روایت گونه ای از سوخت رسانی به استان یزد
حرکت سوخت در سرزمین بادگیرها
سعید محمد بیگی یزد استانی است در بخش مرکزی فلات ایران، درحاشیه کویر لوت که پیشینه اش به هزاره سوم پیش از میلاد می رسد. این سرزمین، صاحب یکی از باشکوه ترین و درخشان ترین میراث های فرهنگ وتمدن کهن ادوارمختلف تاریخی ایران است؛ به طوری که در عهد پیشدادیان، طایفه های درحال کوچ ازبلخ به پارسی، این سرزمین را یزدان نامیدند و از آن زمان، یزد محل عبادت شد. «یزد» واژه ای باستانی از ریشه «پشت» یا «پزت» و«یسن» به معنای ستایش، نیایش، پرستش و ایزد است و به اعتقاد مورخان، به فرمان یزدگرد اول با نام «یزدان گرد» بنا شد. منابع تاریخی، بنای اولیه برخی شهرهای این استان مانند «میبد» را به سلیمان پیغمبر، «یزد» رابه ضحاک و اسکندر مقدونی و «ابرکوه» را نیز به ابراهیم پیامبر نسبت داده اند که بر دیرینگی فرهنگی و قدمت تاریخی آن صحه می گذارند. این سرزمین کهن، حکامی چون قباد، انوشیروان، یزدگرد اول وسلسله هایی همچون ساسانیان، آل کاپویه، اتابکان، مغولان، آل مظفر، تیموریان، صفویان، افشاریان و قاجاریه رابه خود دیده است؛ شاهان وسلسله هایی که آمدند، چند صباحی حکومت کردند، تاریخی برآن رقم زدند و درگذرتاریخ محو شدند. اهمیت دینی، یزد را به دارالعباده شهره ساخته و با ثبت جهانی یونسکو، به دومین شهرتاریخی پس از ونیز ایتالیا و نخستین شهرخشتی جهان تبدیل شده است. قنات، قنوت، قناعت، همچنین دارالعلم، دیگرشناسه های این استان کویری با بادگیرهای بلندش است باد گیرهایی که خود، شناسنامه دیگری هستند برای این سرزمین با مهر تاریخ. دراین دیار کویری، نفت و خدمات آن نیز شناسنامه ای دارد از جنس تامین سوخت و توزیع بدون وقفه آن؛ خدماتی که شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه یزد، عهده دار انجام آن است. بدون تردید، سوخت رسانی درهرمنطقه، ویژگی های خود را دارد ومناطق کویری همچون استان یزد با توجه به پراکندگی جمعیت به واسطه فاصله های نسبتا طولانی شهرهای آن از یکدیگر و همپوشانی استان های مجاور در صورت نیاز، از این قاعده مستثنی نیست. به همین روی، با مدیرشرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه یزد و چند نفر از کارکنان این شرکت دربخش های مختلف این منطقه از جمله انبارنفت شهید صدوقی گفت وگوهایی انجام و به چگونگی سوخت رسانی دراین منطقه پرداخته شده است. آنچه می خوانید ما حصل این گفت وگوهاست.
خلوت خیابان های یزد، برخلاف تهران که شلوغی و ازدحام خودرو و جمعیت درآن بیداد می کند، همچنین وجود ساختمان هایی که هنوز مجال بلند مرتبه سازی نیافته اند تا سربه آسمان خدا بسایند، به گونه ای خاص در این شهرجلب توجه می کنند. حضور گردشگرانی ازآن سوی دنیا با ملیت های فرانسوی، آلمانی، چینی و. . . حکایتی خوشحال کننده دراین منطقه کویری است؛ از این جهت که هرگوشه کشورمان، دارای جذابیت است و تاریخ.
با مدیر منطقه در ستاد
9صبح، زمان تعیین شده برای گفت وگو با «عبدلرضا انتظاری» مدیر شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه یزد است وخلوتی خیابان ها برخلاف تهران، این اجازه را می دهد که تاخیری در کار نباشد.
