبردي مديريت مخابرات شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران نيز اين است كه به سطح عالي تأمين ارتباطات درخطوط لوله، شركت هاي نفتي ودر كل تأمين ارتباط مناسب براي وزارت نفت و ديگر شركت هايي كه به عنوان مشتري هستند، دست يابد.
آيا نکته ديگري هست که بخواهيد به آن اشاره داشته باشد؟
همه فعاليت ها در همه بخش هاي صنعت نفت مهم است و مخابرات نيزاز اين قاعده مستثني نيست. اميدوارم همه كاركنان با انجام صحيح و به موقع فعاليت هايشان، سازمان را در ارائه خدمات بهتر كمك كنند. اميدوارم شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران نيز با برطرف کردن برخي مشکلات مانند كمبود نيرووارتقاي سمت هاي سازماني، ضمن افزايش انگيزه و رضايت مندي درکارکنان، گام هاي بلندتري در جهت ايجاد تفكرات خلاق و مديريتي درسازمان بردارد.