انتظاری، 46 ساله، اهل شهرستان ازنا 24سال قبل با ورود به شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، فعالیت خود را درصنعت نفت آغاز کرده و امروز، باپیشینه وکوله باری ازتجربه، سکان و راهبری تامین سوخت منطقه یزد را به عهده گرفته است. چهارده سال اقامت دراستان یزد و کار درحوزه های مختلف سوخت رسانی که ارتباط مستقیمی با مردم دارد، او را با یزد و یزدی ها و لهجه شیرین شان مانوس کرده است.
از استان یزد و ویژگی های آن بگویید.
فعالیت درصنعت نفت وبخش های زیرمجموعه آن مانند شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، به ویژه بخش های عملیاتی، به گونه ای است که شرایط جغرافیایی و فرهنگی مختلفی درآن تجربه می شود، تجربه ای که با وجود برخی سختی ها، شیرین وگرانبهاست. استان یزد نیزبه عنوان پنجمین استان کشوربا72هزارکیلومترمربع وسعت و11شهرستان، ویژگی خاصی دارد و آن «نگین بودنش در دل کویر» است.
مردمی سخت کوش دارد که دین و دیانتشان، زبانزد است؛ به گونه ای که مردم این دیار را به قنوت و وجود قنوات بسیار نیز آن را به سرزمین قنات شهره ساخته است.
به لحاظ تاریخی نیز بر همگان روشن است. بافت تاریخی شهرکه مجموعه کاملی از بناهای تاریخی به جا مانده از دوران گذشته است؛ بناهایی مثل مسجدجامع یزد، مجموعه امیر چخماق، زندان اسکندر، مدرسه ضیاییه، همینطوریخچال های خشتی، قلعه میبد و بسیاری از بناهای دیگر که همگی دراین منطقه از کشور جمع و برای هر توریست جاذب و دیدنی است.
آیا سوخت رسانی در مناطق کویری باید ویژگی خاصی داشته باشد؟
همان طورکه پیش تر گفته شد، یزد استانی است کویری با پراکندگی جمعیت در11شهرستان یزد، اردکان، اشکذر، مهریز، بهاباد، ابرکوه، نیر، بافق، تفت، میبد و خاتم. همسایگی وهمجواری این استان با استان های کرمان و
سیستان وبلوچستان که راه به مرز پاکستان دارند، حساسیت این منطقه را دو چندان کرده است است؛ به همین روی، سوخت رسانی در منطقه یزد به نوعی متفاوت تراز دیگر مناطق است. ازسوی دیگر، استان یزد در کریدورترانزیت شمال - جنوب قرارگرفته و چهارراه راهبردی رادرمرکز کشورایجاد کرده است. این کریدور، شمال را به جنوب وشرق را به غرب کشور متصل می کند و موجب شده است که مصرف سوخت بخش حمل و نقل نسبت به دیگربخش ها، نمود بیشتری داشته باشد. همین وضع دربخش حمل ونقل ریلی نیز وجود دارد.
یزد، استانی صنعتی است وصنایع متعددی مانند تولید کاشی وسرامیک، فولاد، لاستیک درآن فعال است؛ به طوری که به لحاظ تولید کاشی و سرامیک، ششمین استان کشور محسوب می شود ونزدیک به 50 درصد این محصولات مربوط به استان است. همچنین 20 درصد کارخانه های فولاد و گندله سازی و 8 درصد تولید لاستیک کشور مربوط به استان یزد است.
وجود چنین صنایعی دراستان یزد، حکایت از آن دارد که پیش ازتوسعه گازرسانی، مسئولیت سنگینی به منظور تامین سوخت مورد نیاز این بخش روی دوش شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه یزد بوده است؛ البته این خدمات رسانی همچنان ادامه دارد، اما باشدتی بسیارکمتر ازگذشته. استان یزد به بهشت معادن نیزمعروف و اداره کل راه آهن یزد، یکی بخش های فعال استان یزد در زمینه حمل بار در این بخش است، به همین دلیل مصرف نفت گاز این استان با تاثیرپذیری ازبخش ریلی (به واسطه حمل بار از معادن) مصرف قابل توجهی را به خود اختصاص داده است.
درمجموع چه میزان فرآورده به بخش هایی که اشاره کردید، اختصاص دارد؟
با توجه به توضیحات اخیر، 55 تا 60 درصد نفت گاز دراستان یزد به بخش حمل ونقل و15 تا 20 درصد به بخش معادن وبقیه نیز به صنایعی دیگر مثل آجر سازی، سفال سازی و ... اختصاص دارد.
برای انتقال ایمن وپایدار فرآورده های نفتی دراین منطقه، چه زیرساخت هایی فراهم است؟
خوشبختانه درحوزه عملیاتی منطقه یزد، زیرساخت های خوبی فراهم است. زیرساخت هایی مانند انبارنفتی که امکان ذخیره سازی مطلوب و مناسب درآن وجود دارد، خط لوله فرآورده ای که از این منطقه می گذرد و امکان برداشت از آن وانتقال به نقاط مختلف کشور را فراهم آورده است، همچنین بهره مندی ازناوگان حمل فرآورده های نفتی متشکل از460 دستگاه نفتکش جاده پیما با ظرفیت های مختلف و نیروی انسانی که تلاش بی وقفه آنها جاده خدمات رسانی را هموار ساخته است.
دراین حوزه عملیاتی، 6 ناحیه با راهبری ستاد، مسئولیت تامین و توزیع سوخت را انجام می دهند که عبارتند از: مرکزی، اردکان، بافق، مهریز، ابرکوه و تفت.
باتوجه به امکانات خوب زیرساختی ایجاد شده دراستان یزد و تلاش کارکنان نواحی 6 گانه این منطقه عملیاتی، سوخت رسانی درمنطقه یزد به نحو مطلوب انجام می شود.
استان یزد، عقبه استان های کرمان و سیستان و بلوچستانی است که با پاکستان مرز مشترک دارد و می تواند مسیری باشد برای خروج غیر مجاز سوخت از کشور. چه راهکارهایی برای جلوگیری از این پدیده در نظر گرفته اید؟
از آنجا که استان یزد کریدور ترانزیت شمال به جنوب و شرق به غرب است، کامیون ها و تریلرهای متعددی ازآن عبور می کنند؛ ازاین رو، احتمال وقوع پدیده قاچاق در آن وجود دارد. تامین قاچاق سوخت در دو مورد قابل ارزیابی و برخورد با آن است؛یکی مصرف کنندگان عمده و دیگری جایگاه های عرضه سوخت. درباره مورد نخست یعنی مصرف کنندگان عمده، سهمیه درخواستی ارائه شده از سوی این بخش، به وسیله کارشناسان، راستی آزمایی و فعالیت آنها در حین استفاده ازسوخت تحویلی با همکاری کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان نیز بررسی می شود تامصرف واقعی دراین بخش محقق شود.
این پایش ها وکنترل ها درباره مصرف کنندگان عمده از سوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران نیزانجام می شود تاسوخت به میزان واقعی در اختیار آنها قرار گیرد. با هماهنگی شرکت گاز، سخت گیری هایی هم می شود تا مصرف کنندگان عمده به سمت استفاده از گاز طبیعی سوق یابند.
مجموعه این عوامل موجب شده است تا هم مصرف سوخت مایع این بخش کاهش یابد و هم قاچاق سوخت به پایین ترین سطح ممکن برسد.
اما درباره بخش دوم یعنی جلوگیری از قاچاق احتمالی سوخت از جایگاه ها ممکن است کامیون هایی که از این جاده ترانزیت عبور می کنند، قصد داشته باشند با کارت های سوخت متفرقه (کارت های مهاجر) به قاچاق سوخت مبادرت کنند، یا با باک اضافه ای که در خودروی خود جاساز کرده اند، سوخت را قاچاق کنند. برای مبارزه با چنین مواردی هماهنگی بسیار خوبی میان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران و دیگر بخش ها از جمله کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز وجود دارد. پایش ها و کنترل هایی که روی کامیون ها و تریلر ها می شود، پایش های کمی و کیفی جایگاه ها، پایش تراکنش های سوخت گیری، کنترل جایگاه و وسیله نقلیه با دوربین های مدار بسته، کنترل های نیروی انتظامی و هنگ مرزی، همچنین گشت های شبانه حراست منطقه با مشارکت نیروی انتظامی و... همگی در جهت مبارزه با پدیده قاچاق بسیج شده اند تا این مهم رخ ندهد.